Αττική ερυθρόμορφη αγγειογραφία της κλασικής εποχής Ενότητα 3: ΠΡΩΙΜΗ ΚΛΑΣΙΚΗ ΠΕΡΙΟΔΟΣ (μέρος 3 από 3). ΩΡΙΜΗ ΚΛΑΣΙΚΗ ΠΕΡΙΟΔΟΣ (μέρος 1 από 4) Ευρυδίκη Κεφαλίδου Φιλοσοφική Σχολή Τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας
ΙΑ 113 Μάθημα 3 ο Ευρυδίκη Κεφαλίδου Εικόνα 1
ΠΡΩΙΜΗ ΚΛΑΣΙΚΗ ΠΕΡΙΟΔΟΣ (συνέχεια): Ζ. του Sabouroff Σωτάδης (κεραμέας) και Ζ. του Σωτάδη ΩΡΙΜΗ ΚΛΑΣΙΚΗ ΠΕΡΙΟΔΟΣ Ζ. του Αχιλλέα Ζ. της Φιάλης
Z. του Sabouroff Ονομάστηκε έτσι από τον πρώην ιδιοκτήτη ενός γαμικού λέβητα (τώρα στο Βερολίνο) Καλός κυλικογράφος πάνω από 330 αγγεία του έχουν αποδοθεί περ. 470-440 π.χ. Κάνει και μεγαλύτερα αγγεία πολλούς αμφορείς τύπου Nola
Z. του Sabouroff Λήκυθος Χονολουλού Όρθια γυναίκα και καθιστή γυναίκα, με καλύπτρα στο κεφάλι (μήπως μελλόνυμφη ή νεόνυμφη?) Εικόνα 108 Εικόνα 109
Εικόνα 5 Z. του Sabouroff Πολλά αγγεία λευκού βάθους (κυρίως λευκές ληκύθους) Εικόνα 6
ΠΗΓΗ: Αρχείο Beazley [The white ground] technique outlines figures on a ground which has been made white by using a special clay free from the iron oxides, applied over the common reddish clay. This so called white-ground technique (white ground) has quite a long history, <από το γ τέταρτο του 6 ου αι. π.χ.> but is common only in Athens during the 5th century. It gives a more realistic effect than black- and red-figures and permits the addition of colours ranging from yellow to pink, red, violet and blue and probably comes closest to painting on panels and walls. The technique of draughtsmanship is, however, usually the same as red-figure. Z. του Sabouroff
Z. του Βρύγου (περ. 490-480 π.χ.)
Z. του Sabouroff Λευκή λήκυθος Αθήνα, ΕΑΜ Ενδιαφέρουσα (και συχνή) η απεικόνιση ληκύθων επάνω στις λευκές ληκύθους (δίνεται μια ιδέα για κάποιες από τις χρήσεις τους = τοποθετούνταν στο βάθρο των επιτύμβιων μνημείων) Εικόνα 107
Z. του Sabouroff (άλλα αγγεία λευκού εδάφους, εκτός των ληκύθων, και χωρίς νεκρικό θέμα) Εσωτερικό κύλικας στο Μόναχο Ήρα (επιγραφή) με σκήπτρο, διάδημα, λεπτό λινό χιτώνα και πλούσια διακοσμημένο βαρύ (μάλλον μάλλινο) ιμάτιο.
