Applied Psychological Research Quarterly 2015, 6(1), 105-114 فصلنامه پژوهشهاي كاربردي روانشناختي 1394, 6(1), 105-114 ارتباط عدم تقارن امواج آلفاي قشر پيشاني در حالت استراحت با نشانههاي افسردگي و اضطراب پرسشنامه DASS-21 The Relationship between the Rest Alpha Asymmetry and the Depression and AnxietySymptoms of DASS-21 Questionnaire Yousef Moghadas Tabrizi Elham Mesbahi Abstract EEG asymmetry in brain function and emotional states as left hyperactivity in approach tendencies (positive emotions) and right hyperactivity in withdrawal tendencies (negative emotions) including depression was reported in previous studies. Left frontal alpha asymmetry (FA, right hyperactivity) was seen in depression.depression Anxiety Stress Scale (DASS) is designed to assess the depression, anxiety and stress essentially in nonclinical population. The aim of the present study is investigation of the correlation between alpha asymmetry and depression and anxiety subscales of DASS-21 self report. The 25 participants completed DASS-21 and their EEGs were recorded by 19-chanel system. The alpha (8-12) Hz asymmetry was calculated by subtracting the left channels from right channels alpha mean power. There was significant negative correlation between alpha asymmetry in F4-3, C4-3 and O2-1 and depression symptoms with the highest correlation coefficient in F4-3. In general, in addition to the relationship between the left FA asymmetry and depression symptoms, left FA asymmetry could significantly predict itin nonclinical participants. Keywords: Alpha asymmetry, Depression, DASS * يوسف مقدستبريزي ** الهام مصباحي چكيده مطالعات عدم تقارن نيم كرهها در فعاليتهاي مغز و حالات هيجاني را بهصورت درگيري نيم كره چپ در هيجانات خوشايند (مثبت) و نيم كره راست را در حالات هيجاني ناخوشايند (منفي) از جمله افسردگي بيان ميكند. برتري آلفاي (كاهش فعاليت) نيم كره چپ در مبتلايان به افسردگي مشاهده شده است. پرسشنامه DASS براي ارزيابي افسردگي اضطراب و استرس در جمعيت نرمال طراحي شده است. هدف مطالعه حاضر بررسي ارتباط عدم تقارن آلفا با خردهمقياس افسردگي و اضطراب در پرسشنامه DASS-21 ميباشد. به اين منظور 25 نفر از مراجعين به كلينيك با تكميل پرسشنامه و ثبت امواج الكتريكي مغزي مورد ارزيابي قرار گرفتند. امواج الكتريكي مغز با استفاده از دستگاه 19 كاناله ثبت و سپس عدم تقارن با كسر ميانگين فركانس آلفا (8 تا 12 هرتز) نواحي متناظر چپ از راست بهدست آمد. نتايج همبستگي معنادار منفي بين عدم تقارن آلفا در نواحي C4-3 F4-3 و O2-1 با نشانههاي افسردگي با رابطه قوي تر در ناحيه F4-3 را نشان داد. در مجموع عدم تقارن آلفاي پيشاني چپ (برتري نيم كره راست) در حالت استراحت علاوه بر ارتباط با نشانههاي افسردگي در افراد غير بيمار توانست در پيشبيني آن نيز نقش داشته باشد. واژههاي كليدي: عدم تقارن آلفا افسردگي DASS email: moghadas.@ ut.ac.ir علوم اعصاب دانشكده تربيت بدني و علوم ورزشي عضو كلينيك نروتراپي مركز * مشاوره دانشگاه تهران دانشجوي دوره دكتريرشته مشاوره و كارشناس كلينيك نروتراپي مركز مشاوره دانشگاه تهران ** Received : 17 Des 2013 Accepted:16 Nov 2014 پذيرش: 93/8/25 دريافت: 92/9/26
