Αγροτική πολιτική από το 2004: Τι πετύχαμε από την ένταξη μας στην Ε.Ε. πυξίδα για το μέλλον; Φόρουμ Κοινής Αγροτικής Πολιτικής, 13/12/2012
Σύνοψη 1. Πως δαπανήθηκαν τα κονδύλια στα πλαίσια εφαρμογής της ΚΑΠ από το 2004 2. Ποιες ήταν οι κύριες επιπτώσεις από την εφαρμογή της πολιτικής και των διαφόρων μέτρων στήριξης 3. Η πρόταση για το μέλλον
Ανάλυση κατανομής επιδοτήσεων μεταξύ των δύο πυλώνων Κατανομή Δαπανών 2004-2012 600 500 400 εκ 300 200 100 0 1ος πυλώνας εισοδηματικές 1ος πυλώνας - ΚΟΑ 2ος πυλώνας ανταγωνιστικότητα 2ος πυλώνας αγροπεριβαλλοντικά 2ος πυλώνας ανάπτυξη της υπαί... 2ος πυλώνας Δράσεις LEADER Πηγές: Ετήσια Έκθση ΚΟΑΠ 2011, Πίνακες Εκροών ΣΑΑ 2004-06 & ΠΑΑ 2007-13
Ανάλυση κατανομής δαπανών ομαδοποίηση σε κύρια εργαλεία στήριξης 700 89% 600 500 εκ. 400 300 200 100 0 Άμεσες ενισχύσεις Επενδύσεις στον πρωτογ... Επενδύσεις στην μεταπο... Αγροπεριβαλλοντικές υπ... Εγκατάλειψη/ αναδιάρθρω.. Χορηγίες Ίδια συμμετοχή Πηγές: Ετήσια Έκθση ΚΟΑΠ 2011, Πίνακες Εκροών ΣΑΑ 2004-06 & ΠΑΑ 2007 13, Ετήσια Έκθεση ΣΑΠ 2011
Δαπάνες 2 ου πυλώνα για ανταγωνιστικότητα ΣΑΑ 2004/06 + ΠΑΑ 2007/13 180εκ περιλ. ίδιας συμμετοχής 65-70εκ περιλ. ίδιας συμμετοχής
Επενδύσεις για βελτίωση της ανταγωνιστικότητας στην γεωργία/ κτηνοτροφία (κατά κλάδο) 25.0% 20.0% 15.0% 10.0% 5.0% 0.0% Αιγοπροβατοτροφία Δενδρώδεις Καλλιέργειες Λαχανικά/Αρωματικά Φυτά Πατατοκαλλιέργεια Χοιροτροφία Αγελαδοτροφία Πτηνοτροφία Αροτραίες καλλιέργειες Αμπελουργία Μελισσοκομία Ανθοκομία Κονικλοτροφία
Επενδύσεις για βελτίωση της ανταγωνιστικότητας στην γεωργία/ κτηνοτροφία (κατά κύριο επάγγελμα) 50.00% 45.00% 40.00% 35.00% 30.00% 25.00% 20.00% Αρ δικαιούχων Ποσά χορηγιών 15.00% 10.00% 5.00% 0.00% ΓΕΩΡΓΟΙ 1ης ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ ΓΕΩΡΓΟΙ ΜΗ ΓΕΩΡΓΟΙ ΕΤΑΙΡΕΙΕΣ
Επενδύσεις για βελτίωση της ανταγωνιστικότητας στην γεωργία/ κτηνοτροφία (κατά ηλικία)
Επενδύσεις για βελτίωση της μεταποίησης γεωργικών προϊόντων (κατά κλάδο) 20,000,000 18,000,000 16,000,000 14,000,000 12,000,000 10,000,000 8,000,000 6,000,000 4,000,000 2,000,000 0 Κρέας Οπωροκηπευτικά Γάλα Οίνος Πουλερικά Ζωοτροφές Ελαιόλαδο 70εκ σε επενδύσεις Άλλα
Επενδύσεις για βελτίωση της μεταποίησης γεωργικών προϊόντων (κατά τύπο επενδυτικής δραστηριότητας) Κυρίως επενδύσεις προσαρμογής στα πρότυπα υγιεινής και για αύξηση του παραγωγικού δυναμικού Τελευταίες σε ένταση επενδυτικές δραστηριότητες η δημιουργία νέων/ καινοτόμων προϊόντων και η βελτίωση στη διαχείριση των περιβαλλοντικών πόρων
