ΤΟ ΣΥΝΔΡΟΜΟ ΤΩΝ ΠΟΛΥΚΥΣΤΙΚΩΝ ΩΟΘΗΚΩΝ (PCOS) Γ. ΜΑΣΤΟΡΑΚΟΣ ΕΝΔΟΚΡΙΝΟΛΟΓΙΚΗ ΜΟΝΑΔΑ Β ΜΑΙΕΥΤΙΚΗ ΚΑΙ ΓΥΝΑΙΚΟΛΟΓΙΚΗ ΚΛΙΝΙΚΗ ΑΡΕΤΑΙΕΙΟΝ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟΝ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ
PCOS: Κριτήρια διάγνωσης - Υπερανδρογονισμός - Λιγότεροι των 8 κύκλων τους τελευταίους 12 μήνες - Αποκλεισμός άλλων υπερανδρογονικών καταστάσεων (ΣΥΕ, υπερπρολακτιναιμία, όγκοι, κλπ)
Ehrmann D.A., 2005, NEJM 352: 1223-1236
Ο ρόλος της ΠΑΧΥΣΑΡΚΙΑΣ
-Αυξημένη φωσφορυλίωση της σερίνης: - του υποδοχέα της ινσουλίνης: αντίσταση στην ινσουλίνη
PCOS ΙΝΣΟΥΛΙΝΙΚΗ ΑΝΤΟΧΗ ΥΠΕΡΙΝΣΟΥΛΙΝΑΙΜΙΑ ΔΥΣΛΙΠΙΔΑΙΜΙΑ ΥΠΕΡΤΑΣΗ ΠΑΧΥΣΑΡΚΙΑ NIDDM ΑΡΤΗΡΙΟΣΚΛΗΡΥΝΣΗ ΚΑΡΔΙΑΓΓΕΙΑΚΗ ΝΟΣΟΣ Relationship between Insulin Resistance and Atherosclerosis (Wild 1997, modified)
ΘΕΡΑΠΕΙΑ
Ehrmann D.A., 2005, NEJM 352: 1223-1236
PCOS AITHMATA: ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΟΙ ΣΤΟΧΟΙ: ΔΑΣΥΤΡΙΧΙΣΜΟΣ, ΑΚΜΗ ΚΥΚΛΟΣ ΥΠΕΡΒΑΡΟ ΥΠΕΡΑΝΔΡΟΓΟΝΙΣΜΟΣ ΩΟΘΥΛΑΚΙΟΡΡΗΞΙΑ ΜΕΤΑΒΟΛΙΚΕΣ ΑΝΩΜΑΛΙΕΣ [ΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ ΔΙΑΒΗΤΗΣ ΔΥΣΛΙΠΙΔΑΙΜΙΑ] ΕΦΗΒΗ
ΑΙΤΗΜΑΤΑ ΚΑΙ ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΟΙ ΣΤΟΧΟΙ Παχυσαρκία και Μεταβολικό σύνδρομο Δασυτριχισμός, Ακμή και Υπερανδρογονισμός Καταμήνιος κύκλος και ωοθυλακιορρηξία
ΠΩΣ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΖΟΝΤΑΙ ; Αλλαγές τρόπου ζωής Φαρμακευτική αγωγή
ΠΩΣ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΖΟΝΤΑΙ ; Αλλαγές τρόπου ζωής Φαρμακευτική αγωγή
ΑΛΛΑΓΕΣ ΣΤΟΝ ΤΡΟΠΟ ΖΩΗΣ Η παχυσαρκία Ηυπερλιπιδαιμία Η κατανάλωση καπνού: επιδείνωση της ινσουλινοαντοχής στο Σ.Δ. 2 με διέγερση της παραγωγής ανδρογόνων. ΑΣΚΗΣΗ Σωστή ενημέρωση και εκπαίδευση του ασθενούς.