فصلنامه پژوهشهاي كاربردي روانشناختي علمي- پژوهشي شماره 1 سال ششم مقدمه يكي از ويژگيهاي شگفتانگيز در سازماندهي فعاليت مغز انسان عدم تقارن فعاليت نيمكرههاست. برتري يكي از نيمكرهها در فعاليتهاي مغز و حالات هيجاني موضوع تحقيقات متعددي بوده است. مطالعات نشان داد كه عدم تقارن امواج مغزي بين نيمكرهها در ناحيه پيشاني ميتواند پيشبيني كننده 1 در بزرگسالان و كودكان سالم و همچنين در برخي افراد تفاوتهاي فردي در مورد نوع عواطف مضطرب و افسرده حتي در زماني كه علايم آنها خاموش است باشد (ديويدسون 1993 ديويدسون و مارشال 2000). بزرگسالان و كودكان سالمي كه عدم تقارن امواج مغزي در ناحيه پيشاني راست (برتري نيمكره راست) را نشان ميدهند به راحتي دچار پريشاني شده و افرادي ترسو و كم رو و با هيجانات منفي هستند. در حاليكه كساني كه عدم تقارن در پيشاني چپ (برتري نيمكره چپ) را در حالت استراحت نشان ميدهند افرادي برون گرا اجتماعي و با هيجانات مثبت ميباشند (سوتون 1999 اشميت 1997). مدل ديويدسون جانبي شدن عواطف خوشايند را در نيمكره چپ و عواطف ناخوشايند را در نيمكره راست ميداند (ديوديدسون 1998). از آنجاكه عدم تقارن امواج مغزي در استراحت در طول زمان (توماركن 1992 ) و در زمينه فرد (اشميت 2003 ) پايا ميباشد لذا پيدايش زودرس آن بهعنوان پيشبيني كننده ويژگي شخصيت فرد در آينده ميتواند استفاده شود (فاكس 2001 ). 2 و همكاران يافته هاي متضاد در برتري نيمكرهها در برخي مطالعات را ناشي از اثر افسردگي اليوت دانسته نقش آن را بهعنوان مخدوش كننده در تفسير نتايج نشان دادند و بر نقش پيشگويي كننده عدم تقارن امواج مغزي در نيمكره راست در ويژگي شخصيتي افراد تاكيد كردند (بيتون 2008). همانگونه كه اشاره شد عدم تقارن امواج مغزي در اختلالات خلقي نيز مورد مطالعه قرار گرفته است (ديويدسون 1993). از آنجاكه سركوب آلفا در فعاليت قشري مغز ديده ميشود لذا برتري توان آلفا در هر نيمكره معادل كاهش فعاليت آن نيمكره است (كوك 1998). به اين ترتيب عدم تقارن آلفا در پيشاني چپ در اين مطالعات بيانگر برتري قشر پيشاني نيمكره راست در افراد افسرده است. عدم تقارن آلفا در ناحيه پيشاني چپ در دورههاي افسردگي (توكر 1997) و حتي افسردگي بدون علامت باليني واضح (ديويدسون 1987) و در بيماران با سابقه قبلي افسردگي مشاهده گرديده است (هرنيكيوز 1990). تحقيقات با اندازهگيري عدم تقارن در ناحيه پيشاني نقش آن را در پيشبيني ابتلا به افسردگي در آينده را مطرح كردهاند (بلاكارت 2006). همچنين اعلام نمودند كه كاهش فعاليت پيشاني چپ حالتي مستقل از خلق و صفت در افراد ميباشد. ديويدسون عدم تقارن را بهعنوان ويژگي ثابت فرد و وجود آن در قشر 1 -affective style 2 -Elliot 106
