2 اختلال عملكرد جنسي و برخي عوامل مرتبط با آن در زنان مراجعهكننده به مراكز بهداشتي درماني شهر سبزوار 2 زهره بلوريان (M.Sc.) جواد گنجلو (M.Sc.) گروه بهداشت دانشكده علوم پزشكي و خدمات بهداشتي درماني سبزوار سبزوار ايران. گروه پرستاري دانشكده علوم پزشكي و خدمات بهداشتي درماني سبزوار سبزوار ايران. زمينه و هدف: زنان برخوردار از سلامت كامل جسمي رواني و عاطفي پايههاي مستحكم زندگي خانوادگي سالم و توأم با سعادت هستند. سركوب نيازهاي طبيعي و خدادادي زنان آثار نامطلوبي بر صميميت و نشاط اعضاي خانواده برجاي خواهد گذاشت. نيازهاي جنسي نه تنها در رده نيازهاي فيزيولوژيك بلكه در حيطه نيازهاي معنوي و عرفاني در نظر گرفته ميشود. سازمان بهداشت جهاني معتقد است كه بهداشت جنسي يكپارچگي و هماهنگي ميان ذهن احساس و جسم بوده و هرگونه اختلال كه منجر به ناهماهنگي و در نتيجه عدم رضايت از رابطه جنسي گردد ميتواند نارسايي كنشي جنسي را به همراه داشته باشد. لذا اين تحقيق با هدف بررسي برخي اختلالات عملكرد جنسي و عوامل مرتبط با آن در زنان انجام گرفت. روش بررسي: اين پژوهش به صورت مقطعي (توصيفي تحليلي) روي 366 زن مراجعهكننده به مراكز بهداشتي درماني شهر سبزوار در سال 382 انجام گرفت. نمونهگيري بهصورت غيراحتمالي در دسترس و ابزار گردآوري اطلاعات فرم مصاحبه بود كه در دو بخش اطلاعات دموگرافيك و الگوي روابط و اختلالات عملكرد جنسي تنظيم شد و به صورت حضوري تكميل گرديد. تجزيه و تحليل دادهها توسط نرمافزار SPSS و با استفاده از آمار توصيفي و آزمونهاي ناپارامتري كروسكال با سطح اطمينان %95 صورت پذيرفت. واليس و χ 2 نتايج: نتايج تحقيق نشان داد كه %63/2 از افراد مورد مطالعه در روابط زناشويي خود دچار مشكل بودند. بين سابقه زندگي زناشويي و اختلال عملكرد جنسي رابطه آماري معنيدار مشاهده گرديد بهطوريكه با افزايش مدت زمان زندگي مشترك مشكلات كمتري در روابط جنسي مشاهده ميشود (0/05=p) در زناني كه تمايلات جنسي خود را كم يا زياد گزارش كرده بودند (در مقايسه با افرادي كه تمايلات متوسطي داشتند) اختلالات بيشتري مشاهده شد و اين رابطه در بررسي تمايلات جنسي همسران اين افراد نتايج مشابهي را نشان داد (0/00=p). %3/90 از زناني كه از روابط جنسي خود رضايت نداشتند دچار اختلال عملكرد جنسي بودند (0/003=p). %5/83 زناني كه از اين مشكلات رنج ميبردند هيچ اقدامي براي رفع آن انجام نداده بودند. نتيجهگيري: آموزش زوجهاي جوان به منظور شناخت صحيح خصوصيات و تمايلات يكديگر اصلاح باورها و نگرشها آموزش شيوههاي صحيح و منطقي پاسخگويي به نيازهاي جسمي و عاطفي ميتواند از محورهاي اصلي جلسات مشاوره قبل از ازدواج داشت. باشد. در حقيقت كشف و رفع اختلالات جنسي تشخيص نگرانيها و كمك به زوجين براي بهبود كيفيت روابط زناشويي تا ثير به سزايي بر افزايش رضايت جنسي دارد نقش قابل توجهي در پيشگيري از اختلافات خانوادگي و پيامدهاي ناشي از آن خواهد كليد واژگان: روابط جنسي تمايلات جنسي رضايت اختلال عملكرد جنسي زنان سلامت رواني. مسي ول مكاتبه: زهره بلوريان گروه بهداشت دانشكده علوم پزشكي و خدمات بهداشتي درماني سبزوار صندوق پستي: 39 سبزوار ايران. پست الكترونيك: z_bolourian@yahoo.com صفحات 63-70
