Teachers4europe 2016-2017 Ένα Σακί Ευρωπαραμύθια ΜΙΧΑΛΟΥ ΑΙΜΙΛΙΑ ΠΕ70 Δημοτικό Σχολείο Ζήριας ΗΛΙΟΠΟΥΛΟΥ ΑΚΡΙΒΗ ΠΕ70 20 Δημοτικό Σχολείο Οβρυάς
ΕΙΣΑΓΩΓΗ Απευθυνόμενοι σε μαθητές Α και Β τάξεων, διαφορετικού ηλικιακού και γνωστικού επιπέδου, και σε σχετικά μικρή ηλικία για να κατανοήσουν τα θέματα της ύπαρξης και λειτουργίας της Ευρωπαϊκής Ένωσης επιλέχθηκε μια προσέγγισή της που εστιάζει στα κοινά στοιχεία μεταξύ των κατοίκων των χωρών. Βασικό άξονα αποτέλεσε η αποδοχή της διαφορετικότητας. Ως αφετηρία για την ανάδειξη όσων ενώνουν τους κατοίκους της Ευρωπαϊκής Ένωσης αποτέλεσε η επεξεργασία λαϊκών παραμυθιών από κράτη μέλη της, καθώς πρόκειται για ένα κειμενικό είδος οικείο, εύκολα αντιληπτό και προσαρμόσιμο στις ανάγκες των μαθητών. Οι μύθοι αποτελούν πολύτιμο διδακτικό και παιδαγωγικό εργαλείο στη διδασκαλία των μαθητών. Μέσα από την αξιοποίηση τους προσφέρουν τη δυνατότητα στους μικρούς μαθητές να διδαχτούν έννοιες και νοήματα που δεν είναι εύκολο να γίνουν κατανοητά από αυτούς. Μέσα από τα συγκεκριμένα πρόσωπα των ηρώων τα παιδιά μπορούν να κατανοήσουν ευκολότερα αφηρημένες έννοιες και καταστάσεις. Εκτός του ότι καλλιεργούν τη φαντασία, οι μύθοι και τα παραμύθια προάγουν την καλλιέργεια ενός ανθρωπιστικού τρόπου αντίληψης παρουσιάζοντας πανανθρώπινες αξίες όπως αυτές της ζωής, της συνεργασίας,του σεβασμού. Το λαϊκό παραμύθι από την άλλη κατορθώνει με ένα πολύ εύσχημο τρόπο να προσελκύει το αμείωτο ενδιαφέρον των παιδιών. Μπορεί να αποτελέσει πολύτιμο βοήθημα για τη γνωστική, γλωσσική και αισθησιοκινητική καλλιέργεια του παιδιού. Η ώρα του παραμυθιού προξενεί πάντα μεγάλη ευχαρίστηση. Ένας κόσμος ολόκληρος αναδύεται από τα παραμύθια. Η έκφραση «Μια φορά και έναν καιρό» ασκεί στο παιδί μια μαγική δύναμη, το απογειώνει στον κόσμο της φαντασίας μακριά από τόπο και χρόνο. Όσο κρατά η αφήγηση του παραμυθιού κρατά και το ταξίδι στον κόσμο της φαντασίας. Μέσα από τα παραμύθια τα παιδιά έρχονται σε επαφή με γεγονότα και καταστάσεις που μπορεί να συναντήσουν στη ζωή τους, με τρόπο που δεν είναι απειλητικός για τα ίδια, αντλώντας πληροφορίες, κατανοώντας κατά το δυνατό όσα τους εξάπτουν την περιέργεια τους και εστιάζοντας σε συγκεκριμένα θέματα, με βάση τα ενδιαφέροντα και τις ανάγκες τους. Δεδομένου ότι η περιέργεια είναι έμφυτο χαρακτηριστικό των παιδιών όπως και η προτίμηση τους στα παραμύθια και τους μύθους γι αυτό, στο σχεδιασμό του παρόντος προγράμματος αξιοποιήθηκαν και τα δυο αυτά χαρακτηριστικά των
μαθητών. Έκτος από το παραμύθι τα «Αστεράκια της Ευρώπης» που έδωσαν το έναυσμα για την συζήτηση γύρω από την Ευρώπη και την Ευρωπαϊκή Ένωση στα πλαίσια του σχεδίου μαθήματος αξιοποιήθηκαν τα παρακάτω παραμύθια: Η Αλίκη στη χώρα των θαυμάτων (Αγγλία) Ο Κοντορεβυθούλης (Γαλλία) Το ασχημόπαπο (Δανία) Ο Πινόκιο (Ιταλία) Πίπη η Φακιδομύτη (Σουηδία) Η κότα με τα χρυσά αυγά (Ισπανία) Μύθοι Αισώπου (Ελλάδα) Κοκκινοσκουφίτσα (Γερμανία) Η θεία φτώχεια (Πορτογαλία) Ο γάμος της Βατραχίνας (Αυστρία) ΣΚΟΠΟΣ Μέσα από την επεξεργασία παραμυθιών να δοθεί το έναυσμα οι μαθητές να μάθουν, με παιγνιώδη τρόπο, για τις χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης και τα στοιχεία που ενώνουν τους κατοίκους της, σεβόμενοι την διαφορετικότητας. Γνωστικοί στόχοι ΕΠΙΜΕΡΟΥΣ ΣΤΟΧΟΙ Να γνωρίσουν στοιχεία των κρατών της Ε.