ΕΠΕΑΕΚ: ΑΝΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΣΠΟΥ ΩΝ ΤΟΥ ΤΕΦΑΑ, ΠΘ - ΑΥΤΕΠΙΣΤΑΣΙΑ Ένα βήµα µετά τη δασκαλοκεντρική διδασκαλία: Η πρακτική µέθοδος διδασκαλίας ιγγελίδης Νικόλαος Πανεπιστήµιο Θεσσαλίας ΤΕΦΑΑ, Τρίκαλα Περιεχόµενα της διάλεξης Κύρια χαρακτηριστικά της πρακτικής µεθόδου διδασκαλίας Προϋποθέσεις επιτυχίας, συνέπειες και βασικά συµπεράσµατα για τη µέθοδο Σχεδιασµός δραστηριοτήτων Ποιος παίρνει τις αποφάσεις; Μέθοδοι διδασκαλίας 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 Ηπρακτική µέθοδος διδασκαλίας άσκαλος Μαθητής ΣΤΟΧΟΣ Να δώσει χρόνο στο µαθητή να δουλέψει ατοµικά και κατ ιδίαν. Να δώσει στον εκπαιδευτικό χρόνο, για να παρέχει στο µαθητή ανατροφοδότηση σε ατοµικό επίπεδο. Ο ΕΚΠΑΙ ΕΥΤΙΚΟΣ Είναι στη διάθεση του µαθητή και απαντά στις ερωτήσεις του Συγκεντρώνει πληροφορίες σχετικές µε την εκτέλεση των ασκήσεων από το µαθητή και παρέχει ατοµική και κατ ιδίαν ανατροφοδότηση.
Ο ΜΑΘΗΤΗΣ Οι 9 αποφάσεις Εκτελεί τις ασκήσεις. Παίρνει µερικές ή όλες από τις 9 αποφάσεις για: σειρά εκτέλεσης των ασκήσεων, χρόνο έναρξης της άσκησης, χώρο εκτέλεσης της άσκησης, ταχύτητα και ρυθµό, σηµεία που σταµατάει η άσκηση, διάλειµµα, στάση, ενδυµασία, υποβολή ερωτήσεων για διευκρινίσεις. Πότε χρησιµοποιείται Όταν στόχος είναι η µεγιστοποίηση του χρόνου πρακτικής εξάσκησης των µαθητών Σε σχολεία που δεν έχουν υλικά και εξοπλισµό για όλα τα παιδιά. Όταν ο στόχος είναι η ανάπτυξη της διαδικασίας της αυτό-αξιολόγησης των µαθητών. Όταν στόχος είναι να µάθουν οι µαθητές να ασκούνται χωρίς την άµεση επίβλεψη του καθηγητή. Γιατί είναι σηµαντική η ενίσχυση του ενεργού χρόνου άσκησης των µαθητών; Μείωση ανεπιθύµητων συµπεριφορών Ενίσχυση των µαθησιακών αποτελεσµάτων που επιδιώκονται Ενίσχυση του προσανατολισµού στη µάθηση Ενίσχυση του ενδιαφέροντος των µαθητών για το µάθηµα Παράδειγµα εφαρµογής Παράδειγµα οργάνωσης σε σταθµούς Οργάνωση του µαθήµατος σε σταθµούς: Ο καθηγητής τοποθετεί σε κάθε σταθµό µια κάρτα µε τις ασκήσεις που µπορεί κάποιος να κάνει στο σταθµό. Οι µαθητές µοιράζονται στους σταθµούς, διαβάζουν την κάρτα µε τις ασκήσεις και στη συνέχεια τις εκτελούν επιλέγοντας οι ίδιοι τη σειρά των ασκήσεων, την ταχύτητα και το ρυθµό της άσκησης, το διάλειµµα ανάµεσα σε κάθε άσκηση.