زمينه و هدف شناخت و مطالعه تمايلات و رفتارهاي جنسي انسان يكي از مهمترين مساي ل بهداشت عمومي و بهويژه بهداشت روان است (). تمايلات جنسي درونيترين احساسات و عميقترين آرزوهاي قلبي انسانها در معنا بخشيدن به يك ارتباط است (2). نياز جنسي نه تنها در رده نيازهاي فيزيولوژيك انسان مانند تشنگي گرسنگي و نياز به هوا و خواب بلكه در حيطه نيازهاي معنوي و عرفاني چون نياز به زيبايي و كمال درنظر گرفته ميشود. گرچه سكس مفهومي بينالمللي و جهاني است اما به هيچوجه تفسيري واحد و تعبيري مطلق ندارد 3.() با وجود اينكه تمايلات جنسي ذاتي و غيرارادي ميباشد نگرش و رفتارهاي جنسي آموختني هستند بنابراين فعاليتهاي جنسي مشابه ميتواند براي افراد مختلف معاني متفاوتي داشته باشد و حتي براي يك شخص از يك زمان به زمان ديگر تغيير يابد. از آنجا كه در دهه گذشته نگرش اجتماعي در مورد سلامت و بهداشت جنسي تغيير كرده است با افزايش آگاهي فرد قادر خواهد بود به سوي سلامت بيشتر مساي ل و روابط جنسي حركت كند (5). سازمان بهداشت جهاني بهداشت جنسي را يكپارچگي و هماهنگي ميان ذهن احساس و جسم ميداند كه جنبههاي اجتماعي و عقلاني انسان را در مسير ارتقاء شخصيت او سوق داده و منجر به ايجاد ارتباط و عشق ميشود. لذا هرگونه اختلال كه منجر به ناهماهنگي و در نتيجه عدم رضايت از رابطه جنسي شود ميتواند 2 اختلال عملكرد جنسي را به همراه داشته باشد (3). براساس DSM-IV (راهنماي تشخيصي و آماري اختلالات ذهني رواني) اختلال عملكرد جنسي به عنوان اختلالي در چرخه پاسخ جنسي يا درد هنگام رابطه جنسي تعريف شده است و به هفت طبقه عمده تقسيم ميشود (6 7). معيار ICD-0 اختلال عملكرد جنسي را ناتواني فرد براي شركت در رابطه جنسي دلخواه ميداند و معتقد است كه اين اختلالات ممكن است نشانهاي از مشكلاتي با منشاء زيستشناختي (بيوژنيك) يا تعارضات درون رواني يا بين فردي (روانزاد) يا تركيبي از اين عوامل باشد. هر نوع استرس اختلالات هيجاني يا ناآگاهي از فيزيولوژي و كاركرد جنسي ميتواند روي كاركرد جنسي تاثير منفي داشته باشد (). براساس نتايج مطالعات مختلف %40 زوجهاي راضي از زندگي زناشويي دچار اختلالاتي در روابط جنسي يا نارضايتي نسبي از اينگونه روابط ميباشند. تقريبا حدود %5 زنان ازدواج كرده بالاي 35 سال هرگز ارگاسم را تجربه نكردهاند و %30-40 مردان مراجعهكننده به كلينيكهاي اختلالات جنسي از انزال زودرس رنج ميبرند (2). در ارزيابيها اختلال عملكرد جنسي در زنان حدود %50 و اختلال نعوظ در مردان تا %60 