Self-monitoring and Percentage Change in Initial Body Mass Index at Month 6 for Participants Treated With Behavior Therapy Combined With Sibutramine or Placebo Berkowitz, R. I. et al. JAMA 2003;289:1805-1812.
ΠΩΣ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΖΟΝΤΑΙ ; Αλλαγές τρόπου ζωής Φαρμακευτική αγωγή
ΦΑΡΜΑΚΕΥΤΙΚΗ ΠΑΡΕΜΒΑΣΗ OBESITY HYPERINSULINEMIA Sibutramine Orlistat metformin troglitazone pioglitazone rosiglitazone darglitazone HIRSUTISM Flutamide, Finasteride Spironolactone COCs / CPA, Drospirenone
ΑΙΤΗΜΑΤΑ ΚΑΙ ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΟΙ ΣΤΟΧΟΙ Παχυσαρκία και Μεταβολικό σύνδρομο Δασυτριχισμός, Ακμή και Υπερανδρογονισμός Καταμήνιος κύκλος
Μείωση βάρους σε 539 παχύσαρκους εφήβους με orlistat Chanoine et al, 2005, JAMA 293: 2873-2883
82 έφηβοι 13 17 ετών με BMI 32-44 Berkowitz et al, 2003, JAMA 289: 1805-1812
ΑΙΤΗΜΑΤΑ ΚΑΙ ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΟΙ ΣΤΟΧΟΙ Παχυσαρκία και Μεταβολικό σύνδρομο Δασυτριχισμός, Ακμή και Υπερανδρογονισμός Καταμήνιος κύκλος
ΘΕΡΑΠΕΙΑ ΤΗΣ ΥΠΕΡΙΝΣΟΥΛΙΝΑΙΜΙΑΣ ΔΙΓΟΥΑΝΙΔΕΣ ΜΕΤΦΟΡΜΙΝΗ (Glucophage) ΘΕΙΑΖΟΛΙΔΙΝΕΔΙΟΝΕΣ ΤΡΟΓΛΙΤΑΖΟΝΗ (Resulin) ΠΙΟΓΛΙΤΑΖΟΝΗ (Actos) ΡΟΖΙΓΛΙΤΑΖΟΝΗ (Avandia)
Ρύθμιση της γλυκαιμίας : Η ινσουλίνη αναστέλλει την παραγωγή γλυκόζης από το ήπαρ και διεγείρει την πρόσληψη γλυκόζης από το μυ Ηπαρ Γλυκόζη Μυς Ινσουλίνη Πάγκρεας
Μειωμένη έκκριση της ινσουλίνης και αντίσταση στην ινσουλίνη Ηπαρ Γλυκόζη Μυς Ηπατική αντίσταση στην ινσουλίνη Ινσουλίνη Μειωμένη έκκριση ινσουλίνης Πάγκρεας Μυϊκή αντίσταση στην ινσουλίνη
Σημεία δράσης των κυριοτέρων αντιδιαβητικών δισκίων Ηπαρ Γλυκόζη? Μυς Μετφορμίνη Ινσουλίνη Πάγκρεας
Δυσανεξία στη γλυκόζη σε παχύσαρκες έφηβες Arslanian et al, 2002, JCEM 87: 1555-1559
Μετφορμίνη σε παχύσαρκες έφηβες με PCOS Arslanian et al, 2002, JCEM 87: 1555-1559
Μετφορμίνη σε γυναίκες με PCOS Pasquali et al, 2000, JCEM 85: 2767-2774
ΑΙΤΗΜΑΤΑ ΚΑΙ ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΟΙ ΣΤΟΧΟΙ Παχυσαρκία και Μεταβολικό σύνδρομο Δασυτριχισμός, Ακμή και Υπερανδρογονισμός Καταμήνιος κύκλος
Αναστολή παραγωγής ανδρογόνων από την ωοθήκη - αντισυλληπτικά - ανάλογα GnRH