Μια κάρτα δραστηριοτήτων σε κάθε σταθµό Τι θα παρατηρήσουµε από µακριά, αν παρακολουθήσουµε ένα µάθηµα µε βάση την πρακτική διδασκαλία; Υπόδειγµα κάρτας δραστηριοτήτων Ι Προς τον µαθητή: οκίµασε να σουτάρεις από τις έξι θέσεις της ρακέτας ξεκινώντας από το Α προς το Ζ. Συµπλήρωσε στη διπλανή στήλη το ποσοστό επιτυχίας σου (πόσες φορές στις 5 πέτυχες καλάθι) ΘΕΣΗ ΣΤΗ ΡΑΚΕΤΑ Θέση Α Θέση Β Θέση Γ Θέση Θέση Ε Θέση Ζ ΣΚΟΡ Υπόδειγµα κάρτας δραστηριοτήτων ΙΙ 1. 20 πάσες µε δάχτυλα σε ζευγάρια. Αυξήστε την απόσταση και επαναλάβετε 20 φορές. 2. Ο ένας πάσα, ο άλλος µανσέτα (20 επαναλήψεις) 3. Μια πάσα στον εαυτό µας, µια στο ζευγάρι µας (20 επαναλήψεις) Κάντε τις ασκήσεις µε όποια σειρά θέλετε. µετάβασης: Πόσες φορές µπορείτε να παίξετε τη µπάλα συνεχόµενα; Τι περιλαµβάνει µια κάρτα δραστηριοτήτων Την περιγραφή των ασκήσεων με σύντομα και σαφή λόγια και κατά προτίμηση με βοηθητικές εικόνες ή σκίτσα. Την περιγραφή της άσκησης μετάβασης. Την επιλογή που δίνουμε στους μαθητές. Τι είναι η άσκηση µετάβασης; Μια άσκηση την οποία κάνουν οι µαθητές όταν τελειώσουν τις υπόλοιπες ασκήσεις, σύµφωνα µε τις οδηγίες, προκειµένου να µην είναι ανενεργοί.
Προϋποθέσεις πετυχηµένων ασκήσεων µετάβασης Κατά προτίµηση, να είναι συναφής µε τις υπόλοιπες ασκήσεις και τους στόχους που υπάρχουν στο συγκεκριµένο σταθµό. Να είναι γνωστή στους µαθητές. Να µην προκαλεί εύκολα κόπωση, έτσι ώστε να µπορεί να διεξαχθεί για µερικά λεπτά αν χρειαστεί. Μπορεί να είναι διαλειµµατικής µορφής άσκηση Τι επιλογές µπορούν να δοθούν στο µαθητή; Σε ποιο σταθµό θα πάει. Με ποια σειρά θα περάσει από τους σταθµούς. Ποια άσκηση θα κάνει. Πόσες επαναλήψεις θα κάνει. Με ποια σειρά θα κάνει τις ασκήσεις. Ποια άσκηση δεν θα κάνει. Να αποφύγει έναν σταθµό. Να επιλέξει πόσο χρόνο θα µείνει σ έναν σταθµό. Να υπάρχουν 2-3 εναλλακτικές ασκήσεις µετάβασης Τι άλλες επιλογές µπορούν να δοθούν στο µαθητή; Μπορούν να µπουν διαφορετικά αντικείµενα, ασκήσεις και υλικά σε κάθε σταθµό; Προϋποθέσεις επιτυχίας Έχουν προετοιµαστεί µε προσοχή οι κάρτες ασκήσεων των σταθµών. Τα παιδιά να είναι πρόθυµα να ασκηθούν από µόνα τους, χωρίς τη συνεχή παρουσία του καθηγητή. Γνωρίζουν τις ασκήσεις που πρέπει να κάνουν σε κάθε σταθµό. Γνωρίζουν τη σωστή εκτέλεση της άσκησης. στους σταθµούς Χρειάζεται να αφιερωθούν µερικά µαθήµατα στο να µάθουν τα παιδιά αυτό τον τρόπο οργάνωσης του µαθήµατος. Να µάθουν, για παράδειγµα, πώς να χρησιµοποιούν τις κάρτες ασκήσεων, πώς να σχηµατίζουν οµάδες, πώς µοιράζονται στους σταθµούς, τι κάνουν µε τα υλικά που βρίσκουν στο σταθµό, πώς ασκούνται, πώς αλλάζουν θέσεις από σταθµό σε σταθµό, τι κάνουν όταν τελειώσουν τις ασκήσεις.