گزارش شده است (6 7). مطالعه لومن نشان داد كه %0-52 از مردان و %25-63 از زنان دچار اختلالات جنسي هستند (3). هولبرت شيوع نارساييهاي جنسي را تا %40 برآورد نموده و نتيجهگيري ميكند كه شايعترين مشكل جنسي زنان اختلال در ميل جنسي است (4). مطالعه يكه فلاح در قزوين نشان داد شيوع اختلالات جنسي در زنان متا هل اين شهر %89 است كه اختلال ميل جنسي با %4/ بيشترين فراواني را به خود اختصاص داده است (9). در مطالعه سالاري و همكاران در يزد نيز فراواني اختلالات جنسي %73/2 گزارش گرديد (0). با توجه به اينكه شرايط و عوامل اجتماعي اقتصادي و فرهنگي در برداشت فرد و جامعه از سكس و تمايلات و - Sex رفتارهاي جنسي مو ثر است اين مطالعه براي بررسي 2- Sexual dysfunction 3- Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders 64
الگوي روابط جنسي و اختلالات عملكردي آن در جامعه و شناسايي نقش عوامل مو ثر بر آن طراحي شد. روش بررسي اين پژوهش به صورت مقطعي (توصيفي تحليلي) با حجم نمونه 366 نفر از زنان مراجعهكننده به كليه مراكز بهداشتي درماني شهر سبزوار در سال 382 انجام گرفت. نمونهگيري به صورت غيراحتمالي در دسترس انجام شد. به منظور آوري اطلاعات از فرم مصاحبه استفاده گرديد كه در دو بخش شامل اطلاعات دموگرافيك (سن شغل تحصيلات زوجين و سابقه زندگي زناشويي) و الگوي روابط جنسي ( دفعات مقاربت تمايلات جنسي زوجين رضايت از روابط زناشويي اختلالات عملكرد جنسي و مشكلات موجود در اين زمينه ارگاسم و تقدم آن در زوجين و وضعيتهاي فيزيكي رايج در روابط جنسي) تنظيم شده بود. الگوي فيزيكي روابط جنسي با كمك تصاوير شماتيك به صورت كارت ديداري مورد سي وال قرار گرفت. 2 اعتبار ابزار پژوهش محقق ساخت با استفاده از اعتبار محتوا 3 و اعتماد علمي آن پس از انجام مطالعه پيشاهنگ 4 به روش مشاهده همزمان تعيين گرديد. بدين صورت كه در مورد 0 نفر از نمونهها فرم مصاحبه يك بار توسط پژوهشگر و بار ديگر توسط يك روان پرستار تكميل گرديد و مقايسه نتايج به دست آمده با داشتن همبستگي بيش از %80 پايايي ابزار پژوهش را تا ييد نمود. اين فرم به صورت حضوري توسط پژوهشگر تكميل شد. دادهها پس از ثبت در فرم آوري اطلاعات با كمك كامپيوتر توسط نرم افزار SPSS مورد تجزيه و تحليل قرار گرفت. به منظور بررسي و تجزيه و تحليل دادهها از آمار توصيفي و آزمونهاي ناپارامتري كروسكال واليس و χ 2 استفاده و 0/05>p به عنوان سطح معنيداري در نظر گرفته شد. نتايج نتايج تحقيق نشان داد كه %63/2 از واحدهاي پژوهش در روابط زناشويي خود دچار مشكل بودند. مهمترين اين يافتهها شامل مقاربت دردناك %9/8 سختي در مقاربت %4/3 عدم آمادگي و تحريك %9/8 انزال زودرس %2/2 اضطراب حين نزديكي %5/4 بيزاري جنسي %2/2 و آنورگاسمي %3/3 بود. %39 زوجها از وضعيتهاي چهره به پشت و %6 از وضعيتهاي چهره به چهره استفاده ميكردند. در بررسي تا