Εβδοµαδιαίο ελτίο Οικονοµικών Εξελίξεων ιεύθυνση Οικονοµικών Μελετών Παρασκευή 30 Οκτωβρίου Ελληνική Οικονοµία

Εβδοµαδιαίο ελτίο Οικονοµικών Εξελίξεων ιεύθυνση Οικονοµικών Μελετών Παρασκευή 30 Οκτωβρίου 2015 Ελληνική Οικονοµία Οι ανακοινώσεις της ΕΛΣΤΑΤ και οι εξελίξεις αυτής της εβδοµάδας συνηγορούν προς ένα ηπιότερο πρότυπο προσαρµογής της ελληνικής οικονοµίας στα νέα φορολογικά µέτρα και τους κεφαλαιακούς ελέγχους. Συγκεκριµένα, η σηµαντική βελτίωση των εξωτερικών συναλλαγών της χώρας κατά το τρέχον έτος, η ταχεία επάνοδος των δεικτών οικονοµικής εµπιστοσύνης στο διάστηµα Σεπτεµβρίου- Οκτωβρίου και η αναζήτηση λιγότερο υφεσιακών µέτρων, αλλά µε ισοδύναµο δηµοσιονοµικό αποτέλεσµα, αποτελούν παράγοντες που αµβλύνουν, τόσο σε κλίµακα, όσο και σε χρονική διάρκεια, την υφεσιακή διαταραχή της ελληνικής οικονοµίας. 20 15 10 5 0-5 -10-15 -20 Γράφηµα 1. Ισοζύγιο Τρεχουσών Συναλλαγών (σε δισ.) (Ιανουάριος-Αύγουστος) Ισοζύγιο ευτερογενών Εισοδηµάτων Ισοζύγιο Υπηρεσιών Εµπορικό Ισοζύγιο εκτός Καυσίµων Ισοζύγιο Καυσίµων Ισοζύγιο Πρωτογενών Εισοδηµάτων Πηγή: Τράπεζα της Ελλάδος Ισοζύγιο Τρεχουσών Συναλλαγών 2013 2014 2015 Αναφορικά µε τις εξωτερικές συναλλαγές, το ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών παρουσιάζει πλεόνασµα στο οκτάµηνο Ιανουαρίου-Αυγούστου του 2015, 0,9 δισ., έναντι ελλείµµατος 0,6 δισ. στο αντίστοιχο διάστηµα 2014. Η βελτίωση αυτή στο ισοζύγιο κατά 1,5 δισ. προήλθε από την αύξηση του πλεονάσµατος αγαθών και υπηρεσιών κατά 2,7 δισ., ενώ αντιθέτως τα ισοζύγια πρωτογενών και δευτερογενών εισοδηµάτων επιδεινώθηκαν κατά 1,2 δισ. Η εξέλιξη αυτή προσδιορίσθηκε από δύο κυρίως στοιχεία: Πρώτον, τη σηµαντική βελτίωση κατά τους θερινούς µήνες. Τον Αύγουστο του 2015 διαµορφώθηκε πλεόνασµα για τρίτο συνεχή µήνα, στα 2,1 δισ., έναντι 1,8 δισ. τον Αύγουστο 2014. Η βελτίωση αυτή συνδέεται µε την εντυπωσιακή πορεία του ελληνικού τουρισµού που εξακολουθεί να ευνοείται από τις εσωτερικές αναταράξεις στις ανταγωνίστριες χώρες της Μεσογείου καθώς και το σχετικά ασθενές ευρώ. Έτσι, το πλεόνασµα του ισοζυγίου ταξιδιωτικών υπηρεσιών στο οκτάµηνο 2015 σηµείωσε βελτίωση κατά 8,5%, δεδοµένου ότι οι εισπράξεις αυξήθηκαν (7,1%), ενώ οι αντίστοιχες πληρωµές µειώθηκαν (-1,5%). Παράλληλα, οι έλεγχοι στην κίνηση κεφαλαίων είχαν, τουλάχιστον σε πρώτη φάση, ισχυρότερο 1,9 1,5 1,1 0,7 0,3-0,1-0,5-0,9-1,3-1,7 σταθεροποιητικό αποτέλεσµα στις εισαγωγές έναντι των εξαγωγών. εύτερον, η πτώση της τιµής του πετρελαίου ευνόησε την εξωτερική θέση της χώρας, αφού η Ελλάς είναι καθαρός εισαγωγέας πετρελαιοειδών. Ειδικότερα, στο οκτάµηνο Ιανουαρίου-Αυγούστου 2015, το έλλειµµα στο ισοζύγιο αγαθών περιορίσθηκε κατά 20,8% στα 11,4 δισ. Οι εξαγωγές αγαθών µειώθηκαν κατά 5,8%, σε ετήσια βάση, εξαιτίας της µεγάλης µείωσης των εξαγωγών πλοίων και καυσίµων, εξέλιξη που αποδίδεται στην πτώση της τιµής του πετρελαίου. Εξάλλου, οι εξαγωγές αγαθών χωρίς καύσιµα αυξήθηκαν κατά 5,2%, ενώ οι εξαγωγές χωρίς καύσιµα και πλοία σηµείωσαν άνοδο κατά 7,2%. Η εξέλιξη αυτή υπεραντισταθµίσθηκε από το γεγονός ότι οι εισαγωγές αγαθών µειώθηκαν κατά 12,5% σε ετήσια βάση, λόγω κυρίως της ραγδαίας µειώσεως των εισαγωγών καυσίµων κατά 2,5 δισ. (25,4%), αντανακλώντας την πτώση των τιµών του πετρελαίου κατά 48,5%. Επίσης, οι καθαρές πληρωµές για αγορές πλοίων περιορίσθηκαν στα 364 εκατ. έναντι 1,8 δισ. το αντίστοιχο οκτάµηνο 2014. 115 110 105 100 95 90 85 80 75 Μαϊ-13 Ιουλ-13 Γράφηµα 2. είκτης Οικονοµικού Κλίµατος σε Επιλεγµένες Οικονοµίες της Ευρωζώνης Σεπ-13 Νοε-13 Ιαν-14 Μαρ-14 Μαϊ-14 Ιουλ-14 Σεπ-14 Νοε-14 Ιαν-15 Μαρ-15 Μαϊ-15 Ιουλ-15 Σεπ-15 Ελλάδα Πορτογαλία Ισπανία Ιταλία Πηγή: Ευρωπαϊκή Επιτροπή Νοε-15

πλήγµα τόσο βραχυπρόθεσµα θέτοντας σε κίνδυνο θέσεις εργασίας, όσο και µεσοπρόθεσµα στον σχηµατισµό υψηλής ποιότητας ανθρωπίνου κεφαλαίου, αφού η ιδιωτική εκπαίδευση λειτουργεί συµπληρωµατικά καλύπτοντας ουσιαστικά τις αδυναµίες του συστήµατος δηµοσίας εκπαιδεύσεως. Η δυσµενής οικονοµική συγκυρία των τελευταίων ετών έχει ήδη πλήξει σηµαντικά την πρωτοβάθµια και δευτεροβάθµια ιδιωτική εκπαίδευση. Η ύφεση, η αύξηση της ανεργίας και η περαιτέρω φορολογική επιβάρυνση έχουν οδηγήσει σε µείωση του διαθεσίµου εισοδήµατος των νοικοκυριών, γεγονός που επιδρά αρνητικά στην επιλογή ιδιωτικής εκπαιδεύσεως. Παράλληλα, συνεχίσθηκε για δεύτερο κατά σειρά µήνα η ανάκαµψη του είκτη Οικονοµικού Κλίµατος τον Οκτώβριο 2015, µετά την ραγδαία επιδείνωση, που είχε σηµειώσει στο δίµηνο Ιουλίου- Αυγούστου 2015. Συγκεκριµένα διαµορφώθηκε στις 86,5 µονάδες έναντι 83,1 µονάδες τον Σεπτέµβριο 2015 και στις 75,2 µονάδες τον Αύγουστο 2015. Η βελτίωση της επενδυτικής εµπιστοσύνης για δεύτερο συνεχή µήνα αποτελεί καθοριστικό παράγοντα που εφόσον συνεχισθεί, θα συµβάλει στην ταχύτερη επιστροφή της οικονοµίας σε θετικό ρυθµό αναπτύξεως. Οι βασικοί παράγοντες που επηρεάζουν τη ζήτηση υπηρεσιών πρωτοβαθµίου και δευτεροβαθµίου ιδιωτικής εκπαιδεύσεως είναι οι οικονοµικές συνθήκες που επηρεάζουν το διαθέσιµο εισόδηµα των νοικοκυριών, το ύψος των διδάκτρων, οι δηµογραφικές εξελίξεις, οι συνθήκες λειτουργίας και οι ελλείψεις στη δηµόσια παιδεία, καθώς και άλλοι κοινωνικοί παράγοντες. 10.000 9.000 8.000 7.000 6.000 5.000 4.000 3.000 2.000 1.000 0 Γράφηµα 3. Εξέλιξη Αριθµού ιδακτικού Προσωπικού Ιδιωτικής Εκπαιδεύσεως Πηγή: Stochasis Νηπιαγωγεία ηµοτικά Γυµνάσια Λύκεια Σύµφωνα µε πρόσφατη µελέτη της εταιρίας συµβούλων επιχειρήσεων ΣΤΟΧΑΣΙΣ (Οκτώβριος 2015), ενδεικτικό στοιχείο της µειώσεως της ζητήσεως για ιδιωτική εκπαίδευση τα τελευταία έτη, είναι η πτώση κατά 17,4% του αριθµού των µαθητών στα σχολικά έτη 2008/09 έως 2013/14, η οποία είναι σε µεγάλο βαθµό αποτέλεσµα της υφέσεως, ενώ η ανάκαµψη (+4,3%) που σηµειώθηκε κατά το σχολικό έτος 2014/15 σχετίζεται µε τη σχετική σταθεροποίηση της οικονοµίας το 2014. Τέλος, η αναζήτηση µέτρων ισοδύναµου δηµοσιονοµικού αποτελέσµατος προς αντικατάσταση του συντελεστή φορολογήσεως των υπηρεσιών της ιδιωτικής εκπαιδεύσεως είναι κρίσιµης σηµασίας. Όπως αναδείξαµε στο προηγούµενο δελτίο, η εκροή ανθρώπινου κεφαλαίου (brain drain) έλαβε µεγάλες διαστάσεις τα τελευταία χρόνια προκαλώντας ένα περιοριστικό παράγοντα για µία σταθερή αναπτυξιακή πορεία στο µεσοχρόνιο ορίζοντα. Η υψηλή φορολόγηση των υπηρεσιών εκπαιδεύσεως θα αποτελέσει ένα ακόµη Σηµειώνεται ότι η αύξηση κατά 4,3% το 2014 εν µέρει µόνο αντιστρέφει την πτώση που παρουσιάσθηκε σωρευτικά στα πέντε προηγούµενα έτη (17,4%), ενώ ο συνολικός αριθµός µαθητών που φοιτά σε ιδιωτικά σχολεία το 2014 ανέρχεται σε 79,9 χιλιάδες και είναι µικρότερος ακόµα και από το επίπεδο του 2000 (87,1 χιλ.). Εκτός του αριθµού των µαθητών, η οικονοµική κρίση έπληξε και τον αριθµό του διδακτικού προσωπικού των ιδιωτικών σχολείων, όπως απεικονίζεται στο κάτωθι γράφηµα. Από το 2000 έως το 2008, ο αριθµός του διδακτικού προσωπικού παρουσίασε αυξητική τάση σχεδόν σε όλες τις εκπαιδευτικές 2

