EΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ Βρυξέλλες, 27.11.2002 C(2002)4466fin Θέµα: Κρατική ενίσχυση N 412/2002 Ελλάδα Καθεστώς ενισχύσεων για τις επιχειρήσεις έντασης γνώσης (spin-off) Κύριε Υπουργέ, 1. ΙΑ ΙΚΑΣΙΑ Με επιστολή αριθ. 6410/A/4098 της 13ης Ιουνίου 2002 εκ µέρους της Μόνιµης Αντιπροσωπείας τους, που καταχωρήθηκε στην Επιτροπή στις 25 Ιουνίου 2002, οι ελληνικές αρχές κοινοποίησαν στην Επιτροπή, σύµφωνα µε το άρθρο 88, παράγραφος 3, της συνθήκης, το προαναφερόµενο καθεστώς ενίσχυσης. Με επιστολές D/53774 της 18ης Ιουλίου 2002, D/53790 της 19ης Ιουλίου 2002 και D/54960 της 6ης Σεπτεµβρίου 2002 προς τη Μόνιµη Αντιπροσωπεία τους και σε συνεδρίαση που πραγµατοποιήθηκε στις 10 Ιουλίου 2002, οι υπηρεσίες της Επιτροπής ζήτησαν από τις ελληνικές αρχές συµπληρωµατικές πληροφορίες για το καθεστώς. Μέσω επιστολής της 22 Ιουλίου 2002 η οποία καταχωρήθηκε από την Επιτροπή στις 24 Ιουλίου 2002 και µέσω επιστολής της 23 Οκτωβρίου 2002, η οποία καταχωρήθηκε από την Επιτροπή στις 29 Οκτωβρίου 2002, οι ελληνικές αρχές απέστειλαν επιπρόσθετα πληροφοριακά στοιχεία. 2. ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΤΟΥ ΜΕΤΡΟΥ ΕΝΙΣΧΥΣΗΣ Ιστορικό και στόχος Το καθεστώς αυτό είναι ένα από τα µέτρα που έχουν αναληφθεί από την ελληνική κυβέρνηση για την προώθηση της ανάπτυξης των καινοτόµων επιχειρήσεων έντασης γνώσης, που αποτελεί έναν από τους κεντρικούς στόχους των ιαρθρωτικών Ταµείων. Ο στόχος του προγράµµατος για την εκµετάλλευση των αποτελεσµάτων έρευνας (ΠΡΑΞΕ) είναι η παροχή κινήτρων για την ανάπτυξη νέων επιχειρηµατικών δραστηριοτήτων στην Ελλάδα από ακαδηµαϊκούς, ερευνητές, τεχνικούς υψηλού επιπέδου και άλλους φορείς µε υψηλό καινοτόµο δυναµικό. Son Excellence Monsieur Giorgos PAPANDREOU Ministre des Affaires étrangères Vas. Sofias 5 GR - 10671 ATHENES Commission européenne, B-1049 Bruxelles / Europese Commissie, B-1049 Brussel Belgium. Téléphone: (32-2) 299.11.11. - Telex: COMEU B 21877. Telegraphic address: COMEUR Brussels.
Οι νέες επιχειρήσεις που θα δηµιουργηθούν ("τεχνοβλαστοί") καθορίζονται από τις ελληνικές αρχές ως εταιρίες περιορισµένης ευθύνης ή ανώνυµες εταιρίες που ανήκουν περισσότερο από 50% σε ιδιώτες επενδυτές, χρηµατοδοτικούς οργανισµούς ή σε εταιρείες επιχειρηµατικού κινδύνου. Αυτές οι εταιρίες πρέπει να έχουν συσταθεί µετά την 31η Ιανουαρίου 2001 και µπορούν να περιλαµβάνουν εταιρίες υπό κατασκευή. Οι συµµετέχοντες σε αυτές τις εταιρίες µπορούν να είναι ακαδηµαϊκοί, ερευνητές, ακαδηµαϊκά ή ερευνητικά ιδρύµατα, χρηµατοπιστωτικοί οργανισµοί και επιχειρηµατικοί επενδυτές (business angels) ή άλλοι πάροχοι ιδιωτικού κεφαλαίου. Οι ακαδηµαϊκοί και οι ερευνητές µπορούν να συµµετέχουν στην επιχείρηση ως µέτοχοι, διαχειριστές, µέλη του προσωπικού ή να συµβάλλουν µε την τεχνογνωσία τους. Το πρόγραµµα ΠΡΑΞΕ αποτελείται από δύο χωριστές αλλά συνδεόµενες µεταξύ τους φάσεις: 1. ΠΡΑΞΗ/ΦΑΣΗ Α, η οποία καλύπτει τις προπαρασκευαστικές δραστηριότητες πριν από την δηµιουργία της επιχείρησης, όπως είναι η πειραµατική ανάπτυξη προϊόντων, τα δικαιώµατα ευρεσιτεχνίας, ο