ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΤΜΗΜΑ ΠΟΛΙΤΙΚΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΤΟΜΕΑΣ ΥΔΡΑΥΛΙΚΗΣ ΚΑΙ ΤΕΧΝΙΚΗΣ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ ΓΕΩΡΓΙΟΥ Ν. ΠΑΛΑΝΤΖΑ Διπλωματούχου Πολιτικού Μηχανικού ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗΣ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΛΙΜΕΝΩΝ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΤΗΣ ΠΟΙΟΤΗΤΑΣ ΤΟΥ ΝΕΡΟΥ ΔΙΔΑΚΤΟΡΙΚΗ ΔΙΑΤΡΙΒΗ ΠΕΡΙΛΗΨΗ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 2008
ΠΕΡΙΛΗΨΗ Η εκπόνηση της παρούσας διδακτορικής διατριβής χρηματοδοτήθηκε από την Γενική Γραμματεία Έρευνας και Τεχνολογίας του Υπουργείου Ανάπτυξης μέσω του Προγράμματος ΠΕΝΕΔ 2003, το οποίο εντάσσεται στο Επιχειρησιακό Πρόγραμμα Ανταγωνιστικότητα (Μέτρο 8.3, Δράση 8.3.1) που συγχρηματοδοτείται από την Ε.Ε. Αντικείμενο της διατριβής αποτέλεσε η ανάγκη αποδελτίωσης των προϋποθέσεων για μια ενεργητική επιδίωξη της βιώσιμης περιβαλλοντικής διαχείρισης στους ελληνικούς λιμένες, μέσω της διαμόρφωσης κατάλληλων μεθόδων και εργαλείων που θα ενσωματώνουν την αποτελεσματική προστασία του θαλασσίου περιβάλλοντος σε ένα συνολικό σύστημα περιβαλλοντικής διαχείρισης. Παρόλο που η διεθνής κοινότητα αναγνωρίζει ότι η θεσμοθετημένη προστασία του θαλασσίου περιβάλλοντος ξεκίνησε τις πρώτες δεκαετίες του 1900, πολλοί λίγοι γνωρίζουν ότι η προσπάθεια αυτή έχει τις ρίζες της στους αρχαίους Έλληνες. Η προστασία της θάλασσας ήταν πρωταρχικής σημασίας στους αρχαίους Έλληνες οι οποίοι είχαν διαμορφώσει περιβαλλοντική συνείδηση και είχαν θεσπίσει μέτρα με τρεις θαλάσσιες θεότητες για την προστασία του: η Ακταία, προστάτευε τις ακτές από τα ναυάγια και τα απορρίμματα των πλοίων που μεταφέρονταν με τα κύματα, η Αλκίππη, προστάτευε τον θαλάσσιο πυθμένα, η Ασίνη, επέβλεπε τα πλοία. Επιπλέον, η μέριμνα των αρχαίων για το θαλάσσιο περιβάλλον είχε συμπεριλάβει και τους λιμένες, αφού στις εισόδους των λιμανιών έστηναν μαρμάρινες στήλες με την επιγραφή "ΑΛΟΝ ΣΕΒΟΥ", δηλ. να σέβεσαι τη θάλασσα. Σε συνέχεια, κατά μία έννοια, εκείνης της προσπάθειας, βασικός σκοπός της διατριβής είναι η συμβολή στην βελτίωση του βαθμού προστασίας και διαχείρισης του θαλασσίου περιβάλλοντος που επηρεάζεται από τους λιμένες, καθώς και η πρόταση καλών πρακτικών και μεθόδων προς μια ολοκληρωμένη περιβαλλοντική διαχείριση λιμένος, ώστε να διασφαλίζεται παράλληλα μια αειφόρος ορθολογικά και επιχειρησιακά επένδυση πόρων στο περιβάλλον. Ειδικότερα, κύριοι στόχοι της διδακτορικής διατριβής αποτέλεσαν: Η περιγραφή του