Πρόλογος... VII Πρόλογος στην πέμπτη έκδοση... VIII Πρόλογος στην τέταρτη έκδοση... IΧ Πρόλογος στην τρίτη έκδοση... ΧI Πρόλογος στη δεύτερη έκδοση... ΧΙΙ Πρόλογος στο τεύχος Ια της πρώτης έκδοσης... XΙΙΙ Πρόλογος στο τεύχος ΙΙβ της πρώτης έκδοσης... XIV Περιεχόμενα... XV Κυριότερες συντομογραφίες... XXV ΠΡΩΤΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΓΕΝΙΚΗ ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΟ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΚΟ ΔΙΚΑΙΟ Ι... Το οικογενειακό δίκαιο ως μέρος της έννομης τάξης... 1 1.. Ορισμός, αντικείμενο, σπουδαιότητα και χαρακτήρας του οικογενειακού δικαίου 1 2.. Τα ουσιώδη χαρακτηριστικά του οικογενειακού δικαίου... 3 α.. Η υπεροχή του αναγκαστικού χαρακτήρα των διατάξεών του σε συνδυασμό με την ενίσχυση του στοιχείου της ιδιωτικής αυτονομίας... 3 β.. Η ελαστικότητα του οικογενειακού δικαίου... 5 γ.. Η υποχώρηση του εθνικού του χαρακτήρα και το άνοιγμά του στο διεθνές περιβάλλον... 6 3.. Ιστορική ανασκόπηση Οι νομοθετικές μεταρρυθμίσεις και οι βασικές αρχές του σύγχρονου οικογενειακού δικαίου: Η αρχή της ισότητας των φύλων, η αρχή της προστασίας του συμφέροντος του παιδιού και η αρχή της «κοινωνικοσυναισθηματικής συγγένειας» 8 4.. Πηγές του οικογενειακού δικαίου... 15 5.. Οι οικογενειακές σχέσεις και η νομολογία του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου (ΕΔΔΑ)... 17 ΙΙ.. Οι θεμελιώδεις έννοιες του οικογενειακού δικαίου... 18 1.. Η οικογένεια... 18 2.. Ο γάμος... 23 α.. Η έννοια και η νομική φύση του γάμου... 23 β.. Οι βασικές αρχές του δικαίου του γάμου... 26 3.. Τα οικογενειακά δικαιώματα... 28 ΔΕΥΤΕΡΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΜΝΗΣΤΕΙΑ 1.. Η έννοια και η νομική φύση της μνηστείας (ΑΚ 1346)... 31 2.. Η σύναψη της μνηστείας... 34 α.. Η δικαιοπρακτική ικανότητα... 34 β.. Η συμφωνία ανάμεσα στα μέρη... 36 γ.. Η ανυπαρξία αντίθεσης στο νόμο ή στα χρηστά ήθη... 39 3.. Οι έννομες συνέπειες της μνηστείας... 40 4.. Η λύση της μνηστείας (ΑΚ 1347-1349)... 42 α.. Οι τρόποι λύσης της μνηστείας... 42 αα. Η αυτοδίκαιη λύση της μνηστείας... 43 ββ. Η λύση της μνηστείας από τον ένα μνηστό (μονόπλευρη λύση)... 43 γγ.. Η λύση της μνηστείας με συμφωνία των μνηστών (συναινετική λύση) 45 β.. Η αξίωση του άρθρου 1347... 45 γ.. Η αξίωση του άρθρου 1348... 51 δ.. Εξωσυμβατική ευθύνη... 55 ΤΡΙΤΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΣΥΝΑΨΗ ΤΟΥ ΓΑΜΟΥ Ι... Οι προϋποθέσεις για τη σύναψη έγκυρου γάμου... 57 1.. Εισαγωγικά (ΑΚ 1367 3 εδ. 1)... 57 2.. Οι θετικές προϋποθέσεις του γάμου... 61 α.. Η διαφορά φύλου... 61 β.. Η νόμιμη ηλικία για γάμο (ΑΚ 1350 2)... 63