σχεδιασµός επιχειρηµατικού σχεδίου και η αναζήτηση ενδεχόµενων ιδιωτών επενδυτών που αναλαµβάνουν ερευνητές ή ερευνητικά ιδρύµατα 2. ΠΡΑΞΗ/ΦΑΣΗ Β, η οποία καλύπτει δραστηριότητες εκκίνησης της επένδυσης ή άλλα πρώιµα στάδια ανάπτυξης. Η παρούσα κοινοποίηση καλύπτει µόνο την φάση Β του προγράµµατος ΠΡΑΞΗ δεδοµένου ότι οι ελληνικές αρχές προτίθενται να χορηγήσουν κρατική ενίσχυση για την φάση Α σύµφωνα µε τον κανονισµό για τις ενισχύσεις ήσσονος σηµασίας (de minimis) 1 Τα αναµενόµενα αποτελέσµατα από την εφαρµογή του παρόντος προγράµµατος είναι τα ακόλουθα: -µείωση της έλλειψης ιδίων κεφαλαίων ενθαρρύνοντας τους ιδιώτες επενδυτές να χορηγούν κεφάλαια κινδύνου στις συγκεκριµένες επιχειρήσεις - προώθηση της επιχειρηµατικότητας στα ανώτατα εκπαιδευτικά και ερευνητικά ιδρύµατα - εκµετάλλευση των αποτελεσµάτων έρευνας, τεχνολογικής ανάπτυξης και τεχνογνωσίας των ερευνητικών κέντρων, ΑΕΙ, ΤΕΙ, τεχνολογικών φορέων και κλαδικών εταιριών βιοµηχανικής έρευνας µέσω της δηµιουργίας νέων επιχειρήσεων 1 Κανονισµός ΕΚ αριθ. 69/2001 της Επιτροπής της 12ης Ιανουαρίου 2001 για την εφαρµογή των άρθρων 87 και 88 της συνθήκης ΕΚ σε ενισχύσεις ήσσονος σηµασίας (ΕΕ L 10, 13.01.2001) 2
- αύξηση της απασχόλησης, ιδιαίτερα σε τοµείς έντασης γνώσης (οι ελληνικές αρχές υπολογίζουν ότι θα δηµιουργηθούν 500 περίπου νέες θέσεις ως αποτέλεσµα της εφαρµογής του καθεστώτος). Εφαρµογή του καθεστώτος Η νοµική βάση του καθεστώτος είναι το προεδρικό διάταγµα αριθ. 17/01 και το άρθρο 11 του νόµου 2919/01. Οι κανόνες που διέπουν την εφαρµογή της φάσης PRAXE/Β εξειδικεύονται στο έγγραφο της πρόσκλησης για την υποβολή προσφορών µε τον τίτλο "Υποστήριξη ερευνητικών µονάδων για την τυποποίηση και την εµπορική εκµετάλλευση ερευνητικών αποτελεσµάτων/χρήση ερευνητικών αποτελεσµάτων µέσω της δηµιουργίας νέων επιχειρήσεων (spin-off)"που κατατέθηκε από το Υπουργείο Ανάπτυξης. Αυτή η πρόσκληση για την υποβολή προσφορών καλεί τις ενδιαφερόµενες εταιρίες έντασης γνώσης ή τεχνοβλαστούς (spin-off) να υποβάλουν προτάσεις κρατικής ενίσχυσης και θα δηµοσιευθεί ευρύτατα σε εφηµερίδες ευρείας κυκλοφορίας και περιοδικά, σε συνδιασκέψεις και στην ιστοσελίδα της Γενικής Γραµµατείας Έρευνας και Τεχνολογίας (ΓΓΕΤ) του Υπουργείου Ανάπτυξης. Οι προσφορές θα αξιολογηθούν από επιτροπή αποτελούµενη από υπαλλήλους της Γενικής Γραµµατείας Έρευνας και Τεχνολογίας, στελέχη πιστωτικών και χρηµατοδοτικών οργανισµών και εµπειρογνώµονες µε βάση κριτηρίων που ορίζονται στην πρόσκληση για την υποβολή προσφορών. Σύµφωνα µε το καθεστώς ΠΡΑΞΕ/Β, χορηγείται ενίσχυση υπό τη µορφή επιχορήγησης στην εταιρία έντασης γνώσης συµπληρωµατικά προς την αντίστοιχη συµµετοχή ιδιώτη επενδυτή. Ο ιδιώτης επενδυτής χρειάζεται πρώτα να συµµετέχει στο κεφάλαιο του τεχνοβλαστού και στη συνέχεια µεταφέρεται χρηµατικό ποσό στον τεχνοβλαστό. Το σύνολο της ελληνικής επικράτειας είναι επιλέξιµο για ενίσχυση σύµφωνα µε το καθεστώς ΠΡΑΞΕ/B το οποίο θα διαρκέσει µέχρι τα τέλη του 2006. Το µέτρο δεν εφαρµόζεται στους τοµείς της γεωργίας, της αλιείας, του σιδήρου και χάλυβα, της