λιμενικού συστήματος στην Ελλάδα Η καταγραφή του περιβαλλοντικού νομοθετικού πλαισίου και των επιμέρους κανονισμών και ορίων που διέπουν την βιώσιμη διαλειτουργικότητα της σχέσης λιμένας-περιβάλλον. Η αναγνώριση της ανάγκης και των σύγχρονων επιταγών για ολοκληρωμένη περιβαλλοντική διαχείριση των ελληνικών λιμένων. Η αναγνώριση και ανάλυση των πηγών ρύπανσης στον λιμενικό χώρο, καθώς και των επιπτώσεων στο θαλάσσιο περιβάλλον. Η διερεύνηση καλών πρακτικών, διαχειριστικών εργαλείων και τεχνικών μέσων που απαιτούνται για την πρόληψη-θεραπεία των διαφόρων περιβαλλοντικών επιπτώσεων και ζητημάτων που αντιμετωπίζουν οι λιμένες. Η ανάπτυξη ενός συστήματος παρακολούθησης των υδάτων στους ελληνικούς λιμένες, στο πλαίσιο εναρμόνισης με την Οδηγία Πλαίσιο για τα Νερά. Η κριτική αξιολόγηση και ανάλυση των ιδιαιτεροτήτων εφαρμογής των υφιστάμενων προτύπων συστημάτων περιβαλλοντικής διαχείρισης στους λιμένες.
H διαμόρφωση ενός εύχρηστου και ευέλικτου συστήματος περιβαλλοντικής διαχείρισης των ελληνικών λιμένων, σε συνδυασμό με την διερεύνηση των αναγκαίων κεντρικών δράσεων προς μια ολοκληρωμένη και βιώσιμη λιμενική περιβαλλοντική πολιτική. Το υπόβαθρο και τα αποτελέσματα της Διατριβής εμπεριέχονται στην έκταση οκτώ κεφαλαίων: Κεφάλαιο 1 Εισαγωγή: Έγινε διαχρονική αναφορά στην μέριμνα για το θαλάσσιο περιβάλλον από την Ελληνική αρχαιότητα μέχρι τον σύγχρονο κόσμο, παρουσιάστηκε συνοπτικά η σχέση αλληλεπίδρασης λιμένα περιβάλλοντος και επισημάνθηκαν τα διαθέσιμα σήμερα στους λιμένες εργαλεία περιβαλλοντικής διαχείρισης. Κεφάλαιο 2 Το λιμενικό σύστημα στην Ελλάδα: Παρουσιάστηκαν οι διάφορες κατηγορίες λιμένων (οργανισμοί, λιμενικά ταμεία), έγινε αναφορά στο διεθνές μεταβαλλόμενο περιβάλλον και την μετεξέλιξη των Ελληνικών λιμένων, αναλύθηκε και σχολιάστηκε η εθνική λιμενική πολιτική και παρουσιάστηκαν τα κύρια χαρακτηριστικά λειτουργίας, η σημασία και η πολιτική ανάπτυξης των δώδεκα Οργανισμών Λιμένων και των Λιμενικών Ταμείων. Κεφάλαιο 3 Νομοθετικό-θεσμικό πλαίσιο και πολιτικές: Καταγράφηκε και αναλύθηκε ως προς τον τρόπο που επηρεάζει τους Ελληνικούς λιμένες, το νομοθετικό πλαίσιο και οι πολιτικές που εφαρμόζονται σήμερα σε ελληνικό, ευρωπαϊκό και διεθνές επίπεδο. Κεφάλαιο 4 Λειτουργία λιμένων και περιβαλλοντικές επιπτώσεις: Καταγράφηκαν και κατηγοριοποιήθηκαν οι χώροι, οι λειτουργίες και οι δραστηριότητες των λιμένων, διερευνήθηκαν και αναλύθηκαν τα περιβαλλοντικά ζητήματα και οι επιπτώσεις που δύνανται να προκύψουν από αυτές με έμφαση στο θαλάσσιο περιβάλλον, παρουσιάστηκαν συνοπτικά ανά λιμενική