Σωτάδης και Ζ. του Σωτάδη Κεραμέας με μεγάλη φαντασία και εξαιρετική τεχνική. Πολλά πλαστικά ρυτά ανατολικής έμπνευσης (Μήπως επιρροή από τα περσικά λάφυρα? Ή από εισαγωγές από την Ανατολή?) Πάνω από 100 αγγεία συνολικά Αγγειογράφος που έχει διακοσμήσει ορισμένα από τα αγγεία του κεραμέα Σωτάδη. Συνολικά περίπου 90 αγγεία δικά του ή κοντά του
Ρυτά του κεραμέα Σωτάδη Εικόνα 8 Εικόνα 9
Εικόνα 10 Εικόνα 11 Ρυτό του κεραμέα Σωτάδη
Εικόνα 13 Ρυτά του κεραμέα Σωτάδη Εικόνα 12
Εικόνα 14 Εικόνα 15 Ρυτά του κεραμέα Σωτάδη Εικόνα 16
Εικόνα 17 Εικόνα 18 Αχαιμενιδικά ρυτά 5 ος -4 ος αι. π.χ. Εικόνα 21 Εικόνα 19 Εικόνα 20
Φιάλη του κεραμέα Σωτάδη Βοστώνη (υπάρχουν και άλλες) Ανατολικής έμπνευσης πάλι ΣΩΤΑΔΕΣ ΕΠΟΙΕ χαρακτό στο χείλος Εικόνα 22 Περσική, ασημένια, 5 ος αι. π.χ. Εικόνα 23 Εικόνα 24
Φιάλη και μαστοί, μάλλον του κεραμέα Σωτάδη Βρετανικό Μουσείο Εικόνα 25
Κύλικες του Ζ. του Σωτάδη Βρετανικό Μουσείο Πολύειδος και Γλαύκος (επιγραφές) Εικόνα 26 Εικόνα 27
ΠΑΛΑΙΟΣ ΚΡΗΤΙΚΟΣ ΜΥΘΟΣ Αντανακλά μια λατρευτική παράδοση για τον θάνατο και την αναγέννηση της ζωής αλλά αποτελεί και αναπαράσταση του τρόπου ταφής και της ταρίχευσης σε πιθάρια, διαπιστωμένα κατά τη μινωική εποχή και γνωστά στους λαούς της Μεσογείου. Ο μικρός Γλαύκος, γιος του Μίνωα κυνηγώντας ένα ποντίκι έπεσε σε ένα πιθάρι με μέλι, πνίγηκε και χάθηκε. Ο μάντης Πολύειδος βρήκε το πτώμα και προσπάθησε να το αναστήσει (ή τον ανάγκασε ο Μίνως, κλείνοντας τον μέσα στον τάφο). Ο Πολύειδος είδε ένα φίδι που πλησίασε το σώμα του παιδιού και το σκότωσε. Ένα δεύτερο φίδι κουβάλησε στο στόμα του ένα χόρτο με το οποίο άγγισε το ταίρι του και αυτό αναστήθηκε. Ο Πολύειδος άρπαξε το φυτό, έτριψε το σώμα του παιδιού και έτσι ο Γλαύκος επανήλθε στη ζωή. Λεγόταν ότι το μυστικό του βοτανιού που ανέστησε τον Γλαύκο το διαφύλαξε ο Ασκληπιός. Αυτό το βοτάνι το χρησιμοποίησε, ύστερα από παράκληση της Άρτεμης, για να αναστήσει τον Ιππόλυτο, τον γιο του Θησέα - η παρέμβαση του Ασκληπιού προκάλεσε αναστάτωση στον κόσμο των θεών, καθώς διαταρασσόταν η αρχή που ήθελε τους ανθρώπους να γεννιούνται και να πεθαίνουν (Παυσ. 2.27.4). Ελληνιστικό ιερό του Γλαύκου ανασκάφηκε στην Κνωσό.
