Μέσα Διδασκαλίας & Οµαδοσυνεργατική διδασκαλία
Μέσα διδασκαλίας και µάθησης Προσωπικά µέσα Εποπτικά & Ο-Α-µέσα Μη λεκτικά (Πρόσωπο, Χειρονοµίες, Βλέµµα, κλπ.) Λεκτικά (µονόλογος Διάλογος) Σύνθετα (Δραµατοποίηση) Πραγµατικά Αντικείµενα Απεικονίσεις (πραγµατικές, συµβολικές, µε τηλεόραση, Η/Υ, βίντεο) Προβαλλόµενα Μέσα (προβολείς, διασκόπια, επιδιασκόπια) Σύµβολα ή µη προβαλλόµενα µέσα (Πίνακες, βιβλία, χάρτες, κλπ.) Αποµιµήσεις (πειράµατα, διδακτικά παιχνίδια) Ήχοι (Ραδιόφωνο, CD, Μαγνητόφωνο) Η/Υ (Διαδίκτυο, DVD, κλπ.) από Σ. Καλδή
Λεκτικά σύµβολα Οπτικά σύµβολα Ηχητικές καταγραφές Κινούµενες εικόνες Τηλεόραση Εκθέµατα Επισκέψεις σε χώρους Επιδείξεις Δραµατοποιήσεις Επινοηµένη εµπειρία Άµεση σκόπιµη εµπειρία
Βοηθητικός ρόλος στη διδακτική πράξη Πρέπει να συνοδεύεται από συγκεκριµένες ενέργειες για να έχει καλά αποτελέσµατα Προετοιµασία µαθητών Συµµετοχή, δράση Συζήτηση, ανάλυση, αξιολόγηση Παραδοσιακά φυσικά εποπτικά µέσα Π.χ., φυτολόγιο, Παραδοσιακά µη-φυσικά µέσα διδασκαλίας Πίνακας, χάρτινος πίνακας, µπλοκ, φανελοπίνακας, χάρτες-εικόνες, αµµοδόχος, µακέτες- προπλάσµατα, όργανα πειράµατος, artifacts-υδρόγειος
Οπτικοακουστικά µέσα µαυροπίνακας, φελοπίνακας, φανελοπίνακας, µαγνητικός Χάρτες, artifacts, instruments, Slide projector, filmstrips Επιδιαφανοσκόπιο, scanner Διαφανοσκόπειο overhead projector, Power point Ραδιόφωνο, µαγνητόφωνο κινηµατογράφος, DVDp, εκπαιδευτική τηλεόραση τηλεοπτικός/φυσικός δάσκαλος Μαγνητοσκόπιο (video) Κλειστό σύστηµα τηλεόρασης Σχολικό θέατρο/κουκλοθέατρο Εργαστήρια εκµάθησης ξένων γλωσσών, φυσικών επιστηµών
Ύλη παρουσίασή της σύνδεση µε αποτελέσµατα έρευνας Γλώσσα, αναπαραστάσεις Γραφιστικές παρεµβάσεις: γραµµατοσειρά, χρώµα, διάστιχο, επικεφαλίδες, περιλήψεις, εικόνες, διαγράµµατα Συνεργασία των συγγραφέων κάθε βαθµίδας Επιµόρφωση εκπαιδευτικών Αξιολόγηση
Τι πρέπει να κάνετε µε το διάκοσµο της τάξης 1.Τοποθετείστε αλληλεπιδραστικές εργασίες στο διάκοσµο της τάξης 2.Τοποθετείστε στο διάκοσµο της τάξης εργασίες των µαθητών, εµπλέκοντάς τους στον τρόπο τοποθέτησης. 3. Αφήστε υλικό και εργασίες σε γωνιές δραστηριοτήτων που είναι ηµιτελή. Οι οδηγίες για την περάτωση της εργασίας θα πρέπει να είναι ξεκάθαρες, να µπορεί η εργασία να τελειώσει σε σύντοµο χρονικό διάστηµα και να υπάρχει κι ένας κατάλληλος τίτλος. 4.Για την τοποθέτηση των εργασιών και του υλικού χρησιµοποιήστε χαρτόνια και άλλα µικρότερα (µέγεθος Α4) σε ποικιλία χρωµάτων που το αισθητικό αποτέλεσµα να είναι καλόγουστο κι ελκυστικό. 