ΜΕΡΟΣ ΤΕΤΑΡΤΟ ΔΙΑΔΟΧΗ ΑΠΟ ΔΙΑΘΗΚΗ 10. Έννοια και χαρακτηριστικά γνωρίσματα της διαθήκης... 1 Ι. Έννοια της διαθήκης... 1 ΙΙ. Χαρακτηριστικά γνωρίσματα της διαθήκης... 3 Δικαιοπραξία μονομερής... 3 2. Μη απευθυντέα... 4 3. Αιτία θανάτου... 4 4. Ελεύθερα ανακλητή... 4 5. Ανεπίδεκτη αντιπροσώπευσης... 5 6. Αυστηρά τυπική... 6 ΙΙΙ. Συνδιαθήκη... 7 1 Το δικαίωμα για σύνταξη διαθήκης και οι περιορισμοί του... 11 I. Γενικά... 12 ΙΙ. Σύνταξη διαθήκης από πρόσωπο που βρίσκεται υπό νοσηλεία, ιδίως σε νοσοκομείο ή οίκο ευγηρίας ή σε κατάστημα ψυχικής υγείας. Ο ρόλος του θεράποντος γιατρού και η ευθύνη του συμβολαιογράφου κατά τη σύνταξη δημόσιας ή την κατάρτιση μυστικής διαθήκης... 15 ΙΙΙ. Πρόσωπα ανίκανα για σύνταξη οποιουδήποτε τύπου διαθήκης... 16 Οι ανήλικοι... 16 2. Όσοι βρίσκονται σε δικαστική συμπαράσταση με πλήρη στέρηση της δικαιοπρακτικής τους ικανότητας ή με ρητή στέρηση της ικανότητας να συντάσσουν διαθήκη... 18 3. Όσοι κατά το χρόνο σύνταξης της διαθήκης δεν έχουν συνείδηση των πράξεών τους ή βρίσκονται σε ψυχική ή διανοητική διαταραχή που περιορίζει αποφασιστικά τη λειτουργία της βούλησής τους 21 IV. Ο χρόνος έναρξης της ανικανότητας για σύνταξη διαθήκης... 25 V. Η επίδραση του θανάτου του διαθέτη που του αφαιρέθηκε ρητά η ικανότητα να συντάσσει διαθήκη σε διαθήκη του που συντάχθηκε πριν από την τελεσιδικία της δικαστικής απόφασης που τον υπέβαλε σε δικαστική συμπαράσταση (ΑΚ 1720 εδ. 1)... 26 VI. Χρόνος έναρξης ισχύος της άρσης ή τροποποίησης της δικαστικής απόφασης, αναφορικά με την ανικανότητα για σύνταξη διαθήκης - Το κύρος της διαθήκης, που συντάχθηκε μετά την υποβολή αίτησης κ.λπ. για άρση της ανικανότητας προς σύνταξη διαθήκης, στην περίπτωση που, ενώ ακολούθησε οριστική απόφαση που έκανε δεκτή τη σχετική αίτηση, αυτή δεν τελεσιδίκησε πριν το θάνατο του διαθέτη, αλλά μεταγενέστερα (ΑΚ 1720 εδ. 2)...... 28 VΙΙ. Ειδικές περιπτώσεις ανικανότητας για σύνταξη ορισμένου τύπου διαθήκης 32 Ιδιόγραφη διαθήκη (ΑΚ 1723)... 32 2. Μυστική διαθήκη (ΑΚ 1748)... 32 3. Αδυναμία σύνταξης διαθήκης ορισμένου τύπου από άλλους πραγματικούς λόγους 33 4. Ειδικές ρυθμίσεις του άρθρου 77 1 του ν. 4182/2013, το οποίο καταργήθηκε με το ν. 4335/2015 και του άρθρου 7 1 του ν.δ. 1118/1972... 33 VIII. Ο περιορισμός των μοναχών για αιτία θανάτου διάθεση της περιουσίας τους σύμφωνα με το ν.