δραστηριότητα τα μέτρα ανάδρασης και διαχείρισης της ρύπανσης και εξετάστηκε η περιβαλλοντική αλληλεπίδραση πόλης-λιμάνι. Κεφάλαιο 5 Ανάπτυξη εργαλείων-μοντέλων και προτάσεις μέτρων και πρακτικών ολοκληρωμένης διαχείρισης περιβαλλοντικών ζητημάτων: Περιγράφηκαν και αναλύθηκαν περιβαλλοντικά εργαλεία, τεχνικά και θεσμικά μέτρα, καθώς και καλές πρακτικές των σημαντικών περιβαλλοντικών ζητημάτων που αντιμετωπίζουν σήμερα οι ελληνικοί λιμένες, συμπεριλαμβανομένου αυτών των υδάτων. H περιγραφή περιέλαβε τα απόβλητα των πλοίων, τα περιστατικά έκτακτης ανάγκης, την εκλυόμενη σκόνη, τα απόβλητα που παράγονται στον λιμένα, την ενεργειακή κατανάλωση, τον θόρυβο, την ατμοσφαιρική ρύπανση και την υγεία και ασφάλεια στην εργασία. Κεφάλαιο 6 Πρόταση για την ανάπτυξη συστήματος παρακολούθησης των υδάτων στους ελληνικούς λιμένες: Εξετάστηκαν οι υφιστάμενες πρακτικές παρακολούθησης των υδάτων στον ελληνικό χώρο, παρουσιάστηκαν παραδείγματα προγραμμάτων παρακολούθησης των υδάτων σε λιμένες της Ελλάδας και του εξωτερικού, αναλύθηκε το περιεχόμενο, οι απαιτήσεις και η επίδραση της Οδηγίας 2000/60/ΕΚ στους ελληνικούς λιμένες, αποτυπώθηκε η ανάγκη περιβαλλοντικής παρακολούθησης των υδάτων στους λιμένες και περιγράφτηκε ένα ολοκληρωμένο σύστημα παρακολούθησης της ποιότητας των υδάτων στους ελληνικούς λιμένες, με αναφορά στη μεθοδολογία παρακολούθησης, τη διαδικασία των μετρήσεων, την οργάνωση της συλλογής και αξιοποίησης της περιβαλλοντικής πληροφορίας και το ετήσιο κόστος εφαρμογής του. Κεφάλαιο 7 Πρόταση για την ανάπτυξη συστήματος περιβαλλοντικής διαχείρισης στους ελληνικούς λιμένες: Αποτυπώθηκε η ανάγκη ολοκληρωμένης περιβαλλοντικής των λιμένων, εντάσσοντας το σύστημα παρακολούθησης των υδάτων σε αυτήν, παρουσιάστηκαν τα υφιστάμενα συστήματα περιβαλλοντικής διαχείρισης (ΣΠΔ), διερευνήθηκαν και αναλύθηκαν οι τάσεις, οι δυσκολίες και οι προοπτικές εφαρμογής των ΣΠΔ στους λιμένες, δημιουργήθηκε ένα εγχειρίδιο περιβαλλοντικής αυτοδιάγνωσης στα πρότυπα του SDM των ECOPORTS, περιγράφτηκε η μεθοδολογία και τα αποτελέσματα που έχουν επιτευχθεί από την μέχρι σήμερα εφαρμοζόμενη περιβαλλοντική πολιτική και διαχείριση στον λιμένα Θεσσαλονίκης, καταγράφηκαν υπό την μορφή εγχειριδίου οι απαιτήσεις εφαρμογής του ΣΠΔ ISO 14001 σε