5.Γράψτε τίτλους και κεφαλίδες µε µεγάλα γράµµατα καθαρογραµµένα για κάθε θεµατική ενότητα που υπάρχει στο διάκοσµο της τάξης. Αν δεν είστε σίγουροι για το πόσο καθαρογραµµένα θα είναι µπορείτε να τα γράψετε στον υπολογιστή. 6.Αν χρειαστεί να κολλήσετε τις εργασίες σε χαρτόνια, τοποθετείστε όλες τις εργασίες και πρώτα και βρείτε σε ποια διάταξη και σειρά θα είναι καλύτερα τοποθετηµένα και µετά κολλήστε τα µε Blu-Tak. από Σ. Καλδή
1.Μην προσπαθήσετε να κάνετε κάτι βιαστικά. Για την τοποθέτηση εργασιών και υλικού χρειάζεται να αφιερώσετε χρόνο, αλλά θα αποζηµιωθείτε από τις θετικές αντιδράσεις των µαθητών. 2.Μην αφήνετε για αρκετό χρονικό διάστηµα εργασίες στον τοίχο και υλικά στις γωνιές δραστηριοτήτων γιατί µπορεί να σχιστούν και να ξεθωριάσουν από το φως. 3.Μην ξεχάσετε να γράψετε τίτλους και κεφαλίδες. 4.Μην ξεχάσετε να γράψετε τα ονόµατα των µαθητών, οι εργασίες των οποίων τοποθετούνται στο διάκοσµο της τάξης. 5.Μην απογοητευτείτε αν θεωρήσετε ότι είναι πολύ δύσκολο να τοποθετήσετε υλικά και εργασίες σε γωνιές της τάξης. Όσο πιο πολλές εφαρµογές τόσο πιο γρήγορα θα µάθετε αυτή τη διαδικασία. από Σ. Καλδή
Τα φύλλα εργασίας µπορούν Τα φύλλα εργασίας δεν µπορούν να Να εξυπηρετήσουν στην προσαρµογή της διδακτικής ενότητας στο επίπεδο των µαθητών ή οµάδων µαθητών της τάξης. Να εξυπηρετήσουν ώστε να συσχετιστεί η διδακτική ενότητα µε τα υλικά διδασκαλίας. Να εξυπηρετήσουν ώστε να δοθεί η δυνατότητα ουσιαστικής εξάσκησης και προσφοράς απαντήσεων χωρίς να χαθεί χρόνος σε γράψιµο που δεν είναι απαραίτητο. Να βοηθήσουν τους µαθητές να έχουν πρόσβαση σε πληροφορίες που δεν παρέχονται αλλού. Να λειτουργήσουν ως οργανωτές της µάθησης καθώς παρέχουν οδηγίες και ερωτήσεις ώστε να ενεργοποιήσουν τη µαθητική δραστηριότητα, όταν ο χρόνος του/της εκπαιδευτικού είναι αφιερωµένος σε κάποια άλλη δραστηριότητα. Να αντικαταστήσουν την άµεση διδακτική παρέµβαση και την εστιασµένη διδασκαλία (άµεση διδασκαλία στην ολοµέλεια της τάξης ή σε οµάδες µαθητών). Να απαντήσουν την ερώτηση στους µαθητές. Να περιέχουν υψηλού επιπέδου παρουσίαση πληροφοριών θεωρείται κάτι που θα πρέπει να ελέγξει προσεκτικά ο/η εκπαιδευτικός. Να διδάσκουν δεξιότητες εύρεσης των πληροφοριών. Να λειτουργούν ως οι αντικαταστάτες του/ της εκπαιδευτικού θεωρούνται ως µια επιπλέον πηγή µαθησιακής υποστήριξης. από Σ. Καλδή
Οµάδα στα µαθηµατικά: σύνολο και διαδικασία Πόσα µέλη αποτελούν µία οµάδα; Αριθµός µελών και σχέσεις µεταξύ τους Ποια η σχέση µεταξύ τους; Ιεραρχηµένες ή µη Κλειστές ή ανοιχτές Μικρές- Μεγάλες Παγιωµένοι ρόλοι και τρόποι αποφυγής τους