ثير سن يافتهها بيانگر اين بود كه در گروه سني زير 9 سال %72/7 از نمونهها و در گروه بالاي 35 سال %80 نمونهها داراي مشكلات مختلف در روابط جنسي خود بودهاند. كم جدول - توزيع فراواني اختلالات عملكرد جنسي بر حسب ميزان تمايلات جنسي زن در زنان مراجعهكننده به ساير اختلالات جنسي ندارد دارد - Visual card 2- Researcher-designed 3- Pilot study 4- Intrarater observation مراكز بهداشتي درماني سبزوار 382 ميل جنسي زن متوسط زياد بدون تمايل 0 2/5 9 26/5 97 7/9 29 0 35 36/9 63/ 00 23 366 3/5 3/5 p-value= 0/002 df=3 3 3 5/7 8/2 2 30 34/8 6/3 27 224 9/ 27 70 99 65
) اختلالات عملكرد جنسي در زنان سبزوار كم جدول - 2 توزيع فراواني اختلالات عملكرد جنسي برحسب ميزان تمايلات جنسي همسر در زنان مراجعهكننده اختلال عملكرد جنسي ندارد دارد به مراكز بهداشتي درماني سبزوار 382 ميل جنسي همسر متوسط زياد 8 66 7/5 64 /4 5 35 36/9 63/ 00 23 366 p-value= 0/00 df=2 42 60 54 220 7/8 35/3 65 29 3/3 4/7 2 7 بين سابقه زندگي زناشويي (بر حسب ماه) و اختلالات عملكرد جنسي زوجين رابطه آماري معنيدار مشاهده شد ( p<0/05 ) بهطوريكه با افزايش مدت زندگي مشترك مشكلات كمتري در روابط جنسي گزارش شد و ميانگين طول مدت زندگي زناشويي (بر حسب ماه) در افراد بدون اختلال عملكرد جنسي در مقايسه با نمونههاي با اختلال عملكرد بيشتر بود. يافته ديگر اين مطالعه وجود ارتباط معنيدار آماري بين ميزان تمايلات جنسي زنان و مشكلات جنسي زوج بود (0/00=p). بهطوريكه نزديك به نيمي از زناني كه تمايلات جنسي خود را متوسط بيان كرده بودند در روابط جنسي خود مشكلي نداشتند و در زنان با تمايلات جنسي كم يا زياد اين مشكلات بيشتر مشهود بود. اين مشكلات شامل مقاربت دردناك سختي در مقاربت عدم آمادگي و تحريك انزال زودرس اضطراب حين نزديكي بيزاري جنسي و آنورگاسمي بود (جدول ). ارتباط فوق در بررسي تمايلات جنسي همسران واحدهاي پژوهش نيز نتيجه مشابهي را نشان داده است (جدول 2). بين رضايت از روابط جنسي و اختلال عملكرد جنسي نيز نتايج آماري نشاندهنده وجود ارتباط معنيدار بود (0/003=p بهطوريكه %90/3 از زنانيكه از روابط جنسي خود رضايت نداشتند دچار نوعي از اختلال عملكرد جنسي بودند (جدول 3). اين نكته حاي ز اهميت است كه %83/5 از زنان مبتلا به اختلال عملكرد جنسي هيچ اقدامي براي رفع مشكل خود انجام نداده بودند. بحث رفتارهاي جنسي پيچيده و متنوع بوده و تحت تا ثير روابط بين فردي شرايط زندگي و فرهنگي قرار دارند. اين رفتار با ساختار زيستشناختي و احساس كلي فرد نسبت به خودش به عنوان يك مرد يا يك زن و تجارب و تحول شخص در رابطه با مساي ل جنسي نزديكي تنگاتنگ دارد (8). در مطالعه حاضر سعي شد كه الگوي روابط جنسي زنان و ارتباط آن با اختلال عملكرد جنسي و عوامل مو ثر بر آن بررسي شود. تجزيه و تحليل اوليه دادهها نشان داد كه سن به عنوان عامل تا ثيرگذار بر اختلال جدول - 3 توزيع فراواني اختلالات عملكرد جنسي بر حسب احساس رضايت از روابط جنسي در اختلال عملكرد جنسي ندارد دارد زنان مراجعهكننده به مراكز بهداشتي درماني سبزوار 382 رضايت از روابط جنسي بلي خير 4 0/8 3 32/2 8 تاحدودي 66 3/8 35 36/9 63/ 00 23 366 p-value= 0/002 df=2 8/2 2 30 44 7/7 8/5 28 3 47/3 79/5 73 29