ναυτιλίας, των συνθετικών ινών και των αυτοκινήτων οχηµάτων. εν θα υπάρξουν αποφάσεις χορήγησης ενίσχυσης σύµφωνα µε το παρόν καθεστώς µετά την 31η εκεµβρίου 2006. Ο προϋπολογισµός του καθεστώτος ανέρχεται σε 60 εκατ. ευρώ. Επιλέξιµες επενδύσεις και δαπάνες Η ενίσχυση που θα χορηγηθεί στις επιχειρήσεις έντασης γνώσης θα υπολογισθεί ως ποσοστό των ακόλουθων επιλέξιµων δαπανών σύµφωνα µε την κατηγορία επένδυσης: Αρχικές επενδύσεις Οι επιλέξιµες δαπάνες θα συµπεριλαµβάνουν τόσο την αγορά υλικών υποδοµών (εξοπλισµός, µέσα, κτίρια και γη) όσο και άυλων στοιχείων (δικαιώµατα ευρεσιτεχνίας, εκµεταλλευόµενες ή προστατευόµενες άδειες τεχνογνωσίας και µη προστατευόµενη τεχνογνωσία σχετιζόµενη µε τη µεταφορά τεχνολογίας). Η 3
ενίσχυση για επενδύσεις αντικατάστασης και οικονοµικής ανασυγκρότησης προβληµατικών επιχειρήσεων αποκλείονται. Οι επενδύσεις πρέπει να διατηρηθούν στην περιοχή για ελάχιστη περίοδο πέντε ετών. Όσον αφορά τις επενδύσεις που αφορούν την αγορά άυλων περιουσιακών στοιχείων, αυτές είναι επιλέξιµες µόνο όταν χρησιµοποιούνται αποκλειστικά στις εγκαταστάσεις που λαµβάνουν την περιφερειακή ενίσχυση, όταν θεωρούνται αποσβεστέα στοιχεία ενεργητικού, όταν αποκτώνται από τρίτο µε τους όρους που ισχύουν στην αγορά και όταν αυτές παραµένουν στις εγκαταστάσεις για τις οποίες χορηγείται η περιφερειακή ενίσχυση για περίοδο τουλάχιστον πέντε ετών. Υπηρεσίες παροχής συµβουλών Σύµφωνα µε το καθεστώς ΠΡΑΞΕ/B αυτές περιορίζονται σε υπηρεσίες παροχής συµβουλών ειδικού τύπου, όπως οι τεχνικές, νοµικές, οργανωτικές και χρηµατοοικονοµικές συµβουλές που αποβλέπουν στην υποστήριξη της ανάπτυξης καινοτόµων σχεδίων. Οι υπηρεσίες παροχής συµβουλών δεν πρέπει µε κανένα τρόπο να έχουν σχέση µε τις συνήθεις δαπάνες λειτουργίας της επιχείρησης. Γενικές δαπάνες εκκίνησης της επένδυσης Αυτές συµπεριλαµβάνουν τους µισθούς εκείνων που αναπτύσσουν τις ιδέες τους ή παρέχουν τεχνική βοήθεια, ενοίκια και έξοδα ταξιδίου και άλλες γενικές δαπάνες που χρειάζονται στο στάδιο της εκκίνησης. Όρια της ενίσχυσης Tο συνολικό ποσό της κρατικής ενίσχυσης σε µια µεµονωµένη επιχείρηση έντασης γνώσης δεν υπερβαίνει το 1 εκατ. ευρώ ούτε το κεφάλαιο που χορηγείται από τους ιδιώτες επενδυτές. Η διάρκεια της ενίσχυσης για κάθε σχέδιο δεν υπερβαίνει τους 36 µήνες. Επιπλέον ισχύουν τα ακόλουθα ανώτατα όρια και περιορισµοί: Αρχικές επενδύσεις Η ενίσχυση περιορίζεται στο 50% των ακαθάριστων επιλέξιµων δαπανών (βλ. ανωτέρω), υπό την επιφύλαξη των ανώτατων ορίων περιφερειακής ενίσχυσης που ισχύουν για τη συγκεκριµένη περιφέρεια. Όσον αφορά τις επενδύσεις που έχουν σχέση µε την αγορά άυλων στοιχείων από µη µικροµεσαίες επιχειρήσεις έντασης γνώσης, αυτές οι δαπάνες δεν θα υπερβαίνουν το 25% της πρότυπης βάσης υπολογισµού. Υπηρεσίες παροχής συµβουλών Στην περίπτωση µη µικροµεσαίων επιχειρήσεων έντασης γνώσης, η ενίσχυση για αυτές τις υπηρεσίες περιορίζεται στα 100.000 ευρώ για µια περίοδο 36 µηνών σύµφωνα µε τις διατάξεις που ορίζονται από τον προαναφερόµενο κανονισµό για τις ενισχύσεις ήσσονος σηµασίας. Στην περίπτωση των µικροµεσαίων επιχειρήσεων έντασης γνώσης, η ενίσχυση γι'αυτές τις υπηρεσίες περιορίζεται στο 50% των ακαθάριστων επιλέξιµων δαπανών. 4