Χρήσιµες συµβουλές Συνέπειες από την εφαρµογή Ο εκπαιδευτικός να είναι διαθέσιµος για διευκρινήσεις σε όλη τη διάρκεια του µαθήµατος Ο εκπαιδευτικός να µοιράζει το χρόνο του σε όλους τους µαθητές Μεγιστοποιείται ο χρόνος διδασκαλίας Μειώνεται ο χρόνος αναµονής και οι ουρές στις ασκήσεις Χρήσιµο όταν δεν υπάρχουν τα απαραίτητα υλικά Βασική µέθοδος για να προχωρήσει κανείς σε άλλους τρόπους διδασκαλίας Ο καθηγητής δεν είναι συνέχεια κοντά σε όλα τα παιδιά Θα πρέπει να αναπτυχθούν συστηµατικοί τρόποι για ανατροφοδότηση Από τη θεωρία στην πράξη Εισαγωγή των µαθητών στην άσκηση σε σταθµούς: 5 βήµατα 1. Μάθηµα µε σταθµούς, µια άσκηση σε κάθε σταθµό, χωρίς επιλογές στους µαθητές. 2. Μάθηµα µε σταθµούς, 2-3 ασκήσεις σε κάθε σταθµό, χωρίς επιλογές στους µαθητές. 3. Μάθηµα µε σταθµούς, 2-3 ασκήσεις σε κάθε σταθµό, χρήση άσκησης µετάβασης. 4. Μάθηµα µε σταθµούς, 2-3 ασκήσεις σε κάθε σταθµό, µια επιλογή στους µαθητές. 5. Μάθηµα µε σταθµούς, 2-3 ασκήσεις σε κάθε σταθµό, χρήση άσκησης µετάβασης, µια επιλογή στους µαθητές. Στη συνέχεια, µπορεί κάποιος Να αυξήσει τον αριθμό των σταθμών. Να αυξήσει τον αριθμό των ασκήσεων σε κάθε σταθμό. Να αυξήσει τον αριθμό των επιλογών σε κάθε σταθμό. στους σταθµούς Θα πρέπει να αφιερωθούν µερικά µαθήµατα στο να µάθουν τα παιδιά αυτό τον τρόπο οργάνωσης του µαθήµατος. Να µάθουν, για παράδειγµα, πώς να σχηµατίζουν οµάδες, πώς µοιράζονται στους σταθµούς, τι κάνουν µε τα υλικά που βρίσκουν στο σταθµό, πώς ασκούνται, πώς αλλάζουν θέσεις από σταθµό σε σταθµό, τι κάνουν όταν τελειώσουν τις ασκήσεις.
Πρωτόκολλο άσκησης σε σταθµούς ιευθέτηση χώρου και υλικών Σχηµατισµός οµάδων Πρώτα διαβάζουµε τις οδηγίες (κάρτες δραστηριοτήτων) Πάµε! Χρήσιµες συµβουλές Πριν δώσουµε το σήµα να ξεκινήσουν, θα πρέπει να ρωτήσουµε αν όλοι έχουν καταλάβει Θα πρέπει να είµαστε διαθέσιµοι για διευκρινήσεις σε όλη τη διάρκεια του µαθήµατος Πού πάµε πρώτα; Αν σε κάποιο σταθµό παραβιάζονται οι κανόνες ασφαλείας, πάµε πρώτα εκεί. Αν σε κάποιο σταθµό δεν έχουν ξεκινήσει ή είναι εκτός άσκησης ή ζητούν διευκρινήσεις, πάµε πρώτα εκεί. Αν όλα πάνε καλά, τότε πηγαίνουµε από µαθητή σε µαθητή κι από σταθµό σε σταθµό µε τυχαία σειρά. Συζήτηση Εξετάστε το ενδεχόµενο του συνδυασµού 2 ή περισσότερων επιλογών προς τους µαθητές ταυτόχρονα. Εξετάστε τι είδους προσαρµογές θα χρειάζονταν σε κάθε περίπτωση. Πρακτική Πρακτική άσκηση στις µεθόδους διδασκαλίας Καθένας θα τροποποιήσει το σχέδιο µαθήµατος που έφτιαξε στην προηγούµενη ενότητα µε βάση την πρακτική εξάσκηση
Βιβλιογραφία ιγγελίδης Ν. (2006). Το φάσµα των µεθόδων διδασκαλίας στη φυσική αγωγή: από τη θεωρία στην πράξη. Θεσσαλονίκη: Εκδόσεις Χριστοδουλίδη (Κεφάλαιο 2). Mosston M. & Ashworth S. (2002). Teaching physical education (5th edition). San Fransisco, CA: Benjamin Cummings (Κεφάλαιο 7).