ΓΥΙΔ/1909...... 34 12. Τύποι (είδη) διαθηκών... 35 Ι. Ιδιόγραφη διαθήκη... 38 Γενικά... 3 8 2. Συστατικά στοιχεία ιδιόγραφης διαθήκης... 39 Α. Ιδιόχειρη καθ ολοκληρία γραφή του διαθέτη... 39 Β. Χρονολογία... 42 Γ. Υπογραφή... 47 Δ. Προσθήκες και εξωτερικά ελαττώματα... 49 3. Πλεονεκτήματα και μειονεκτήματα της ιδιόγραφης διαθήκης... 53 4. Κατάθεση ιδιόγραφης διαθήκης σε συμβολαιογράφο... 54 5. Κήρυξη ιδιόγραφης διαθήκης ως κυρίας - Απώλεια ιδιόγραφης διαθήκης ή τυχαία καταστροφή της...... 55 ΙΙ. Δημόσια διαθήκη... 58 Έννοια... 58 2. Συμπράττοντα πρόσωπα... 58 Α. Συμβολαιογράφος... 58 Β. Μάρτυρες... 59 Γ. Λόγοι ανικανότητας προσώπων να συμπράξουν στη σύνταξη δημόσιας διαθήκης (ΑΚ 1725-1728)...... 60 α. Ως συμβολαιογράφος... 60 β. Ως μάρτυρες... 64 3. Διαδικασία σύνταξης της δημόσιας διαθήκης... 65 Α. Παρουσία προσώπων που συμπράττουν - Απαγόρευση παρουσίας τρίτων 66 Β. Βεβαίωση της ταυτότητας του διαθέτη και των μαρτύρων... 68 Γ. Όρκιση μαρτύρων... 69 Δ. Η δήλωση της τελευταίας θέλησης του διαθέτη... 69 Ε. Σύνταξη πράξης για τη δημόσια διαθήκη... 70 α. Στοιχεία που περιέχει η πράξη... 71 β. Ανάγνωση της πράξης... 73 γ. Υπογραφή της πράξης... 74 4. Πλεονεκτήματα και μειονεκτήματα της δημόσιας διαθήκης... 76 5. Διαθήκη κουφού... 78 6. Διαθήκη προσώπου που αγνοεί την ελληνική γλώσσα... 79 ΙΙΙ. Μυστική διαθήκη... 80 Έννοια... 8 0 2. Στάδια κατάρτισης της μυστικής διαθήκης... 80 Α. Σύνταξη εγγράφου που εγχειρίζεται στο συμβολαιογράφο... 80 Β. Εγχείριση του εγγράφου στο συμβολαιογράφο... 83 Γ. Σφράγιση του εγγράφου... 84 Δ. Σημείωση στο έγγραφο... 85
Ε. Πράξη για τη μυστική διαθήκη... 86 3. Πλεονεκτήματα και μειονεκτήματα της μυστικής διαθήκης... 87 4. Μετατροπή μυστικής διαθήκης σε ιδιόγραφη... 89 IV. Έκτακτες διαθήκες... 89 Έννοια, νομική φύση και είδη... 89 2. Βασικά χαρακτηριστικά των επί μέρους ειδών των έκτακτων διαθηκών κατά τον ΑΚ 92 Α. Διαθήκη σε πλοίο... 93 Β. Διαθήκη σε εκστρατεία (Στρατιωτική διαθήκη)... 95 Γ. Διαθήκη σε αποκλεισμό... 97 13. Περιεχόμενο διαθήκης... 99 Ι. Γενικά Υποχρεωτικό και δυνητικό περιεχόμενο της διαθήκης... 104 ΙΙ. Εγκατάσταση κληρονόμου... 106 Τρόπος εγκατάστασης κληρονόμου... 106 2. Μορφές εγκατάστασης κληρονόμου... 108 Α. Εγκατάσταση επί του συνόλου, δηλαδή σε ολόκληρη την περιουσία (ΑΚ 1800 1) 108 Β. Εγκατάσταση σε ποσοστό της περιουσίας (ΑΚ 1800 1, 1801-1802) 111 Γ. Εγκατάσταση σε δήλο... 114... α. Έννοια του δήλου... 114... β. Διάκριση εγκατάστασης σε δήλο από κατάλειψη κληροδοσίας... Ο ερμηνευτικός κανόνας της ΑΚ 1800 2... 115... γ. Ο εγκατάστατος σε δήλο ως κληρονόμος Συνέπειες... 116... δ. Τύχη διάταξης περί εγκατάστασης σε δήλο που δεν ανήκει στην... κληρονομία... 119... ε. Η κατάλειψη της επικαρπίας ως εγκατάσταση σε δήλο... 121 Δ. Εγκαταστάσεις που υπερβαίνουν τον κλήρο (ΑΚ 1803), εγκαταστάσεις αορίστως (ΑΚ 1804), εγκαταστάσεις με και χωρίς προσδιορισμό των μερίδων (ΑΚ 1805)... 122 Ε. Εγκατάσταση σε κοινή μερίδα (ΑΚ 1806)... 126 ΙΙΙ. Κληροδοσία... 1 28 Έννοια, δικαιολογία, σύσταση - Ακυρότητες, ματαίωση... 128 2. Υποκείμενα κληροδοσίας... 131 Α. Ο κληροδόχος - Προκληροδότημα... 