ΟΡΜΟΝΙΚΗ ΘΕΡΑΠΕΙΑ ΤΗΣ ΑΚΜΗΣ ΚΑΤΕΡΙΝΑ ΑΣΒΕΣΤΗ Δερματολόγος- Αφροδισιολόγος asvesmed@otenet. gr
ΕΝΔΕΙΞΕΙΣ ΟΡΜΟΝΙΚΗΣ ΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ΣΤΗΝ ΑΚΜΗ 1) Σε γυναίκες που η συνήθης τοπική ή αντιβιοτική per os αγωγή έχει αποτύχει. 2) Όταν είναι επιθυμητή η αντισύλληψη, μαζί με την αντιμετώπιση της ακμής. 3) Όταν η λήψη ισοτρετινοίνης αντενδείκνυται ή δεν έχει αποτέλεσμα. 4) Σε υπερανδρογονισμό (ωοθηκίκης ή επινεφριδικής αιτιολογίας) 1) Σε ύπαρξη κλινικών σημείων υπερανδρογονισμού
ΟΡΜΟΝΙΚΕΣ ΘΕΡΑΠΕΙΕΣ ΣΤΗΝ ΑΚΜΗ (1) ΑΝΑΣΤΟΛΕΙΣ ΕΠΙΝΕΦΡΙΔΙΑΚΩΝ ΑΝΔΡΟΓΟΝΩΝ Χαμηλή δόση γλυκοκορτικοειδών. Ένδειξη : Συγγενής υπερπλασία επινεφριδίων με όψιμη εμφάνιση. Prednisolone 2,5-5mg/ημερ. προ της κατάκλισης ή 2,5mg το πρωί 5mg το βράδυ με ή χωρίς αντισυλληπτικά (όχι πέραν των 6 μηνών).
ΟΡΜΟΝΙΚΕΣ ΘΕΡΑΠΕΙΕΣ ΣΤΗΝ ΑΚΜΗ (2) α. ΑΝΑΣΤΟΛΕΙΣ ΩΟΘΗΚΙΚΩΝ ΑΝΔΡΟΓΟΝΩΝ Ανάλογα των εκλυτικών ορμονών του υποθαλάμου(gnrh αγωνιστές), αναστέλλουν την ωορρηξία, διακόπτοντας την κυκλική απελευθέρωση LH, FSH από την υπόφυση. Leuprolide, nafarelin, buserelin. Δεν χρησιμοποιούνται λόγω ταυτόχρονης μείωσης οιστρογόνων.
ΟΡΜΟΝΙΚΕΣ ΘΕΡΑΠΕΙΕΣ ΣΤΗΝ ΑΚΜΗ (3) β.αναστολεισ ΩΟΘΗΚΙΚΩΝ ΑΝΔΡΟΓΟΝΩΝ Αντισυλληπτικά από του στόματος Περιέχουν οιστρογόνα (συνήθως ethinyl estradiol 20-35μg) και προγεστερινοειδή (progestin). Νεώτερα προγεστερινοειδή 3 ης γενιάς (παράγωγα 19nortestosterone) desogestrel, gestodene, drospirenone, norgestimate, nortestosterone.
ΤΡΟΠΟΣ ΔΡΑΣΗΣ ΑΝΤΙΣΥΛΛΗΠΤΙΚΩΝ Οιστρογόνα : αύξηση σύνθεσης SHBG ελάττωση F τεστοστερόνης. Αναστολή ωορρηξίας μέσω αναστολής των ωοθηκικών ανδρογόνων. Μείωση κυκλοφορούντων ανδρογόνων.
ΟΡΜΟΝΙΚΑ ΑΝΤΙΣΥΛΛΗΠΤΙΚΑ ΟΙΣΤΡΟΓΟΝΟΥ ΜΕ ΠΡΟΓΕΣΤΑΓΟΝΟ ΧΟΡΗΓΟΥΜΕΝΑ ΑΠΟ ΤΟ ΣΤΟΜΑ Ethinylestradiol + Desogestrel Gracial / Organon Laurina / Organon Mercilon / Organon Trigynera / Schering Ethinylestradiol + Gestodene Meliane / Schering Ethinylestradiol + Drospirenone Yasmin / Schering
ΙΣΤΟΡΙΚΟ ΑΣΘΕΝΟΥΣ Υπέρταση Διαβήτης Ημικρανίες Καρκίνος μαστού ΚΑΠΝΙΣΜΑ
ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΟΣ ΕΛΕΓΧΟΣ ΠΡΟ ΘΕΡΑΠΕΙΑΣ Γενική αίματος-χοληστερίνη. Εξετάσεις θρομβοφιλίας: ινοδωγόνο, παράγων leyden, παράγων C, παράγων S, ομοκυστεϊνη. Ιστορικό θρομβώσεων στην οικογένεια: γονιδιακός έλεγχος θρομβώσεως. Τεστ κύησης; Δεν απαιτείται: Pap test, γυναικολογική εξέταση.