βαθµίδες, ενώ από το 2008 έως και το 2014 η τάση αντιστράφηκε και ο συνολικός αριθµός εκπαιδευτικού προσωπικού σηµείωσε σωρευτική µείωση κατά 6,4%. χιλιάδες 100 90 80 70 60 50 40 30 20 10 0 Πηγή: Stochasis Γράφηµα 4. Εξέλιξη Αριθµού Μαθητών Ιδιωτικής Εκπαιδεύσεως 87,1 86,5 85,3 85,9 84,6 84,6 84,9 87,3 92,7 92,0 87,9 86,5 82,2 76,6 79,9 16,2 15,8 16,1 16,2 16,0 16,5 15,8 16,1 16,2 15,7 15,6 15,6 14,9 12,7 13,2 18,9 17,3 16,2 16,1 16,3 17,1 18,3 18,7 19,1 18,1 16,4 16,2 15,1 14,4 15,3 46,8 48,5 48,2 48,8 47,7 46,5 46,4 46,8 46,8 46,4 43,8 43,2 41,2 38,5 38,6 5,2 4,9 4,7 4,8 4,6 4,4 4,5 5,7 10,6 11,9 12,0 11,5 11,0 11,0 12,8 Νηπιαγωγεία ηµοτικά Γυµνάσια Λύκεια Το ύψος των διδάκτρων αποτελεί επίσης βασικό παράγοντα που καθορίζει τη ζήτηση για ιδιωτική εκπαίδευση. Τα ιδιωτικά σχολεία προκειµένου να αντιµετωπίσουν την ύφεση έχουν µειώσει τις τιµές τους τα τελευταία έτη. Όπως απεικονίζεται στο επόµενο γράφηµα, στη διάρκεια της οικονοµικής κρίσεως, τα δίδακτρα παρουσίασαν µεγαλύτερη µείωση σε σχέση µε τον Εθνικό είκτη Τιµών Καταναλωτή, και εποµένως, σε πραγµατικούς όρους µειώθηκαν. 7% 6% 5% 4% 3% 2% 1% 0% -1% -2% -3% Γράφηµα 5. Ρυθµός Μεταβολής των ιδάκτρων Ιδιωτικής Εκπαιδεύσεως (ετήσιες µεταβολές, 2009=100) 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 Πηγή: ΕΛΣΤΑΤ είκτης Τιµών Καταναλωτή ίδακτρα ιδιωτικού σχολείου α' βαθµίδας ίδακτρα ιδιωτικού σχολείου β' βαθµίδας Η τουριστική κίνηση το 2015: Ικανοποιητικά εξελίσσεται η τουριστική κίνηση το 2015, σύµφωνα µε τα στοιχεία που δηµοσιεύει η Τράπεζα της Ελλάδος, καθώς εξακολουθεί να αυξάνεται µε θετικό ρυθµό µολονότι αισθητά βραδύτερο σε σχέση µε το 2014. Ειδικότερα, ο αριθµός των αλλοδαπών επισκεπτών αυξήθηκε στο οκτάµηνο 2015 κατά 10,6%, σε ετήσια βάση, έναντι αύξησης κατά 22,1% στο αντίστοιχο διάστηµα του 2014. Ωστόσο, τον περασµένο Αύγουστο ο αριθµός των ξένων επισκεπτών αυξήθηκε µόνο κατά 2,8%, έναντι αύξησης κατά 25,0% τον Αύγουστο του 2014. Η αναµενόµενη αύξηση του εισερχόµενου τουρισµού περί το 10% το 2015 θα οδηγήσει σε νέο ρεκόρ αυξήσεως τουριστών περί τα 24 εκατ. που µαζί µε τους επισκέπτες κρουαζιέρας (2,7 εκατ.) θα φθάσουν τα 26,7 εκατ., έναντι των 24 εκατ. το 2014 (εκ των οποίων 2,5 επισκέπτες κρουαζιέρας). Σηµειώνεται εν προκειµένω η ραγδαία ανάπτυξη του κλάδου της κρουαζιέρας, καθώς στο πρώτο εξάµηνο του 2015 παρατηρήθηκαν στην Ελλάδα 1.490 αφίξεις κρουαζιερόπλοιων. έναντι 1.289 στο πρώτο εξάµηνο του 2014. Είναι γεγονός ότι το 2015 ο τουρισµός στήριξε σηµαντικά την ελληνική οικονοµία, µε την αύξηση των διεθνών αφίξεων και των ταξιδιωτικών εσόδων. Τούτο πραγµατοποιήθηκε παρά την τραπεζική αργία και τον έλεγχο στην κίνηση κεφαλαίων. Περαιτέρω είναι σηµαντικό ότι η τουριστική κίνηση αυξήθηκε παρά το προσφυγικό κύµα που έπληξε τον τουρισµό των νησιών του Ανατολικού Αιγαίου. Επισηµαίνεται η µείωση του αριθµού των τουριστών στα νησιά του Βορείου και Νοτίου Αιγαίου, εξαιτίας των ανωτέρω παραγόντων. Είναι ενδεικτικό ότι σύµφωνα µε τα στοιχεία της Υπηρεσίας Πολιτικής Αεροπορίας (ΥΠΑ), που καλύπτουν το σύνολο των διεθνών αεροδροµίων της χώρας µε δεδοµένα εννιαµήνου, ενώ σηµειώθηκε αύξηση των διεθνών αφίξεων κατά 5,2% στο εννεάµηνο 2015 (εννεάµηνο 2014: +13,6%), στα αεροδρόµια της Ρόδου, Κω, Μυτιλήνης και Χίου σηµειώθηκε µείωση των αφίξεων κατά 2,1%, έναντι αύξησης κατά 8,5% στο εννεάµηνο 2014. Την αύξηση της τουριστικής κίνησης τεκµηριώνουν και τα στοιχεία του Συνδέσµου Ελληνικών και Τουριστικών Επιχειρήσεων (ΣΕΤΕ), σύµφωνα µε τα οποία οι αφίξεις ξένων τουριστών στα κύρια αεροδρόµια τη χώρας µε πτήσεις charter αυξήθηκαν στο εννεάµηνο 2015 κατά 6,2%, σε ετήσια βάση, αισθητά πάντως µικρότερη σε σχέση µε την αντίστοιχη περυσινή (+15,3%). Περαιτέρω και τα στοιχεία του ΙΟΒΕ προµηνύουν αύξηση των τουριστών στο επόµενο διάστηµα του τρέχοντος έτους αλλά και στις αρχές του 2016. Είναι ενδεικτικό ότι ο σύνθετος τουριστικός δείκτης «Ξενοδοχεία- Εστιατόρια- Τουριστικά Πρακτορεία» υπερέβη τον Σεπτέµβριο 2015 τις 100 µονάδες (100,4), έναντι 94,0 µον. τον προηγούµενο Αύγουστο και 86,3 µον. τον Ιούλιο 2015. Σύµφωνα µάλιστα µε τα πιο πρόσφατα στοιχεία του ΙΟΒΕ, οι επιχειρηµατικές προσδοκίες στον κλάδο «Τουριστικά Πρακτορεία» αυξήθηκαν περαιτέρω στις 109,2 µονάδες, έναντι 104,2, 94,0 και 86,2 τον Σεπτέµβριο, Αύγουστο και Ιούλιο 2015. Το κύριο ρεύµα των τουριστών στο οκτάµηνο του 2015 προέρχεται από τις χώρες της Ευρωπαϊκής Ενώσεως και αυξήθηκε κατά 20,5% στο οκτάµηνο 2015, έναντι ανόδου κατά 21,8% στο οκτάµηνο του 2014, µε αποτέλεσµα οι επισκέπτες από την Ευρωπαϊκή Ένωση να αναλογούν στο 62,8% των συνολικών αφίξεων, έναντι του 57,6%, που αντιπροσώπευσαν στο οκτάµηνο 2014. Την µεγαλύτερη αύξηση σηµειώνουν οι αφίξεις Γερµανών τουριστών (οκτάµηνο 2015:+22,5%), οκτάµηνο 2014: +4,5%), ακολουθούν οι Βρετανοί 3