131 Β. Ο βεβαρημένος με κληροδοσία... 135 3. Αντικείμενο - Περιεχόμενο της κληροδοσίας... 137 4. Ειδικές περιπτώσεις κληροδοσίας... 140 Α. Κληροδοσία με αντικείμενο που ανήκει στην κληρονομία... 140 Β. Κληροδοσία αντικειμένου που δεν ανήκει στην κληρονομία (κληροδοσία ξένου πράγματος, κατά τον παράτιτλο της ΑΚ 1984)... 142 Γ. Κληροδοσία «προμηθευτέου» αντικειμένου (ΑΚ 1985)... 144 Δ. Κατάλειψη κοινού κληροδοτήματος (κοινή κληροδοσία, ΑΚ 1975)... 145 Ε. Διαζευκτική κληροδοσία (ΑΚ 1973)... 146 ΣΤ. Κληροδοσία απαίτησης (ΑΚ 1988)... 146 α. Κληροδοσία μη χρηματικής απαίτησης... 146 β. Κληροδοσία χρηματικής απαίτησης... 147 γ. Κληροδοσία όλων των απαιτήσεων... 147 δ. Κληροδοσία απαλλαγής από χρέος... 148 Ζ. Κληροδοσία πράγματος ορισμένου κατά γένος (ΑΚ 1989)... 148
Η. Κληροδοσία οφειλής (legatum debiti)... 149 Θ. Κληροδοσία ομάδας πραγμάτων ή περιουσίας... 149 Ι. «Καθολική» κληροδοσία... 150 ΙΑ. Κληροδοσία υπέρ κοινωφελούς σκοπού... 150 5. Η φύση του δικαιώματος του κληροδόχου... 154 Α. Ο κληροδόχος της ΑΚ 1995 (legatum per damnationem) - έμμεση, ενοχική κληροδοσία 154 α. Φύση δικαιώματος κληροδόχου... 154 β. Λειτουργία ενοχής... 154 γ. Εξασφάλιση και λειτουργία του δικαιώματος του κληροδόχου... 155 δ. Παραγραφή... 155 ε. Σχέση του per damnationem κληροδόχου με τους κληρονομικούς δανειστές 156 στ. Καρποί - περιελθόν... 157 ζ. Δαπάνες... 158 Β. Ο κληροδόχος της ΑΚ 1996 (legatum per vindicationem) - άμεση, εμπράγματη κληροδοσία 158 α. Στοιχεία πραγματικού της ΑΚ 1996... 159 β. Έννομη συνέπεια... 160 γ. Σχέση του per vindicationem κληροδόχου με τους κληρονομικούς δανειστές 162 6. Επαγωγή, αποδοχή, αποποίηση κληροδοσίας (ΑΚ 1997 επ., 2001)... 163 Α. Επαγωγή και κτήση της κληροδοσίας... 163 Β. Αποδοχή της κληροδοσίας... 168 Γ. Αποποίηση της κληροδοσίας... 169 7. Προσαύξηση σε περίπτωση κοινής κληροδοσίας (ΑΚ 1976-1977)... 170 IV. Υποκληροδοσία... 17 2 Έννοια... 17 2 2. Απαιτητό της υποκληροδοσίας... 172 3. Περιορισμός της ευθύνης του βεβαρημένου κληροδόχου (ΑΚ 2006)... 172 4. Ελάττωση κληροδοσίας (ΑΚ 2007)... 174 V. Υποκατάσταση (κοινή) κληροδόχου (ΑΚ 2008)... 174 VI. Καταπιστευτική υποκατάσταση (καταπιστευτική κληροδοσία, διαδοχική κληροδοσία, ειδικό καταπίστευμα, ΑΚ 2009)... 175 Έννοια Σύσταση... 175 2. Διάκριση από συγγενείς θεσμούς (υποκληροδοσία, υποκατάσταση κληροδόχου, καθολικό καταπίστευμα)...... 175 3. Η νομική φύση του δικαιώματος του μετακληροδόχου... 177 4. Απαγόρευση διαδοχικής κληροδοσίας Ωφελούμενοι από καταπιστευτική κληροδοσία 177 VII. Οικογενειακό κληροδότημα (fideicommissum familiae relictum, ΑΚ 2010) 179 VΙΙI. Κληρονομικό (καθολικό) καταπίστευμα (fideicommissum hereditatis) 180 Ιστορική εξέλιξη... 180 2. Έννοια, σκοπός... 181 3. Διάκριση από συγγενείς θέσεις... 182 Α. Καταπίστευμα και εγκατάσταση κληρονόμου... 182