ارتباط عدم تقارن امواج آلفاي قشر پيشاني در حالت استراحت با... پيشاني را نشانگر آسيب پذيري فرد در ابتلا به افسردگي دانست (ديويدسون 1984). با بررسي همبستگي عدم تقارن نيمكرهها با نتايج آزمونهاي روانسنجي ميتوان ارتباط عدم تقارن را با شدت 3 و همكاران ارتباط علايم در افسردگي را مورد بررسي قرار داد. بررسي عدم تقارن پژوهشي توسط كريه نمرات بالاي پرسشنامه BDI با عدم تقارن آلفاي چپ را در بيماران نشان داد (شافر 1983). مطالعهاي 4 را بررسي نمايد ميتواند تفاوتهاي كه در آن ارتباط عدم تقارن آلفا با علايم افسردگي در افراد غيربيمار فردي را در چهارچوب مدل ديويدسون مورد بررسي قرار دهد. DASS يك پرسشنامه خوداظهاري با سه خرده مقياس افسردگي اضطراب و استرس ميباشد و از اين جهت كه ميتواند دامنه وسيعي از اضطراب و افسردگي را در قالب يك پرسشنامه و به تفكيك مورد بررسي قرار دهد با BDI متفاوت است. مطالعه حاضر ارتباط عدم تقارن آلفا با علايم افسردگي و اضطراب پرسشنامه DASS در جمعيت غيربيمار مورد بررسي قرار ميدهد: آيا عدم تقارن آلفا در افراد غيرمبتلا به اختلال خلقي ميتواند با نشانههاي افسردگي و اضطراب ارتباط داشته باشد. از سوي ديگر تعيين نقش عدم تقارن آلفا (نيمكره برتر) در پيشبيني علايم افسردگي و اضطراب پرسشنامه DASS هدف ديگر اين پژوهش است. روش اين پژوهش از نوع مقطعي همبستگي بوده و جامعه آماري آن شامل تمام مراجعين به كلينيك نروتراپي مركز مشاوره دانشگاه تهران در نيمه اول سال 93 ميباشد. معيار خروج از مطالعه شامل بيماريهاي نرولوژيك مغزي ضربه مفزي افسردگي اساسي و ساير اختلالات محور يك روانپزشكي سوءمصرف مواد و مصرف در حال حاضر داروهاي روانپزشكي و نرولوژيك بود. به روش نمونهگيري در دسترس به تعداد 33 نفر از مراجعين به كلينيك پرسشنامه افسردگي اضطراب و استرس DASS-21 ارايه و تكميل شد. سپس امواج مغزي نمونهها با استفاده از دستگاه ثبت امواج مغزي 19 كاناله ثبت گرديد. امواج مغزي 8 نفر از نمونهها بهعلت آرتيفكت مورد آناليز قرار نگرفت و لذا در نهايت 25 نفر وارد آناليز آماري شدند. ابزار پرسشنامهDASS-21 : اين پرسشنامه از 21 سو ال تشكيل شده كه جهت بررسي هر يك از سه خرده مقياس افسردگي اضطراب و استرس از 7 سو ال استفاده ميشود. روايي و پايايي اين پرسشنامه كه 3 -Carrie 4 -nonclinical 107
فصلنامه پژوهشهاي كاربردي روانشناختي علمي- پژوهشي شماره 1 سال ششم اولين بار در سال 1995 توسط لاويباند ارايه گرديد (لاويباند 1995) روي نمونه بزرگ انساني مورد بررسي قرار گرفت. آلفاي كرنباخ براي كل آزمون افسردگي اضطراب و استرس به ترتيب برابر 0,93 0,88 0,82 و 0,90 بود (هنري 2005). اين پرسشنامه كه بهصورت لايكرت طراحي شده داراي گزينه - هاي اصلا كم متوسط و زياد به ترتيب با امتيازهاي 0 تا 3 ميباشد. اعتبار و پايايي نسخه فارسي پرسشنامه (براي افسردگي 0.97=r اضطراب 0.71=r و استرس 0.74=r و براي كل پرسشنامه 0.91=r) مورد تاييد قرار گرفته است (غفاري 2008). در مطالعه اصغري مقدم براي سه خرده مقياس افسردگي اضطراب و استرس ضريب همساني دروني به ترتيب عبارتست از 0,90 0,93 و 0,92 و با فاصله سه هفته برابر بود با 0,89 0,84 و 0.90 (اصغري مقدم 2010). الكترو انسفالوگرافي كمي: بهعنوان ابزاري براي ثبت امواج مغزي از طريق الكترودهايي است كه بهصورت سيستم بينالمللي- 10-20 به سر وصل ميشود. در اين پژوهش ثبت امواج مغزي با استفاده از دستگاه نوار مغزي 19 كاناله ساخت روسيه و استفاده از كلاه مخصوص صورت گرفت. ثبت امواج مغزي در يك اتاق آرام و در حالت استراحت با چشمان بسته بهمدت 5 دقيقه و با نرخ نمونهبرداري 250 هرتز صورت گرفت. از ميانگين