Αναστολή της δράσης των ανδρογόνων - αντιανδρογόνα (οξεική κυπροτερόνη, φλουταμίδη, σπειρονολακτόνη) - αναστολείς της 5α-αναγωγάσης (φιναστερίδη)
Diane 35 vs. Diane 35 και φιναστερίδη σε δασυτριχισμό M. Tartagni et al, Fertility and Sterility 2000, 73:718-723
Φλουτaμίδη σε μη παχύσαρκες έφηβες με PCOS Ibanez et al, 2000, JCEM, 85: 3251-3255
ΑΙΤΗΜΑΤΑ ΚΑΙ ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΟΙ ΣΤΟΧΟΙ Παχυσαρκία και Μεταβολικό σύνδρομο Δασυτριχισμός, Ακμή και Υπερανδρογονισμός Καταμήνιος κύκλος
ΑΝΤΙΣΥΛΛΗΨΗ ΡΥΘΜΙΣΗ ΕΜΜΗΝΟΥ ΡΗΣΗΣ COCs ΑΝΑΣΤΟΛΗ ΩΟΘΗΚ. ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ ΜΕΙΩΣΗ ΑΝΔΡΟΓΟΝΩΝ EE Pg SHBG (Ηπατική δράση) ΑΚΜΗ ΔΑΣΥΤΡΙΧΙΣΜΟΣ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΤΟΥ ΕΝΔΟΜΗΤΡΙΟΥ ΩΟΘΗΚΙΚΑ ΟΙΣΤΡΟΓΟΝΑ ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΑΝΔΡΟΓΟΝΩΝ (ΜΕΣΩ ΓΟΝΑΔΟΤΡΟΠΙΝΩΝ)
PCOS και ΑΝΤΙΣΥΛΛΗΠΤΙΚΑ ΔΙΣΚΙΑ - απλά αντισυλληπτικά δισκία - αντισυλληπτικά δισκία με αντιανδρογόνο δράση - αντισυλληπτικά δισκία και επιβάρυνση του μεταβολισμού των λιπιδίων και των υδατανθράκων
ΦΑΡΜΑΚΟΛΟΓΙΚΑ ΦΑΡΜΑΚΟΛΟΓΙΚΑ ΠΡΟΦΙΛ ΠΡΟΦΙΛ ΠΡΟΓΕΣΤΕΡΟΝΗΣ ΠΡΟΓΕΣΤΕΡΟΝΗΣ, ΔΡΟΣΠΙΡΕΝΟΝΗΣ ΔΡΟΣΠΙΡΕΝΟΝΗΣ ΚΑΙ ΚΑΙ ΑΛΛΩΝ ΑΛΛΩΝ ΣΥΝΘΕΤΙΚΩΝ ΣΥΝΘΕΤΙΚΩΝ ΠΡΟΓΕΣΤΑΓΟΝΩΝ ΠΡΟΓΕΣΤΑΓΟΝΩΝ (+) (+) (+) - (+) - - - Ανδρογονι Ανδρογονι -κή κή δράση δράση - - - + - + + (+) (+) Αντιανδρο Αντιανδρο -γονική γονική δράση δράση - - + Νοργεστιμάτη Νοργεστιμάτη (κύριος κύριος μεταβολίτης μεταβολίτης levonorgestrel levonorgestrel) - - + Levonorgestrel Levonorgestrel - (+) (+) + Gestodene Gestodene - - (+) (+) - - Γλυκο Γλυκοκορτικοει κορτικοει -δής δής δράση δράση - + Dienogest Dienogest - + Desogestrel Desogestrel (δραστικός δραστικός μεταβολίτης μεταβολίτης 3-ketodesogestrel ketodesogestrel) - + Οξική Οξική κυπροτερόνη κυπροτερόνη + + Δροσπιρενόνη Δροσπιρενόνη + + Προγεστερόνη Προγεστερόνη Αντιαλατο Αντιαλατο - κορτικοει κορτικοειδής δής δράση δράση Προγεστα Προγεσταγονική γονική δράση δράση
DROSPIRENONE
Σχηματικό διάγραμμα των φαρμακολογικών και πιθανών κλινικών επιδράσεων της αλατοκορτικοειδούς και αντιαλατοκορτικοειδούς δράσης
Drospirenone σε γυναίκες με δασυτριχισμό Guido et al, 2004, JCEM, 89: 2817-2823
Yasmin σε γυναίκες με PCOS Palep-Singh et al, 2004, J of Family Planning and Rep. Health Care, 30: 163-165