Β. Καταπίστευμα και κληροδοσία... 183 Γ. Καταπίστευμα και κοινή υποκατάσταση (ΑΚ 1809)... 184 Δ. Καταπίστευμα και καταπιστευτική υποκατάσταση (ΑΚ 2009)... 4. Προϋποθέσεις σύσταση λειτουργία (περιορισμοί)... 185 5. Επαγωγή, χρόνος επαγωγής, αποδοχή, αποποίηση ή ματαίωση του καταπιστεύματος 188 6. Ερμηνευτικές διατάξεις... 189 Α. Εγκατάσταση ως κληρονόμου «προσώπου» που δεν έχει ακόμη συλληφθεί (ΑΚ 1924) 189 Β. Εγκατάσταση με αναβλητική αίρεση ή προθεσμία (ΑΚ 1925)... 190 Γ. Εγκατάσταση με διαλυτική αίρεση ή προθεσμία (ΑΚ 1926)... 191 Δ. Απαγόρευση εκποίησης ή διάθεσης (ΑΚ 1927, 1928)... 183 Ε. Εγκατάσταση κληρονόμου στην επικαρπία... 183 ΣΤ. Οικογενειακό καταπίστευμα (ΑΚ 1929, 1930)... 185 Ζ. Άτεκνος κατιών (ΑΚ 1933)... 186 7. Νομική θέση και δικαιώματα κληρονόμου βεβαρημένου με καταπίστευμα (ΑΚ 1937) 197 Α. Εξουσία διαχειρίσεως της κληρονομίας - Ευθύνη βεβαρημένου από διαχείριση 198 Β. Εξουσία εκπροσωπήσεως του κληρονόμου - Διεξαγωγή δικών - Δεδικασμένο 199 Γ. Εξουσία διαθέσεως κληρονομιαίων... 201 α. Περιεχόμενο και όρια εξουσίας διαθέσεως... 201 β. Διάθεση κατά παράβαση της ΑΚ 1937 2 - Συνέπειες... 202 γ. Νομική θέση του καταπιστευματοδόχου από το θάνατο του κληρονομουμένου μέχρι την επαγωγή του καταπιστεύματος και προστασία του έναντι του βεβαρημένου... 203 δ. Διορισμός επιμελητή... 205 8. Νομική θέση του καταπιστευματοδόχου μετά την επαγωγή του καταπιστεύματος - αποκατάσταση και υποχρεώσεις του βεβαρημένου κληρονόμου... 208 9. Αποκατάσταση του υπολοίπου ή καταπίστευμα του «περιλιμπανομένου» 210 10. Σχέσεις του βεβαρημένου με το καταπίστευμα κληρονόμου με τους δανειστές της κληρονομίας, τους ατομικούς του δανειστές και τους δανειστές του καταπιστευματοδόχου... 212 ΙΧ. Τρόπος (modus)... 213 Έννοια, νομική φύση, διάκριση από κληροδοσία... 213... Α. Έννοια... 213... Β. Νομική φύση... 214... Γ. Διαφορά τρόπου από κληροδοσία... 215 2. Υποκείμενα... 215 Α. Βεβαρημένος... 215 Β. Ωφελούμενος... 216 3. Αντικείμενο... 218 4. Ακυρότητα - Αδυναμία εκπλήρωσης του τρόπου (ΑΚ 2016)... 219 5. Το δικαίωμα εξαναγκασμού εκπλήρωσης του τρόπου - Δικαιούμενα πρόσωπα 219 6. Τρόπος υπέρ κοινωφελούς σκοπού... 220 Χ. Εκτελεστής διαθήκης... 221 Έννοια, νομική κατάσταση... 221 2. Είδη εκτελεστών διαθήκης Έκταση εξουσιών... 223 Α. Εκτελεστής επόπτης... 224 Β. Εκτελεστής διαχειριστής... 224
Γ. Έκταση εξουσιών... 225 3. Ικανότητα... 228 4. Έναρξη, αποδοχή, αποποίηση (ΑΚ 2019) και παύση του λειτουργήματος του εκτελεστή (ΑΚ 2028-2031)...... 228 5. Ευθύνη εκτελεστή (ΑΚ 2023) - Υποχρέωση παροχής πληροφοριών, λογοδοσίας 232 6. Αμοιβή εκτελεστή (ΑΚ 2027, ΚΠολΔ 16 αρ. 8, 677 αρ. 2, ΕισΝΑΚ 121) 232 ΧΙ. Υποκατάσταση κληρονόμου και προσαύξηση μερίδας... 234 Υποκατάσταση κοινή (ΑΚ 1809)... 234 Α. Έννοια - Άλλα είδη υποκατάστασης και η νόμιμη υποκατάσταση ειδικότερα (ΑΚ 1791) 234 α. Έννοια... 234 β. Διαφορά υποκατάστασης από καταπίστευμα... 235 γ. Η σιωπηρή νόμιμη υποκατάσταση της ΑΚ 1932... 235 δ. Η νόμιμη υποκατάσταση της ΑΚ 179... 236 ε. Άλλα είδη υποκατάστασης... 238 Β. Προϋποθέσεις... 240 α. Πρόβλεψη υποκαταστάτου στη διαθήκη... 240 β. Έκπτωση του αρχικά καλούμενου... 240 Γ. Νομική φύση και έννομες συνέπειες... 241 2. Προσαύξηση (ΑΚ 1807)... 244 Α. Έννοια και προϋποθέσεις... 244 Β. Νομική φύση και έννομες συνέπειες... 248 3. Σχέση υποκατάστασης προς προσαύξηση... 251 ΧΙΙ. Καθορισμός τρόπου διανομής - Απαγόρευση διανομής... 