Εξωτερικές Οικονομίες Κλίμακας και ο Διεθνής Καταμερισμός της Παραγωγής Καθ. Γιώργος Αλογοσκούφης 1
Οικονοµίες Κλίµακας Υπάρχουν οικονομίες κλίμακας όταν η παραγωγή καθίσταται πιο αποτελεσματική όσο μεγαλώνει η κλίμακα παραγωγής. Με οικονομίες κλίμακας, ο διπλασιασμός των ποσοτήτων των συντελεστών παραγωγής θα οδηγεί σε υπερδιπλασιασμό του παραγωμένου προϊόντος. Εναλλακτικά, το κατά μονάδα κόστος παραγωγής μειώνεται όσο αυξάνεται η κλίμακα της παραγωγής. 2
Τύποι Οικονοµιών Κλίµακας Εξωτερικές Οικονομίες Κλίμακας παρουσιάζονται όταν το κατά μονάδα κόστος παραγωγής εξαρτάται αρνητικά από το μέγεθος του κλάδου και όχι το μέγεθος της επιχείρησης. Εσωτερικές Οικονομίες Κλίμακας παρουσιάζονται όταν το κατά μονάδα κόστος παραγωγής εξαρτάται αρνητικά από το μέγεθος της επιχείρησης και όχι του κλάδου. Οι Εξωτερικές Οικονομίες Κλίμακας είναι συμβατές με ανταγωνιστικούς κλάδους. Οι Εσωτερικές Οικονομίες Κλίμακας οδηγούν σε ατελή ανταγωνισμό (μονοπώλια ή ολιγοπώλια). 3
Πηγές Εξωτερικών Οικονοµιών Κλίµακας Γιατί συμβαίνει συχνά να πέφτει το κόστος παραγωγής ενός κλάδου, όταν οι επιχειρήσεις του κλάδου είναι γεωγραφικά συγκεντρωμένες σε μία περιοχή. Το ερώτημα αυτό το έθεσε πρώτος και το απάντησε ο Alfred Marshall. Εξειδικευμένοι προμηθευτές που εξυπηρετούν όλες τις επιχειρήσεις του κλάδου με χαμηλό κόστος Εξειδικευμένο Εργατικό Δυναμικό με συσσωρευμένη εμπειρία στον κλάδο η οποία με το χρόνο ενισχύεται. Μεταφορά και Διάχυση Τεχνογνωσίας λόγω της εγγύτητας μεταξύ των επιχειρήσεων, των διαπροσωπικών σχέσεων και της άτυπής ανταλλαγής πληροφοριών. 4
Γεωγραφικά Συγκεντρωµένοι Κλάδοι και Εξωτερικές Οικονοµίες Βιομηχανία μαχαιροπήρουνων στο Sheffield και μάλλινων καλτσών στο Northampton (την εποχή του Alfred Marshall). Η αυτοκινητοβιομηχανία στο Detroit Η Silicon Valley στην California Η συγκέντρωση τραπεζικών, χρηματοπιστωτικών και επενδυτικών επιχειρήσεων στη Νέα Υόρκη και το Λονδίνο. Η βιομηχανία του θεάματος στο Hollywood Η μουσική βιομηχανία στο Λονδίνο, τη Νέα Υόρκη και το Los Angeles 5
Εξωτερικές Οικονοµίες και Ισορροπία της Αγοράς Τιμή και Κόστος Ζήτηση D P E E Μέσο Κόστος, AC Q E Παραγόμενη και Ζητούμενη Ποσότητα 6
Εξωτερικές Οικονοµίες και Ισορροπία πριν το Εµπόριο Τιμή και Κόστος Ζήτηση Κίνας Ζήτηση Ευρώπης P Ε Ε Μέσο Κόστος Ευρώπης P Κ Κ Μέσο Κόστος Κίνας Q Κ Q Ε Παραγόμενη και Ζητούμενη Ποσότητα 7
