ΕΤΑΙΡΙΚΗ ΕΥΘΥΝΗ ΚΑΙ ΗΘΙΚΗ Δρ. Γεώργιος Θερίου
ΕΡΓΑΖΟΜΕΝΟΙ ΚΕΦΑΛΑΙΟ: 5
ΠΡΟΛΟΓΟΣ Σε προηγούμενα κεφάλαιο μιλήσαμε για δυο βασικά στοιχεία της επιχείρησης: τους πελάτες και τους ιδιοκτήτες της. Το τρίτο, και εξ ίσου σημαντικό, στοιχείο κάθε επιχείρησης είναι ο εργαζόμενος σε αυτήν. Επιχειρηματικές δεοντολογίες, νομοθεσίες και ηθικοί κανόνες καθορίζουν τα πλαίσια συμπεριφοράς των εργαζομένων τα οποία ποικίλλουν ανάλογα με τις κοινωνικοπολιτιστικές πραγματικότητες.
ΟΙ ΕΡΓΑΖΟΜΕΝΟΙ ΤΟΥ 21ου αιώνα Μπαίνοντας στον 21ο αιώνα παρατηρούμε συγκεκριμένες τάσεις: Η αναβάθμιση του ρόλου της εργαζόμενης γυναίκας: Τα τελευταία 50 χρόνια ο ρόλος της γυναίκας έχει αλλάξει. Επακόλουθο αυτής της αλλαγής είναι η αναβάθμιση των δυνατοτήτων της στις διάφορες δουλειές. Ο μέσος όρος συνταξιοδότησης αυξάνεται: Αποτέλεσμα της επιστημονικής και ιατρικής επανάστασης των τελευταίων χρόνων ήταν η σημαντική αύξηση της μακροβιότητας των ανθρώπων. Ουσιαστικό θέμα είναι η προσαρμογή της επιχειρησιακής κουλτούρας σε αυτές τις αλλαγές.
ΟΙ ΕΡΓΑΖΟΜΕΝΟΙ ΤΟΥ 21ου αιώνα Αναθεώρηση κοινωνικών δεοντολογιών: Στην εποχή μας γίνονται αποδεκτά και καλύπτονται νομικά όλα τα άτομα, ανεξαρτήτως θρησκευτικών πεποιθήσεων, σεξουαλικών προτιμήσεων, καταγωγής, φυλής ή χρώματος. Μεγάλος είναι ο αριθμός οικονομικών μεταναστών που καταλαμβάνουν θέσεις εργασίας σε ξένα του δικού τους περιβάλλοντα, κυρίως σε θέσεις που πλέον δεν θέλουν να αναλάβουν οι γηγενείς εργαζόμενοι.
ΟΙ ΕΡΓΑΖΟΜΕΝΟΙ ΤΟΥ 21ου αιώνα Εκπαιδευτική πραγματικότητα: Ένας εργαζόμενος δεν είναι δυνατόν πλέον να αποδώσει αν δεν βρίσκεται μέσα σε ένα σύστημα που τον επανεκπαιδεύει στις νέες τεχνολογίες και τις καινούργιες επιχειρηματικές απαιτήσεις. Η προσφορά γνώσης από την εταιρία στον εργαζόμενο δεν είναι μόνο επιθυμητή από τον ίδιο τον εργαζόμενο αλλά αποτελεί και κοινωνική επιταγή.
ΟΙ ΕΡΓΑΖΟΜΕΝΟΙ ΤΟΥ 21ου αιώνα Ποιότητα ζωής: Επίσης οι χώροι εργασίας, οι εργατικές διαδικασίες και οι όροι ασφάλειας έχουν αλλάξει. Τα πακέτα αμοιβών περιλαμβάνουν στοιχεία ανήκουστα πριν από μερικά χρόνια. Το ελαστικό ωράριο, η εργασία τεσσάρων ημερών, οι προβλέψεις για ειδικές περιπτώσεις μητρότητας είναι πλέον πραγματικότητα.
ΟΙ ΕΡΓΑΖΟΜΕΝΟΙ ΤΟΥ 21ου αιώνα Οι νέες «αρχές» των εργαζομένων: Η νέα γενεά που συχνά ονομάζεται «generation Y» και περιλαμβάνει όσους γεννήθηκαν μεταξύ 1982-2003, εξελίσσεται μέσα στην εποχή των μαζικών μέσων, των ηλεκτρονικών υπολογιστών, των κινητών τηλεφώνων, του διαδικτύου. Προβλέπεται ότι θα είναι φιλόδοξη και απαιτητική. Η γενεά αυτή πιθανόν να επιταχύνει διάφορες μετατροπές στην εταιρική κουλτούρα.