(οκτάµηνο 2015: +24,9%, οκτάµηνο 2014: +4,5% το 2014) και έπονται οι Γάλλοι µε χαµηλότερο ρυθµό (οκτάµηνο 2015: +4,4%, οκτάµηνο 2014: +20,7%). Πέραν της Ευρωπαϊκής Ενώσεως, συνεχίζεται και κατά το 2015 σε αξιόλογο βαθµό η αύξηση της ροής Αµερικανών τουριστών (οκτάµηνο 2015: +35,7%, οκτάµηνο 2014: +24,8%), ενώ αντίθετα παρατηρείται κάθετη πτώση των τουριστών από την Ρωσία. Είναι χαρακτηριστικό ότι οι ρώσοι τουρίστες µειώθηκαν κατά 62,2% στο οκτάµηνο 2015, έναντι στασιµότητας το 2014 και διακριτής αύξησης κατά 47,6% στο οκτάµηνο του 2013. Τέλος, το ελληνικό τουριστικό προϊόν στηρίζεται και στην αύξηση του παγκόσµιου τουρισµού. Ειδικότερα σύµφωνα µε τον Παγκόσµιο Οργανισµό Τουρισµού οι διεθνείς αφίξεις εκτιµάται ότι θα αυξηθούν κατά 4% το 2015, ενώ προς την Ευρώπη υπολογίζεται ότι θα αυξηθούν κατά 5,0% το 2015 από 2,3% το 2014. Ισοζύγιο Υπηρεσιών: Το πλεόνασµα του ισοζυγίου υπηρεσιών µειώθηκε κατά 2,3% σε ετήσια βάση το πρώτο οκτάµηνο 2015 και διαµορφώθηκε στα 12,6 δισ., λόγω της ελάττωσης του πλεονάσµατος του ισοζυγίου µεταφορών. Ειδικότερα, οι εισπράξεις από θαλάσσιες µεταφορές µειώθηκαν κατά 12,1% σε ετήσια βάση στο οκτάµηνο 2015, ενώ τον Αύγουστο 2015, η πτώση διαµορφώθηκε στο 46,7%. Είναι εµφανές, ότι η επιβολή κεφαλαιακών ελέγχων οδήγησε στην κάθετη πτώση των θαλασσίων εισπράξεων το δίµηνο Ιούλιο-Αύγουστο 2015. Ο εξωστρεφής κλάδος της ναυτιλίας δύναται να αντιδράσει άµεσα σε τυχόν έκτακτες µεταβολές, όπως συνέβη το καλοκαίρι στην Ελλάδα. Επιπλέον σηµειώνεται ότι η πιθανολογούµενη αύξηση του φορολογικού βάρους στον ναυτιλιακό κλάδο θα αποθαρρύνει περαιτέρω τις θαλάσσιες εισροές. 40% 30% 20% 10% 0% -10% -20% -30% Μαρ-11 Ιουν-11 Πηγή:ΤτΕλλάδος Γράφηµα 6. Ταξιδιωτικές Εισπράξεις και Εισπράξεις από Μεταφορές, % ετήσια µεταβολή Σεπ-11 Δεκ-11 Μαρ-12 Ιουν-12 Σεπ-12 Ταξιδιωτικές Εισπράξεις κινητός μέσος 6 μηνών Δεκ-12 Μαρ-13 Ιουν-13 Σεπ-13 Δεκ-13 Μαρ-14 Ιουν-14 Σεπ-14 Δεκ-14 Μαρ-15 Ιουν-15 Εισπράξεις από Μεταφορές κινητός μέσος 6 μηνών Αντίθετα, βελτίωση σηµείωσε το πλεόνασµα του ισοζυγίου ταξιδιωτικών υπηρεσιών κατά 8,5%, δεδοµένου ότι οι εισπράξεις αυξήθηκαν (7,1%), ενώ οι αντίστοιχες πληρωµές µειώθηκαν (-1,5%). Τέλος, το ισοζύγιο πρωτογενών εισοδηµάτων µετατράπηκε σε ελλειµµατικό το πρώτο οκτάµηνο 2015, όπως και το πλεόνασµα στο ισοζύγιο δευτερογενών εισοδηµάτων. είκτες Οικονοµικού Κλίµατος: Ο είκτης Οικονοµικού Κλίµατος (ESI) για την Ελλάδα, που καταρτίζεται από τον ΙΟΒΕ, βελτιώθηκε περαιτέρω τον Οκτώβριο 2015, καθώς ανήλθε στις 86,5 µονάδες, έναντι 83,1 µον. τον Σεπτέµβριο και 75,2 µον. τον Αύγουστο 2015, σηµειώνοντας σηµαντική µηνιαία αύξηση κατά 4,1%. Εντούτοις, ο δείκτης εξακολουθεί να βρίσκεται σε αισθητά χαµηλότερο επίπεδο σε σχέση µε τον Σεπτέµβριο του 2014 (102,3 µον.). Η βελτίωση του δείκτη Οικονοµικού Κλίµατος τον Οκτώβριο και τον Σεπτέµβριο του 2015 κρίνεται ιδιαίτερης σηµασίας, καθώς αντικατοπτρίζει την συνεχή απάλειψη του αρνητικού κλίµατος εµπιστοσύνης, εξέλιξη, η οποία θέτει τις προϋποθέσεις για επάνοδο της οικονοµίας σε θετικό ρυθµό µεταβολής του πραγµατικού ΑΕΠ ταχύτερα από ό,τι αρχικώς είχε εκτιµηθεί. 100 90 80 70 2010 2011 2012 2013 2014 2015 Πηγή: IOBE Γράφηµα 7. είκτης Οικονοµικού Κλίµατος (ESI) 82,0 80,7 79,9 Μέσος Όρος Έτους 90,6 99,5 Κινητός Μέσος 6 µηνών Επισηµαίνεται ότι ο δείκτης του Οικονοµικού Κλίµατος βελτιώθηκε αναιµικά στην Ευρωζώνη (Οκτ.2015: 105,9, Σεπ.2015: 105,6), ενώ στην Ευρωπαϊκή Ένωση παρουσίασε ανεπαίσθητη µείωση (Οκτ.2015: 107,5, Σεπτ.2015: 107,6). Ειδικότερα, στην Ελλάδα, η άνοδος του γενικού δείκτη Οικονοµικού Κλίµατος προήλθε από όλους τους εξεταζόµενους τοµείς και κλάδους της ελληνικής οικονοµίας και αφετέρου ισχυροποιήθηκε και ο δείκτης εµπιστοσύνης των νοικοκυριών. Η εξέλιξη των βασικών κλαδικών δεικτών, που απαρτίζουν τον δείκτη ESI στην Ελλάδα έχει ως ακολούθως: Στη Βιοµηχανία, το ισοζύγιο των εκτιµήσεων βελτιώθηκε σηµαντικά τον περασµένο Οκτώβριο στις -19,6 µονάδες από -23,3 µον. τον Σεπτέµβριο 2015, κινείται πάντως σηµαντικά χαµηλότερα της περυσινής του επίδοσης (-0,6 µον.) Η βελτίωση του δείκτη προσδοκιών στη βιοµηχανία προήλθε κυρίως από την σηµαντική ενίσχυση των προβλέψεων για τις εξαγωγές στο προσεχές τρίµηνο για δεύτερο συνεχή µήνα (Οκτ.2015: +11,7 µον. Σεπτ.2015: +14,3, Αύγ.2015: -10,5) και την ενίσχυση του ισοζυγίου των προβλέψεων για τις πωλήσεις επί δεύτερο διαδοχικό µήνα (Οκτ.2015: +1,2, Σεπτ.2015: +2,9, Αύγ.2015: -33,1). Αυξήθηκε επίσης σηµαντικά και ο δείκτης Υπευθύνων Προµηθειών στις 43,3 µονάδες από 39,1 τον Αύγουστο 2015. 4

Στο Λιανικό Εµπόριο σηµειώθηκε επίσης σηµαντική βελτίωση των προσδοκιών, καθώς το ισοζύγιο των προσδοκιών βελτιώθηκε στο -15,3 τον Οκτώβριο 2015 από -20,0 τον Σεπτέµβριο 2015. Η ενίσχυση του δείκτη προσδοκιών στο Λιανικό Εµπόριο προήλθε από τη σηµαντική βελτίωση του ισοζυγίου των παραγγελιών στο προσεχές 3-µηνο (Οκτ.2015: - 22,6, Σεπτ.2015: -53,9) και αφετέρου των πωλήσεων στο επόµενο τρίµηνο (Οκτ.2015: -34,1, Σεπτ.2-15: - 45,2). Βελτιώθηκε ακόµα και ο δείκτης για τις τρέχουσας πωλήσεις (Οκτ.2015: -31,0, Σεπτ.2015: - 38,7). Στις Υπηρεσίες ο δείκτης επιχειρηµατικών προσδοκιών κατέγραψε µικρή βελτίωση, καθώς το ισοζύγιο των προβλέψεων διαµορφώθηκε στις -14,3 µονάδες τον Οκτώβριο από -15,1 τον Σεπτέµβριο 2015, έναντι ωστόσο των -42,8 µον. τον Αύγουστο 2015. Η ισχυροποίηση του δείκτη των Υπηρεσιών προήλθε από την άνοδο του τουριστικού δείκτη «Τουριστικά Πρακτορεία», που ανήλθε στις 109,2 µον. τον Οκτώβριο 2015 από τις 104,9 µον. τον Σεπτέµβριο 2015, γεγονός που υποδηλώνει αύξηση των τουριστικών κρατήσεων και τον Οκτώβριο. Οι προοπτικές επίσης της ζήτησης υπηρεσιών για το επόµενο τρίµηνο, είναι εµφανώς ευνοϊκότερες τον Οκτώβριο 2015 (-6.5 µον.) συγκριτικά µε τον προηγούµενο Αυγούστου (-51,1). Στις Κατασκευές, το ισοζύγιο επιχειρηµατικών προσδοκιών ενισχύθηκε στις -49,4 µον. τον Οκτώβριο από τις -52,8 µον. τον περασµένο Σεπτέµβριο Η βελτίωση του δείκτη των Κατασκευών απέρρευσε από την αλµατώδη ισχυροποίηση του δείκτη των Κατασκευών ηµοσίων Έργων, που σηµείωσε κατακόρυφη άνοδο στις 80,5 µονάδες τον Οκτώβριο 2015 από τις 58,5 και 36,2 µον. τον Σεπτέµβριο και Αύγουστο 2015, καθώς εξευρέθηκαν κονδύλια για τη συνέχιση των τεχνικών έργων βασικής υποδοµής. Αντίθετα, ο δείκτης στις Κατασκευές Κατοικιών κατήλθε σε κατώτατο επίπεδο των 7,4 µον. τον Οκτώβριο 2015 από τις 31,9 τον Σεπτέµβριο και τις 50,0 τον Αύγουστο 2015. Τέλος, οι Προσδοκίες των Καταναλωτών βελτιώθηκαν αισθητά τον Οκτώβριο 2015 στις -59,6 µονάδες από -64,2 τον προηγούµενο Σεπτέµβριο και -64,8 τον Αύγουστο 2015. Η βελτίωση των προσδοκιών των νοικοκυριών οφείλεται κυρίως στη σταθεροποίηση των προβλέψεων για την οικονοµική τους κατάσταση στο προσεχές 12-µηνο και την ενίσχυση των εκτιµήσεων για την οικονοµική κατάσταση της χώρας στο επόµενο χρονικό διάστηµα. Παράλληλα