Εξωτερικές Οικονοµίες και Ισορροπία µετά το Εµπόριο Τιμή και Κόστος Ζήτηση Κίνας Ζήτηση Ευρώπης Παγκόσμια Ζήτηση P Ε Ε P Κ Κ P W Μέσο Κόστος Ευρώπης Μέσο Κόστος Κίνας W Q W Q Κ Q Ε Παραγόμενη και Ζητούμενη Ποσότητα 8
Η Σηµασία των Αρχικών Συνθηκών για το Διεθνή Καταµερισµό της Παραγωγής Τιμή και Κόστος Ζήτηση Κίνας Ζήτηση Ευρώπης Παγκόσμια Ζήτηση P Κ Κ P Ε P W' Ε Μέσο Κόστος Ευρώπης W' Μέσο Κόστος Κίνας W Q W' Q Κ Q Ε Παραγόμενη και Ζητούμενη Ποσότητα 9
Η Σηµασία του Εγκαθιδρυµένου Πλεονεκτήµατος Τιμή και Κόστος Παγκόσμια Ζήτηση P K K B Μέσο Κόστος Κίνας Μέσο Κόστος Βιετνάμ Q K Παραγόμενη και Ζητούμενη Ποσότητα 10
Εξωτερικές Οικονοµίες και Απώλειες από το Διεθνές Εµπόριο Τιμή και Κόστος Εγχώρια Ζήτηση Ταϊλάνδης Παγκόσμια Ζήτηση P Ε Τ Ε Μέσο Κόστος Ελβετίας Μέσο Κόστος Ταϊλάνδης Q Ε Παραγόμενη και Ζητούμενη Ποσότητα 11
Δυναµικές Αύξουσες Αποδόσεις και η Καµπύλη Εκµάθησης Τιμή και Κόστος P E E Μέσο Κόστος Παλαιού Παραγωγού Μέσο Κόστος Νέου Παραγωγού Q E Συσσωρευμένη Παραγωγή 12
Διαπεριφερειακό Εµπόριο και Οικονοµική Γεωγραφία Οι εξωτερικές οικονομίες παίζουν σημαντικό ρόλο στον προσδιορισμό της δομής του διεθνούς εμπορίου, αλλά παίζουν ακόμη πιο σημαντικό ρόλο στον προσδιορισμό της δομής του διαπεριφερειακού εμπορίου εντός των διαφόρων χωρών. Αυτό συμβαίνει διότι εντός των χωρών, με την εξαίρεση των φυσικών πόρων, οι συντελεστές παραγωγής είναι ευκίνητοι. Αυτό που προσδιορίζει σε μεγάλο βαθμό την εξειδίκευση και το εμπόριο είναι οι εξωτερικές οικονομίες. Η χωροθέτηση των διαφόρων κλάδων είναι σε μεγάλο βαθμό αποτέλεσμα ιστορικών «ατυχημάτων», τα οποία δημιούργησαν εξωτερικές οικονομίες. Οικονομική, 2013 13
Συµπεράσµατα Το διεθνές εμπόριο μπορεί να είναι αποτέλεσμα όχι συγκριτικών πλεονεκτημάτων, αλλά οικονομιών κλίμακας. Οι οικονομίες κλίμακας δίνουν στις διάφορες χώρες ένα κίνητρο εξειδίκευσης, ακόμη και αν δεν υπάρχουν συγκριτικά πλεονεκτήματα. Εσωτερικές οικονομίες κλίμακας είναι ασύμβατες με τον τέλειο ανταγωνισμό. Εξωτερικές οικονομίες κλίμακας είναι συμβατές με τον τέλειο ανταγωνισμό, αλλά συνεπάγονται ένα ιδιαίτερο ρόλο για την ιστορική εξέλιξη των κλάδων και για τυχαία γεγονότα στον προσδιορισμό της διάρθρωσης του διεθνούς εμπορίου. Οικονομική, 2013 14