Ε (σύμβολα, σημαίες, αξιοθέατα κτλ) Να διαπιστώσουν κοινά σημεία ανάμεσα στα κράτη μέλη. Να μάθουν τις χώρες που αποτελούν την Ευρωπαϊκή Ένωση. Να γνωρίσουν λαϊκά παραμύθια από ευρωπαϊκές χώρες Στόχοι δεξιοτήτων
Να προσανατολίζονται στον Ευρωπαϊκό χάρτη και να εντοπίζουν τα κράτη μέλη( όνομα,πρωτεύουσα σημαία,αξιοθέατα). Nα παράγουν γραπτό λόγο ( παραμύθι με συνεργατικό τρόπο) Να αναπτύξουν δεξιότητες αναζήτησης και διαχείρισης πληροφορίας. Να αναπτύξουν την ερευνητική τους διάθεση. Στόχοι στάσεων Να αναπτύξουν ικανότητες δημιουργικής και κριτικής σκέψη Να μάθουν να συνεργάζονται, να επικοινωνούν, να μοιράζονται ιδέες, να σέβονται τις αξίες των άλλων. Να εντοπίσουν κοινά σημεία των χωρών και να αναπτύξουν θετική στάση απέναντι στη διαφορετικότητα. Στόχοι ως προς την αξιοποίηση Τ.Π.Ε. Να χρησιμοποιούν την Η/Υ ως εργαλείο αναζήτησης και παρουσίασης πληροφοριών Να εξοικειωθούν με τη χρήση του Google Earth Να εξασκηθούν στην ασφαλή πλοήγηση στο διαδίκτυο επιλέγοντας τις κατάλληλες σελίδες. ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ Σύμφωνα με τη θεωρία του Vygotsky η μάθηση και ανάπτυξη των παιδιών ενισχύεται όταν τα παιδιά αλληλεπιδρούν ενεργά με το περιβάλλον τους. Έχουν την ικανότητα να οικοδομήσουν γνώση για τον κόσμο τους, μέσω του διαλόγου και της επικοινωνίας με τους ενήλικές και τα άλλα παιδιά. Μέσα στο πλαίσιο της παιδαγωγικής της αλληλεπίδρασης, τα παιδιά ενθαρρύνονται να εκφράζουν, να ανταλλάσσουν και να αντιπαραθέτουν τις ιδέες τους, να εντοπίζουν προβλήματα, να
θέτουν ερωτήσεις, να κάνουν προβλέψεις, να αναζητούν απαντήσεις και να τις ελέγχουν καθώς δουλεύουν ομαδοσυνεργατικά και σε ένα υποστηρικτικό πλαίσιο, βασιζόμενο στον κοινωνικό εποικοδομητισμό, στη διερευνητική-ανακαλυπτική μάθηση και στην εμπειρική-βιωματική προσέγγιση. Από την άλλη μεριά, σύμφωνα με τη θεωρία του Bruner η μάθηση συντελείται μέσα από ανακαλυπτικές διαδικασίες, οι μαθητές ανακαλύπτουν τη γνώση μέσα από ερευνητικές και ανακαλυπτικές διαδικασίες - δραστηριότητες, εμβαθύνουν σταδιακά στο αντικείμενο για ν ανακαλύψουν τις θεμελιώδεις αρχές και σχέσεις που διέπουν τα επιμέρους στοιχεία. Η ιδέα της σταδιακής ανακάλυψης της γνώσης μπορεί να αποτελέσει σημαντικό κίνητρο για τον μαθητή, τον οποίο ο εκπαιδευτικός μπορεί να βοηθήσει ή και να καθοδηγήσει ακόμη (καθοδηγούμενη ανακάλυψη). Ο δάσκαλος δεν παρέχει έτοιμες γνώσεις στους μαθητές αλλά δημιουργεί προβληματικές καταστάσεις που ωθούν στην ανακάλυψη της γνώσης. Βασιζόμενοι στις παραπάνω θεωρίες, επιλέχτηκε η ομαδοσυνεργατική διδασκαλία. Οι μαθητές χωρισμένοι σε ομάδες των τεσσάρων