βελτιώθηκαν αµυδρά και οι προβλέψεις τους για την ανεργία. Η νευρικότητα δεν έχει εκλείψει από τη συµπεριφορά των επενδυτών παρά το γεγονός ότι οι αναδυόµενες οικονοµίες εµφανίζουν µια τάση σταθεροποίησης. Στη θετική κατεύθυνση αξιολογούνται οι προσπάθειες της ΤτΚίνας και της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τραπέζης (ΕΚΤ) για την ενίσχυση της οικονοµικής δραστηριότητας, καθώς συντελούν στην ανόρθωση της επενδυτικής ψυχολογίας η οποία είναι απαραίτητη για την επανεµφάνιση υψηλότερων αναπτυξιακών ρυθµών στην παγκόσµια οικονοµία. Το διοικητικό συµβούλιο της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τραπέζης (ΕΚΤ) την περασµένη εβδοµάδα από την πρωτεύουσα της Μάλτας έστειλε µήνυµα στους επενδυτές ότι τον ερχόµενο εκέµβριο θα υπάρξει επέκταση του υφισταµένου προγράµµατος αγοράς περιουσιακών στοιχείων (QE). Η απόφαση της ΕΚΤ εστιάζεται, όπως υπογράµµισε ο επικεφαλής της, στη δυσκολία του πληθωρισµού να προσεγγίσει το 2,0% που έχει θέσει ως στόχο η Κεντρική Τράπεζα αλλά και στους αδύναµους αναπτυξιακούς ρυθµούς. Χαρακτηριστικά αναφέρεται ότι στη Ζώνη του Ευρώ (ΖτΕ) από το 4ο τρίµηνο 2015 που άρχισαν να καταγράφονται οι πρώτοι θετικοί ρυθµοί µεταβολής του ΑΕΠ, και µέχρι και το 2ο τρίµηνο 2015, η µέση ετήσια µεταβολή ανά τρίµηνο, διαµορφώνεται περί το 0,9%. Η ΕΚΤ στο πλαίσιο ενίσχυσης της ρευστότητας και χρηµατοδότησης της πραγµατικής οικονοµίας ξεκίνησε από τον Μάρτιο του 2015 ένα πρόγραµµα ποσοτικής χαλάρωσης (QE), µέσω της αγοράς οµολόγων αξίας 60 δισ. ανά µήνα και διάρκειας µέχρι τουλάχιστον τον Σεπτέµβριο του 2016. Βάσει του προγράµµατος µέχρι σήµερα έχουν διοχετευθεί στην οικονοµία 383 δισ. χωρίς ωστόσο να ενισχυθεί ιδιαίτερα ο αναπτυξιακός ρυθµός της Ευρωζώνης. Θα πρέπει να τονισθεί ότι παράλληλα µε το πρόγραµµα ποσοτικής χαλάρωσης η ΕΚΤ εισήγαγε ένα αρνητικό επιτόκιο (-0,20%) στις καταθέσεις που διατηρούν οι εµπορικές τράπεζες σε αυτή, προκειµένου να στρέψει τη διαθέσιµη ρευστότητα προς την πραγµατική οικονοµία. Ο επικεφαλής της ΕΚΤ διακρίνοντας ότι ο πληθωρισµός είναι πολύ χαµηλός (Σεπτέµβριος 2015: -0,1%) δεν απέκλεισε την περίπτωση περαιτέρω µείωσης του επιτοκίου καταθέσεων της ΕΚΤ, κίνηση που εκτιµάται ότι θα συµβεί το αργότερο στην τελευταία συνεδρίαση του διοικητικού συµβουλίου της ΕΚΤ στις 3 εκεµβρίου. Η ΕΚΤ δεν θα πρωτοτυπήσει αφού ανάλογες κινήσεις έχουν ήδη αποφασίσει η ΤτΣουηδίας και η ΤτΕλβετίας. Η ΕΚΤ θα πρέπει στην παρούσα συγκυρία να επιδείξει ευελιξία όσον αφορά το µέγεθος, τη σύνθεση και τη διάρκειά του προγράµµατος ποσοτικής χαλάρωσης. Μια πιθανή κίνηση είναι το πρόγραµµα να επεκταθεί τουλάχιστον για έξι µήνες πέραν του Σεπτεµβρίου 2016, να συµπεριλάβει και άλλες κατηγορίες οµολόγων, ενώ οι µηνιαίες αγορές να αυξηθούν από το ισχύον επίπεδο των 60 δισ. κατά 10-20 δισ. Ωστόσο, όπως τόνισε και ο επικεφαλής της ΕΚΤ δεν θα πρέπει η αναπτυξιακή διαδικασία να αφεθεί αποκλειστικά στην νοµισµατική πολιτική. Αρωγός στην προσπάθεια τόνωσης της οικονοµικής ανάπτυξης θα πρέπει να είναι και η δηµοσιονοµική 5

πολιτική, για αυτό το λόγο θα πρέπει να εξαντληθούν τα δηµοσιονοµικά περιθώρια. Στις θετικές προσπάθειες ενίσχυσης της παγκόσµιας οικονοµίας συγκαταλέγεται και η πρόσφατη απόφαση της ΤτΚίνας να µειώσει για έκτη φορά εντός του 2015 το βασικό επιτόκιο δανεισµού ενός έτους στο 4,35% από 4,60%, το επιτόκιο καταθέσεων ενός έτους κατά 25 µονάδες βάσης στο 1,50% και κατά 50 µονάδες βάσης τον ελάχιστο συντελεστή αποθεµατικών (17,5%) για τις µεγαλύτερες εµπορικές τράπεζες. Ίσως κάποιοι επενδυτές να θεώρησαν αιφνιδιαστική την κίνηση της ΤτΚίνας, ωστόσο η πορεία των βασικών οικονοµικών δεικτών µας προϊδέαζε για µια τέτοια κίνηση προ πολλού. Η χαµηλή εξωτερική ζήτηση η οποία επηρεάζει σηµαντικά την οικονοµική δραστηριότητα της Κίνας δεν αφήνει περιθώρια εφησυχασµού. Η αρχές της Κίνας αν θέλουν να διατηρήσουν µακροπρόθεσµα ένα µέσο αναπτυξιακό ρυθµό της τάξεως του 6,5% θα πρέπει να ενισχύσουν περαιτέρω τη χρηµατοδότηση των επιχειρήσεων µε χαµηλότερο κόστος αλλά και τη συνέχιση των έργων υποδοµής. Υπό το πρίσµα των εξελίξεων σε επίπεδο οικονοµικής συγκυρίας θα πρέπει να αναµένουµε και νέα µείωση των επιτοκίων από την ΤτΚίνας εντός του έτους. Ωστόσο, η αφετηρία των εξελίξεων για την πορεία της διεθνούς οικονοµίας εστιάζεται στις ΗΠΑ. Η νοµισµατική πολιτική της Fed και συγκεκριµένα το εύρος και η διάρκεια του ανοδικού κύκλου των επιτοκίων θα καθορίσει τη συµπεριφορά των αγορών και των κεντρικών τραπεζών. Η Οµοσπονδιακή Τράπεζα των ΗΠΑ, µετά το πέρας της διήµερης συνεδρίασης της Επιτροπής Νοµισµατικής Πολιτικής (FOMC) στις 27-28 Οκτωβρίου απεφάσισε τη διατήρηση των επιτοκίων περί το µηδέν, αλλά άφησε ανοιχτό το ενδεχόµενο ανόδου στην συνεδρίαση του εκεµβρίου. Αξίζει να τονισθεί ότι οι αξιωµατούχοι της Fed διέγραψαν από την ανακοίνωση την πρόταση που είχαν συµπεριλάβει τον Σεπτέµβριο και που αναφερόταν στις εξελίξεις παγκοσµίως, ως πιθανή αιτία περιορισµού της οικονοµικής δραστηριότητας στις ΗΠΑ. Η Fed αντιµετωπίζει ένα δίληµµα να αυξήσει τα επιτόκια και να επιβεβαιώσει τη δυναµική της οικονοµίας των ΗΠΑ ή να καθυστερήσει την άνοδο των επιτοκίων προκειµένου να προετοιµασθούν καλύτερα οι αναδυόµενες οικονοµίες. Η Fed θέλει να επιβεβαιώσει ότι η πολιτική των µηδενικών επιτοκίων έχει φθάσει στο τέλος της και έχει επιτύχει την επανεκκίνηση της οικονοµίας. Μια καθυστέρηση µπορεί να θέσει υπό αµφισβήτηση την όλη προσπάθεια και εγκυµονεί τον κίνδυνο εγκλωβισµού σε µια ατελέσφορη διαδικασία. Τα κύρια χαρακτηριστικά της οικονοµίας των ΗΠΑ η δηµιουργία θέσεων εργασίας και ο σχετικά υψηλός πληθωρισµός αποτελούν στοιχεία που µπορούν να δικαιολογήσουν µια ανοδική κίνηση επιτοκίων. Ωστόσο, εάν η Fed επικοινωνήσει στους επενδυτές το γεγονός ότι η άνοδος των επιτοκίων δε θα έχει την διάρκεια παρόµοιων κύκλων του παρελθόντος, ενδεχοµένως να επιτύχει οι επιπτώσεις της κίνησης της να µην έχουν σηµαντική βαρύτητα στην παγκόσµια οικονοµία, καθώς οι κραδασµοί θα µπορέσουν να απορροφηθούν µε ηπιότερο τρόπο. ΗΠΑ Αγορά ακινήτων Οι πωλήσεις υφιστάµενων κατοικιών αυξήθηκαν σε 5,55 εκατ. τον Σεπτέµβριο, καταγράφοντας αύξηση 4,7% σε µηναία βάση και 8,8% σε ετήσια (εποχικά