Γενικές δαπάνες εκκίνησης Η ενίσχυση σε σχέση µε τις γενικές δαπάνες εκκίνησης περιορίζεται στο 50% των επιλέξιµων δαπανών (βλ. ανωτέρω) για µέγιστη περίοδο 36 µηνών και υπόκειται στα ανώτατα όρια περιφερειακής ενίσχυσης που ισχύουν για τη συγκεκριµένη περιφέρεια. Στην περίπτωση µη µικροµεσαίων επιχειρήσεων έντασης γνώσης, αυτές οι δαπάνες περιορίζονται σε 100.000 ευρώ για περίοδο 36 µηνών σύµφωνα µε τον προαναφερόµενο κανονισµό της Επιτροπής. Σώρευση Οι επιχειρήσεις έντασης γνώσης που λαµβάνουν ενίσχυση σύµφωνα µε το καθεστώς ΠΡΑΞΕ/B δεν θα λάβουν ενίσχυση από άλλες πηγές σε σχέση µε τις ίδιες επιλέξιµες δαπάνες. Προς το σκοπό αυτό, κάθε δικαιούχος ενίσχυσης πρέπει να υπογράφει εγγυητική επιστολή ότι δεν έχει λάβει ούτε θα λάβει ενίσχυση για τον ίδιο σκοπό από άλλη πηγή. 3. ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΤΟΥ ΕΝΙΣΧΥΤΙΚΟΥ ΜΕΤΡΟΥ ιαδικασία Οι ελληνικές αρχές ανακοινώνοντας την πρόθεσή τους εφαρµογής του καθεστώτος συµµορφώθηκαν µε την υποχρέωση που υπέχουν σύµφωνα µε το άρθρο 88, παράγραφος 3, της συνθήκης ΕΚ να ενηµερώνουν εγκαίρως την Επιτροπή για τα σχέδιά τους χορήγησης ή τροποποίησης ενίσχυσης έτσι ώστε να µπορεί η τελευταία να υποβάλει τις παρατηρήσεις της. Χαρακτήρας κρατικής ενίσχυσης Σύµφωνα µε το κοινοποιηθέν καθεστώς, οι επιχειρήσεις στα πρώιµα στάδια ανάπτυξης µπορούν να λαµβάνουν επιχορηγήσεις. Αυτά τα µέτρα καταλήγουν σε προνοµιακή µεταχείριση των δικαιούχων επιχειρήσεων, τους εξασφαλίζουν προνόµιο ή κίνητρο σε σχέση µε άλλες επιχειρήσεις και ως εκ τούτου νοθεύουν ή απειλούν να νοθεύσουν τον ανταγωνισµό. Η ενίσχυση µπορεί να χορηγηθεί σε επιχειρήσεις ή αγορές στις οποίες υπάρχει ή µπορεί να υπάρξει εµπόριο µεταξύ των κρατών µελών ή στις οποίες µπορούν ενδεχοµένως να επιθυµούν να συµµετέχουν επιχειρήσεις από άλλα κράτη µέλη. Το καθεστώς µπορεί ως εκ τούτου να επηρεάσει το εµπόριο µεταξύ κρατών µελών. Το καθεστώς χρηµατοδοτείται µε κρατικούς πόρους. Tο κοινοποιηθέν µέτρο ως εκ τούτου αποτελεί ενίσχυση κατά την έννοια του άρθρου 87, παράγραφος 1, της συνθήκης ΕΚ και το άρθρο 61, παράγραφος 1, της συµφωνίας ΕΟΧ. Bάση για τη χορήγηση απαλλαγής Η Επιτροπή αξιολόγησε τις δυνατότητες χορήγησης απαλλαγής σύµφωνα µε το άρθρο 87, παράγραφος 3, α) και γ) της συνθήκης ΕΚ για το συγκεκριµένο καθεστώς ενίσχυσης µε βάση: 5
- τις κοινοτικές κατευθυντήριες γραµµές για τις εθνικές περιφερειακές ενισχύσεις 2. Στο συγκεκριµένο πλαίσιο η Επιτροπή σηµειώνει ότι η ελληνική επικράτεια είναι, µέχρι τα τέλη του 2006, επιλέξιµη στο σύνολό της για τη χορήγηση περιφερειακής ενίσχυσης σύµφωνα µε το άρθρο 87, παράγραφος 3, εδάφιο α) της συνθήκης ΕΚ 3 - τον κανονισµό αριθ. 70/2001 της Επιτροπής της 12ης Ιανουαρίου 2001 σχετικά µε την εφαρµογή των άρθρων 87 και 88 της συνθήκης ΕΚ στις κρατικές ενισχύσεις προς µικρές και µεσαίες επιχειρήσεις 4 - τον κανονισµό αριθ. 69/2001 της Επιτροπής της 12ης Ιανουαρίου 2001 για την εφαρµογή των άρθρων 87 και 