έναν λιμένα και αναλύθηκε η πρόταση εφαρμογής μιας ολοκληρωμένης περιβαλλοντικής πολιτικής στους ελληνικούς λιμένες. Κεφάλαιο 8 Σύνοψη-συμπεράσματα και προτάσεις για περαιτέρω έρευνα: H διδακτορική διατριβή ολοκληρώθηκε με την παράθεση των συμπερασμάτων που προκύπτουν από την εκπόνησή της και την αναγνώριση σημείων για περαιτέρω έρευνα. Λαμβάνοντας υπόψη το γεγονός ότι η εφαρμογή της Οδηγίας Πλαίσιο για το Νερό 2000/60/ΕΚ βρίσκεται σε εξέλιξη σε Ελληνικό και ευρωπαϊκό επίπεδο, ότι η περιβαλλοντική διαχείριση των Ελληνικών λιμένων βρίσκεται ακόμη σε αρχικό στάδιο και ότι αντίστοιχες μελέτες ή έρευνες αναφορικά με λιμένες απουσιάζουν από την ελληνική βιβλιογραφία, η πρωτοτυπία της διατριβής ενυπήρξε τόσο στο υπόβαθρο όσο και στα αποτελέσματά της. H λιμενική λειτουργία στη χώρα μας πραγματοποιείται σήμερα σε ένα διαφοροποιημένο περιβάλλον. Νέες υποδομές και υπηρεσίες μετέτρεψαν διαχρονικά τους λιμένες από χώρους διακίνησης ταξιδιωτών και εμπορευμάτων σε πολυσύνθετες επιχειρήσεις με υψηλές τεχνοκρατικές διαδικασίες και μεθόδους λειτουργίας, οι οποίες καλούνται να ανταποκριθούν σε νέες απαιτήσεις και υποχρεώσεις απέναντι στο φυσικό περιβάλλον και στο ευρύτερο κοινωνικό σύνολο. H λειτουργία των ελληνικών λιμένων διέπεται έμμεσα ή άμεσα από ένα πλέγμα νομοθετικών απαιτήσεων και γενικότερων πολιτικών το οποίο πρέπει να σέβονται και να ενσωματώσουν, όπου απαιτείται, στην καθημερινή λειτουργία τους. Τα βασικά στοιχεία των θεσμικών ρυθμίσεων που αφορούν στους λιμένες αναφέρονται σε ζητήματα όπως: η περιβαλλοντική αδειοδότηση, οι βυθοκορήσεις και διάθεση βυθοκορημάτων, η προστασία του εδάφους, ο εκπεμπόμενος θόρυβος, τα απόβλητα που παράγονται στο λιμάνι, η ποιότητα των υδάτων, η ποιότητα του αέρα, τα σχέδια έκτακτης ανάγκης, τα απόβλητα πλοίων, η ενεργειακή κατανάλωση, τα φυσικά ενδιαιτήματα και η βιοποικιλότητα, η υγεία και ασφάλεια στην εργασία, η παροχή περιβαλλοντικής πληροφορίας, η εφαρμογή συστημάτων περιβαλλοντικής διαχείρισης, η παρακολούθηση της ευρωπαϊκής λιμενικής πολιτικής, η τήρηση του κώδικα περιβαλλοντικής πολιτικής του ESPO, η συμμετοχή στις δραστηριότητες του δικτύου των ECOPORTS. Τα περιβαλλοντικά ζητήματα στους λιμένες μπορούν να διαχωριστούν σε δυο κύριες κατηγορίες, συνδεόμενες με τη μορφή και φύση των επιπτώσεων: α) τα άμεσα περιβαλλοντικά ζητήματα, τα οποία συνδέονται με τις δραστηριότητες, λειτουργίες και υπηρεσίες του ίδιου του λιμένα, επί των οποίων η διοίκηση έχει άμεσο διαχειριστικό έλεγχο, και β) τα έμμεσα περιβαλλοντικά ζητήματα, τα οποία μπορούν να προκύψουν από την αλληλεπίδραση του λιμένα με τον αστικό, εμπορικό και βιομηχανικό ιστό που ενδεχομένως τον περιβάλλει, τις φυσικές γεωγραφικές συνθήκες (π.χ. ποταμοί, ρεύματα από την ανοιχτή θάλασσα) και τις ιδιωτικές εγκαταστάσεις και εταιρείες που λειτουργούν στη λιμενική ζώνη. Οι δραστηριότητες και λειτουργίες των λιμένων διαφέρουν σε μεγάλο βαθμό μεταξύ τους, βάσει κυρίως του χαρακτήρα του λιμένα (π.