الكترود گوش راست و چپ (E2,E1) بهعنوان الكترود مرجع استفاده شد. 6 جهت آناليز امواج مغزي از نرمافزار وين اي اي جي 5 جهت ثبت امواج مغزي و از نرم افزار نروگايد استفاده شد. از آنجاكه در مطالعات قبلي عدم تقارن امواج مغزي با عدم تقارن در توان موج آلفا در نقاط متناظر بررسي شده بود (ديويدسون 1991 ) ميانگين توان موج آلفا با استفاده از دامنه آلفا (8 تا 12 هرتز) در 16 نقطه كه شامل نواحي T6, FP1, FP2, F3, F4, F7, F8, C3, C4, T3, T4, T5,,P3,P4,O1 O2 بود ثبت گرديد. به منظور كاهش پراكندگي موج آلفا و نرمال كردن مقدار آن همانند مطالعات قبلي از لگاريتم توان آن استفاده شد (بلاكارت 1997). سپس اختلاف لگاريتم نواحي نيمكره راست از نيمكره چپ با كسر مقدار عددي لگاريتم توان آلفاي نواحي متناظر زوج از فرد بهدست آمد. Log FP2-Log FP1 (FP2-1), Log F4-LogF3 (F4-3), Log F8- Log F7 (F8-7), Log C4- Log C3 (C4-3), Log T4- LogT3 (T4-3), Log T6- LogT5 (T6-5), Log P4- LogP3 (P4-3), Log O2- Log O1 (O2-1) 5 -Win-eeg 6 -Neurogide 108
ارتباط عدم تقارن امواج آلفاي قشر پيشاني در حالت استراحت با... يافتهها تركيب جنسي شركت كنندگان در مطالعه مرد به زن 9/16 ميانگين سني آنها 25±7,3 (17 تا 35 سال) و سطح تحصيلات آنها 14,84±2,3 سال بود. جدول 1. ارتباط عدم تقارن آلفا با خرده مقياسهاي افسردگي اضطراب و استرس پرسشنامه DASS-21 *:P 0.05 نواحي FP2-1 O2-1 P4-3 T6-5 T4-3 C4-3 F8-7 F4-3 - 0,41* 0,23- -0,18-0,29-0,46* 0,06-0,48* افسردگي 0,32- -0,16-0,32-0,30-0,33-0,40-0,02-0,04 اضطراب 0,21- -0,25-0,22-0,14-0,31-0,43* 0,13-0,31 استرس 0,24- نواحي جدول 2. تحليل رگرسيون ارتباط تقارن آلفا با خرده مقياسهاي افسردگي اضطراب و استرس 2 B تعديل شده ضريب R ضريب PV t β پرسشنامه DASS-21 0,01-2,6-0,47-0,004 0,23 F4-3 0,02-2,4-0,45-0,01 0,21 C4-3 0,04-2,1-0,40-0,03 0,16 O2-1 ارتباط بين نتايج آزمون DAS با ميزان عدم تقارن موج آلفا (در نواحي- T6,F4-3,C4-3,T4-3,5),P4-3,O2-1 FP2-1 با آزمون همبستگي پيرسون مورد بررسي قرار گرفت. همانطور كه در جدول شماره 1 مشاهده ميگردد افسردگي با عدم تقارن در نواحي F4-3 C4-3 و O2-1 ارتباط معنادار داشت (0.05 P). به منظور بررسي اثر پيشبيني كنندگي عدم تقارن نواحي F4-3 C4-3 و O2-1 با نمرات افسردگي از آزمون رگرسيون استفاده شد (جدول شماره 2). نتايج رگرسيون نشان مي- دهد كه ضريب همبستگي بين افسردگي و عدم تقارن موج آلفا در ناحيه F4-3 0,48- ميباشد. همچنين 0,19 تغييرات ناحيه F4-3 توسط نمرات افسردگي با بتاي 0,004- بهصورت معناداري قابل 109
فصلنامه پژوهشهاي كاربردي روانشناختي علمي- پژوهشي شماره 1 سال ششم پيشبيني است (0.05>P). همچنين نتايج رگرسيون ضريب همبستگي بين افسردگي و عدم تقارن موج آلفا در ناحيه C4-3 را 0,45- با احتمال پيشبيني 0,17 و بتاي 0,01- بهصورت معنادار نشان مي- دهد (0.05>P). از سوي ديگر نتايج رگرسيون ضريب همبستگي بين افسردگي و عدم تقارن موج آلفا در ناحيه O2/1 را 0,40- با احتمال پيشبيني 0,13 و بتاي 0,03- بهصورت معنادار نشان ميدهد (0.05>P). مطالعه ارتباط بين عدم تقارن موج آلفا در نواحيF4-3 C4-3 و O2-1 با ويژگيهاي جمعيت شناسي شركت كنندگان معنادار نبود (جدول 3). جدول 3. ارتباط بين