Η ΑΡΧΗ ΤΗΣ ΙΣΟΡΡΟΠΙΑΣ ΣΤΑ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ ΚΑΙ ΤΙΣ ΕΥΘΥΝΕΣ ΕΡΓΑΖΟΜΕΝΩΝ ΚΑΙ ΕΡΓΟΔΟΤΩΝ Η φράση «δικαιώματα του εργαζομένου» μπορεί να στηριχθεί είτε σε νομική βάση, είτε σε ηθική, είτε σε βάση που να συνδυάζει και τις δύο έννοιες. Από νομική πλευράς, συγκεκριμένα δικαιώματα παρουσιάζονται ως κατοχυρωμένα, αν και συχνά υπάρχει ασάφεια που συνήθως προσδιορίζεται από τις διαδικασίες που χρησιμοποιούνται. Π.χ. το δικαίωμα του εργαζόμενου για ένα ασφαλές περιβάλλον μπορεί να ερμηνευτεί διαφορετικά από διάφορες εταιρίες ή από διάφορα δικαστήρια.
ΑΡΧΗ ΤΗΣ ΙΣΟΡΡΟΠΙΑΣ ΣΤΑ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ ΚΑΙ ΤΙΣ ΕΥΘΥΝΕΣ ΕΡΓΑΖΟΜΕΝΩΝ ΚΑΙ ΕΡΓΟΔΟΤΩΝ Από ηθικής πλευράς έχουμε τον ηθικό κώδικα και την ερμηνεία που η εταιρική κουλτούρα του δίδει. Μια τελεολογική εταιρία περιορίζεται στα αναγκαία από το νόμο ελάχιστα μέτρα. Μια εταιρία σκεπτόμενη δεοντολογικά, φροντίζει κάθε ενέργεια της να είναι συμβατή με αυστηρότατους κανόνες ασφάλειας, κάτι που οδηγεί σε υψηλότερο κόστος.
ΑΡΧΗ ΤΗΣ ΙΣΟΡΡΟΠΙΑΣ ΣΤΑ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ ΚΑΙ ΤΙΣ ΕΥΘΥΝΕΣ ΕΡΓΑΖΟΜΕΝΩΝ ΚΑΙ ΕΡΓΟΔΟΤΩΝ Οι ηθικές ενέργειες πέραν των νομικά επιτασσόμενων μέτρων οδηγούν σε συγκράτηση ποιοτικά καλύτερων εργαζομένων, προσδίδοντας περισσότερο κύρος στην επιχείρηση και αυξάνοντας την παραγωγικότητα. Γιατί τότε όλες οι επιχειρήσεις δεν πράττουν με αυτό τον τρόπο;
ΑΡΧΗ ΤΗΣ ΙΣΟΡΡΟΠΙΑΣ ΣΤΑ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ ΚΑΙ ΤΙΣ ΕΥΘΥΝΕΣ ΕΡΓΑΖΟΜΕΝΩΝ ΚΑΙ ΕΡΓΟΔΟΤΩΝ Η απάντηση βρίσκεται στην ελλιπή επίγνωση της επιχειρ. δεοντολογίας. Και για τον εργαζόμενο και για την επιχείρηση είναι κέρδος να υπάρχει μια αρμονική σχέση όπου να κατοχυρώνονται τα δικαιώματα που προκύπτουν από την αποδεκτή από τον εργαζόμενο εταιρική κουλτούρα. Βρισκόμαστε δηλαδή μπροστά σε μια ισορροπία δικαιωμάτων και ευθυνών, τόσο του εργαζόμενου όσο και του εργοδότου.
ΑΡΧΗ ΤΗΣ ΙΣΟΡΡΟΠΙΑΣ ΣΤΑ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ ΚΑΙ ΤΙΣ ΕΥΘΥΝΕΣ ΕΡΓΑΖΟΜΕΝΩΝ ΚΑΙ ΕΡΓΟΔΟΤΩΝ Πρέπει ακόμη να τονιστεί ότι η αρχή της ισορροπίας ουσιαστικά αναφέρεται σε ένα άτυπο κοινωνικό συμβόλαιο που συνεχώς ανανεώνεται ανάλογα με τις νέες δομές και τις επιχειρηματικές επιταγές.