252 ΧΙΙΙ. Άλλες θελήσεις του διαθέτη... 254 Εκούσια αναγνώριση τέκνου... 256 2. Σύσταση ιδρύματος... 257 3. Σύσταση οριζόντιας ή κάθετης ιδιοκτησίας με εγκατάσταση κληρονόμου ή κληροδόχου 257 4. Σύσταση δουλείας πραγματικής ή προσωπικής... 257 5. Αποκλεισμός των γονέων ή του επιτρόπου του τιμώμενου με διαθήκη ανηλίκου από τη διαχείριση της κληρονομίας που του καταλείπεται ή ορισμός άλλου προσώπου που θα έχει τη διοίκησή της (ΑΚ 1521 1, 1616 1) - Απαλλαγή του επιτρόπου από περιορισμούς (ΑΚ 1633 εδ. 1)... 258 ΧΙV. Αιρέσεις και προθεσμίες... 261 Γενικά... 26 1 Α. Εγκατάσταση κληρονόμου υπό αναβλητική αίρεση ή προθεσμία... 261 Β. Εγκατάσταση κληρονόμου υπό διαλυτική αίρεση ή προθεσμία... 262 Γ. Πρόβλεψη κληροδόχου υπό αναβλητική αίρεση ή προθεσμία... 262 Δ. Πρόβλεψη κληροδόχου υπό διαλυτική αίρεση ή προθεσμία... 262 2. Αιρέσεις παράνομες και ανήθικες ή αθέμιτες... 263 Α. Αιρέσεις παράνομες... 263 Β. Αιρέσεις ανήθικες ή αθέμιτες... 264 3. Αίρεση ακατάληπτη (ΑΚ 1794) - Αίρεση αντιφατική ή αδύνατη... 266 4. Αίρεση αγαμίας (ΑΚ 1795 εδ. 1)... 268 5. Αίρεση χηρείας (ΑΚ 1795 εδ. 2)... 269 6. Διάταξη δελεαστική (ΑΚ 1796)... 270
7. Η ρύθμιση της ΑΚ 1797... 272 8. Αίρεση που επιβάλλει παράλειψη (ΑΚ 1798)... 273 9. Αίρεση για την οποία απαιτείται η σύμπραξη τρίτου - Πλασματική πλήρωση της αίρεσης (ΑΚ 1799)...... 275 10. Ρήτρες εκπτώσεως ή στερητικές ρήτρες (clausula cassatoriae)... 276 14. Προϋποθέσεις κύρους του περιεχομένου της διαθήκης... 279 Ι. Εισαγωγικά... 280 ΙΙ. Η διάταξη να μην είναι αόριστη (ΑΚ 1781)... 281 Α. Αοριστία ως προς ουσιώδες στοιχείο της διαθήκης... 281 Β. Αδυναμία άρσης της αοριστίας... 282 ΙΙΙ. Να μην εξαρτάται η ισχύς της διάταξης από τη θέληση άλλου προσώπου (ΑΚ 1789) 283 IV. Η διάταξη να μην είναι αντίθετη στο νόμο και στα χρηστά ήθη (ΑΚ 174, 178) 285 V. Η δήλωση τελευταίας βουλήσεως να μην τελεί σε εκούσια διάσταση με τη βούληση του διαθέτη 289 Εικονικότητα (ΑΚ 138)... 289 2. Αστεϊσμός... 292 VI. Η δήλωση τελευταίας βουλήσεως να μην τελεί σε ακούσια διάσταση με τη βούληση του διαθέτη (ΑΚ 1783)...... 293 VII. Η τελευταία βούληση να είναι απαλλαγμένη από ελαττώματα... 297 Διάταξη από πλάνη στα παραγωγικά αίτια (ΑΚ 1784)... 297 2. Διάταξη υπέρ του συζύγου (ΑΚ 1785)... 304 3. Παράλειψη μεριδούχου (ΑΚ 1786)... 310 4. Διάταξη ως προϊόν απειλής (ΑΚ 1782 1)... 318 5. Διάταξη ως προϊόν απάτης (ΑΚ 1782 2)... 322 15. Ανίσχυρες διαθήκες... 325 Ι. Ανίσχυρη διαθήκη... 325 Έννοια... 32 5 2. Περιπτώσεις... 325 ΙΙ. Άκυρη διαθήκη... 326 Εννοια... 326 2. Περιπτώσεις και διακρίσεις ακυρότητας... 326 3. Αναγνώριση ακυρότητας... 328 4. Μετατροπή... 329 ΙΙΙ. Ακυρώσιμη διαθήκη... 329 Έννοια... 32 9 2. Φύση δικαιώματος για ακύρωση - Ενεργητική και παθητική νομιμοποίηση 330 3. Αποτελέσματα ακύρωσης... 331 4. Απόσβεση δικαιώματος ακύρωσης... 332