Συγχρονική αφήγηση Τάφος θολωτός, κάτω χαλίκια και δύο φίδια ο Πoλύειδος χτυπάει το ένα ενώ ο Γλαύκος έχει ήδη αναστηθεί Λέγεται ότι είναι ένα από τα 9 αγγεία που βρέθηκαν μαζί σε τάφο στην Αθήνα και σκορπίστηκαν από τους αρχαιοκάπηλους. Θα είχε ενδιαφέρον να ξέραμε τι θέματα είχαν Εικόνα 28
Πλαστικός αστράγαλος Μήπως αστραγαλοθήκη? Κεραμέας Σωτάδης και Ζωγράφος του Σωτάδη 470-60 π.χ. Βρετανικό Μουσείο από την Αίγινα 12,4 εκ. ύψος -16,8 εκ. μήκος Ένας άνδρας, 13 γυναίκες Γυναίκες που χορεύουν Γυναίκες που πετούν Γυναίκα με κλαδί
Ο άνδρας με ιδιαίτερο ντύσιμο και κίνηση - συνδέεται με τις χορεύτριες ΑΝΟΙΓΜΑ = ΥΠΟΔΗΛΩΣΗ ΣΠΗΛΙΑΣ? ΣΠΗΛΙΑ ΗΦΑΙΣΤΟΥ? ΣΠΗΛΙΑ ΓΕΝΙΚΩΣ? ΝΥΜΦΕΣ ΣΕ ΣΠΗΛΙΑ? Νυμφόληπτος αταύτιστος? Εικόνα 32
Εικόνα 33 Οδυσσέας και Ναυσικά? Νεφέλες? Αύρες? Αίολος? Ήφαιστος Χάριτες Νηρηίδες? Μοίρες? Μούσες και Ησίοδος? Εικόνα 34
Σκύφοι-γλαύκες (owl skyphoi) 470-425 π.χ. περ. Εικόνα 36 Εικόνα 37 Περίπου 400 γνωστοί σήμερα Οι πιο πολλοί έχουν κουκουβάγια και στις δύο όψεις Εικόνα 38 Εικόνα 39 Μήπως ενθύμια κάποιας αθηναϊκής γιορτής? Εικόνα 40 Εικόνα 41
Ο Ζωγράφος του Αχιλλέα ακμή περ. 460-440 π.χ. Πιθανόν μαθητής του Ζ. του Βερολίνου Εξαιρετικός σχεδιαστής Προτιμά τις λίγες μορφές Δεν του αρέσουν οι μεγάλες αφηγήσεις Όλες οι μορφές στο ίδιο επίπεδο Εικόνα 43
Z. του Αχιλλέα Το επώνυμο αγγείο Εικόνα 44 Εικόνα 45
Ζ. του Αχιλλέα Αμφορέας τύπου Nola Βοστώνη MFA Εικόνα 46 Εικόνα 47
Ζ. του Αχιλλέα Λήκυθοι Βοστώνη, MFA Δίας κυνηγά γυναίκα Νέοι σε επιτύμβια στήλη η μία γυναίκα κρατά πλημοχόη αγγείο ειδικής χρήσης με εσωστρεφές κρεμαστό χείλος Εικόνα 48 Εικόνα 49 Εικόνα 50
Z. του Sabouroff
Πλημοχόη Εικόνα 51 Εικόνα 52 Εικόνα 53 Eξάλειπτρο (παρόμοιο σχήμα, αλλά με λαβή και χωρίς πόδι) Εικόνα 54
Πλημοχόη Εικόνα 56 Εικόνα 57
Eξάλειπτρο Εικόνα 59 Εικόνα 58
Τριποδικό εξάλειπτρο (συχνό στον βοιωτικό Κεραμεικό) Εικόνα 61 Εικόνα 60
Ζ. του Αχιλλέα Λέβης σε βάση (υποστατό) Martin von Wagner Museum, University of Würzburg Πάλη Πηλέα και Θέτιδας Εικόνα 62
Λεπτομέρεια λέβητα: Κυμοθόη και δεξιά η Σαώ (ή Ναώ). Εικόνα 63
Εικόνα 64 Λεπτομέρεια λέβητα: Νηρέας Σπειώ Ψαμάθη
Εικόνα 65 Λεπτομέρεια λέβητα: Μελίτη Κυματολήγη Γλαύκη
Z. του Αχιλλέα Εικόνα 71 Εικόνα 72
Z. του Αχιλλέα Εικόνα 73 Εικόνα 74
ΔΙΟΠΕΙΘΗΣ ΚΑΛΟΣ ΑΛΚΙΜΑΧΟ
Ζ. του Αχιλλέα Αθήνα, ΕΑΜ Εικόνα 77 Εικόνα 78
Ζ. του Αχιλλέα Νέα Υόρκη, ΜΜΑ Εικόνα 79 Εικόνα 80
Η Ψυχή του νεκρού Εικόνα 82 Εικόνα 81
Η Ψυχή του Πάτροκλου εδώ οπτικοποιείται σαν τρωικός πολεμιστής με οκτώσχημη ασπίδα. Επιγραφή: ΦΣΥΧΕ Εικόνα 83
Εικόνα 84 Επίκτητος: Ψυχοστασία (Ερμής): οι Ψυχές-πολεμιστές στην ζυγαριά Η "ψυχοστασία" στον Όμηρο: στους δίσκους τοποθετούνται τα είδωλα ή οι κήρες (θανατικές μοίρες) των ανθρώπων που η χρυσή ζυγαριά του Δία θα κρίνει ποιος θα πεθάνει κατά τη διάρκεια της μάχης..