عملكرد جنسي زنان (FSD) ميباشد. به اين صورت كه %72/7 زنان كمتر از 9 سال در روابط جنسي خود با مشكل مواجه بودند كه احتمالا به دليل تجربه كم يا تصورات نامطلوب در مورد مساي ل جنسي ميباشد. در مطالعه فاني صابري و همكاران تجربه ارگاسم در زنان مراجعه كننده به مراكز بهداشتي درماني ساري با سن و سن همسر ارتباط معنيدار داشت كه با نتايج مطالعه حاضر همخواني دارد (). اين مسي له اهميت فراهم كردن اطلاعات لازم براي دختران در شرف ازدواج و اراي ه چهارچوبي از ارزشهاي مذهبي اجتماعي و خانوادگي در مورد ارتباط و فعاليتهاي جنسي را آشكار ميسازد. از طرفي %80 زنان بالاي 35 سال نوعي از مشكل را در روابط جنسي خود بيان كرده بودند. از آنجا كه بر اثر افزايش سن تغييراتي در ميل جنسي شكل بدن و وضعيت سلامتي فرد ايجاد ميشود هريك از اين تغييرات به نوبه خود بر عملكرد جنسي مو ثر خواهد بود بنابراين ضرورت انجام طرحهاي مشابه در زنان در شرف ياي سگي يا زنان ياي سه احساس ميشود. Ponholzer 2 و همكاران نيز در بررسي عوامل خطر و شيوع اختلال عملكرد جنسي در 703 زن استراليايي مورد مطالعه دريافتند كه %22 آنان دچار اختلالات ميل جنسي %35 اختلال برانگيختگي جنسي و %39 مشكلات ارگاسمي داشتند كه تمامي اين موارد با بالا رفتن سن به طور معنيداري افزايش يافته بود (2). همچنين در تحقيقي كه Hartmann و همكاران در مورد تمايلات جنسي كم در زنان ميانسال و مسن انجام دادند نتايج مشابه و بيانگر شيوع اختلال عملكرد جنسي بهويژه تمايل جنسي كم و اختلالات برانگيختگي جنسي با افزايش سن بود. عوامل تنشزا در زندگي عوامل زمينهاي مانند كيفيت ارتباط و عوامل شخصيتي تجربيات و تمايلات جنسي گذشته و سلامت جسمي و رواني از ديگر عوامل پيشبيني كننده مهم FSD در اين تحقيق بود (3). در مطالعه حاضر بررسي تا ثير سابقه زندگي زناشويي نشان داد كه افزايش مدت زندگي مشترك با كاهش ميزان اختلالات عملكرد جنسي همراه ميباشد بهطوريكه ميانگين مدت زندگي زناشويي (بر حسب ماه) در افراد بدون اختلال عملكرد جنسي در مقايسه با نمونههاي داراي اختلال عملكرد بيشتر بود. اين يافته با نتايج حاصل از تحقيق فاني صابري و همكاران در ساري كه تجربه ارگاسم با مدت زندگي زناشويي ارتباط معنيدار داشت همخواني دارد. به نظر ميرسد خجالت از صحبت كردن درباره مساي ل جنسي عدم درك صحيح و اصولي از چگونگي مساي ل جنسي و نداشتن اطلاعات كافي در اين زمينه از علل مو ثر در بروز مشكلات جنسي در