ويژگيهاي جمعيتشناسي شركت كنندگان و عدم تقارن موج آلفا نواحي جنسيت سن تحصيلات -0,02-0,04-0,11 F4-3 0,09-0,08 0,20 C4-3 0,23 0,14 0,12 O2-1 بحث و نتيجهگيري عدم تقارن موج آلفا (فركانس 8 تا 12 امواج مغزي) به سمت يكي از نيمكرهها (كه معادل برتري نيمكره ديگر ميباشد) در حالات عاطفي و نوسانات خلقي از جمله افسردگي مورد مطالعه بوده است. بررسي ارتباط عدم تقارن آلفا با شدت نشانههاي اختلال خلقي در پرسشنامه هاي روانسنجي ميتواند به تبيين نقش عدم تقارن آلفا در مرحله خاموش بيماري در پيشبيني خطر ابتلا به اختلال خلقي منجر گردد. تحقيق حاضر با هدف بررسي ارتباط خرده مقياسهاي افسردگي اضطراب و استرس در پرسشنامه DASS-21 با عدم تقارن آلفا و نقش عدم تقارن آلفا در پيشبيني اين خرده مقياسها طراحي گرديد. يافتهها دلالت بر ارتباط معنادار و منفي خرده مقياس افسردگي پرسشنامه DASS با عدم تقارن آلفا (توان آلفاي راست- توان آلفاي چپ) در نواحي قدامي (F4-3) مياني (C4-3) و خلفي (O2-1) و همچنين خرده مقياس استرس در ناحيهC4-3 داشت. يافته تحقيق حاضر در ارتباط برتري آلفا در نواحي قدامي مياني و خلفي نيمكره چپ در افرادي با نمرات خرده مقياس افسردگي بالاتر در راستاي تحقيقاتي است كه عدم تقارن آلفا در نيمكره چپ را در افراد افسرده نشان ميدهد (توكر 1981). ضمنا مطالعه حاضر در عدم تقارن آلفا بيشترين ضريب همبستگي را در نواحي F4-3 (ناحيه پيشاني) نشان داد كه از اين جهت نيز با مطالعاتي كه عدم تقارن آلفا را بيشتر در قشر پيشاني گزارش كرده بودند هم خوان است (كوان 2004). در تحقيق حاضر منفي بودن رابطه عدم تقارن آلفا (آلفاي راست آلفاي چپ) معادل بالا بودن آلفاي چپ و لذا برتري نيمكره چپ ميباشد. برتري آلفاي نيمكره چپ (معادل با برتري نيمكره 110
ارتباط عدم تقارن امواج آلفاي قشر پيشاني در حالت استراحت با... راست) در حالات هيجاني منفي و افسردگي در مطالعات قبل نشان داده شده بود (كمپ 2010). اين يافتهها تحت عنوان مدل ديويدسون (1993) پيشنهاد كرد با اينكه نواحي خلفي نيمكره راست در درك محركهاي مثبت و منفي مو ثر است قشر پيشاني چپ در درك سيستم انگيزشي گرايشي (BAS) 7 يا BIS 8 يا (هيجانات منفي) (هيجانات مثبت) و قشر پيشاني راست در درك سيستم انگيزشي اجتنابي درگير است (ديويدسون 1993). در اين مدل افسردگي بهعلت كاهش BAS موجب كاهش فعاليت قشر پيشاني چپ ميگردد. همچنين او برتري نيمكره راست را يك ويژگي پايدار در افراد اعلام كرد كه در اوايل كودكي شكل مي گيرد. در مجموع ميتوان گفت كه افرادي كه كاهش فعاليت نيمكره چپ را نشان ميدهند داراي افزايش احتمال پاسخدهي به محركهاي منفي و لذا احتمال ابتلا به افسردگي در آينده ميباشند. عدم تقارن آلفا به غير از بيماران افسرده در افرادي كه وارد مرحله بهبودي شده بودند ديده شد كه نشان از رابطه قوي عدم تقارن با بيماري افسردگي (حتي در غياب علايم افسردگي) دارد (گتليب 1998). نتايج مخالف در برخي مطالعات بهصورت آلفاي غالب در نيمكره راست (ديويدسون 1987) يا عدم برتري يكي از نيمكرهها در بيماران با افسردگي ماژور (هنري كيوز 1991) ميتواند به - علت اثرات متضاد اضطراب در فعاليت قشر گيجگاهي باشد. اضطراب يكي از تظاهرات شايع افسردگي است. اثرات اضطراب و افسردگي در قشر گيجگاهي و آهيانه بهصورت متفاوتي بروز