16. Ερμηνεία διαθηκών... 333 Ι. Η ερμηνεία της διαθήκης γενικά Συσχετισμός με τη μέθοδο ερμηνείας των εν ζωή δικαιοπραξιών...... 334 ΙΙ. Η αναγκαιότητα της ερμηνείας... 335 ΙΙΙ. Η ερμηνευτική προσέγγιση της διαθήκης... 336 IV. Η ερμηνευτική αντιμετώπιση των κενών της διαθήκης (αρχικών και μεταγενέστερων λόγω μεταβολής των συνθηκών)... 338 V. Ειδικοί ερμηνευτικοί κανόνες... 341 Διάταξη υπέρ των εξ αδιαθέτου ή νόμιμων κληρονόμων ή των συγγενών του διαθέτη (ΑΚ 1790) 341 2. Η νόμιμη υποκατάσταση της διάταξης υπέρ κατιόντος (ΑΚ 1791)... 343 3. Διάταξη υπέρ των πτωχών (ΑΚ 1792)... 344 4. Αμφιβολία ως προς τον τιμώμενο (ΑΚ 1793)... 345 5. Διάταξη υπέρ κοινωφελών σκοπών... 345 17. Ανάκληση διαθήκης... 347 Ι. Έννοια... 348 ΙΙ. Προϋποθέσεις... 3 48 Ικανότητα για ανάκληση... 349 2. Αυτοπρόσωπη ενέργεια του ανακαλούντος διαθήκη του... 351 3. Η ανάκληση να περιέχει τη βούληση μόνο του διαθέτη - Απαγόρευση συνανάκλησης 352 4. Ο διαθέτης να έχει πρόθεση ανάκλησης (animus revocandi)... 353 5. Τύπος ανάκλησης... 354 Α. Γενικοί τρόποι ανάκλησης... 354 α. Ρητή ανάκληση με νεώτερη διαθήκη... 354 β. Ρητή ανάκληση με δήλωση ενώπιον συμβολαιογράφου... 357 γ. Σιωπηρή ανάκληση με μεταγενέστερη διαθήκη... 358 Β. Ειδικοί τρόποι ανάκλησης... 359 α. Ιδιόγραφη διαθήκη... 359 αα. Καταστροφή της διαθήκης... 360 ββ. Επιχείρηση μεταβολών στη διαθήκη... 361 γγ. Τεκμήριο προθέσεως ανάκλησης (ΑΚ 1765 2)... 362 β. Μυστική διαθήκη... 363 Γ. «Οιονεί ανάκληση»... 365 ΙΙΙ. Συνέπειες της ανάκλησης Μερική ανάκληση... 367 ΙV. Ανάκληση ανακλήσεως... 369 V. Απώλεια ή τυχαία καταστροφή της διαθήκης... 371 18. Δημοσίευση διαθήκης... 373 Ι. Έννοια, σκοπός και φύση... 373
ΙΙ. Αντικείμενο της δημοσίευσης - Υποχρέωση παράδοσης της διαθήκης προς δημοσίευση - Αρμόδιο δικαστήριο, δημοσίευση από προξενική αρχή... 375 ΙΙΙ. Διαδικασία δημοσίευσης... 379 ΙV. Κήρυξη ιδιόγραφης διαθήκης ως κυρίας μετά την τροποποίηση της ΚΠολΔ 808 3 από το ν. 4335/2015...... 383 ΜΕΡΟΣ ΠΕΜΠΤΟ ΣΧΟΛΑΖΟΥΣΑ ΚΛΗΡΟΝΟΜΙΑ - ΝΟΜΙΜΟΠΟΙΗΣΗ ΚΑΙ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΚΛΗΡΟΝΟΜΟΥ 19. Σχολάζουσα κληρονομία... 385 Ι. Έννοια... 385 ΙΙ. Κηδεμόνας σχολάζουσας κληρονομίας... 388 Διορισμός - Παύση... 388 2. Εξουσία... 39 2 Α. Νομική θέση του κηδεμόνα... 392 Β. Έργο του κηδεμόνα... 393 Γ. Φάκελοι και μητρώο σχολαζουσών κληρονομιών... 396 ΙΙΙ. Αξίωση διατροφής μητέρας κληρονόμου κυοφορουμένου... 397 IV. Μη ανεύρεση του κληρονόμου Διαδικασία και παροχή βεβαίωσης ότι κληρονόμος είναι το Δημόσιο...... 399 V. Τεκμήριο για την κληρονομική ιδιότητα του Δημοσίου... 401 20. Το κληρονομητήριο... 403 Ι. Έννοια, νομική φύση, σκοπός... 405 Έννοια... 40 5 2. Νομική φύση... 406 3. Σκοπός... 40 7 ΙΙ. Διαδικασία εκδόσεως κληρονομητηρίου - Υλική και τοπική αρμοδιότητα - Διεθνής δικαιοδοσία 410 Διαδικασία εκδόσεως... 410 2. Υλική και τυπική αρμοδιότητα... 412 3. Διεθνής δικαιοδοσία... 413 ΙΙΙ. Πρόσωπα που νομιμοποιούνται ενεργητικά στην υποβολή αίτησης για παροχή κληρονομητηρίου...... 415 Ο κληρονόμος... 415 2. Το Δημόσιο... 418 3. Ο καταπιστευματοδόχος... 418