88 της συνθήκης ΕΚ στις ενισχύσεις ήσσονος σηµασίας 5 - τις κοινοτικές κατευθυντήριες γραµµές σχετικά µε κρατικές ενισχύσεις και επιχειρηµατικά κεφάλαια 6 - Το άρθρο 87, παράγραφος 3, γ) της συνθήκης ΕΚ. Η Επιτροπή σηµειώνει ότι η προώθηση της µεταφοράς τεχνολογίας αποτελεί έναν από τους στόχους προτεραιότητας της Κοινότητας (άρθρο 157 ΕΚ). Εντούτοις, η Επιτροπή δεν έχει ακόµη επεξεργασθεί ειδικά κριτήρια για την αξιολόγηση ενισχυτικών µέτρων που επιδιώκουν ειδικά το συγκεκριµένο στόχο. Για αυτούς τους λόγους η Επιτροπή θεωρεί ότι η αξιολόγηση του συµβιβάσιµου του προγράµµατος PRAXE/B µε την κοινή αγορά πρέπει να στηριχθεί µερικώς και ευθέως στο άρθρο 87, παράγραφος 3, στοιχείο γ της Συνθήκης της ΕΚ. ικαιούχοι της ενίσχυσης Οι άµεσοι δικαιούχοι της ενίσχυσης σύµφωνα µε το παρόν καθεστώς είναι οι επιχειρήσεις έντασης γνώσης. Ενώ αυτές οι επιχειρήσεις είναι συνήθως µικρού µεγέθους (οι ελληνικές αρχές έχουν εξειδικεύσει ότι ορισµένες από τις επιχειρήσεις έντασης γνώσης θα απασχολούν λιγότερους από 20 εργαζοµένους), δεν συµµορφώνονται όλες µε το κριτήριο της ανεξαρτησίας που ορίζεται στο άρθρο 3 του παραρτήµατος 1 του κανονισµού ΕΚ αριθ. 70/2001 της Επιτροπής. Πράγµατι, οι παροχοι ιδιωτικού κεφαλαίου στις επιχειρήσεις έντασης γνώσης, που µπορεί να είναι µεγάλες επιχειρήσεις, κατέχουν σε ορισµένες περιπτώσεις ποσοστό µεγαλύτερο από το 25% του κεφαλαίου τους ή των δικαιωµάτων ψήφου. 2 ΕΕ C 74, 10.03.1998, σελίδες 9-31 3 Ο ελληνικός χάρτης περιφερειακής ενίσχυσης για την περίοδο 2000-2006 εγκρίθηκε από την Επιτροπή µε επιστολή SG (2002) D/230827 της 19.07.2002. 4 ΕΕ L 10, 13.01.2001 5 ΕΕ L 10, 13.01.2001 6 ΕΕ C 235, 21.08.2001 6
Eπιλέξιµες επενδύσεις και δαπάνες Αρχικές επενδύσεις Οι επενδύσεις για τις οποίες θα χορηγηθεί ενίσχυση σύµφωνα µε το παρόν καθεστώς έχουν σχέση µε την εκκίνηση νέων δραστηριοτήτων κατά τα πρώιµα στάδια ανάπτυξης των δικαιούχων επιχειρήσεων και ως εκ τούτου ανταποκρίνονται στον ορισµό της αρχικής επένδυσης σύµφωνα µε τα σηµείο 4.4. των προαναφερόµενων κατευθυντήριων γραµµών περιφερειακής ενίσχυσης. Οι επιλέξιµες δαπάνες που αφορούν την αγορά υλικών και άυλων περιουσιακών στοιχείων συµµορφώνονται µε τις διατάξεις που ορίζονται στα σηµεία 4.5 και 4.6 των κατευθυντηρίων γραµµών περιφερειακής ενίσχυσης. Οι ελληνικές αρχές επιβεβαίωσαν ότι, στις περιπτώσεις κατά τις οποίες τα ανώτατα όρια περιφερειακής ενίσχυσης όπως ορίζονται στον ελληνικό χάρτη περιφερειακής ενίσχυσης είναι κατώτερα από το 50% ακαθάριστα, η χορηγούµενη επενδυτική ενίσχυση θα περιορίζεται στο ανώτατο όριο που ορίζεται στο χάρτη. Ως εκ τούτου, η µέγιστη προβλεπόµενη ένταση για αρχικές επενδύσεις είναι παραδεκτή. Υπηρεσίες παροχής συµβουλών Η Επιτροπή σηµειώνει ότι οι υπηρεσίες παροχής συµβουλών καθορίζονται σύµφωνα µε το άρθρο 5 του κανονισµού αριθ. 70/2001 της Επιτροπής. Οι µέγιστες εντάσεις ενίσχυσης που προβλέπονται για τις µικροµεσαίες και τις µη µικροµεσαίες επιχειρήσεις έντασης γνώσης συµφωνούν µε τον κανονισµό αριθ. 70/2001 της Επιτροπής και τον κανονισµό αριθ. 69/2001 της Επιτροπής