ميكند (ديويدسون 1990). شواهد نشانگر ارتباط اختلال شناختي بيشتر در ناحيه نيمكره راست در افسردگي است (برودر 1992) و در مقابل اختلال شناختي در اضطراب بيشتر درنيمكره چپ گزارش شده است ) Tucker, 1981). در مجموع مطالعات بيانگر الگوي متفاوت فعاليت نيمكرهها در ناحيه آهيانهاي-گيجگاهي است بهصورتي كه اضطراب و حملات پانيك با افزايش فعاليت قشر آهيانهاي-گيجگاهي راست همراه است در حاليكه افسردگي با كاهش فعاليت اين قشر همراه است (برودر 1997). الگوي فعاليت نيمكرهها عدم تقارن نيمكرهها را بهعنوان شاخص افسردگي مطرح نمود. از سوي ديگر نتايج مطالعه حاضر رابطه معناداري ميان عدم تقارن آلفا و خرده مقياس اضطراب را نشان نداد كه در اين مورد با مطالعه اليوت همكاران هم خوان ميباشد و در بررسي ارتباط صفت كم رويي با عدم تقارن در نيمكره راست با در نظر گرفتن اثر تعديلي DASS نتوانست نقش اضطراب را نشان دهد (بيتون 2008). مطالعه حاضر ضمن تاكيد بر نقش عدم تقارن آلفا بهعنوان زمينهساز ابتلا به افسردگي نتوانست نقش عدم تقارن را در افزايش ابتلا به اضطراب نشان دهد. هر چند ارتباط نشانههاي اضطراب با عدم تقارن معنادار نشد دلايلي 9 بالاي افسردگي و وجود دارد كه اين ارتباط ميتواند برقرار باشد كه از جمله همراهي و همبودي 7 -Behavioral activation systems(bas) 8 - Behavioral inhibition systems(bis) 9 -comorbidity 111
فصلنامه پژوهشهاي كاربردي روانشناختي علمي- پژوهشي شماره 1 سال ششم اضطراب ميباشد (زوكرمن 1999). ضمنا يافته تحقيق حاضر مبني بر ارتباط بين شدت علايم افسردگي (نمرات بالاتر خرده مقياس افسردگي) و ميزان عدم تقارن نيمكره ها هم راستا با مطالعاتي از جمله (شافر 1983) است كه ارتباط BDI و عدم تقارن را گزارش كردهاند. در مقابل مطالعاتي اين ارتباط را گزارش نكردهاند (هنري كيوز 1991) كه مي تواند ناشي از تفاوت شيوع افسردگي در جمعيت مورد مطالعه باشد. از سوي ديگر رگرسيونهاي جداگانه نشان داد كه عدم تقارن آلفاي پيشاني نسبت به ساير قشرهاي مياني و خلفي داراي اثر پيشبيني كنندگي قويتري در خردهمقياس افسردگي است. اين يافتهها با مدل ديويدسون كه قشر پيشاني را محل بروز هيجانات مثبت و منفي گزارش داد سازگار است. از محدوديت هايي تحقيق حاضر ميتوان به حجم كم نمونهها و همچنين عدم استفاده از آزمونهاي روانسنجي ديگر مانند BDI و نيز عدم تطبيق با علايم باليني نام برد. در مطالعات آينده بررسي عدم تقارن آلفا در چشم باز و انجام تكليف ميتواند تاثير آنها را مورد بررسي قرار دهد. ضمنا با انجام مطالعات طولي ميتوان با ارزيابي مجدد مراجعين در يك سال بعد پيشرفت علايم باليني را در عدم تقارن امواج مغزي پيگيري كرد. در مجموع اين مطالعه ارتباط عدم تقارن آلفا (برتري نيم كره راست) را با افزايش خرده مقياس افسردگي در آزمون DASS-21 نشان داد و همچنين نقش اين عدم تقارن بهويژه در قشر پيشاني در پيشبيني خردهمقياس افسردگي را ثابت نمود. References Asgharimoghdam M, S. F., DibajniyaP & Zanene J. (2010). Preliminary review ofthe validity scales depression, anxiety, stress(dass) in general public. j daneshvare raftar, 31(1), 23-38. Beaton, E. A., Schmidt, L. A., Ashbaugh, A. R., Santesso, D. L., Antony, M. M., & McCabe, R. E. (2008). Resting