تجربههاي اوليه زندگي مشترك باشد. در اين رابطه جهانفر معتقد است كه نوع رفتار شريك جنسي ابزار مهمي در برقراري ارتباط عميق عاطفي با او بوده و كفايت جنسي لازمه كسب تجربه كامل فيزيكي عشق است. رفتار جنسي كه به طور مداوم و منظم در زوج اتفاق ميافتد زوجين را قادر به برقراري عشق متقابل ميكند (4). يافته با اهميت ديگر اين است كه ميزان تمايلات جنسي زوج به عنوان عاملي مو ثر بر بروز اختلال عملكرد جنسي در اين پژوهش مشاهده شد بهطوريكه افراد با داشتن تمايلات جنسي متوسط مشكلات كمتري در ارتباط جنسي خود داشتند. يكه فلاح در مطالعهاي در قزوين شيوع اختلال ميل جنسي را %4/ آنورگاسمي را %28/8 و اختلال در لغزنده سازي را %25/8 اعلام كرد كه با يافتههاي پژوهش حاضر همخواني دارد (9). به نظر ميرسد كه تمايلات جنسي كم يا زياد زمينه را براي ايجاد مشكلات جنسي فراهم آورد. در اين پژوهش مشخص شد كه %70 زنان با ميزان تمايلات جنسي كم - Female Sexual Dysfunction 2- Risk factor 67
يا زياد نوعي از اختلال عملكرد جنسي را در روابط زناشويي خود داشتند. در تحقيقي كه McCabe به منظور بررسي ارتباط بين صميميت كيفيت زندگي و اختلال عملكرد جنسي در مردان و زنان انجام داد 98 نفر (4 مرد و 84 زن) مبتلاء به اختلال عملكرد جنسي با 45 نفر (43 مرد و 02 زن) كه دچار اين مشكل نبودند مورد مقايسه قرار گرفتند. در كليه موارد وجود اختلال عملكرد جنسي در مردان (مانند فقدان ميل جنسي انزال زودرس ناتواني جنسي) تمام جنبههاي روابط صميمي در ميان افراد كمتر از مردان با عملكرد جنسي طبيعي بود. در زناني كه اختلال عملكرد جنسي نداشتند امتياز روابط صميمي در مقايسه با گروه مبتلا به اختلالات عملكرد جنسي (مانند فقدان تمايل جنسي برانگيختگي و ارگاسم) بالاتر بود (4). اوحدي بيان ميكند كه حدود %20 افراد جامعه دچار كمبود ميل جنسي ميباشند و در بسياري از زنان اختلالات مرحله تحريك همراه با آميزش دردناك و فقدان ميل جنسي است) (2). از طرفي Buther معتقد است مقاربت دردناك ميتواند سبب تحريك ناپذيري جنسي نرسيدن به ارگاسم و عدم ميل جنسي گردد.(5) شيوع نسبي اختلال ميل جنسي زنان به ميزان %50 و ميل جنسي كم در ميان مردان به ميزان %5 گزارش شده است (7 6). از يافتههاي ديگر پژوهش حاضر وجود ارتباط آماري معنيدار بين رضايت از روابط جنسي و اختلال عملكرد جنسي بود به طوري كه %90/3 از زناني كه از روابط جنسي خود راضي نبودند از وجود نوعي مشكل در روابط جنسي خود شكايت داشتند. جنبهها مثل عملكرد و وظايف جسمي و جنسي است.