Α Β Α Β Α Β Ζ Γ Α Β Γ Δ Α Β Γ Δ Ε Γ Δ Ε από Σ. Καλδή
Οµάδες αλληλοδιδασκαλίας Συνεργατική διερεύνηση Π.χ., οµάδες δηµοσκόπησης στις γειτονιές Ανταγωνιστική: κοινοί στόχοι των οµάδων και ανταγωνισµός µεταξύ τους Ατοµικιστική: ατοµική δουλειά για τους στόχους της οµάδας (Johnson & Johnson, 1987)
Τεχνική Οµάδες Τµήµατων Τµήµα Επιτευγµάτων, STAD (Slavin, 1987) Παρουσίαση του προβλήµατος Μελέτη του προβλήµατος σε τετραµελείς οµάδες: 1 άριστος, 2 µέτριοι, 1 χαµηλών επιδόσεων Ατοµικό διαγώνισµα: ο βαθµός της οµάδας θα είναι το άθροισµα των ατοµικών βαθµολογιών
Η σχολή του Dewey: Προωθούσε την κοινωνικοποίηση του ατόµου και τον εκδηµοκρατισµό της κοινωνίας εξασφάλιζε µε αυθεντικό τρόπο συνθήκες βιωµατικής µάθησης, την οποία θεωρούσαν ως τη µόνη αξιόλογη µορφή µάθησης Κοινωνική ψυχολογία για να ξεπερασθούν οι κοινωνικές προκαταλήψεις και επιθέσεις προς τους «διαφορετικούς», όπως είναι οι αλλοδαποί, οι έγχρωµοι και τα άτοµα µε ειδικές ανάγκες, είναι ανάγκη από πολύ νωρίς να εξασφαλισθούν συνθήκες φυσικής και ισότιµης αλληλεπικοινωνίας µαζί τους. Vygotsky - Piaget
Θεωρίες Μάθησης: Μάθηση ως απόκτηση (acquisition) Η γνώση υπάρχει εκεί και ο µαθητής πρέπει να την αποκτήσει Γνωσιολογία, γνωστική ψυχολογία, µελέτη του λάθους Ανάλυση των εννοιολογικών χαρακτηριστικών της γνώσης και του τρόπου προσφοράς τους στους µαθητές Μάθηση ως συµµετοχή Η γνώση είναι κοινωνικό εργαλείο και οικειοποιείται από τους µαθητές µέσα από τη συµµετοχή τους σε κοινότητες µάθησης Η γνώση εµφανίζεται µέσα από προβληµατικές καταστάσεις που οι µαθητές πρέπει να φέρουν εις πέρας Το λάθος αξιοποιείται διδακτικά
Κριτήρια οµαδοποίησης Ηλικία Επιδόσεις Ψυχοκινητική ανάπτυξη Πολιτιστικό υπόβαθρο Ιδιαιτερότητες του χαρακτήρα Ρόλος δασκάλου Δηµιουργία οµάδων, εκπαίδευση των µαθητών Οργάνωση του χώρου Συντονισµός, στοχοθεσία οµάδων Επίλυση συγκρούσεων Έµφαση σε ζητήµατα που δεν ακούστηκαν
Οµάδες ατόµων που εργάζονται σε ατοµικές εργασίες, ίδιες για όλους. Οµάδες ατόµων που εργάζονται σε ατοµικές εργασίες, διαφορετικές για κάποια άτοµα. Οµάδες ατόµων που εργάζονται σε ατοµικές εργασίες για τη σύνθεση οµαδικής εργασίας. Οµάδες ατόµων που συνεργάζονται κι εργάζονται όλοι µαζί ταυτόχρονα για µια κοινή εργασία (συνεργατική µάθηση). από Σ. Καλδή