4. Ο κληροδόχος... 420 5. Ο εκτελεστής της διαθήκης... 421 6. Δανειστές της κληρονομίας και του κληρονόμου... 423 7. Όποιος έχει δικαίωμα να ενεργήσει αναγκαστική εκτέλεση... 424 ΙV. Περιεχόμενο της αίτησης για παροχή κληρονομητηρίου... 425 V. Είδη κληρονομητηρίου... 429 VI. Περιεχόμενο του κληρονoμητηρίου... 430 VII. Το τεκμήριο που δημιουργείται από το κληρονομητήριο... 434 Μαχητό τεκμήριο... 434 2. Η λειτουργία του τεκμηρίου... 434 Α. Νομιμοποιητική λειτουργία... 434 Β. Αποδεκτική λειτουργία... 435 3. Έναρξη και λήξη του τεκμηρίου... 436 4. Σύγκρουση τεκμηρίων... 436 VIII. Η δημόσια πίστη του κληρονομητηρίου - Προϋποθέσεις - Συνέπειες. 437 Η έννοια της δημόσιας πίστης του κληρονομητηρίου... 437 2. Προϋποθέσεις δημόσιας πίστης του κληρονομητηρίου... 439 Α. Δικαιοπραξίες... 439 Β. Διαδικαστικές πράξεις... 443 Γ. Ενεργό κληρονομητήριο... 443 Δ. Καλή πίστη... 443 3. Έκταση δημόσιας πίστης κληρονομητηρίου... 444 ΙΧ. Παύση ισχύος κληρονομητηρίου... 445 Γενικά... 44 5 2. Περιπτώσεις ανακριβούς κληρονομητηρίου... 446 3. Παράδοση του ανακριβούς κληρονομητηρίου στο δικαστήριο της κληρονομίας 447 4. Αφαίρεση του κληρονομητηρίου... 448 5. Κήρυξη του κληρονομητηρίου ως ανίσχυρου (ακύρωση, κατά τον παράτιτλο της ΑΚ 1965), ανάκληση και τροποποίησή του... 449 Χ. Το Ευρωπαϊκό Κληρονομητήριο... 451 2 Η αγωγή περί κλήρου... 457 Ι. Έννοια - Συσχετισμός με την περί κλήρου αξίωση - Νομική φύση... 458 ΙΙ. Διάδικοι στην περί κλήρου αγωγή (ενεργητική και παθητική νομιμοποίηση) 460 Ενάγων... 46 0 2. Εναγόμενος... 463 ΙΙΙ. Αίτημα... 468 IV. Δικονομικά ζητήματα... 474 Στοιχεία του δικογράφου (Βάση αγωγής - Άλλα δικονομικά ζητήματα).. 474 2. Αρμοδιότητα κατά τόπο και καθ ύλην - Διεθνής δικαιοδοσία - Δεδικασμένο 477 V. Σχέση της αγωγής περί κλήρου με τις ειδικές αγωγές (αξιώσεις)... 482
VI. Ευθύνη του νομέα της κληρονομίας... 484 Για απόδοση των αντικειμένων της κληρονομίας ή του αντικαταλλάγματος 484 2. Για απόδοση ωφελημάτων και καρπών... 486 VΙI. Αξιώσεις του νομέα της κληρονομίας για δαπάνες... 489 VΙΙI. Άμυνα του εναγομένου... 492 Άρνηση της αγωγής... 492 2. Προβολή ενστάσεων... 493 ΙΧ. Η παραγραφή της περί κλήρου αγωγής (αξιώσεως)... 493 Χ. Η χρησικτησία του νομέα της κληρονομίας... 495 Προϋποθέσεις κτήσης κυριότητας του νομέα της κληρονομίας ειδικά με τακτική χρησικτησία 495 2. Σχέση της ΑΚ 1052 προς την ΑΚ 1879... 497 ΧΙ. Αξίωση για παροχή πληροφοριών... 499 ΧΙΙ. Η άσκηση της περί κλήρου αγωγής από τον άφαντο... 500 ΜΕΡΟΣ ΕΚΤΟ ΔΙΚΑΣΤΙΚΗ ΕΚΚΑΘΑΡΙΣΗ - ΣΧΕΣΕΙΣ ΚΛΗΡΟΝΟΜΟΥ ΜΕ ΣΥΓΚΛΗΡΟΝΟΜΟΥΣ KAI ΤΡΙΤΟΥΣ 22. Δικαστική εκκαθάριση κληρονομίας... 505 Ι. Έννοια, σκοπός, διάκριση από ευεργέτημα της απογραφής... 506 ΙΙ. Δικονομικές προϋποθέσεις της εκκαθαρίσεως... 508 Ενεργητική νομιμοποίηση για την υποβολή αίτησης... 508 2. Περιεχόμενο αιτήσεως... 511 3. Αρμόδιο δικαστήριο - Διαδικασία - Δικαστική απόφαση... 512 IΙΙ. Συνέπειες της δικαστικής απόφασης... 515 Χωρισμός περιουσιών... 515 Α. Λειτουργία - Σύνθεση κληρονομικής ομάδας... 515 Β. Συνέπειες του χωρισμού των περιουσιών... 519 α. «Αναβίωση» έννομων σχέσεων κληρονομουμένου-κληρονόμου... 519 β. Δικαίωμα προτίμησης των κληρονομικών δανειστών έναντι των ατομικών δανειστών του κληρονόμου...... 520 γ. Ανατροπή δικαιοπραξιών διαθέσεως κληρονόμου ή κληρονομουμένου που είχαν ισχυροποιηθεί...... 520 2. Απώλεια της εξουσίας του κληρονόμου προς διοίκηση της κληρονομίας 521 Α. Περιορισμός της εξουσίας διαθέσεως... 