διορθωµένα στοιχεία). Ο αριθµός των πωλήσεων υφιστάµενων κατοικιών ήταν υψηλότερος του αναµενοµένου (5,39 εκατ. κατοικίες) και σχεδόν «άγγιξε» το επίπεδο των 5,58 εκατ. του Ιουλίου που αποτελεί το υψηλότερο επίπεδο µετά την κρίση του 2008. Αντιθέτως, οι πωλήσεις νέων κατοικιών τον Σεπτέµβριο µειώθηκαν κατά 11,5% σε µηναία βάση, ενώ σε ετήσια βάση κατέγραψαν αύξηση 2,0%, µετά από εννέα µήνες διψήφιου ρυθµού ανόδου. Ωστόσο, ο µέσος όρος το πρώτο εννεάµηνο του 2015 διαµορφώθηκε στις 504,6 χιλ. κατοικίες, έναντι 429,3 χιλ. κατοικίες την αντίστοιχη περίοδο του 2014, επιβεβαιώνοντας την ανοδική πορεία των πωλήσεων νέων κατοικιών. Η έναρξη νέων κατοικιών αυξήθηκε κατά 6,5% τον Σεπτέµβριο σε µηνιαία βάση, µετά από µείωση 1,7% τον Αύγουστο. Σε ετήσια βάση η έναρξη νέων κατοικιών αυξήθηκε κατά 17,5% (εποχικά διορθωµένα στοιχεία). Οι άδειες οικοδοµών µειώθηκαν κατά 5,0% τον Σεπτέµβριο σε µηνιαία βάση, αλλά είναι αυξηµένες κατά 4,7% σε ετήσια βάση (εποχικά διορθωµένα στοιχεία). 6

Η µείωση της έκδοσης αδειών πιθανώς να οφείλεται στο γεγονός ότι οι κατασκευαστές κρατούν στάση αναµονής προτού επενδύσουν σε νέες κατοικίες έως ότου πεισθούν ότι υπάρχουν οι αναγκαίες συνθήκες στήριξης της αγοράς κατοικίας, όπως είναι ο ικανοποιητικός ρυθµός δηµιουργίας θέσεων απασχόλησης και το χαµηλό κόστος δανεισµού για τα νοικοκυριά. Αρνητικά επιδρά, η έλλειψη διαθέσιµων οικοπέδων η οποία συντείνει στην άνοδο του κατασκευαστικού κόστους. ηµόσιο χρέος Το χρέος των ΗΠΑ πλέον ανέρχεται στα $18,150 τρισ. ενώ το ανώτατο επιτρεπτό όριο, το οποίο θεσπίσθηκε το 2014 και παρατάθηκε έως τον Μάρτιο του 2015, είναι $18,113 τρισ. Αυτό συνεπάγεται ότι έως τις 3 Νοεµβρίου θα πρέπει να ψηφισθεί προσωρινή επέκταση του ανώτατου ορίου κατά $37 δισ., ή να περιορισθεί η χρηµατοδότηση ή/και αναχρηµατοδότηση ορισµένων δραστηριοτήτων. Εν αναµονή των εξελίξεων αναβλήθηκε η δηµοπρασία 2-ετούς οµολόγου που είχε προγραµµατισθεί για τις 27 Οκτωβρίου. Ωστόσο, από τη ευτέρα 27 Οκτωβρίου ο Λευκός Οίκος και το Κογκρέσο ετοιµάζουν κεκλεισµένων των θυρών σχέδιο νόµου για τη θεσµοθέτηση υψηλότερου ορίου του δηµοσίου χρέους, το οποίο θα τεθεί προς ψήφιση από τη Γερουσία και την Βουλή των Αντιπροσώπων, προτού παραδοθεί στον Πρόεδρο. Το σχέδιο φέρεται να προβλέπει µετριοπαθή αύξηση του ορίου για το οµοσπονδιακό χρέος τα επόµενα δύο έτη. Ειδικότερα, αύξηση κατά $50 δισ. για το οικονοµικό έτος 2015-2016, το οποίο ξεκίνησε την 1 Οκτωβρίου και κατά $30 δισ. για το οικονοµικό έτος 2016-2017, το οποίο λήγει τον Μάρτιο του 2017, ήτοι λίγες εβδοµάδες αφότου θα έχει αναλάβει καθήκοντα ο νέος Πρόεδρος των ΗΠΑ. Παράλληλα, πιθανολογείται ότι η αύξηση θα µοιρασθεί µε το ίδιο ποσοστό ανάµεσα στις αµυντικές δαπάνες και στις υπόλοιπες δαπάνες. ΖΩΝΗ ΤΟΥ ΕΥΡΩ (ΖτΕ) Η ΕΚΤ στη συνεδρίαση της στις 22 Οκτωβρίου, αποφάσισε να διατηρήσει αµετάβλητο το επιτόκιο των πράξεων κύριας αναχρηµατοδότησης, της διευκόλυνσης οριακής χρηµατοδότησης και της διευκόλυνσης αποδοχής καταθέσεων στο 0,05%, 0,30% και -0,20%, αντίστοιχα. Επιπλέον, επισηµάνθηκε το γεγονός ότι το πρόγραµµα ποσοτικής χαλάρωσης συνεχίζεται οµαλά, έχοντας ευνοϊκή επίπτωση στο κόστος και τα διαθέσιµα προς τις επιχειρήσεις και τα νοικοκυριά κεφάλαια. Η εγχώρια ζήτηση της ΖτΕ εµφανίζεται ανθεκτική αλλά εξακολουθούν να υφίστανται οι κίνδυνοι για την ανάπτυξη και τον πληθωρισµό από ενδεχόµενη επιβράδυνση των αναπτυσσοµένων οικονοµιών. Ειδικότερα, επισηµάνθηκε η διατήρηση παραγόντων που εµποδίζουν την επιστροφή του πληθωρισµού στον µεσοπρόθεσµο στόχο του 2,0%, όπως το παραγωγικό κενό, της πιθανής περαιτέρω πτώσης της τιµής του πετρελαίου και της ανατίµησης του ευρώ. Ιδιαίτερη µνεία έγινε στην ανάγκη η νοµισµατική πολιτική να συνεπικουρηθεί από τις απαιτούµενες διαρθρωτικές αλλαγές που θα µειώσουν την διαρθρωτική ανεργία και θα αυξήσουν το δυνητικό προϊόν της ΖτΕ. Με αυτόν τον τρόπο, όπως επισηµάνθηκε, θα µεγιστοποιηθούν τα οφέλη από την ασκούµενη νοµισµατική πολιτική και η διαφαινόµενη ανάκαµψη που τώρα παρουσιάζει κυκλικά χαρακτηριστικά, θα εδραιωθεί και θα καταστεί βιώσιµη. Πιστωτική επέκταση H προσφορά χρήµατος (M3) στη ΖτΕ διατήρησε τον Σεπτέµβριο σταθερό τον ετήσιο ρυθµό µεταβολής στο 4,9%. Η αύξηση οφείλεται κυρίως στην άνοδο της νοµισµατικής βάσης (Μ1) κατά 11,7% τον Σεπτέµβριο από 11,5% τον Αύγουστο (ετήσια µεταβολή). Τον Σεπτέµβριο, ο συνολικός δανεισµός προς τον ιδιωτικό τοµέα, σε ετήσια βάση, επιβραδύνθηκε σηµειώνοντας αύξηση κατά 0,7%, έναντι αύξησης 1,0% τον Αύγουστο. Αναλυτικότερα, η χρηµατοδότηση προς τα νοικοκυριά αυξήθηκε κατά 1,1% τον Σεπτέµβριο, από 1,0% τον Αύγουστο. Η αύξηση προήλθε από την άνοδο της στεγαστικής πίστης κατά 1,8% τον Σεπτέµβριο, έναντι 1,6% τον Αύγουστο. Παράλληλα, ο ετήσιος ρυθµός πιστωτικής επέκτασης προς τις επιχειρήσεις µειώθηκε στο 0,1%, έναντι αύξησης 0,4% τον Αύγουστο. Η συνολική χρηµατοδότηση προς τον ιδιωτικό τοµέα αυξήθηκε κατά µέσο όρο τους τελευταίους 3 µήνες (Ιούλιος- Σεπτέµβριος) κατά 0,8%, έναντι µείωσης 1,4% την αντίστοιχη περίοδο του 2014. Χρέος και έλλειµµα γενικής κυβέρνησης Στο δηµοσιονοµικό τοµέα, το 2o 3µηνο 2015 το χρέος της γενικής κυβέρνησης αυξήθηκε µεν σε απόλυτο µέγεθος αλλά µειώθηκε ως ποσοστό του ΑΕΠ και πλέον διαµορφώνεται στο 92,2% του ΑΕΠ, από 92,7% το 1o 3µηνο 2015.Σε επίπεδο χώρας- µέλους, το υψηλότερο χρέος γενικής κυβέρνησης ως ποσοστό του ΑΕΠ καταγράφουν η Ελλάδα (167,8%), η Ιταλία (136,0%) και η Πορτογαλία (128,7%), ενώ στον αντίποδα βρίσκονται η Βουλγαρία (28,3%) και 7