ΥΠΑΡΧΟΥΝ ΗΛΙΚΙΑΚΑ ΟΡΙΑ ΓΙΑ ΛΗΨΗ ΑΝΤΙΣΥΛΛΗΠΤΙΚΩΝ; Aντισύλληψη δίδεται άφοβα 1-2 χρόνια μετά την εμμηναρχή, όταν δεν υπάρχει ιστορικό θρομβώσεων στην οικογένεια. Μετά τα 40 ή δίδονται με προσοχή ή ειδικά αντισυλληπτικά όπως το CLAIRA (με φυσικά οιστρογόνα και πολύ ελαφρά προγεσταγόνα).
ΠΟΙΑ ΕΙΝΑΙ Η ΔΙΑΡΚΕΙΑ ΤΗΣ ΑΓΩΓΗΣ; Eάν η ακμή προέρχεται απο ωοθηκικά ανδρογόνα minimum 6 μήνες και maximum όσο κρίνει ο θεράπων ιατρός.
ΠΡΟΣΟΧΗ ΣΤΗ ΧΟΡΗΓΗΣΗ Τα αντισυλληπτικά θα πρέπει να διακόπτονται αμέσως στις ακόλουθες περιπτώσεις: Αιφνίδιο άλγος στον θώρακα Αιφνίδια δύσπνοια Σφοδρή και παρατεινόμενη κεφαλαλγία Εμφάνιση σημείων θρομβοφλεβίτιδας Αιφνίδιες διαταραχές της όρασης ή της ακοής Εμφάνιση ικτέρου ή κνησμού σε όλο το σώμα Αιμωδία στο ήμισυ του σώματος Λιποθυμίες, σφοδρό άλγος στο επιγάστριο Σημαντική αύξηση της αρτηριακής πίεσης Εκδήλωση βαριάς κατάθλιψης Αύξηση των επιληπτικών σπασμών Κύηση.
ΑΝΑΣΤΟΛΕΙΣ ΥΠΟΔΟΧΕΩΝ ΤΩΝ ΑΝΔΡΟΓΟΝΩΝ CPA Kυπροτερόνη οξεική + Αιθινυλοιστραδιόλη(Gynofen) (2mg+0,035mg) +10mg CPA (Androcur)επιπλέον από την 5 η 14 η ημέρα του κύκλου). Σπιρονολακτόνη (Αldactone). Φλουταμίδη(Flucinom, Elbat, Flutaplex).
CPA Androcur 10mg, 50mg Aντιανδρογόνο χρησιμεύον ως προγεσταγόνo στα αντισυλληπτικά. Αναστολή παραγωγής σμήγματος από 30-67%. Άμεση δράση στην φαγεσωρογένεση. Μεγαλύτερος κίνδυνος θρομβώσεων;
ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΣ ΔΡΑΣΗΣ Αναστολή FSH-LH, αναστολή λειτουργίας ωοθηκών και μείωση ανδρογόνων ορρού. Αναστολή σύνδεσης DHT με τον υποδοχέα της. Ελάττωση δραστηριότητας της 5 α -αναγωγάσης που μετατρέπει την τεστοστερόνη σε DHT. Aναστολή της ωορρηξίας (αντιγοναδοτροφινική δράση).
ΣΠΙΡΟΝΟΛΑΚΤΟΝΗ Αναστολέας υποδοχέων ανδρογόνων. Αναστολέας 5 α -αναγωγάσης. Δοσοεξαρτώμενη δράση (50-100mg ημ). Ελάττωση έκκρισης σμήγματος κατά 30%-50% Έλεγχος ηλεκτρολυτών σε μεγαλύτερες ηλικίες(κίνδυνος υπερκαλιαιμίας). ΑΕ:ανωμαλίες κύκλου Θηλεοποίηση άρρενος εμβρύου (+ Αντισυλληπτικά)
ΦΛΟΥΤΑΜΙΔΗ Μη στεροειδές αντιανδρογόνο Ηπατοτοξικό
ΣΥΓΚΡΙΣΗ ΟΡΜΟΝΙΚΩΝ ΘΕΡΑΠΕΙΩΝ ΜΕ ΤΙΣ ΑΛΛΕΣ ΘΕΡΑΠΕΙΕΣ ΑΚΜΗΣ Ισοτρετινοίνη : 85±10% βελτιώση από την αρχική κατάσταση Τετρακυκλίνες : 54 ± 3% CPA 65 ± 4% Larsen TH et al: Acne:comparing hormonal approaches to antibiotics and isotretinoin Expert Opin Pharmacother 2003,4:1097-103.
DROSPIRENONE Παράγωγο της 17 alpha spironolactone Δράση : αντιανδρογόνο αντι-αλατοκορτικοειδική (διουρητικές ιδιότητες)
Αν δεν αποδίδει ένα συγκεκριμένο αντισυλληπτικό, αλλάζουμε σε κάποιο άλλο;
Αντισυλληπτικά σε patches ή ενέσιμα δεν έχουν εκτιμηθεί.
ΟΙ ΟΡΜΟΝΙΚΕΣ ΘΕΡΑΠΕΙΕΣ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΧΡΗΣΙΜΟΠΟΙΟΥΝΤΑΙ ΣΕ ΣΥΝΔΥΑΣΜΟ ΜΕ ΑΛΛΕΣ ΘΕΡΑΠΕΙΕΣ ΤΟΠΙΚΕΣ Ή ΣΥΣΤΗΜΑΤΙΚΕΣ