αντίστοιχα. Γενικές δαπάνες εκκίνησης Αυτές οι δαπάνες αποτελούν λειτουργική ενίσχυση (ενίσχυση για να αντισταθµιστεί τµήµα των γενικών εξόδων λειτουργίας των επιχειρήσεων έντασης γνώσης). Αυτή η ενίσχυση µπορεί ως εκ τούτου να γίνει δεκτή µόνο σε εξαιρετικές περιπτώσεις. Όπως προαναφέρθηκε, το καθεστώς ΠΡΑΞΗ/B επιδιώκει διάφορους στόχους, κυρίως: (α) να διευκολύνει τη διαδικασία µεταφοράς τεχνολογίας µέσω της οικονοµικής εκµετάλλευσης των αποτελεσµάτων έρευνας µέσω της δηµιουργίας νέων επιχειρήσεων, (β) να προωθήσει την περιφερειακή ανάπτυξη και (γ) να δηµιουργήσει κίνητρα για τις µικροµεσαίες επιχειρήσεις. Αυτοί οι στόχοι αποτελούν επίσης καλά θεµελιωµένους κοινοτικούς στόχους οι οποίοι αναφέρονται επίσης ρητά στην συνθήκη ΕΚ (ανάπτυξη καθυστερηµένων περιοχών: άρθρο 87, παράγραφος 3, εδάφιο α) ΕΚ ανάπτυξη µικροµεσαίων επιχειρήσεων και µεταφορά τεχνολογίας: άρθρο 157 ΕΚ και άρθρο 163 ΕΚ). Όπως επίσης αναφέρθηκε ανωτέρω, ενώ η Επιτροπή έχει αναπτύξει ειδικά κριτήρια για την αξιολόγηση των ενισχύσεων περιφερειακής ανάπτυξης και προώθησης των µικροµεσαίων επιχειρήσεων, δεν υπάρχουν ειδικά κριτήρια για την αξιολόγηση των ενισχύσεων που χορηγούνται για τη διευκόλυνση µεταφοράς τεχνολογίας. εδοµένου ότι οι επιχειρήσεις έντασης γνώσης που θα δηµιουργηθούν ως αποτέλεσµα της εφαρµογής του συγκεκριµένου καθεστώτος µπορούν να θεωρηθούν ως ειδικά µέσα για την ενθάρρυνση της µεταφοράς τεχνολογίας, η Επιτροπή αξιολόγησε την ενίσχυση που χορηγείται σύµφωνα µε το 7
καθεστώς ΠΡΑΞΗ/B στις επιχειρήσεις έντασης γνώσης απευθείας µε βάση το άρθρο 87, παράγραφος 3, εδάφιο γ) της συνθήκης ΕΚ. Αυτή η προσέγγιση ευθυγραµµίζεται επίσης µε την πρακτική λήψης αποφάσεων της Επιτροπής σε παρόµοιες υποθέσεις 7. Κατά την αξιολόγηση του παρόντος καθεστώτος, η Επιτροπή έλαβε υπόψη τα ακόλουθα: - Το καθεστώς ΠΡΑΞΗ/B θα συµβάλει στην ανάπτυξη των ελληνικών περιοχών, το σύνολο των οποίων είναι επιλέξιµο για περιφερειακή ενίσχυση σύµφωνα µε το άρθρο 87, παράγραφος 3, εδάφιο α) της συνθήκης ΕΚ µέχρι τα τέλη του 2006 8. Ως τέτοιο το πρόγραµµα θα συµβάλει στην επίτευξη των κοινοτικών στόχων που ορίζονται στο άρθρο 158 της συνθήκης ΕΚ για οικονοµική και κοινωνική συνοχή και στο άρθρο 87, παράγραφος 3, εδάφιο α) της συνθήκης ΕΚ για την οικονοµική ανάπτυξη περιοχών στις οποίες το βιοτικό επίπεδο είναι ασυνήθιστα χαµηλό. - Επιπλέον, το καθεστώς ΠΡΑΞΗ/B θα συµβάλει στη µεταφορά τεχνολογίας και την ανάπτυξη µικροµεσαίων επιχειρήσεων, που αποτελούν επίσης κοινοτικούς στόχους (βλ. άρθρο 157 ΕΚ και άρθρο 163 ΕΚ). - Αποτελεί θεµελιωµένο γεγονός ότι η Ελλάδα έχει καθυστερήσει έναντι των άλλων κρατών µελών ως προς την είσοδό της στην "Οικονοµία της γνώσης". Υπάρχει πράγµατι πολύ περιορισµένη τάση νέων ερευνητών να δηµιουργούν νέες εταιρίες έντασης γνώσης στην Ελλάδα. Μια µελέτη για την δηµιουργία νέων επιχειρήσεων στην Ελλάδα 9 αποδεικνύει ότι µόνο το 18,9% των νέων επιχειρηµατιών που συνέστησαν µια νέα επιχείρηση το 1998 ήταν κάτοχοι πανεπιστηµιακού ή παρόµοιου βαθµού. Η µεγάλη πλειοψηφία αυτών των νέων "επιχειρήσεων" που