ή πέντε ατόμων συνεργάστηκαν, ώστε να αναζητήσουν στο διαδίκτυο πληροφορίες, σχετικές με το ευρωπαϊκό κράτος. Έτσι η διδασκαλία προσαρμόζεται και στο πνεύμα της εκπαίδευσης της σύγχρονης εποχής (συνεχείς αλλαγές, πληθώρα πληροφοριών, ανάπτυξη τεχνολογιών, χρήση οπτικοακουστικών μεθόδων, ηλεκτρονικοί υπολογιστές και διαδίκτυο). Σε όλη την διάρκεια του προγράμματος αξιοποιήθηκε η βιωματική διδασκαλία. Έγινε προσπάθεια ανακάλυψης, παρουσίασης και μετάδοση γνώσης μέσω του παιχνιδιού, της διαδραστικότητας, της δημιουργικότητας. ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ Δραστηριότητα 1: Διαβάζοντας αρχικά το παραμύθι «Τα αστέρια της Ευρώπης» πήραμε αφορμή από το όνομα της μικρής ηρωίδας ώστε να εισάγουμε τους μαθητές μας στο θέμα και να κάνουμε μια πρώτη ανίχνευση των προϋπαρχουσών αντιλήψεων των παιδιών. Μέσα από τα αστέρια της μικρής Ευρώπης οι μαθητές ανακάλυψαν τα στοιχεία εκείνα που ενώνουν τους ανθρώπους.
Δραστηριότητα 2: Οι μαθητές συλλέγουν τα αστεράκια και τα κολλούν σε κύκλο σε ένα μπλε χαρτόνι. Τους ρωτάμε αν τους θυμίζει κάτι η εικόνα που δημιουργήθηκε ή αν έχουν ξαναδεί κάπου αυτό το σχήμα. Δραστηριότητα 3: Με αφορμή τη σημαία της Ευρώπης και το όνομα της ηρωίδας του προηγούμενου παραμυθιού, αφηγούμαστε το μύθο της Ευρώπης στους μαθητές (αν υπάρχει η δυνατότητα προβάλουμε και σχετικό βίντεο) και εξηγούμε τη διαφορά Ευρώπης και Ευρωπαϊκής Ένωσης. Δραστηριότητα 4: Αξιοποιώντας την τεχνική της ιδεοθύελλας ρωτάμε τους μαθητές αν ξέρουν ή αν έχουν επισκεφθεί ξένες χώρες. Τις καταγράφουμε και τις κατηγοριοποιούμε με κριτήριο το αν βρίσκονται στην Ευρώπη ή όχι. Δραστηριότητα 5: Με τη βοήθεια του Google Earth εντοπίζουμε στο χάρτη τις χώρες που καταγράφηκαν και τους εξηγούμε ότι δεν ανήκουν όλες οι χώρες της Ευρώπης στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Δραστηριότητα 6: Εκτυπώνουμε έναν λευκό χάρτη της Ευρώπης και οι μαθητές ζωγραφίζουν μόνο τις χώρες που ανήκουν στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Συζητάμε για το τι παρατηρούν. Δραστηριότητα 7: Κολλάμε τα ονόματα των κρατών μελών σε καρτελάκια με το σχήμα κάθε χώρας και δημιουργούμε το μόμπιλε με τις χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης Δραστηριότητα 8: Εκμεταλλευόμενοι τα ονόματα των χωρών αλλά και τις παρατηρήσεις των μαθητών για τις μεταξύ τους αποστάσεις συζητούμε μαζί τους για ταξίδια. Γίνεται συζήτηση για το τι χρειάζεται κάνεις για να ταξιδέψει σε αυτές τις χώρες αλλά και στην ύπαρξη ενός κοινού νομίσματος του ευρώ. Ζητάμε από τους μαθητές να φέρουν την επόμενη φορά ένα κέρμα του ευρώ. Δραστηριότητα 9: Επισκεπτόμαστε τη γωνιά του παιδιού στην ιστοσελίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης διαβάζουμε για το ευρώ και παρατηρούμε τις διαφορετικές παραστάσεις κάθε κέρματος. Οι μαθητές προσπαθούν να αναγνωρίσουν από ποια χώρα προέρχεται το ευρώ που έχουν φέρει μαζί τους και κάνουν υποθέσεις για το πώς έφτασε στα χέρια τους.