Ζ. του Κλεοφράδη Στην άλλη όψη = προετοιμασία για μάχη
Ζύγισμα της καρδιάς του νεκρού - Βιβλίο των Νεκρών. Το κεφάλι της Μαάτ, θεάς της αλήθειας και της τάξης, επιστέφει το ζυγό, το φτερό της θεάς μπαίνει ως αντίβαρο του ιερογλυφικού της καρδιάς στον άλλο δίσκο, και o Θωθ, θεός της γνώσης και της γραφής, καταγράφει τα αποτέλεσμα που θα κρίνει την τύχη του νεκρού στον άλλο κόσμο.
Χρυσές ζυγαριές από τάφους των Μυκηνών (ΕΑΜ) με ανάγλυφες πεταλούδες ή χρυσαλλίδες (ψυχές;) στους δύο δίσκους.
Εικόνα 86 Έρως και Ψυχή, 2 ος αι. μ.χ. Εικόνα 87
Ζωγράφος της Φιάλης (The Phiale Painter) Λίγο νεότερος, ίσως μαθητής του Ζ. Αχιλλέα Επώνυμο αγγείο = φιάλη Εικόνα 88 Εικόνα 90
Ζωγράφος της Φιάλης Λιτή γοητεία, ευγένεια μορφών. Διακοσμεί λίγες λευκές ληκύθους
Ζ. της Φιάλης, Μόναχο Εικόνα 94 Εικόνα 95
Ζωγράφος της Φιάλης Χρησιμοποιεί την τεχνική του λευκού βάθους σε δύο καλυκωτούς κρατήρες = Πολύ κοντά στη Μεγάλη Ζωγραφική Αλλά δεν ξέρουμε εάν εμπνεύστηκε λ.χ. από κάποια τοιχογραφία ή από κάπου αλλού.. Βατικανό, από το Vulci Εικόνα 96
Κρατήρας στον Ακράγαντα Περσέας και Ανδρομέδα ΕΥΑΙΟΝ ΚΑΛΟΣ ΑΙΣΧΥΛΟ Εικόνα 98 Ζωγράφος της Φιάλης (τον ονομάζει και άλλες φορές ΚΑΛΟ) Εικόνα 99
Z. της Providence Λευκή λήκυθος στη Λυών Περ. 470-60 π.χ. Πάλι = ΚΑΛΟΣ ΕΥΑΙΟΝ Εικόνα 100
Ζωγράφος της Φιάλης Α Κ Ρ A Γ Α Σ ς Εικόνα 101
Άλλες απεικονίσεις της Ανδρομέδας Εικόνα 103 Εικόνα 102
Ζωγράφος της Φιάλης Βοστώνη, MFA, από το Cerveteri (Καίρη) Θεατρικό: οι υποκριτές ή δύο μέλη του θιάσου φορούν στολές και προσωπεία Εικόνα 104 Εικόνα 105
Ζωγράφος της Φιάλης Μόναχο, από τη Nola Μια θρακιώτισσα επιτίθεται στον Ορφέα (προσοχή στα τατουάζ που έχει στα χέρια της) Εικόνα 106