Συμπεράσματα Κύριο εργαλείο στήριξης (60%) οι άμεσες εισοδηματικές ενισχύσεις, απόλυτα αναγκαίο αλλά με περιορισμένο το κριτήριο διαμόρφωσης στρατηγικής κατεύθυνσης Μονοδιάστατη επιλογή ενίσχυσης της ανταγωνιστικότητας μέσω ιδιωτικών επενδύσεων τεχνολογικού και άλλου εκσυγχρονισμού με στόχους τη βελτίωση της παραγωγικότητας την αύξηση του μέσου μεγέθους των γεωργικών εκμεταλλεύσεων / μεταποιητικών επιχειρήσεων στην ενίσχυση των εξαγωγών στην αντιμετώπιση του εγχώριου ανταγωνισμού
Εκτίμηση αποτελεσμάτων & επιπτώσεων αύξηση παραγωγικότητας ΕΞΕΛΙΚΤΙΚΗ ΑΠΕΙΚΟΝΗΣΗ ΔΕΙΚΤΗ ΑΠΑ/ ΜΑΕ 16,000 14,000 12,000 10,000 8,000 6,000 4,000 2,000 0 13,979 10,082 7,199 2,978 12,442 8,910 ΑΠΑ/MAE +2 έτος ΑΠΑ/MAE +6 έτος ΑΠΑ/MAE 2010 Γεωργία/ κτηνοτροφία ΔΙΚΑΙΟΥΧΟΙ ΔΙΚΑΙΟΥΧΟΙ ΠΡΩΤΗΣ ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ Παραγωγικότητα εργασίας χιλ ΑΠΑ/ απασχολούμενο 45 40 ΕΕ27 35 30 Ελλάδα 25 20 Κύπρος Μεταποίηση 15 2004 2009 Μέτρο μεταποίησης Πηγή: Ενδιάμεση αξιολόγηση ΠΑΑ 2007 13
Εκτίμηση αποτελεσμάτων & επιπτώσεων αύξηση μέσου μεγέθους εκμ/λευσης δεκάρια 500 450 400 350 300 250 200 150 100 50 0 2005 2008 2010 ΔΙΚΑΙΟΥΧΟΙ ΔΙΚΑΙΟΥΧΟΙ ΠΡΩΤΗΣ ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ Πηγή: Ενδιάμεση αξιολόγηση ΠΑΑ 2007 13
Εκτίμηση αποτελεσμάτων & επιπτώσεων Γεωργικές εκτάσεις Πηγή: Στατιστική Υπηρεσία 14
Εκτίμηση αποτελεσμάτων & επιπτώσεων Απασχολούμενοι στη Γεωργία Πηγή: Στατιστική Υπηρεσία 15
Εκτίμηση αποτελεσμάτων & επιπτώσεων Καθαρή προστιθέμενη αξία Πηγή: Δίκτυο Γεωργικής Λογιστικής (FADN) - δείκτης SE415 16
Κυριότερες εξαγωγές (τόνοι) Πηγή: Τμήμα Γεωργίας 17
Εκτίμηση αποτελεσμάτων & επιπτώσεων Κυριότερες εξαγωγές σε αξία ( εκ) Πηγή: Στατιστική Υπηρεσία 18
Εκτίμηση αποτελεσμάτων & επιπτώσεων Γενική εικόνα Οι εισοδηματικές ενισχύσεις αποτέλεσαν μεν βραχυπρόθεσμη στήριξη επιβίωσης αλλά δεν μπόρεσαν να αναστρέψουν την συρρίκνωση του κλάδου Η στήριξη προς τις ιδιωτικές επενδύσεις για τεχνολογικό και άλλο εκσυγχρονισμό είχε θετική επίδραση στην βελτίωση της παραγωγικότητας αλλά δεν επιβεβαιώνεται θετική επίδραση στην ανταγωνιστικότητα Περιορισμένος βαθμός αξιοποίησης μέτρων ανταγωνιστικότητας που ταυτίζονται με σύγχρονα εργαλεία μάρκετινγκ Διαφαίνεται περιορισμένη μετατόπιση της στόχευσης προς την διαφοροποίηση (de commoditisation commoditisation) 19
Νέο μοντέλο για τον αγρο διατροφικό τομέα; Κρίσιμα σημεία Απόσταση από τις αγορές (κόστος, επάρκεια χώρων, ασυνέχεια ψυκτικής αλυσίδας) Η κλιματική αλλαγή μειώνει το εποχικό συγκριτικό πλεονέκτημα στις εξαγωγές Μη εφικτή η ανταγωνιστικότητα στην βάση τιμών commodity selling Περιορισμένα μεγέθη στο παραγωγικό δυναμικό Οικονομική κρίση διαφοροποιεί τις καταναλωτικές ανάγκες