χ. εμπορικός, επιβατικός) και των διακινούμενων φορτίων: α) αυτές που σχετίζονται με την καθημερινή λειτουργία του λιμένα και β) αυτές που σχετίζονται με την ανάπτυξή του. Το μέγεθος και η σημασία των πιθανών επιπτώσεων της λειτουργίας ενός λιμένα στο θαλάσσιο και ευρύτερο περιβάλλον και τον άνθρωπο εξαρτώνται από διάφορους παράγοντες, οι κυριότεροι των οποίων είναι: - φύση, έκταση, ένταση και συχνότητα της δραστηριότητας, - φύση, μέγεθος και τοξικότητα-επικινδυνότητα των ρυπαντών που εκλύονται, - εγγύτητα της δραστηριότητας με το περιβάλλον, - τρόποι και δίοδοι επίδρασης της δραστηριότητας με το περιβάλλον, - βαθμός ευαισθησίας και υφιστάμενη κατάσταση-ποιότητα του περιβάλλοντος, - σημασία που δίνεται από τη λιμενική διοίκηση, την τοπική κοινωνία και τους εργαζόμενους, - μέτρα περιορισμού και μείωσης των επιπτώσεων που λαμβάνονται.
H σημασία των περιβαλλοντικών επιπτώσεων από τις δραστηριότητες και λειτουργίες του λιμένα πρέπει να καθορίζονται από την διοίκηση κάθε λιμένα βάσει κριτηρίων αξιολόγησης, κύρια των οποίων είναι: - πιθανότητα πρόκλησης περιβαλλοντικής βλάβης, - ευάλωτος χαρακτήρας του τοπικού, περιφερειακού ή παγκόσμιου περιβάλλοντος, - μέγεθος, αριθμός, συχνότητα και αντιστρεψιμότητα του προβλήματος ή της επίπτωσης, - ύπαρξη και απαιτήσεις σχετικής περιβαλλοντικής νομοθεσίας, - σημασία για την λιμενική διοίκηση, την τοπική κοινωνία και το προσωπικό του λιμένα. H άμεση, στις περισσότερες των περιπτώσεων, γειτνίαση των ελληνικών λιμένων με τον αστικό ιστό, την παράκτια ζώνη και, σε ορισμένες περιπτώσεις, τις προαστιακές βιομηχανικές και βιοτεχνικές μονάδες, καθιστούν το πρόβλημα της περιβαλλοντικής αλληλεπίδρασης πόλης και λιμένα πολύπλοκο. H τυχόν επιβάρυνση του φυσικού περιβάλλοντος από την πόλη και τις παραγωγικές δραστηριότητές της, και από τον λιμένα, συχνά επικαλύπτονται, γεγονός που αποτελεί δυσεπίλυτο πρόβλημα όσον αφορά τη διάκριση του βαθμού επιβάρυνσης του περιβάλλοντος από κάθε έναν από τους τρεις παράγοντες. H παραλαβή και διαχείριση αποβλήτων πλοίων, η πρόληψη και αντιμετώπιση έκτακτων περιστατικών θαλάσσιας ρύπανσης από πετρέλαιο και επικίνδυνες ουσίες, η διαχείριση της εκλυόμενης σκόνης, η διαχείριση των ανακυκλώσιμων, επικινδύνων και άλλων απορριμμάτων που παράγονται στους λιμένες, η διαχείριση της ενεργειακής κατανάλωσης, η διαχείριση του θορύβου, η διαχείριση της ατμοσφαιρικής ρύπανσης, η διαχείριση της υγείας και ασφάλειας στην εργασία είναι ζητήματα που έχουν αντιμετωπιστεί με επιτυχία (τόσο τεχνικά όσο και οικονομικά) μέχρι σήμερα στους λιμένες Θεσσαλονίκης και Πειραιώς, και τα οποία με την κατάλληλη υποστήριξη της πολιτείας (π.