δηµιουργούνται από νέους αποφοίτους αφορά αυτοαπασχολούµενους δικηγόρους, γιατρούς και πολιτικούς µηχανικούς (οι οποίοι εργάζονται στην κατασκευή σπιτιών), οι οποίοι εκµεταλλεύονται τυποποιηµένη γνώση και όχι νέα ερευνητικά αποτελέσµατα. Μόνο το 53% των νέων εταιριών έχει επιχειρηµατικό σχέδιο και σχεδόν όλες εξ αυτών (96%) χρηµατοδοτήθηκαν µέσω προσωπικών οικογενειακών πόρων. Περίπου το 74% αυτών των νέων επιχειρήσεων δεν χρησιµοποιούν δάνεια τραπεζών ή άλλων χρηµατοπιστωτικών ιδρυµάτων. Οι χρηµατοπιστωτικοί φορείς, όπως τα πιστωτικά ιδρύµατα, οι κεφαλαιούχοι επιχειρηµατικού κεφαλαίου, οι επιχειρηµατικοί επενδυτές και οι εγκατεστηµένες επιχειρήσεις είναι ιδιαίτερα διστακτικοί όσον αφορά την χρηµατοδότηση επενδυτών ή ακαδηµαϊκών για τη δηµιουργία νέων επιχειρήσεων. Αυτό βρίσκεται σε µεγάλη αντίθεση µε την κατάσταση που παρατηρείται στις ΗΠΑ και σε ορισµένες βορειοευρωπαϊκές χώρες. Το επίπεδο των αρχικών κεφαλαίων εκκίνησης στην Ελλάδα είναι µεταξύ των χαµηλότερων στην ΕΚ (0,017% του ΑΕΠ σε σύγκριση µε το 0,036% του ΑΕΠ στην υπόλοιπη ΕΕ). Οι δαπάνες για έρευνα και ανάπτυξη στην Ελλάδα εξακολουθούν να υπολείπονται κατά πολύ του κοινοτικού µέσου όρου (0,68% και 1,9% του ΑΕΠ το 1999 αντίστοιχα). Επιπλέον, ο 7 Βλ. υπόθεση Ν- 558/2001 (Unterstützung des Technologietransfers im Freistaat Sachsen). 8 Ο χάρτης περιφερειακής ενίσχυσης για την Ελλάδα εγκρίθηκε µε την επιστολή της Επιτροπής SG(2002) D/ 230827 της 19.07.2002. Ο χάρτης λήγει στις 31 εκεµβρίου 2006. 9 Επιχειρηµατικός Όµιλος: ηµιουργία νέων εταιριών στην Ελλάδα: αποτελέσµατα, ευκαιρίες προβλήµατα και προοπτικές, η οποία διεξήχθη από την MRB HELLAS, 1998 8
επιχειρηµατικός τοµέας αντιπροσωπεύει µόνο το 25% των δαπανών για έρευνα και ανάπτυξη στην Ελλάδα (σε σύγκριση µε το 56% στο σύνολο της ΕΕ). Κατά συνέπεια, η Ελλάδα πρέπει να εντείνει τις προσπάθειές της για την επίτευξη των στόχων που αποφασίστηκαν από την Ένωση το 2002 στη Βαρκελώνη και οι οποίοι προβλέπουν ότι τα κράτη της ΕΕ πρέπει να δαπανούν το 3%του ΑΕΠ τους για έρευνα και ανάπτυξη και ότι το 67% της δαπάνης αυτής πρέπει να χρηµατοδοτείται από τις επιχειρήσεις. - Tο καθεστώς ΠΡΑΞΗ/B σχεδιάστηκε για να βοηθήσει να αντιµετωπιστεί το πρόβληµα της έλλειψης ιδιωτικής χρηµατοδότησης νέων επιχειρήσεων υψηλής καινοτοµίας και της έλλειψης επιχειρηµατικότητας µεταξύ των νέων αποφοίτων, ως απάντηση στα ισχνά αποτελέσµατα που είχαν µέχρι σήµερα οι προηγούµενες δηµόσιες πρωτοβουλίες. Παρά το γεγονός ότι το παρόν καθεστώς δεν συνεπάγεται την άµεση χορήγηση επιχειρηµατικού κεφαλαίου από το κράτος σε νέες επιχειρήσεις, µπορεί να βοηθήσει τις επιχειρήσεις έντασης γνώσης (κυρίως µικροµεσαίες επιχειρήσεις) να προσελκύσουν ιδιωτικά κεφάλαια. Αυτός ο στόχος ευθυγραµµίζεται µε την πολιτική της Επιτροπής όπως εκφράζεται κυρίως στις κατευθυντήριες γραµµές για κρατικές ενισχύσεις και περιφερειακά κεφάλαια, όπου αναγνωρίζεται η ύπαρξη απουσίας κεφαλαίων που επηρεάζει αρνητικά τις ευρωπαϊκές µικροµεσαίες επιχειρήσεις σε σύγκριση µε παρόµοιες εταιρίες της Βορείου Αµερικής. Επίσης, η Επιτροπή