το Λουξεµβούργο (21,9%). Επιπλέον, το έλλειµµα της γενικής κυβέρνησης µειώθηκε ως ποσοστό του ΑΕΠ, από 2,1% το 1o 3µηνο 2015 σε 2,0% το 2o 3µηνο 2015. Η µείωση προήλθε αποκλειστικά από τον περιορισµό των δαπανών ως ποσοστό του ΑΕΠ. Εµπορικό Ισοζύγιο Στον εξωτερικό τοµέα, σύµφωνα µε τα εποχικά διορθωµένα στοιχεία της Eurostat (πρώτη µέτρηση, µη εποχικά διορθωµένα στοιχεία), τον Αύγουστο το πλεόνασµα του εµπορικού ισοζυγίου της ΖτΕ υποχώρησε στα 21,2 δισ. έναντι 28,2 δισ. τον Ιούλιο και 16,5 δισ. τον Αύγ.2015. είκτης PMI Markit Ο ενοποιηµένος δείκτης PMI Markit (πρώτη εκτίµηση) εκτιµάται ότι θα διαµορφωθεί τον Οκτώβριο στις 54,0 µονάδες, από 53,6 µον. τον Σεπτέµβριο και 54,3 µον. τον Αύγουστο. Η άνοδος του δείκτη οφείλεται εξ ολοκλήρου στην αύξηση του υποδείκτη για τις υπηρεσίες ο οποίος ανήλθε στις 54,2 µονάδες τον Οκτώβριο από 53,7 µονάδες τον Σεπτέµβριο. Η αύξηση του δείκτη ΡΜΙ δείχνει ότι διατηρείται κα το 4ο τρίµηνο 2015 η δυναµική ανάκαµψης της οικονοµίας της ΖτΕ, ενώ εκτιµάται ότι το ΑΕΠ θα αυξηθεί κατά 0,4% το 4ο 3µηνο 2015 σε τριµηνιαία βάση και κατά 1,5% συνολικά για το 2015. Σε επίπεδο χώρας-µέλους, ο ενοποιηµένος δείκτης PMI Markit στη Γερµανία (πρώτη εκτίµηση) εκτιµάται ότι θα αυξηθεί στις 54,5 µον. τον Οκτώβριο από 54,1 µον. τον Σεπτέµβριο. Η αύξηση του δείκτη αποδίδεται στην άνοδο του υποδείκτη για τις υπηρεσίες, από 54,1 µον. τον Σεπτέµβριο σε 55,2 µον. τον Οκτώβριο, ενώ ο υποδείκτης για τη µεταποίηση µειώθηκε από τις 52,3 µον. τον Σεπτέµβριο στις 51,6 µον. τον Οκτώβριο, απόρροια της µειωµένης ζήτησης από το εξωτερικό, κυρίως από την Κίνα και τη Ρωσία. Στη Γαλλία (πρώτη εκτίµηση) ο ενοποιηµένος δείκτης ανήλθε στις 52,3 µον. τον Οκτώβριο από 51,9 µον. τον Σεπτέµβριο, το οποίο αποτελεί υψηλό τετραµήνου. Η αύξηση του ενοποιηµένου δείκτη οφείλεται τόσο στην αύξηση του υποδείκτη για τη µεταποίηση (52,4 µον. τον Οκτώβριο από τις 52,0 τον Σεπτέµβριο), όσο και του υποδείκτη για τις υπηρεσίες (52,3 µον. τον Οκτώβριο από 51,9 τον Σεπτέµβριο). είκτης καταναλωτικής εµπιστοσύνης Ο δείκτης καταναλωτικής εµπιστοσύνης διαµορφώθηκε στις -7,7 µονάδες τον Οκτώβριο, από -7,1 µον. τον Σεπτέµβριο και -6,9 µον. τον Αύγουστο. Παρά την πτώση, ο δείκτης βρίσκεται υψηλότερα από το µέσο όρο του 12µήνου που προηγήθηκε (Οκτ.2014-Σεπτ.2015) ήτοι τις -7,5 µονάδες. Η καταναλωτική εµπιστοσύνη ενισχύεται από τη χαµηλή τιµή του πετρελαίου, τα χαµηλά επιτόκια δανεισµού, την άνοδο των εταιρικών κερδών σε πραγµατικούς όρους και την βελτίωση των συνθηκών στην αγορά εργασίας, ιδιαιτέρως από την πτώση του ποσοστού ανεργίας που πλέον διαµορφώνεται στο 11%, ήτοι το χαµηλότερο επίπεδο από το Φεβρ.2012. Γερµανία είκτης επιχειρηµατικών προσδοκιών Ifo Ο δείκτης επιχειρηµατικών προσδοκιών Ifo µειώθηκε, για πρώτη φορά µετά από τρεις µήνες ανοδικής πορείας, στις 108,2 µονάδες τον Οκτώβριο από 108,5 µον. τον Σεπτέµβριο και ενώ οι αναλυτές ανέµεναν πτώση του δείκτης τις 107,9 µονάδες. Η µείωση του δείκτη προήλθε κυρίως από την υποχώρηση του υποδείκτη που αφορά την εκτίµηση των επιχειρηµατιών για την τρέχουσα κατάσταση, από τις 114,0 µον. τον Σεπτέµβριο στις 112,6 µον. τον Οκτώβριο. Ο υποδείκτης που αποτυπώνει τις προσδοκίες των επενδυτών για τους επόµενους έξι µήνες ανήλθε στις 103,8 µονάδες τον Οκτώβριο από 103,3 µον. τον Σεπτέµβριο. Επιπλέον, ο δείκτης επιχειρηµατικών προσδοκιών για τον κλάδο των υπηρεσιών ανήλθε στο υψηλότερο επίπεδο από τον εκ.2010, στις 32,4 µον. τον Οκτώβριο από 30,5 µον. τον Σεπτέµβριο. Τα παραπάνω στοιχεία φανερώνουν ότι η οικονοµία της Γερµανίας εµφανίζεται ανθεκτική απέναντι στο σκάνδαλο της Volkswagen και την εξασθένηση των οικονοµιών. Σε αυτό συµβάλλει η σταθερή πορεία της εγχώριας ζήτησης η οποία, µε τη σειρά της, στηρίζεται στο ιστορικά χαµηλό επίπεδο ανεργίας. ΚΙΝΑ Η ΤτΚίνας, ακολουθώντας επιθετική νοµισµατική πολιτική από την αρχή της παγκόσµιας χρηµατοοικονοµικής κρίσης το 2008, συνεχίζει τις ενέργειές της για την τόνωση της οικονοµικής ανάπτυξης. Υπενθυµίζεται ότι ο ρυθµός µεταβολής του ΑΕΠ υποχώρησε στο 3 ο τρίµηνο 2015 στο 6,9% που αποτελεί το χαµηλότερο επίπεδο από το 1 ο τρίµηνο 2009, ενώ εκτιµάται ότι για το σύνολο του 2015 θα υποχωρήσει κάτω από το 7%, καταγράφοντας χαµηλό 25-ετίας. Στο πλαίσιο αυτό, η ΤτΚίνας αποφάσισε στις 23 Οκτωβρίου τη µείωση του επιτοκίου δανεισµού, για έκτη φορά από τον Νοέµβριο 2014, κατά 25 µ.β. στο 4,35% και την ισόποση µείωση του επιτοκίου καταθέσεων στο 1,50% µε ισχύ από 24 Οκτωβρίου, καθώς και τη µείωση του ποσοστού υποχρεωτικών δεσµεύσεων για τις µεγάλες τράπεζες κατά 50 µ.β. στο 17,5% και κατά επιπλέον 50 µ.β. για τις τράπεζες που χρηµατοδοτούν αγροτικές και µικρές επιχειρήσεις. Οι συγκεκριµένες ενέργειες θα συµβάλουν περαιτέρω στη µείωση του κόστους δανεισµού και στην αύξηση της χρηµατοδότησης. Παράλληλα, η ΤτΚίνας προέβη 8

σε ένα πρώτο βήµα για την απελευθέρωση των καταθετικών επιτοκίων καταργώντας το ανώτατο επιτοκιακό όριο, γεγονός που θα συµβάλει στην αύξηση των εισοδηµάτων των νοικοκυριών, τα οποία έχουν µεγάλο τµήµα των εισοδηµάτων τους σε καταθέσεις και κατά συνέπεια στην ενίσχυση της κατανάλωσης και της ανάπτυξης. Εκτιµάται ότι η ΤτΚίνας θα µειώσει τα επιτόκια και το ποσοστό υποχρεωτικών δεσµεύσεων για τα χρηµατοπιστωτικά ιδρύµατα άλλη µια φορά µέχρι το τέλος του έτους και ακόµη µία στις αρχές του 2016. Σηµειώνεται, ότι η ανάπτυξη της χώρας αποτέλεσε βασικό θέµα στη συνάντηση της Κεντρικής Επιτροπής του Κοµµουνιστικού Κόµµατος στις 26-29 Οκτωβρίου στην οποία συζητήθηκε το 13 ο πενταετές σχέδιο για την οικονοµική και κοινωνική ανάπτυξη της Κίνας. Η Ολοµέλεια της Κεντρικής Επιτροπής του Κοµµουνιστικού Κόµµατος αποφάσισε την κατάργηση της πολιτικής του ενός παιδιού ώστε να αντιµετωπιστεί το πρόβληµα της µείωσης του εργατικού δυναµικού, ανακοίνωσε σχέδια για να εκλείψουν ορισµένες διαρθρωτικές οικονοµικές προκλήσεις, όπως η τιµολόγηση της αγοράς, η καινοτοµία, η κατανάλωση και η ιδιωτική ιδιοκτησία περιουσιακών στοιχείων. Παράλληλα, επανέλαβε το στόχο του διπλασιασµού του ΑΕΠ και των εισοδηµάτων µεταξύ των ετών 2010-2020 και δεσµεύθηκε να απελευθερώσει τον τοµέα των υπηρεσιών σε ξένους επενδυτές, ενώ δεσµεύθηκε για επιτάχυνση της δηµιουργίας ζωνών ελεύθερου εµπορίου, καθώς και µικρότερη παρέµβαση στην τιµολόγηση των αγαθών και των υπηρεσιών. Ωστόσο, δεν ανακοίνωσε έναν αναπτυξιακό στόχο για την επόµενη πενταετία. ΙΑΠΩΝΙΑ Η εξασθένιση της ζήτησης από την Κίνα λόγω επιβράδυνσης του ρυθµού ανάπτυξης επηρέασε το εµπορικό ισοζύγιο της Ιαπωνίας το οποίο παρουσίασε έλλειµµα παρά τις εκτιµήσεις της αγοράς για πλεόνασµα, καθώς οι εξαγωγές αυξήθηκαν λιγότερο από ότι αναµενόταν. Η ΤτΙαπωνίας αντιµετωπίζει πιέσεις για επέκταση της νοµισµατικής της πολιτικής στην επόµενη συνεδρίασή της στις 30 Οκτωβρίου ώστε να τονωθεί η οικονοµική δραστηριότητα η οποία σύµφωνα µε τις εκτιµήσεις της αγοράς υποχώρησε στο 3 ο