and reactive frontal brain electrical activity (EEG) among a non-clinical sample of socially anxious adults: does concurrent depressive mood matter? Neuropsychiatric Disease and Treatment, 4(1), 187. Blackhart, G. C., & Kline, J. P. (2005). Individual differences in anterior EEG asymmetry between high and low defensive individuals during a rumination/distraction task. Personality and Individual Differences, 39(2), 427-437. Blackhart, G. C., Minnix, J. A., & Kline, J. P. (2006). Can EEG asymmetry patterns predict future development of anxiety and depression?: A preliminary study. Biological Psychology, 72(1), 46-50. Bruder, G. E., Fong, R., Tenke, C. E., Leite, P., Towey, J. P., Stewart, J. E., et al. (1997). Regional brain asymmetries in major depression with or without an anxiety disorder: a quantitative electroencephalographic study. Biological psychiatry, 41(9), 939-948. 112
ارتباط عدم تقارن امواج آلفاي قشر پيشاني در حالت استراحت با... Bruder, G. E., Stewart, J. W., Towey, J. P., Friedman, D., Tenke, C. E., Voglmaier, M. M., et al. (1992). Abnormal cerebral laterality in bipolar depression: convergence of behavioral and brain event-related potential findings. Biological psychiatry, 32(1), 33-47. Coan, J. A., & Allen, J. J. (2004). Frontal EEG asymmetry as a moderator and mediator of emotion. Biological Psychology, 67(1), 7-50. Cook, I. A., O'Hara, R., Uijtdehaage, S. H., Mandelkern, M., & Leuchter, A. F. (1998). Assessing the accuracy of topographic EEG mapping for determining local brain function. Electroencephalography and clinical neurophysiology, 107(6), 408-414. Davidson, R., Chapman, J., & Chapman, L. (1987). Task-dependent EEG asymmetry discriminates between depressed and nondepressed subjects. Paper presented at the Psychophysiology. Davidson, R. J. (1988). EEG measures of cerebral asymmetry: Conceptual and methodological issues. International Journal of Neuroscience, 39(1-2), 71-89. Davidson, R. J. (1993). Cerebral asymmetry and emotion: Conceptual and methodological conundrums. Cognition & Emotion, 7(1), 115-138. Davidson, R. J., Ekman, P., Saron, C. D., Senulis, J. A., & Friesen, W. V. (1990). Approach-withdrawal and cerebral asymmetry: Emotional expression and brain physiology: I. Journal of personality and social psychology, 58(2), 330. Davidson, R. J., Marshall, J. R., Tomarken, A. J., & Henriques, J. B. (2000). While a phobic waits: regional brain electrical and autonomic activity in social phobics during anticipation of public speaking. Biological psychiatry, 47(2), 85-95. Fox, N. A., Henderson, H. A., Rubin, K. H., Calkins, S. D., & Schmidt, L. A. (2001). Continuity and discontinuity of behavioral inhibition and exuberance: Psychophysiological and behavioral influences across the first four years