καλωσορίζει το γεγονός ότι οι δικαιούχοι θα επιλεγούν από επιτροπή εµπειρογνωµόνων σε διάφορους τοµείς µε βάση πρόσκλησης για την υποβολή προσφορών στην οποία έχει δοθεί µεγάλη δηµοσιότητα. - Η Επιτροπή λαµβάνει επίσης υπόψη τον πρόσκαιρο χαρακτήρα του προγράµµατος ΠΡΑΞΕ/B, το οποίο προβλέπεται να λήξει στις 31 εκεµβρίου 2006. Επιπλέον, η διάρκεια των ενισχύσεων για επιµέρους σχέδια δεν θα υπερβαίνει τους 36 µήνες. - Η λειτουργική ενίσχυση για τις µεγάλες εταιρίες έντασης γνώσης θα περιορίζεται σε 100.000 ευρώ για περίοδο 36 µηνών σύµφωνα µε τον προαναφερόµενο κανονισµό για τις ενισχύσεις ήσσονος σηµασίας. Ενόψει των προαναφεροµένων, η Επιτροπή θεωρεί ότι το χαµηλό ύψος των ενισχύσεων λειτουργίας που χορηγούνται στις εταιρίες έντασης γνώσης είναι συµβιβάσιµο µε την κοινή αγορά. Σώρευση Η τήρηση των κοινοτικών κανόνων για τη σώρευση ενισχύσεων και, κυρίως, εκείνων που προβλέπονται στις κατευθυντήριες γραµµές για εθνική περιφερειακή ενίσχυση θα εξασφαλισθεί στο πλαίσιο διαδικασιών ελέγχου που προβλέπονται από το κοινοποιηθέν καθεστώς, µε την υποβολή των σχετικών ετήσιων εκθέσεων στην Επιτροπή. Όσον αφορά τις µεγάλες επιχειρήσεις, η Επιτροπή υπενθυµίζει στις ελληνικές αρχές ότι το ποσό ενίσχυσης που χορηγείται για συµβουλευτικές υπηρεσίες και για γενικά έξοδα εκκίνησης πρέπει να περιοριστεί στο ποσό των 100.000 ευρω, σύµφωνα µε τις διατάξεις που προβλέπει o παραπάνω Κανονισµός για τις ενισχύσεις ήσσονος σηµασίας (de minimis). 9
Τοµεακή κάλυψη Το µέτρο δεν θα εφαρµοστεί στους τοµείς της γεωργίας, της αλιείας, του άνθρακα και χάλυβα, της ναυτιλίας, των συνθετικών ινών και των αυτοκινήτων οχηµάτων. Συµπέρασµα Ενόψει των προαναφεροµένων, η Επιτροπή θεωρεί ότι το κοινοποιηθέν καθεστώς ενισχύσεων συµβιβάζεται µε την κοινή αγορά. 4. ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ Με βάση την προαναφερόµενη αξιολόγηση, η Επιτροπή αποφάσισε, σύµφωνα µε τα άρθρα 87 της συνθήκης και 61 της συµφωνίας ΕΟΧ, να µην εγείρει αντιρρήσεις στο κοινοποιηθέν καθεστώς δεδοµένου ότι η προβλεπόµενη ενίσχυση πληροί τα κριτήρια που θεωρούνται συµβιβάσιµα µε την κοινή αγορά σύµφωνα µε τα άρθρα 87, παράγραφος 3, εδάφιο γ) της συνθήκης και του άρθρου 61, παράγραφος 3, εδάφιο γ) της συµφωνίας ΕΟΧ. Αν η παρούσα επιστολή περιέχει εµπιστευτικές πληροφορίες οι οποίες δεν πρέπει να περιέλθουν σε γνώση τρίτων, παρακαλείσθε να ενηµερώσετε σχετικά την Επιτροπή εντός 15 εργασίµων ηµερών από την ηµεροµηνία παραλαβής της. Σε περίπτωση που η Επιτροπή δεν λάβει σχετική αιτιολογηµένη αίτηση εντός της εν λόγω προθεσµίας θα θεωρήσει ότι συµφωνείτε µε την αποκάλυψη σε τρίτους και µε την δηµοσίευση του πλήρους κειµένου της επιστολής στην αυθεντική γλώσσα στην ιστοθέση: http://europa.eu.int/comm/secretariat_general/sgb/state_aids/. Η αίτησή σας πρέπει να σταλεί µε συστηµένη επιστολή ή µε φαξ στην ακόλουθη διεύθυνση: European Commission Directorate-General for Competition State aid Registry Rue de la Loi / Wetstraat, 200 B-1049 Brussels Fax No: +32.2.2961242 Μετά τιµής, Για την Επιτροπή Mario MONTI Μέλος της Επιτροπής 10