τρίµηνο του 2015. Συγκεκριµένα, το έλλειµµα του εµπορικού ισοζυγίου µειώθηκε κατά 88,1% σε ετήσια βάση τον Σεπτέµβριο στα 114,5 δισ., από 962,0 δισ. τον Σεπτέµβριο 2014 και από 569,7 δισ. τον Αύγουστο. Οι εξαγωγές αυξήθηκαν, για δέκατο τρίτο κατά σειρά µήνα, αλλά η αύξησή τους ήταν οριακή κατά 0,6%, σε ετήσια βάση, και η χαµηλότερη από τον Απρίλιο 2014, έναντι 3,1% τον Αύγουστο. Η µείωση των εξαγωγών προς την Κίνα (17,4% συνολικών εξαγωγών) ήταν της τάξεως του 3,5%, ενώ οι εξαγωγές προς τις ΗΠΑ (19,9% συνολικών εξαγωγών) αυξήθηκαν κατά 10,4%. Αντιθέτως, οι εισαγωγές συνέχισαν να µειώνονται, για οκτώ διαδοχικούς µήνες, κατά 11,1%, σε ετήσια βάση, µε πολύ υψηλότερο ρυθµό έναντι 3,1% τον Αύγουστο, ως αποτέλεσµα της µεγάλης µείωσης της αξίας των εισαγωγών πετρελαίου και φυσικού αερίου λόγω της πτώσης των τιµών τους. Εκτιµάται, ότι τους επόµενους µήνες στο έλλειµµα του εµπορικού ισοζυγίου θα επιδράσουν αυξητικά η συνέχιση της επιβράδυνσης της ανάπτυξης στην Κίνα, η πιθανή άνοδος της τιµής του πετρελαίου και η υποτίµηση του γιεν. 400-100 -600-1.100-1.600-962,0 Το έλλειμμα του εμπορικού ισοζυγίου υποχώρησε σε χαμηλό 3 μηνών (σε δισ. γιεν) 227,4-710,0-660,7-893,5-1.177,5-424,6-55,8-69,0-216,0-268,4-569,7-114,5 Σεπ-14 Νοε-14 Ιαν-15 Μαρ-15 Μαϊ-15 Ιουλ-15 Σεπ-15 Πηγή: Υπουργείο Οικονομικών Ιαπωνίας Ωστόσο, θετικές διαγράφονται οι προοπτικές για τη βιοµηχανική παραγωγή, καθώς ο δείκτης PMI στη µεταποίηση που καταρτίζεται από τη Markit (πρώτη µέτρηση) ήταν σηµαντικά αυξηµένος τον Οκτώβριο υπερβαίνοντας τις εκτιµήσεις της αγοράς. Συγκεκριµένα, ο δείκτης ανήλθε στο 52,5 τον Οκτώβριο από 51,0 τον Σεπτέµβριο µε όλους τους υποδείκτες να διαµορφώνονται σε υψηλότερο επίπεδο. Ιδιαιτέρως θετική εξέλιξη αποτελεί η διαµόρφωση του υποδείκτη νέων παραγγελιών εξαγωγών πάνω από το επίπεδο του 50,0 γεγονός που υποδηλώνει ότι η ζήτηση από το εξωτερικό µπορεί να ενισχυθεί τους επόµενους µήνες. 55,0 53,0 51,0 49,0 47,0 52,4 52,0 52,0 52,2 51,6 50,3 49,9 Οκτ-14 Νοε-14 Δεκ-14 Ιαν-15 Φεβ-15 Μαρ-15 Απρ-15 Μαϊ-15 Ιουν-15 Ιουλ-15 Αυγ-15 Σεπ-15 Οκτ-15 Πηγή: Markit Ο δείκτης PMI στη μεταποίηση αυξήθηκε στο υψηλότερο επίπεδο από τον Μάρτιο 2014 Σύµφωνα µε τα στοιχεία του χρηµατιστηρίου του Σικάγο, οι τοποθετήσεις στο δολάριο ΗΠΑ (USD+DXY) για µη εµπορικές συναλλαγές (specs) την εβδοµάδα που έληξε στις 20.10.2015 µειώθηκαν κατά $7,0 δισ., ενώ οι συνολικές καθαρές (αγορές µείον πωλήσεις) θέσεις να παραµείνουν σε θετικό επίπεδο για 76 η εβδοµάδα στα $ 15,8 δισ.. Οι τοποθετήσεις κατά του ευρώ για µη εµπορικές συναλλαγές (specs), την εβδοµάδα που έληξε στις 20.10.2015 µειώθηκαν κατά 18.010 συµβόλαια µε αποτέλεσµα οι συνολικές καθαρές (αγορές µείον πωλήσεις) θέσεις να διαµορφωθούν στα -62.566 50,9 50,1 51,2 51,7 51,0 52,5 9

συµβόλαια από -80.576 την προηγούµενη εβδοµάδα. δισ. 0 6-Ιαν 6-Φεβ 6-Μαρ 6-Απρ 6-Μαϊ 6-Ιουν 6-Ιουλ 6-Αυγ 6-Σεπ 6-Οκτ -5-10 -15-20 -25-30 Υποχώρηση της αξίας των specs θέσεων εναντίον (short) του ευρώ Πηγή: CFTC,IMM, Διεύθυνση Οικονομικών Μελετών Alpha Bank Ευρώ: Σηµαντική υποχώρηση σηµειώνει στην αρχή της εβδοµάδας το ευρώ, µετά την συνέντευξη τύπου του προέδρου της ΕΚΤ µε αποτέλεσµα να οδηγηθεί στις 26 Οκτωβρίου έναντι του δολαρίου-ηπα σε χαµηλό δύο µηνών (1,0987 USD/EUR).Η ισοτιµία δολαρίου-ευρώ στις 27 Οκτωβρίου διαµορφωνόταν περί τα 1,1065 USD/EUR, από το υψηλό των 1,1495 USD/EUR που είχε σηµειώσει στις 15 Οκτωβρίου. Η µελλοντική πορεία του ευρώ είναι άµεσα συνυφασµένη µε τη στάση που θα ακολουθήσει η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα στο πρόγραµµα ποσοτικής χαλάρωσης. Η ισοτιµία ευρώ/δολαρίου ΗΠΑ από την πλευρά της τεχνικής αναλύσεως µας προϊδεάζει για περαιτέρω εξασθένιση του ευρώ µε στόχο την περιοχή των 1,08 δολαρίων. Ελβετικό φράγκο: Το ευρώ, εµφανίζεται ελαφρά ενισχυµένο κινούµενο στην περιοχή των 1,0880 φράγκων. Οι επενδυτές τηρούν στάση αναµονής, καθώς δεν αποκλείεται και νέα περαιτέρω µείωση του ήδη αρνητικού καταθετικού επιτοκίου της ΤτΕλβετίας. Το συγκεκριµένο επιτόκιο θα µπορούσε να υποχωρήσει από το -0,75% που είναι σήµερα µέχρι το -1,25%. Εκτιµάται ότι η ΤτΕλβετίας θα αποφασίσει µια µείωση στην επόµενη συνεδρίαση του Συµβουλίου Νοµισµατικής Επιτροπής στις 10 εκέµβριου, έχοντας αξιολογήσει παράλληλα και την ακολουθουµένη νοµισµατική πολιτική της ΕΚΤ. Στερλίνα: Μικτή η εικόνα για τη στερλίνα η οποία καταγράφει απώλειες στις 27.10.2015 έναντι του δολαρίου-ηπα (1,5309 USD/GBP) και κέρδη έναντι του ευρώ (0,72055 GBP/EUR). Αρνητικά επέδρασε στη στερλίνα η ανακοίνωση ότι το ΑΕΠ στο Ηνωµένο Βασίλειο αυξήθηκε µε ρυθµό 0,5% το 3 ο τρίµηνο 2015, έναντι ρυθµού 0,7% στο 2 ο τρίµηνο 2015. Η εξασθένιση του ρυθµού µεταβολής του ΑΕΠ εκτιµάται ότι θα αναβάλει προσωρινά την άνοδο του βασικού επιτοκίου της ΤτΑγγλίας. Εκτιµάται ότι η ΤτΑγγλίας (BoE) δε θα προχωρήσει εντός των εποµένων έξι µηνών, σε αύξηση των επιτοκίων της. Αγορές οµολόγων Η πορεία του προγράµµατος QE της ΕΚΤ Θετική η εικόνα σε εβδοµαδιαία βάση για τα οµόλογα των χωρών της Ζώνης του Ευρώ (ΖτΕ). Αµείωτο το αγοραστικό ενδιαφέρον µετά τις δηλώσεις του -7,8 προέδρου της ΕΚΤ ότι η πτώση της τιµής του πετρελαίου διατηρεί τον πληθωρισµό σε πολύ χαµηλά επίπεδα, µε αποτέλεσµα η ΕΚΤ να προετοιµάζεται για περαιτέρω µείωση του ήδη αρνητικού επιτοκίου καταθέσεων. Οι αγορές κρατικών οµολόγων από την ΕΚΤ την εβδοµάδα µέχρι 23 Οκτωβρίου στα πλαίσια εφαρµογής του προγράµµατος ποσοτικής χαλάρωσης (QE), ανήλθαν στα 383,07 δισ., µε αποτέλεσµα ο µέσος εβδοµαδιαίος όρος να διαµορφωθεί στα 11,6 δισ. Παράλληλα, την ίδια περίοδο, η ΕΚΤ προέβη στην αγορά καλυµµένων οµολόγων, ύψους 2,0 δισ. και ABS ύψους 200 εκ. δισ. 70 60 50 40 30 20 10 0 Πρόγραμμα αγοράς κρατικώνομολόγων της ΕΚΤ Εφαρμογή προγράμματος: 33 εβδομάδες Πηγή: Ευρωπαική Κεντρική Τράπεζα, Διεύθυνση Oικονομικών Μελετών-Alpha Bank Στην Ελληνική αγορά οµολόγων, το εύρος τιµών (αγορά) της ελληνικής 10ετίας λήξης 2025 στις 26.10.2015 διαµορφωνόταν µεταξύ 73,12-73,26 ή απόδοση 7,62%-7,65%. Υπενθυµίζεται ότι στις 10.6.2014 το 10-ετές οµόλογο είχε καταγράψει χαµηλό 5,475% και στις 8.7.2015 υψηλό 19,27%. 