COC CYPROTERONE ACETATE
PCOS και ΑΝΤΙΣΥΛΛΗΠΤΙΚΑ ΔΙΣΚΙΑ - απλά αντισυλληπτικά δισκία - αντισυλληπτικά δισκία με αντιανδρογόνο δράση - αντισυλληπτικά δισκία και επιβάρυνση του μεταβολισμού των λιπιδίων και των υδατανθράκων
ΑΣΘΕΝΕΙΣ ΚΑΙ ΜΕΘΟΔΟΣ (1) EE 2 /Desogestrel vs EE 2 /Cyproterone acetate σε νεαρές γυναίκες με PCOS Mastorakos et al, 2006, Fertility and Sterility 85: 420-427
ΑΣΘΕΝΕΙΣ ΚΑΙ ΜΕΘΟΔΟΣ (2) - Πριν τη θεραπεία: μέτρηση ορμονικού προφίλ, λιπιδαιμικού προφίλ, OGTT - Μετά 12 μήνες θεραπεία: μέτρηση ορμονικού προφίλ, λιπιδαιμικού προφίλ, OGTT Mastorakos et al, 2002, Fertility and Sterility 77: 919-927
EE 2 /Desogestrel vs EE 2 /Cyproterone acetate σε έφηβες με PCOS Mastorakos et al, 2002, Fertility and Sterility 77: 919-927
EE 2 /Desogestrel vs EE 2 /Cyproterone acetate σε έφηβες με PCOS Mastorakos et al, 2002, Fertility and Sterility 77: 919-927
240 * TOTAL CHOLESTEROL (mg/dl) 220 200 180 160 140 120 * * * * * CA D * ns EE 2 /Desogestrel vs EE 2 /Cyproterone acetate σε έφηβες με PCOS 100 0 3 6 9 12 TIME (months) HDL CHOLESTEROL (mg/dl) 70 60 50 40 * * * * * CA D * * ns LDL CHOLESTEROL (mg/dl) 140 130 120 110 100 90 CA D * * ns 30 80 0 3 6 9 12 0 3 6 9 12 TIME (months) TIME (months) Mastorakos et al, 2002, Fertility and Sterility 77: 919-927
140 Triglyceride level (mg/dl) 130 120 110 100 90 80 70 60 * * CA D * * ns EE 2 /Desogestrel vs EE 2 /Cyproterone acetate σε έφηβες με PCOS 50 40 0 3 6 9 12 Time (mo) 3.8 2.3 2.2 ATH 1 TOTAL/HDL CHOLESTEROL 3.6 3.4 3.2 3 D CA ns ATH 2 LDL/HDL CHOLESTEROL 2.1 2 1.9 1.8 1.7 1.6 CA D ns 2.8 1.5 0 3 6 9 12 0 3 6 9 12 TIME (months) TIME (months) Mastorakos et al, 2002, Fertility and Sterility 77: 919-927
EE 2 /Desogestrel EE 2 /Cyproterone acetate Mastorakos et al, 2006, Fertility and Sterility 85: 420-427
ΣΥΓΚΡΙΣΗ
Μετφορμίνη έναντι EE/Οξεικής Κυπροτερόνης σε μη παχύσαρκες γυναίκες με PCOS Morin-Papunen et al, 2003, JCEM 88: 148-156
ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ
ADOLESCENCE LEAN PCOS OBESE HIRSUTISM INSULIN RESISTANCE MILD SEVERE MILD SEVERE Simple COCs Drospirenone Cyproterone acetate Lifestyle changes Sibutramine Orlistat Metformin