(6) در مطالعهاي كه Hisasue و همكاران بر روي 2095 زن ژاپني انجام دادند نتايج نشان داد كه عملكرد جنسي مطلوب در حفظ ارتباط جنسي در مردان و زنان مهم است و معاشقه و ارگاسم براي رضايتمندي از زندگي جنسي در زنان ضروري ميباشد. آناليز دادهها بيانگر ارتباط معنيدار آماري بين تكرار رابطه جنسي با توانايي جنسي ارگاسم و برانگيختگي جنسي بود (7). در بررسي حاضر نسبت بروز ارگاسم در 0 رابطه جنسي مورد تحليل آماري قرار گرفت كه ضريب همبستگي منفي حاكي از برقراري رابطه معكوس بين ارگاسم در 0 مورد رابطه جنسي بين زوجين بود (0/00>p). در حقيقت نتايج نشان داد كه افزايش رابطه جنسي با موارد كمتر ارگاسم در زنان همراه است. به نظر ميرسد فقدان اطلاعات جنسي و عدم شناخت خصوصيات جسمي روحي و عاطفي در اكثر موارد در ميان زوجها ملموس ميباشد. لازم است با آموزش مساي ل جنسي و افزايش آگاهي در مورد نيازهاي همسر و تفاوتهاي دو جنس از نظر عملكرد جنسي و تفاوتهاي طبيعي در نيازهاي جنسي نسبت به رفع مشكلات اقدام گردد. در اين پژوهش بيتوجهي به مشكلات عدم پيگيري و كنارآمدن با مشكل در اكثر موارد اختلال جنسي مشهود بود. در پژوهشي كه Cayan و همكاران به منظور بررسي شيوع اختلال عملكرد جنسي در زنان و عوامل خطر بالقوه آن روي 79 زن ترك گروه سني 8-66 ساله انجام دادند %46/9 افراد دچار اختلال عملكرد جنسي بودند. شيوع اختلال عملكرد جنسي زنان شامل اختلالات ميل جنسي برانگيختگي مرطوب شدن واژن ارگاسم رضايتمندي و اختلالات درد جنسي با افزايش سن بيشتر شده و وجود عواملي از قبيل تحصيلات كم وضعيت بيكاري بيماري مزمن زايمانهاي متعدد و Bernhard معتقد است كه رضايت جنسي يك زن احساسات او درباره خودش و در ارتباط با ساير - Intimacy 68
وضعيت ياي سگي ريسك فاكتورهاي مهم در رابطه با FSD بودند (8). در مطالعه حاضر در بررسي رابطه بين الگوي فيزيكي روابط جنسي با انواع اختلال عملكرد جنسي ارتباط آماري معنيداري حاصل نشد. با توجه به اينكه جنسيت و تمايلات جنسي مفاهيمي وابسته به فرهنگ و زمان ميباشد () لازم است مطالعاتي در زمينه شناسايي هرچه بيشتر رفتار و اعمال جنسي و مشكلات موجود در اين خصوص صورت پذيرد. خانوادگي و پيامدهاي ناشي از آن ميباشد. با توجه به اين كه افراد متا هل رفتارها و الگوهاي جنسي متعددي دارند ميتوان با آموزش زوجين افزايش دانش جنسي و اصلاح باورها و نگرش موجب تغييرات شناختي شد. در نهايت اينكه بهداشت جنسي به معني مراقبت از سلامت جنسي زنان تشخيص نگرانيها و كمك به آنها براي بهبود عملكرد و افزايش رضايت جنسي بايد از محورهاي اصلي دانش خانواده سالم در نظر گرفته شود. نتيجهگيري آموزش زوجهاي جوان در شناخت صحيح از روابط جنسي و تمايلات يكديگر و نحوه پاسخگويي به آن ميتواند از محورهاي اصلي در جلسات مشاوره قبل از ازدواج باشد. كشف و رفع اختلالات جنسي در بهبود بخشيدن به كيفيت روابط زناشويي تا ثير بسزايي داشته كه اين خود اقدام مهمي در جهت پيشگيري از اختلافات منابع - اوحدي بهنام. تمايلات ورفتارهاي جنسي. چاپ دوم. اصفهان: مو لف 380 صفحات: 6-30. 2- اوحدي بهنام. تمايلات ورفتارهاي جنسي. چاپ دوم. اصفهان: مو لف 380 صفحات: 53-62. 