Δραστηριότητα 10: Με αφορμή το μύθο ρωτάμε τους μαθητές για ήρωες παραμυθιών που γνωρίζουν και τους καταγράφουμε. Τους εξηγούμε ότι δεν «κατάγονται» όλοι από την Ελλάδα και τους δείχνουμε από που είναι ο καθένας. Δραστηριότητα 11: Εκτυπώνουμε ήρωες των παραμυθιών και ο καθένας από αυτούς κρατά ένα ταμπελάκι. Οι μαθητές συμπληρώνουν το ταμπελάκι του κάθε ήρωα με τις βασικές αρχές όπως π.χ. συνεργασία ή τα μηνύματα που θέλει να «περάσει» το κάθε παραμύθι. Δραστηριότητα 12: Διαβάζουμε ένα παραμύθι από κάθε χώρα ή παρακολουθούν σχετικό βίντεο. Μιλάμε για τη χώρα καταγωγής κάθε ήρωα και μετά δημιουργούν την ταυτότητα της κάθε χώρας (σημαία, ήρωας, φαγητό/αξιοθέατο, κέρμα) Εικόνα 1: Παράδειγμα δελτίου ταυτότητας που συμπλήρωσαν οι μαθητές μετά την επεξεργασία κάθε παραμυθιού Δραστηριότητα 13: Οι ταυτότητες όλων των χωρών που δημιούργησαν τα παιδιά ενώνονται και δημιουργούν το μεγάλο βιβλίο της Ευρώπης Δραστηριότητα 14: Θέτουμε στους μαθητές το ερώτημα πως μπορούν όλοι αυτοί οι ήρωες των παραμυθιών, που προέρχονται από τόσο διαφορετικές χώρες να ζουν ειρηνικά, χωρίς να τσακώνονται. Με αφορμή τις απαντήσεις τούς τους εξηγούμε με απλά λόγια τον τρόπο λειτουργίας της Ευρωπαϊκής Ένωσης, αναφέροντας τα ονόματα των βασικών οργάνων της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Δραστηριότητα 15: Δημιουργούν χάρτινα καραβάκια και τους δίνουν το όνομα κάθε βασικού θεσμικού οργάνου και τα κολλούν στο κέντρο του κύκλου των αστεριών που δημιούργησαν στη δραστηριότητα 2. ΕΠΙΛΟΓΟΣ
Η υλοποίηση του προγράμματος έδωσε έναν άλλο τόνο στη σχολική μας καθημερινότητα. Προσέφερε στα παιδιά το κίνητρο και την ευκαιρία να αναπτύξουν δεξιότητες, συμβάλλοντας παράλληλα στη συνειδητοποίηση του δεσμού τους και της αλληλεπίδρασης με χώρες που θεωρούν μακρινές ή ακόμα και αγνοούν την ύπαρξη τους. Το ενδιαφέρον τους, η αυτοέκφραση και το πνεύμα συνεργατικότητας ήταν διάχυτο σε όλη την διαδικασίας. ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ - ΔΙΚΤΥΟΓΡΑΦΙΑ Ματσαγγούρας, Η. (2000), Ομαδοσυνεργατική διδασκαλία και μάθηση, Αθήνα: Γρηγόρης http://europa.eu/teachers- :http://www.neatrapezogrammatiaeuro.eu/%ce%95%ce%ba%cf%80%ce%b1%ce%b9%ce%b 4%CE%B5%CF%85%CF%84%CE http://anagnostis.weebly.com/uploads/5/8/6/3/5863147/salmond.pdf