ΤΑ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ ΤΩΝ ΕΡΓΑΖΟΜΕΝΩΝ Το δικαίωμα της δίκαιης ανταμοιβής: Η προσφορά και η ζήτηση καθορίζουν συνήθως τα «πακέτα» ανταμοιβών τα οποία διαφοροποιούνται σημαντικά ως προς τις παροχές τους. Κάθε πακέτο ανταμοιβών είναι ιδιαίτερα ευαίσθητο σε ηθικούς κανόνες γιατί οι προσδοκίες των εργαζομένων συναρτώνται με άυλα στοιχεία. Π.χ. η δημιουργικότητα ή η επικοινωνιακή ευφυΐα ενός εργαζομένου, πως μπορεί να μετρηθεί και να αξιολογηθεί με ακρίβεια και επομένως να ανταμειφθεί ανάλογα;
ΤΑ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ ΤΩΝ ΕΡΓΑΖΟΜΕΝΩΝ Το δικαίωμα εργασίας σε ένα ασφαλές εργασιακό περιβάλλον: Η ασφάλεια του εργαζομένου είναι ένα κατοχυρωμένο δικαίωμα. Εκτός από την τήρηση των διαδικασιών ασφάλειας ο εργοδότης οφείλει να ενημερώνει πλήρως τον εργαζόμενο για τους κινδύνους που μπορεί να έχει μια εργασία καθώς επίσης και να τον εκπαιδεύει κατάλληλα για τον τρόπο αντιμετώπισης τους.
ΤΑ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ ΤΩΝ ΕΡΓΑΖΟΜΕΝΩΝ Το δικαίωμα σε ποιοτικά αναβαθμισμένο περιβάλλον: Καλοσχεδιασμένοι χώροι εργασίας συντελούν σε μεγαλύτερη παραγωγικότητα και σε δημιουργικότερη σκέψη. Η εργασία σε ένα ποιοτικά αναβαθμισμένο περιβάλλον δεν αποτελεί κατοχυρωμένο δικαίωμα του εργαζόμενου αλλά είναι θέμα καλύτερης ισορροπίας και εταιρικής κουλτούρας.
ΤΑ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ ΤΩΝ ΕΡΓΑΖΟΜΕΝΩΝ Το δικαίωμα σε μια εργασία που προσφέρει προσωπική ικανοποίηση: Και πάλι εδώ ο καθοριστικός παράγοντας είναι η εταιρική κουλτούρα και το άτυπο κοινωνικό συμβόλαιο που προτείνει η εταιρία προς τους εργαζόμενους της. Το δικαίωμα απασχόλησης χωρίς διακρίσεις με βάση την ηλικία, το φύλο, τη φυλή, το χρώμα, την εθνικότητα, τη θρησκεία, τις προσωπικές αντιλήψεις: Παρόλα που τα παραπάνω δικαιώματα είναι νομικά κατοχυρωμένα, η ουσία είναι η ύπαρξη κατάλληλης επιχειρηματικής δεοντολογίας που να επιβάλει εκ των έσω τις κατάλληλες ρυθμίσεις.
ΤΑ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ ΤΩΝ ΕΡΓΑΖΟΜΕΝΩΝ Το δικαίωμα έννομης διαχείρισης των υποθέσεων του εργαζομένου: Μια ευρύτατη σειρά δικαιωμάτων περιέχεται εδώ και αναφέρεται στις προσλήψεις, τις προδιαγραφές εργασίας, τις αξιολογήσεις, τις απολύσεις, τη μη ανακοίνωση προσωπικών δεδομένων, την επικοινωνία των εργαζομένων. Παράλληλα με αυτά πρέπει να τονισθεί το δικαίωμα του εργαζομένου για διαφάνεια διαδικασιών, να συνδικαλίζεται και να γνωρίζει ότι τον αφορά.
ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ ΤΩΝ ΕΡΓΟΔΟΤΩΝ Όπως είναι αναμενόμενο και ο εργοδότης έχει συγκεκριμένες προσδοκίες από τον εργαζόμενο όπως: Παροχή των συμβατικών του υποχρεώσεων. Συμμετοχή στις διαδικασίες και τα σχέδια της επιχείρησης. Να ενεργεί κατά νόμιμο και ηθικό τρόπο. Να εργάζεται τις ώρες εργασίας που προβλέπονται και να εκτελεί το υποσχεθέν έργο με τον αναμενόμενο τρόπο και απόδοση.
ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ ΤΩΝ ΕΡΓΟΔΟΤΩΝ Να μην αναλαμβάνει έργα που αντίκεινται στις εταιρικές του υποχρεώσεις. Να διαφυλάττει τα εταιρικά μυστικά. Να σέβεται την εταιρική περιουσία και την τεχνογνωσία της. Να διατηρεί καλές σχέσεις με τους συναδέλφους, τους προϊσταμένους και τους υφισταμένους του.