521 Β. Παύση της πληρεξουσιότητας με μεταθανάτια ενέργεια... 522 Γ. Μετάθεση νομιμοποιητικής εξουσίας προς διεξαγωγή δικών... 522 Δ. Αναστολή ατομικών καταδιωκτικών μέσων... 523 3. Σχετική ακυρότητα εγγραφής υποθήκης ή προσημειώσεως μετά το θάνατο του κληρονομουμένου 524 4. Αναστολή δικών που αφορούν διανομή της κληρονομίας... 527 ΙV. Διορισμός Αντικατάσταση Παύση του εκκαθαριστή. Νομική θέση, έργο και αμοιβή του εκκαθαριστή...... 527 Διορισμός του εκκαθαριστή - Αντικατάσταση - Παύση... 527 2. Νομική θέση του εκκαθαριστή... 529 3. Έργο του εκκαθαριστή... 529 4. Σύμμετρη πληρωμή των δανειστών βάσει κανονισμού του δικαστηρίου. 534 5. Αμοιβή του εκκαθαριστή... 536
V. Λήξη της εκκαθάρισης - Αποτελέσματα... 537 23. Σχέσεις μεταξύ περισσότερων κληρονόμων... 540 Ι. Οι βασικές αρχές που διέπουν τις σχέσεις των περισσότερων κληρονόμων 541 ΙΙ. Σύσταση κοινωνίας στη συγκληρονομία... 542 Κοινωνία συγκληρονόμων - Νομική φύση - Σχέση συγκληρονομίας, κληρονομίας 542 2. Αντικείμενο συγκληρονομίας (κοινωνίας)... 543 3. Στοιχεία που δεν ανήκουν στη συγκληρονομία... 544 ΙΙΙ. Εφαρμογή των διατάξεων για την κοινωνία... 545 IV. Αυτοδίκαιη διαίρεση των απαιτήσεων και χρεών της κληρονομίας, ειδικότερα, και αδιαίρετες παροχές...... 546 V. Αρχές που διέπουν την κοινωνία των συγκληρονόμων... 549 Δικαίωμα του συγκληρονόμου για διάθεση της μερίδας του... 550 2. Δικαίωμα συμμετοχής στη διοίκηση του κοινού... 551 3. Δικαίωμα στη χρήση... 553 4. Δικαίωμα συμμετοχής στους καρπούς και στα ωφελήματα... 555 5. Δικαίωμα λύσεως της κοινωνίας... 555 VI. Λύση της κοινωνίας (συγκληρονομίας) με διανομή... 559 Εκούσια (συμβατική) διανομή... 559 2. Δικαστική διανομή... 561 Α. Έννοια και είδη... 561 Β. Η αγωγή διανομής κοινού κλήρου... 561 α. Αντικείμενο - Στοιχεία... 561 β. Φύση... 564 γ. Αρμόδιο δικαστήριο... 566 δ. Ενάγοντες - εναγόμενοι... 567 ε. Αίτημα... 568 Γ. Τρόποι δικαστικής διανομής... 568 α. Αυτούσια διανομή... 569 β. Πώληση με πλειστηριασμό... 576 VII. Επιδίκαση επιχείρησης... 577 VIII. Η επιδίκαση της οικογενειακής στέγης - Σκοπός - Προϋποθέσεις... 582 ΙΧ. Νέμηση ανιόντος... 585 Έννοια - Αντικείμενο... 585 2. Νομική φύση - Τύπος... 587 3. Έννομες συνέπειες... 588 4. Νέμηση και νόμιμη μοίρα... 590 24. Σχέσεις κληρονόμου με αγοραστές κληρονομίας... 591 Ι. Εκποίηση κληρονομίας... 591 ΙΙ. Πώληση κληρονομίας... 592 Έννοια - Υποκείμενα... 592 2. Αντικείμενο - Τύπος... 594 3. Υποχρεώσεις και ευθύνη του πωλητή... 595 4. Υποχρεώσεις του αγοραστή... 598 5. Ευθύνη του αγοραστή απέναντι στους δανειστές της κληρονομίας... 599 ΙΙΙ. Άλλες συμβάσεις «εκποίησης» κληρονομίας... 600
Πεδίο εφαρμογής... 600 2. Δωρεά κληρονομίας... 602 ΜΕΡΟΣ ΕΒΔΟΜΟ ΔΩΡΕΑ ΑΙΤΙΑ ΘΑΝΑΤΟΥ 25. Δωρεά αιτία θανάτου... 605 Ι. Έννοια, δικαιολογία, νομική φύση και συνέπειες... 606 ΙΙ. Δωρητής - δωρεοδόχος - Δικαιοπρακτική ικανότητα... 610 ΙΙΙ. Τύπος... 612 IV. Ανάκληση - Είδη - Συνέπειες... 614 V. Η δωρεά αιτία θανάτου έναντι των νόμιμων μεριδούχων και των δανειστών της κληρονομίας 617 VI. Δωρεά αιτία θανάτου και ιδιωτικό διεθνές δίκαιο... 620 Πίνακας άρθρων... 6 23 Λημματικό ευρετήριο... 633