αα. Ιστορική ανασκόπηση και σύγχρονη ρύθμιση... 63 ββ. Η δικαστική άδεια για τους ανηλίκους... 64 γ.. Η δικαιοπρακτική ικανότητα (ΑΚ 1351-1352)... 67 3.. Τα κωλύματα του γάμου... 69 α.. Η παράλληλη ύπαρξη άλλου γάμου (ΑΚ 1354)... 69 β.. Η συγγένεια εξ αίματος (ΑΚ 1356)... 72 γ.. Η αγχιστεία (ΑΚ 1357)... 74 δ.. Η υιοθεσία (ΑΚ 1360)... 76 ΙΙ. Η συστατική πράξη του γάμου... 77 1.. Τα στοιχεία της συστατικής πράξης του γάμου... 77 α.. Η συμφωνία των μελλονύμφων (ΑΚ 1350 1, 1367 1)... 78 β.. Η διαδικασία της τέλεσης του γάμου: Ιστορική ανασκόπηση και κριτική του ισχύοντος διαζευκτικού συστήματος της επιλογής του πολιτικού ή θρησκευτικού τύπου 81 αα. Το γενικότερο πρόβλημα του τύπου του γάμου... 81 ββ. Το προκαταρκτικό στάδιο του ελέγχου των προϋποθέσεων για τη σύναψη έγκυρου γάμου (ΑΚ 1368-1370, άρθρα 1-4 π.δ. 391/1982, 4 και 5 ν. 1656/1986) 85 γγ.. Η κύρια διαδικασία της τέλεσης του γάμου... 92 1). Η δήλωση της συμφωνίας των μελλονύμφων στον αρμόδιο λειτουργό 92 2). Η ιδιαίτερη διαδικασία του πολιτικού γάμου (ΑΚ 1367 2, άρθρα 5, 6 και 8 εδ. 1 π.δ. 391/1982, ΑΚ 13 2)... 94 3). Η ιδιαίτερη διαδικασία του θρησκευτικού γάμου (ΑΚ 1367 1, 1367 3, 1371)... 100 δδ. Η σύνταξη της ληξιαρχικής πράξης γάμου (άρθρα 16, 29-31 ν. 344/1976, 7 π.δ. 391/1982)... 104 2.. Το πρόβλημα των παλιών πολιτικών γάμων (ΑΚ 13 1 εδ. 2, άρθρα 7 και 8 1 ν. 1250/1982)... 106 ΤΕΤΑΡΤΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΕΛΑΤΤΩΜΑΤΙΚΟΣ ΓΑΜΟΣ Ι... Γενικά για τον ελαττωματικό γάμο... 113 ΙΙ... Ο ανυπόστατος γάμος (ΑΚ 1372 2)... 114 ΙΙΙ.. Ο άκυρος γάμος... 119 1.. Οι περιπτώσεις του άκυρου γάμου (ΑΚ 1372 1)... 119 2.. Η θεραπεία του άκυρου γάμου (ΑΚ 1373)... 121 IV.. Ο ακυρώσιμος γάμος... 123 1.. Η ακυρωσία λόγω πλάνης (ΑΚ 1374)... 123 2.. Η ακυρωσία λόγω απειλής (ΑΚ 1375)... 126 V... Η ακύρωση του άκυρου και του ακυρώσιμου γάμου... 128 1.. Η ανάγκη έκδοσης δικαστικής απόφασης (ΑΚ 1376, 1381)... 128 2.. Η ενεργητική και παθητική νομιμοποίηση στη σχετική δίκη (ΑΚ 1378, 1379, ΚΠολΔ 603)... 129 3.. Το ζήτημα της καταχρηστικής άσκησης του δικαιώματος για ακύρωση 135 4.. Η παραγραφή της αγωγής ακύρωσης του ακυρώσιμου γάμου (ΑΚ 1380) 138 5.. Δικονομικά θέματα... 140 6.. Τα αποτελέσματα της ακύρωσης (ΑΚ 1381-1385)... 143 α.. Γενικά... 143 β.. Ο κανόνας της αναδρομικής άρσης των αποτελεσμάτων του γάμου 144 γ.. Η εξαίρεση της διατήρησης των αποτελεσμάτων του γάμου... 146 αα. Η διατήρηση της ιδιότητας του παιδιού που γεννιέται σε γάμο 146 ββ. Η διατήρηση της συγγένειας εξ αγχιστείας... 147 γγ.. Η διατήρηση της ισχύος των δικαιοπραξιών που κατάρτισαν οι σύζυγοι με καλόπιστους τρίτους... 147 δ.. Η εξαίρεση της άρσης των αποτελεσμάτων του γάμου μόνο για το μέλλον... 149 αα. Οι γενικές περιπτώσεις... 149 ββ. Η ειδική περίπτωση του «νομιζόμενου γάμου»... 150
ΠΕΜΠΤΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΟΙ ΣΥΖΥΓΙΚΕΣ ΣΧΕΣΕΙΣ ΚΑΤΑ ΤΗ ΔΙΑΡΚΕΙΑ ΤΗΣ ΕΓΓΑΜΗΣ ΣΥΜΒΙΩΣΗΣ Ι... Εισαγωγικά... 157 1.. Η έννοια και τα είδη των συζυγικών σχέσεων... 157 2.. Οι βασικές κατευθύνσεις του δικαίου των συζυγικών σχέσεων... 158 ΙΙ. Οι προσωπικές συζυγικές σχέσεις... 159 1.. Η υποχρέωση για έγγαμη συμβίωση (ΑΚ 1386)... 159 α.. Ο σχετικός νομοθετικός προβληματισμός και τα βασικά χαρακτηριστικά του αντίστοιχου δικαιώματος... 159 β.. Το περιεχόμενο της υποχρέωσης για έγγαμη συμβίωση... 161 αα. Γενικά... 161 ββ. Η διάκριση ανάμεσα στην εξωτερική και στην εσωτερική έκφραση της υποχρέωσης για έγγαμη συμβίωση... 162 γ.. Τα όρια της υποχρέωσης για έγγαμη συμβίωση... 165 δ.. Οι αγωγές που μπορούν να ασκηθούν, όταν παραβιάζεται η υποχρέωση για έγγαμη συμβίωση... 166 αα. Η αποκαταστατική αγωγή... 166 ββ. Η αναγνωριστική αγωγή... 169 γγ.. Η αρνητική αναγνωριστική αγωγή... 169 δδ. Η αγωγή διαζυγίου κατά το άρθρο 1439... 170 εε.. Η αγωγή αποζημίωσης... 170 2.. Η ρύθμιση των θεμάτων του συζυγικού βίου με κοινές αποφάσεις των συζύγων (ΑΚ 1387)... 172 α... Γενικά... 172 β... Η έννοια των θεμάτων του συζυγικού βίου... 173 γ... Η νομική φύση της κοινής συζυγικής απόφασης... 175 δ... Το πρόβλημα της διαφωνίας των συζύγων... 176 ε... Η δεσμευτικότητα της κοινής συζυγικής απόφασης... 178 στ. Η διάσπαση του κανόνα της ρύθμισης των θεμάτων του συζυγικού βίου με κοινές αποφάσεις... 179 3.. Άλλα θέματα προσωπικών συζυγικών σχέσεων... 180 α... Το επώνυμο των συζύγων (ΑΚ 1388)... 180 β... Η κατοικία των συζύγων... 187 γ... Υπόλοιπα θέματα... 188 ΙΙΙ.. Οι μικτές συζυγικές σχέσεις... 189 1.. Η υποχρέωση συμβολής στις οικογενειακές ανάγκες (ΑΚ 1389-1390) 189 α.. Γενικά... 189 β.. Η έννοια των οικογενειακών αναγκών... 192 γ.. Η λειτουργία του κανόνα της ισότιμης και αναλογικής συμβολής 193 δ.. Τα μέσα και ο τρόπος της εκπλήρωσης της υποχρέωσης συμβολής 200 αα. Τα μέσα της εκπλήρωσης... 200 ββ. Ο τρόπος της εκπλήρωσης... 202 ε.. Η σχέση των διατάξεων των άρθρων 1389-1390 με άλλες διατάξεις του Αστικού Κώδικα... 203 αα. Η σχέση των διατάξεων των άρθρων 1389-1390 με τις διατάξεις για τη διατροφή από το νόμο (ΑΚ 1485 επ.)... 203 ββ. Η σχέση των διατάξεων των άρθρων 1389-1390 με τις διατάξεις των άρθρων 928 εδ. 2 και 929 εδ. 2... 205 στ. Η προστασία της αξίωσης συμβολής στις οικογενειακές ανάγκες 212 ζ.. Διαχρονικό δίκαιο... 213 2.. Η ρύθμιση της αμοιβαίας ευθύνης των συζύγων (ΑΚ 1396)... 214 IV.. Οι περιουσιακές συζυγικές σχέσεις... 216 1.. Γενικά για τα συστήματα της ρύθμισης των περιουσιακών σχέσεων των συζύγων... 216
2.. Το νόμιμο περιουσιακό σύστημα του χωρισμού των περιουσιών ή της περιουσιακής αυτοτέλειας... 219 α.. Ο κανόνας της περιουσιακής αυτοτέλειας του άρθρου 1397 (ΑΚ 1397) 219 β.. Τα τεκμήρια για τα κινητά (ΑΚ 1398)... 220 αα. Το τεκμήριο υπέρ των δανειστών... 221 ββ. Το τεκμήριο της συγκυριότητας των συζύγων... 222 γγ.. Το τεκμήριο για τα κινητά προσωπικής χρήσης... 223 γ.. Η ανάθεση της διαχείρισης της περιουσίας του ενός συζύγου στον άλλο (ΑΚ 1399)... 