Νέο μοντέλο για τον αγρο διατροφικό τομέα; Επιγραμματικά, πέντε αλληλένδετοι στόχοι για ένα νέο μοντέλο βελτίωσης της ανταγωνιστικότητας του αγροδιατροφικού τομέα, οι οποίοι θα στηρίζονται στις έννοιες: Διαφοροποίηση Ταυτότητα Εξυπηρέτηση δέσμης αναγκών Αειφορία
Μεταφορά τεχνογνωσίας προς υιοθέτηση σύγχρονων τεχνολογιών παραγωγής 1. Καινοτομία Προσαρμογή νέων καλλιεργειών δια της επιστημονικής τεκμηρίωσης Επιστημονική κατανόηση καλλιεργητικών πρακτικών 22
... και νέα μεταποιημένα προϊόντα 23
2. Δράσεις προώθησης και προβολής Ταύτιση διατροφικών χαρακτηριστικών με καταναλωτικές ανάγκες πχ ασβέστιο στο χαρούπι, αντιοξειδωτικά στα αρωματικά Προβολή διαδικασιών παραγωγής φιλικών στο περιβάλλον Συσχετισμοί με τάσεις της εποχής πχ έτοιμα προς κατανάλωση Νέες γαστρονομικές χρήσεις πχ success story grilling cheese Με επιχειρηματικά κονδύλια ή με την αξιοποίηση χρηματοδοτικών εργαλείων
3. Ενσωμάτωση σε σήμα ποιότητας η μοναδική ασπίδα προστασίας της τοπικής παραγωγής Commission Communication EU best practice guidelines for voluntary certification schemes for agricultural products and foodstuffs 2010/C 341/04: Recent years have seen substantial growth in voluntary certification schemes for agricultural products and foodstuffs. An inventory compiled for the Commission in 2010 lists more than 440 different schemes, most of which were established during the last decade. 25
4. Από το αγρόκτημα στο τραπέζι... χωρίς ενδιάμεσους σταθμούς Αμεσότερη πρόσβαση των παραγωγών στον καταναλωτή, κάτι που απαιτεί πρόσθετη επιχειρηματική πρωτοβουλία και κατανόηση των κανόνων της αγοράς πχ οργανωμένες, μόνιμες λαϊκές αγορές που να συνδυάζουν ψυχαγωγία πχ Ομαδοποιημένα καταστήματα λιανικής (Troodos shops)
5. Δίκτυα Συνεργασίας Στόχος αλλά και προϋπόθεση για εφαρμογή των προηγούμενων στόχων Μέτρα στήριξης βασισμένα στην συνεργασία Αναγκαιότητα σύστασης σύγχρονων δικτύων συνεργασίας, πέραν των απλών συνεταιρισμών διάθεσης & εμπορίας Έμφαση του νέου κανονισμού σε επιχειρηματικές συμπράξεις και συνεργασίες
Δεν υπάρχουν εύκολες λύσεις στα άμεσα προβλήματα που αντιμετωπίζει ο αγροτικός τομέας. Ανεξαρτήτως τούτου, ο στρατηγικός σχεδιασμός για ένα νέο αγροτικό μοντέλο πρέπει να ξεκινήσει γιατί διαφορετικά δεν θα είναι εύκολο να ανακόψουμε την περαιτέρω συρρίκνωση. Ευχαριστώ για την προσοχή σας