χ. ΥΕΝΑΝΠ) μπορούν να διαχυθούν και στους υπόλοιπους ελληνικούς λιμένες δημιουργώντας σημαντικές οικονομίες κλίμακας και πολλαπλά θετικά οφέλη τόσο για τους λιμένες όσο και την χώρα μας. Οι κύριοι λόγοι που συνηγορούν σήμερα στην ανάπτυξη και εφαρμογή προγραμμάτων παρακολούθησης των υδάτων στους λιμένες είναι: - η υποχρέωση τήρησης περιβαλλοντικών όρων στο πλαίσιο εναρμόνισης με την νομοθεσία, - η προώθηση του περιβαλλοντικού προφίλ του λιμένα στην τοπική κοινωνία και στους χρήστες του, - η δημιουργία σχετικών ανταγωνιστικών πλεονεκτημάτων, - η περιβαλλοντική ευαισθητοποίηση της ίδιας της διοίκησης του λιμένα και η ανάγκη προώθησης της κοινωνικής εταιρικής ευθύνης της, - η πίεση και το αυξανόμενο ενδιαφέρον της τοπικής κοινωνίας για καθαρότερο περιβάλλον και διασφάλιση της δημόσιας υγείας, - η ανάγκη βελτίωσης της σχέσης λιμένα-πόλη με την αποφυγή αρνητικών δημοσιευμάτων, - η πρόληψη και έγκαιρη κατανόηση ρυπαντικών φαινομένων προερχόμενα από τη λειτουργία του λιμένα, - η αποφυγή μελλοντικών περιβαλλοντικών προβλημάτων, - η έμμεση διασφάλιση από κυρώσεις και πρόστιμα στο πλαίσιο της κείμενης νομοθεσίας για την προστασία του περιβάλλοντος και την περιβαλλοντική ευθύνη, - η εξοικονόμηση πόρων που θα απαιτούνταν για την αποκατάσταση του υδατικού συστήματος. Δεδομένου ότι τα υδάτινα συστήματα των λιμενολεκανών στην Ελλάδα έχουν χαρακτηριστεί ως ιδιαιτέρως τροποποιημένα, όλα τα σχετικά βιολογικά, υδρομορφολογικά και φυσικοχημικά στοιχεία προς παρακολούθηση θα είναι αυτά που η Οδηγία 2000/60/ΕΚ έχει καθορίσει για την κατηγορία των παράκτιων υδάτων στο πλαίσιο επίτευξης καλού οικολογικού δυναμικού.
Οι ποιοτικές περιβαλλοντικές παράμετροι που πρέπει να παρακολουθούνται, οι συχνότητες μέτρησης και οι θέσεις δειγματοληψίας σε μια λιμενολεκάνη πρέπει να διασφαλίζουν σε κάθε περίπτωση την, κατά το δυνατόν, ολοκληρωμένη διερεύνηση της ρύπανσης που δυνητικά συνεισφέρει ο λιμένας μέσω των δραστηριοτήτων του. Απώτερος στόχος πρέπει να είναι η ταυτοποίηση των ουσιών και ρύπων που δύνανται να προέρχονται από την λειτουργία του λιμένα και η διάκριση της ρύπανσης που προκαλεί από αυτήν του αστικού ιστού. Τα όρια και τα εύρη των τιμών των φυσικοχημικών και βιολογικών παραμέτρων που πρέπει να καθοριστούν στο πλαίσιο του μέγιστου δυνατού οικολογικού δυναμικού και της μέγιστης δυνατής χημικής κατάστασης που μπορεί να επιτευχθεί σε μια λιμενολεκάνη, πρέπει