Φάσεις της διδασκαλίας µε οµάδες Φάση Α Παρουσίαση του θέµατος εργασίας πηγές, στόχοι, εργαλεία Δηµιουργία των οµάδων µε βάση τα παραπάνω κριτήρια Διάγραµµα εργασίας των οµάδων (ίδιες ή διαφορετικές) Φάση Β Εργασία στις οµάδες Οµαδική (κοινή) ή ατοµική και στη συνέχεια σύσκεψη Φάση Γ Μεγάλη σύσκεψη στην τάξη διάλυση των οµάδων, ανακοίνωση αποτελεσµάτων, συζήτηση Φάση Δ Αξιολόγησης της δραστηριότητας, των ρόλων, των αποτελεσµάτων
Πίνακας & η θέση του/της εκπαιδευτικού από Σ. Καλδή
Πίνακας & η θέση του/της εκπαιδευτικού από Σ. Καλδή
Πίνακας από Σ. Καλδή
Δηµιουργία κλίµατος θετικού στην τάξη για την οµαδική εργασία (φιλοσοφίας και ήθους για την οµαδική εργασία). Θετική αλληλεπίδραση µεταξύ των µελών της οµάδας. Άµεση προσωπική επικοινωνία µεταξύ των µελών της οµάδας. Ατοµική και συλλογική ευθύνη. Συνεχής εξάσκηση σε δεξιότητες διαπροσωπικής επικοινωνίας και συλλογικής εργασίας. Αποκέντρωση εξουσίας. Περιορισµένος αριθµός µελών. από Σ. Καλδή
Θετική αλληλεξάρτηση στην οµάδα, Ατοµική ευθύνη, όπου η επίδοση του καθενός αξιολογείται και ανακοινώνεται τόσο στην οµάδα όσο και στο µέλος της οµάδας, Αλληλεπίδραση πρόσωπο µε πρόσωπο, γι αυτό οι οµάδες πρέπει να είναι ολιγοµελείς, Κοινωνικές δεξιότητες για ποιοτική συνεργασία και Οµαδική διαδικασία, όπου τα µέλη της οµάδας συζητούν τη διαδικασία για την επίτευξη του στόχου και τη διατήρηση των σχέσεων εργασίας στην οµάδα. από Σ. Καλδή
Εµφάνιση πιθανών ρόλων: ο αρχηγός ή/και ο τεµπέλης ή/και το πειραχτήρι ή/και ο απόµακρος. Ρόλοι ανάθεσης/κατ επιλογήν Προσπάθεια µη παγίωσης ρόλων, αλλαγή σύστασης των οµάδων Ποιος διάλογος; α) της δράσης/ενέργειας ή/και β) ο αφηρηµένος διάλογος; Ο χρόνος που ορίζεται για τη διεκπεραίωση της εργασίας. Ματαίωση για την οµαδική εργασία και η παρώθηση που χρειάζεται να δοθεί την κατάλληλη στιγµή.
Πως οι µαθητές µοιράζονται τη δραστηριότητα ή τις δραστηριότητες στην οµάδα τους; Το επίπεδο εµπλοκής των µελών στην οµάδα. Υπάρχει ικανότητα συνεργασίας; Κατανόησαν την εργασία που τους ανατέθηκε και πως θα την διεκπεραιώσουν; Το είδος του διαλόγου που λαµβάνει χώρα στην οµάδα: δράσης ή αφηρηµένος διάλογος; Πόσος χρόνος χρειάστηκε για την εργασία; Ποιος βοηθά ποιον στην οµάδα; Ποια είναι η καταλληλότητα της εργασίας για το επίπεδό τους; Πόσο κατάλληλα είναι τα υλικά που χρησιµοποιούνται και πόσο αποτελεσµατικά χρησιµοποιήθηκαν; από Σ. Καλδή
Κοινότητες Μάθησης Πρακτικής Οµάδες ατόµων µε ένα κοινό εγχείρηµα ή µια κοινή αίσθηση στόχου που τους καθιστά αλληλέγγυους Ανάπτυξη σχέσεων Ανάλυψη ευθύνης Ρόλοι Εικονικές Κοινότητες On line Chat Ανταλλαγή Mail, Working groups (βλ. Google)