2η εβδομάδα αγοραστικού ενδιαφέροντος για ομόλογα χωρών της Ζώνης του Ευρώ Γερμανία Ολλανδία Γαλλία Πορτογαλία Ιταλία Ισπανία Ελλάδα 0,56 0,50 0,73 0,66 0,85 0,85 2,41 2,45 1,49 1,60 1,77 1,64 0 2 4 6 8 12/10/2015 26/10/2015 7,68 7,65 Η διαφορά απόδοσης µεταξύ ελληνικών 10ετών και γερµανικών οµολόγων (spread) σηµείωσε οριακή άνοδο στις 715 µονάδες βάσης από 713 µονάδες βάσης που ήταν την προηγούµενη εβδοµάδα. Η απόδοση του 10-ετούς γερµανικού οµολόγου, το σηµείο αναφοράς για το κόστος δανεισµού της ζώνης του ευρώ, υποχώρησε στο 0,50%. Η 10-ετία της Πορτογαλίας στις 26 Οκτωβρίου εµφάνιζε απόδοση 2,45%, της Ισπανίας 1,64% και της Ιταλίας 1,49%. Η διαφορά απόδοσης του 10-ετούς πορτογαλικού οµολόγου σε σχέση µε την αντίστοιχη του γερµανικού, αυξήθηκε σε εβδοµαδιαία βάση στις 195 µ.β. από 186 µ.β., ενώ του 10-ετούς ιταλικού οµολόγου µε το γερµανικό υποχώρησε στις 99 µ.β. από 105 µ.β.. Στις ΗΠΑ, η απόδοση του 10-ετούς οµολόγου διαµορφωνόταν στο 2,05% στις 26.10.2015. Στην Ιταλία το υπουργείο οικονοµικών 10

άντλησε στις 27 Οκτωβρίου µέσω 2-ετών οµολόγων 1,75 δισ. µε επιτόκιο -0,023%, ενώ ο δείκτης κάλυψης διαµορφώθηκε στις 2,12 φορές. ποσοστό του ΑΕΠ µέχρι το 2017, στην εφαρµογή διαρθρωτικών µεταρρυθµίσεων και στην ενίσχυση της σταθερότητας του χρηµατοπιστωτικού κλάδου. Σερβία Προληπτική συµφωνία µε ΝΤ Στις 23 Οκτωβρίου, ολοκληρώθηκε από το Εκτελεστικό Συµβούλιο του ΝΤ η δεύτερη αξιολόγηση στο πλαίσιο της τριετούς προληπτικής συµφωνίας µε τη Σερβία (Stand-by-arrangement) ύψους SDR 935,4 εκατ. (Ευρώ 1.168,5 εκατ.) που εγκρίθηκε στις 23 Φεβρουαρίου. Η ολοκλήρωση της αξιολόγησης διαµορφώνει το σύνολο των εκταµιεύσεων σε SDR 420,93 εκατ. ( 531,8 εκατ.). Η συµφωνία στοχεύει στη µείωση του χρέους ως 11

Η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ ΣΕ ΑΡΙΘΜΟΥΣ (ετήσιες εκατοστιαίες µεταβολές) Ετήσια στοιχεία 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 ΑΕΠ (σε σταθερές τιµές αγοράς) -0,4-4,4-5,3-8,9-6,6-4,0 0,7 Ιδιωτική Κατανάλωση 2,7-0,7-6,9-10,7-7,9-2,2 1,4 ηµόσια Κατανάλωση -2,2 1,8-4,4-6,3-6,6-5,2-0,8 Ακαθάριστες Επενδύσεις -6,5-13,3-20,8-17,0-28,5-9,5 2,9 - Κατοικίες -23,5-18,9-26,5-14,7-33,4-27,7-51,4 - Εξοπλισµός 2,5-15,3-22,7-21,7-30,0-3,9 29,8 Ανεργία (%) 7,8 9,6 12,7 17,9 24,4 27,5 26,5 Συνολική Απασχόληση 1,2-0,6-2,6-5,6-8,3-3,7 0,6 είκτης Τιµών Καταναλωτή (µέσα επίπεδα) 4,2 1,2 4,7 3,3 1,5-0,9-1,3 Κόστος εργασίας ανά µονάδα προϊόντος 4,9 5,2-0,1-1,8-6,2-7,8-1,5 Πιστωτική Επέκταση (προς ιδιωτικό τοµέα) 15,9 4,1 0,0-3,1-4,0-3,9-3,1 Πρωτογενές Ισοζύγιο της Γενικής Κυβέρνησης (% ΑΕΠ) -5,0-10,5-5,7-3,3-1,0-2,2 0,3 Χρέος Γενικής Κυβέρνησης (% ΑΕΠ) 109,3 126,8 146,0 171,3 156,9 175,0 177,1 Ισοζύγιο Τρεχ. Συναλλαγών (% ΑΕΠ) -14,9-10,9-9,9-9,9-2,4-2,0-2,3 Πηγή: ΕΛΣΤΑΤ 2013 2013 2014 2015 είκτες Οικονοµικής Συγκυρίας Τελευταία διαθέσιµη έτος Q3 Q4 Q2 Q3 Q4 περίοδος Οικονοµική ραστηριότητα Όγκος Λιανικών Πωλήσεων -8,4-9,1-1,8 2,4 4,8-0,2-0,9 (7µηνο) Νέες εγγραφές ΙΧ Αυτοκινήτων 3,1 6,4 15,2 36,0 31,5 35,4 18,9 (8µηνο) Οικοδοµική ραστηριότητα -25,6-21,9 2,2 18,4-7,4-8,7 7,7 (6µηνο) Μεταποίηση -1,1-3,9-3,0-1,3 0,3-0,6 0,7 (7µηνο) είκτης Υπευθύνων Προµηθειών ΡΜΙ στη µεταποίηση 46,0 47,7 48,7 50,5 49,1 49,1 43,3 (Σεπτέµβριος) είκτης Οικονοµικού Κλίµατος 90,8 91,8 91,6 99,8 101,5 101,4 83,1 (Σεπτέµβριος) είκτης Επιχειρηµατικών Προσδοκιών στη Βιοµηχανία 87,8 90,1 85,4 95,6 97,8 95,0 78,8 (Σεπτέµβριος) είκτης Εµπιστοσύνης Καταναλωτών -69,0-73,0-65,0-50,0-52,7-51,6-64,2 (Σεπτέµβριος) Πιστωτική Επέκταση Ιδιωτικός Τοµέας -3,9-3,9-3,9-3,5-3,5-3,1-1,6 (Αύγουστος) Επιχειρήσεις -4,9-4,7-4,9-4,7-4,7-3,7-0,2 (Αύγουστος) - Βιοµηχανία -2,8-1,9-2,8-5,5-4,5-3,3 2,7 (Αύγουστος) - Κατασκευές 0,6 0,4 0,6-2,2-2,6-1,2 0,8 (Αύγουστος) - Τουρισµός -2,6-1,5-2,6-1,5-1,3-0,6-0,1 (Αύγουστος) Νοικοκυριά -3,5-3,6-3,5-3,0-2,9-2,9-3,1 (Αύγουστος) - Καταναλωτική Πίστη -3,9-4,8-3,9-2,7-2,5-2,8-2,5 (Αύγουστος) - Στεγαστικά άνεια -3,3-3,2-3,3-3,2-3,1-3,0-3,5 (Αύγουστος) Τιµές είκτης Τιµών Καταναλωτή -0,9-1,0-2,2-1,5-0,6-1,8-1,5 (Αύγουστος) οµικός Πληθωρισµός -1,7-2,0-2,1-1,2 0,0-0,7-0,3 (Αύγουστος) είκτης Τιµών ιαµερισµάτων -10,9-10,2-9,6-7,9-7,0-5,8-5,6 (2ο 3µηνο) ΑΕΠ σε σταθερές τιµές -3,9-2,6-3,1 0,3 2,0 1,2 1,1 (6µηνο) Τελική Κατανάλωση -3,0-2,6 1,1 1,0 1,9 0,6 1,7 (6µηνο) Επενδύσεις -9,5-2,3-8,7-6,0 2,7 17,9 5,1 (6µηνο) Εξαγωγές Αγαθών & Υπηρεσιών 2,1 6,9-5,0 9,5 6,9 10,8-0,4 (6µηνο) Εισαγωγές Αγαθών & Υπηρεσιών -1,6 9,2-7,5 9,3 3,0 17,3 2,8 (6µηνο) Ισοζύγιο Πληρωµών σε δισ. Εξαγωγές Αγαθών 26,9 6,9 6,4 6,9 6,8 6,9 14,8 (7µηνο) Εισαγωγές Αγαθών 47,7 12,0 11,9 12,7 12,3 12,7 25,1 (7µηνο) Εµπορικό Ισοζύγιο -20,8-5,1-5,5-5,8-5,6-5,8-10,2 (7µηνο) Ισοζύγιο Τρεχ/σών Συναλλαγών -3,7 4,2-2,8-1,8 3,7-3,9 0,4 (7µηνο) Πηγή: Τράπεζα της Ελλάδος, ΕΛΣΤΑΤ, ΙΟΒΕ Το παρόν δελτίο έχει αποκλειστικά ενηµερωτικό χαρακτήρα. Οι πληροφορίες που περιέχει προέρχονται από πηγές που θεωρούνται αξιόπιστες αλλά δεν έχουν επαληθευτεί από την Alpha Bank. Το παρόν δεν αποτελεί συµβουλή ή σύσταση ούτε προτροπή για την διενέργεια οποιασδήποτε συναλλαγής. Επίσης δεν συνιστά έρευνα στον τοµέα των επενδύσεων κατά την έννοια της ισχύουσας νοµοθεσίας και ως εκ τούτου δεν έχει συνταχθεί σύµφωνα µε τις απαιτήσεις του νόµου για τη διασφάλιση της ανεξαρτησίας της έρευνας στον τοµέα των επενδύσεων. Η Alpha Bank δεν υποχρεούται να επικαιροποιεί ή να αναθεωρεί το δελτίο αυτό ούτε να προβαίνει σε ανακοινώσεις ή ειδοποιήσεις σε περίπτωση που οποιοδήποτε στοιχείο, γνώµη, πρόβλεψη ή εκτίµηση που περιέχεται σε αυτό µεταβληθεί ή διαπιστωθεί εκ των υστέρων ως ανακριβής. Η Alpha Bank και οι θυγατρικές της, καθώς επίσης τα µέλη του ιοικητικού Συµβουλίου, τα στελέχη και οι υπάλληλοι αυτών δεν παρέχουν καµία διαβεβαίωση ούτε εγγυώνται την ακρίβεια, την πληρότητα και την ορθότητα των πληροφοριών που περιέχονται και των απόψεων που διατυπώνονται στο παρόν ή την καταλληλότητά τους για συγκεκριµένη χρήση και δεν φέρουν καµία ευθύνη για οποιανδήποτε άµεση ή έµµεση ζηµία θα µπορούσε τυχόν να προκύψει σε σχέση µε οποιανδήποτε χρήση του παρόντος και των πληροφοριών που περιέχει εν όλω ή εν µέρει. Οποιαδήποτε αναπαραγωγή ή αναδηµοσίευση αυτού του δελτίου ή τµήµατος του πρέπει υποχρεωτικά να αναφέρει την Alpha Bank ως πηγή προελεύσεώς του. 12