3- جهانفر شايسته مولايي نژاد ميترا. درسنامه اختلالات جنسي. چاپ اول. تهران بيژه نشرسالمي 380 صفحات: -79. 4- جهانفر شايسته مولايي نژاد ميترا. درسنامه اختلالات جنسي. چاپ اول. تهران بيژه نشرسالمي 380 صفحات: 9-08. 5- اسدي فرد فرحناز. نگرشي براختلالات اعمال جنسي. تهران برسات 380 صفحات: 4. 6- گيلدر مايكل گراهام. كتاب روانپزشكي اكسفورد. ترجمه محمد باقر رجبي محمدطاهر رجبي. تهران 999 انديشه رفيع 38 صفحه: تشكر و قدرداني بدينوسيله از همكاران محترم مراكز بهداشتي درماني شهرستان سبزوار به ويژه همكاران هيا ت علمي سركار خانم مهين بداغ آبادي و سركار خانم آكله چي كه ما را در انجام اين پژوهش ياري نمودند تشكر و قدرداني ميگردد. 7- پورافكاري نصرت االله. روانپزشكي اكسفورد. تهران گلبان 38 صفحه: 209. 8- آذر ماهيار نوحي سيما. نكات برجسته درسنامه هاي روانپزشكي. چاپ اول. تهران: ارجمند 379 صفحه: 25. 9- يكه فلاح ليلي گودرزي محمدرضا. شيوع اختلالات جنسي و عوامل مو ثر در ايجاد آن در زنان متا هل شهر قزوين. خلاصه مقالات ششمين كنگره زنان و مامايي ايران. 4-8 آذرماه 383 صفحات:.54-56 0- سالاري مهناز و همكاران. بررسي فراواني نسبي اختلالات جنسي در زنان متا هل شهر يزد 8-82. خلاصه مقالات دومين كنگره سراسري خانواده و مشكلات جنسي. تهران. آذر ماه 383. - فاني صابري لاله و همكاران.بررسي ميزان رضايتمندي از روابط زناشويي در زنان مراجعه كننده به مراكز بهداشتي- درماني شهر.7 69
ساري. خلاصه مقالات دومين كنگره سراسري جنسي. تهران. آذر ماه 383. خانواده و مشكلات 5- Buther J. Female sexual problems: female sexual pain and sexual fear. West J Med. 999;7:358-360. 6- Bernhard LA.sexuality and sexual health care for women. Clin Obstet Gynecol. 2002;45(4):089-98. 7- Hisasue S, Kumamoto Y, Sato Y, Masumori N, Horita H, Kato R, et al. Prevalence of female sexual dysfunction symptoms and its relationship to quality of life: a Japanese female cohort study. Urology. 2005;65(): 43-8. 8- Cayan S, Akbay E, Bozlu M, Canpolat B, Acar D, Ulusoy E. The prevalence of female sexual dysfunction and potential risk factors that may impair sexual function in Turkish women. Urol Int. 2004;72():52-7. 2- Ponholzer A, Roehlich M, Racz U, Temml C, Madersbacher S. Female sexual dysfunction in a healthy Austrian cohort: prevalence and risk factors. Eur Urol. 2005;47(3):366-74. 3- Hartmann U, Philippsohn S, Heiser K, Ruffer-Hesse C. Low sexual desire in midlife and older women: personality factors, psychosocial development, present sexuality. Menopause. 2004;(6 Pt 2):726-40. 4- McCabe MP. Intimacy and quality of life among sexually dysfunctional men and women. J Sex Marital Ther. 997;23(4):276-90. 70