of life. Child development, 72(1), 1-21. Ghafari, S., Ahmadi, F., Nabavi, M., & Memarian, R. (2008). Effects of applying progressive muscle relaxation technique on depression, anxiety and stress of multiple sclerosis patients in Iran National MS Society. Pejouhesh, 32(1), 45-53. Gotlib, I. H. (1998). EEG alpha asymmetry, depression, and cognitive functioning. Cognition & Emotion, 12(3), 449-478. Henriques, J., & Davidson, R. (1990). Regional brain electrical asymmetries discriminate between previously depressed subjects and healthy controls. Journal of Abnormal Psychology, 99, 22-31. Henriques, J. B., & Davidson, R. J. (1991). Left frontal hypoactivation in depression. Journal of Abnormal Psychology, 100(4), 535. Henry, J. D., & Crawford, J. R. (2005). The short form version of the Depression Anxiety Stress Scales (DASS 21): Construct validity and normative data in a large non clinical sample. British Journal of Clinical Psychology, 44(2), 227-239. Kemp, A., Griffiths, K., Felmingham, K., Shankman, S., Drinkenburg, W., Arns, M., et al. (2010). Disorder specificity despite comorbidity: Resting EEG alpha 113
فصلنامه پژوهشهاي كاربردي روانشناختي علمي- پژوهشي شماره 1 سال ششم asymmetry in major depressive disorder and post-traumatic stress disorder. Biological Psychology, 85(2), 350-354. Lovibond, P. F., & Lovibond, S. H. (1995). The structure of negative emotional states: Comparison of the Depression Anxiety Stress Scales (DASS) with the Beck Depression and Anxiety Inventories. Behaviour research and therapy, 33(3), 335-343. Schaffer, C. E., Davidson, R. J., & Saron, C. (1983). Frontal and parietal electroencephalogram asymmetry in depressed and nondepressed subjects. Biological psychiatry, 18(7), 753-762. Schmidt, L. A., Cote, K. A., Santesso, D. L., & Milner, C. E. (2003). Frontal electroencephalogram alpha asymmetry during sleep: stability and its relation to affective style. Emotion, 3(4), 401. Schmidt, L. A., Fox, N. A., Goldberg, M. C., Smith, C. C., & Schulkin, J. (1999). Effects of acute prednisone administration on memory, attention and emotion in healthy human adults. Psychoneuroendocrinology, 24(4), 461-483. Sutton, S. K., & Davidson, R. J. (1997). Prefrontal brain asymmetry: A biological substrate of the behavioral approach and inhibition systems. Psychological Science, 8(3), 204-210. Tomarken, A. J., Davidson, R. J., Wheeler, R. E., & Kinney, L. (1992). Psychometric properties of resting anterior EEG asymmetry: Temporal stability and internal consistency. Psychophysiology, 29(5), 576-592. Tucker, D. M. (1981). Lateral brain function, emotion, and conceptualization. Psychological bulletin, 89(1), 19. Zuckerman, M. (1999). Vulnerability to psychopathology: A biosocial model: American Psychological Association. 114