να ανταποκρίνονται στις ιδιαίτερες γεωγραφικές, υδροδυναμικές και περιβαλλοντικές συνθήκες λειτουργίας κάθε λιμένα, στα δεδομένα ρύπανσης των υδάτων του αλλά και της περιοχής εξωτερικά του λιμένα ως συνθήκες αναφοράς. Για τις φυσικές παραμέτρους τα εύρη τιμών στο θαλάσσιο περιβάλλον είναι κοινά σε όλους τους ελληνικού λιμένες, ενώ για τα χημικά και βιολογικά στοιχεία απαιτείται εξειδίκευση ανά λιμενολεκάνη. Κάθε λιμένας, αναλόγως των προτεραιοτήτων του στην προοπτική επένδυσης πόρων στο περιβάλλον και την διάθεση κατάλληλου προσωπικού, μπορεί να αναθέσει την διενέργεια του συνόλου (ή μερικώς) των μετρήσεων και την αποτίμηση των αποτελεσμάτων τους σε εξωτερικούς συνεργάτες (π.χ. ερευνητικός φορέας, πανεπιστήμιο). H τάξη μεγέθους του κόστους λειτουργίας του συστήματος παρακολούθησης των υδάτων εκτιμάται σε 20000-30000 ευρώ. H ανάγκη για ολοκληρωμένη περιβαλλοντική διαχείριση των ελληνικών λιμένων προκύπτει ως αποτέλεσμα των πιέσεων που ασκούνται από: τη διεθνή και κοινοτική νομοθεσία που γίνεται ολοένα και πιο αυστηρή / υποχρεωτική με το ενδεχόμενο επιβολής σημαντικών κυρώσεων και προστίμων, την κοινωνία, που στο σύνολό της δείχνει ολοένα και μεγαλύτερο ενδιαφέρον για τα περιβαλλοντικά θέματα, αλλά και ειδικότερα από τις τοπικές κοινωνίες που επηρεάζονται άμεσα από τις όποιες περιβαλλοντικές επιπτώσεις, την ανάγκη για συμβατότητα των λειτουργιών του λιμένα και της πόλης, την ηθική δέσμευση και η συνειδητοποίηση της ευθύνης έναντι των επόμενων γενεών, η προβολή και ο εκσυγχρονισμός της επιχειρησιακής διαχείρισης, η απόκτηση ανταγωνιστικού πλεονεκτήματος, η αναγνώριση του ηγετικού προφίλ των διοικούντων, η μείωση του κόστους λειτουργίας. Το πλέον κατάλληλο εργαλείο για την σταδιακή και βιώσιμη ανάπτυξη ενός ολοκληρωμένου Συστήματος Περιβαλλοντικής Διαχείρισης στους ελληνικούς λιμένες κρίνεται το Σύστημα PERS, που απευθύνεται αποκλειστικά σε λιμένες. H πολιτεία (ΥΕΝΑΝΠ, ΥΠΕΧΩΔΕ) μπορεί να υποστηρίξει την προοπτική ολοκληρωμένης περιβαλλοντικής διαχείρισης στους ελληνικούς λιμένες αφενός καθιστώντας υποχρεωτική την ενσωμάτωση στα ECOPORTS και την πιστοποίηση κατά PERS των Οργανισμών Λιμένων και αφετέρου μέσω της δημιουργίας ενός Παρατηρητηρίου Λιμενικής Πολιτικής. H διαμόρφωση μιας ενιαίας λιμενικής περιβαλλοντικής πολιτικής σε επίπεδο χώρας μπορεί να διαμορφώσει μια νέα κατεύθυνση στην ανάπτυξη της ελληνικής λιμενικής και ναυτιλιακής πολιτικής, με άμεσα, αλλά και μακροπρόθεσμα θετικά αποτελέσματα και οφέλη, τόσο για κάθε λιμένα μεμονωμένα όσο και για το σύνολο της χώρας γενικότερα.