224 δ.. Η αξίωση συμμετοχής στα αποκτήματα (ΑΚ 1400-1402)... 229 αα. Γενικά... 230 ββ. Οι προϋποθέσεις γέννησης της αξίωσης συμμετοχής στα αποκτήματα... 231 1). Η λύση ή ακύρωση του γάμου ή η συμπλήρωση μιας τριετίας διάστασης... 231 2). Η αύξηση της περιουσίας του υπόχρεου συζύγου... 233 3). Η συμβολή του δικαιούχου συζύγου στην περιουσιακή επαύξηση του υποχρέου... 244 γγ.. Η λειτουργία της αξίωσης συμμετοχής στα αποκτήματα... 247 δδ. Η προστασία της αξίωσης συμμετοχής στα αποκτήματα Δικονομικά θέματα... 253 εε.. Διαχρονικό δίκαιο... 259 3.. Το συμβατικό σύστημα της κοινοκτημοσύνης... 260 α.. Γενικά (ΑΚ 1403 1)... 260 β.. Η σύσταση της κοινοκτημοσύνης (ΑΚ 1403 2, 1404)... 260 γ.. Η έκταση της κοινοκτημοσύνης (ΑΚ 1405 1, 1406)... 265 αα. Ο καθορισμός της έκτασης της κοινοκτημοσύνης με συμφωνία των συζύγων... 265 ββ. Ο καθορισμός της έκτασης της κοινοκτημοσύνης από το νόμο 267 δ.. Η λειτουργία της κοινοκτημοσύνης... 269 αα.. Χρήση, κάρπωση, διοίκηση και διάθεση των κοινών πραγμάτων (ΑΚ 1405 2)... 269 ββ.. Δικαιοπραξίες από τον ένα μόνο σύζυγο (ΑΚ 1407)... 271 γγ... Υπεγγυότητα απέναντι στους δανειστές (ΑΚ 1408-1410)... 272 ε. Η λήξη της κοινοκτημοσύνης (ΑΚ 1411-1415)... 275 ΕΚΤΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΟΙ ΣΥΖΥΓΙΚΕΣ ΣΧΕΣΕΙΣ ΚΑΤΑ ΤΗ ΔΙΑΡΚΕΙΑ ΤΗΣ ΔΙΑΚΟΠΗΣ ΤΗΣ ΣΥΜΒΙΩΣΗΣ Ι... Έννοια και μορφές της διακοπής της συμβίωσης... 281 ΙΙ. Οι συνέπειες της διακοπής της συμβίωσης... 282 1.. Οι προσωπικές συνέπειες της διακοπής της συμβίωσης... 283 2.. Οι μικτές συνέπειες της διακοπής της συμβίωσης... 284 α.. Η διατροφή μετά τη διακοπή της συμβίωσης (ΑΚ 1391-1392)... 284 αα... Γενικά... 284 ββ... Οι προϋποθέσεις της υποχρέωσης διατροφής... 286 1). Η ασθενέστερη οικονομική κατάσταση του δικαιούχου... 286 2). Η εύλογη αιτία της διακοπής... 288 γγ... Ο τρόπος υπολογισμού της οφειλόμενης διατροφής... 291 δδ... Ο τρόπος και ο χρόνος καταβολής της διατροφής... 297 εε... Η παύση της υποχρέωσης διατροφής... 298 στστ.. Η ανάλογη εφαρμογή των διατάξεων για τη διατροφή από το νόμο 299 ζζ... Δικονομικά θέματα... 301 ηη... Διαχρονικό δίκαιο... 304 β.. Η ρύθμιση της χρήσης της οικογενειακής στέγης (ΑΚ 1393)... 304 αα. Γενικά... 305
ββ. Οι προϋποθέσεις της εφαρμογής του άρθρου 1393... 307 γγ.. Οι συνέπειες της εφαρμογής του άρθρου 1393... 310 1). Περίπτωση που το ακίνητο ανήκει κατά κυριότητα στον ένα σύζυγο... 311 2). Περίπτωση που το ακίνητο ανήκει κατά κυριότητα και στους δύο συζύγους... 313 3). Περίπτωση που το ακίνητο ανήκει κατά κυριότητα σε τρίτον 314 δδ. Δικονομικά θέματα... 316 γ.. Η ρύθμιση της χρήσης των κινητών πραγμάτων των συζύγων... 318 αα. Γενικά... 318 ββ. Η ρύθμιση της χρήσης των κινητών που ανήκουν στον ένα σύζυγο (ΑΚ 1394)... 319 γγ.. Η ρύθμιση της χρήσης των κινητών που ανήκουν και στους δύο συζύγους (ΑΚ 1395)... 322 δδ. Δικονομικά θέματα... 324 3.. Οι περιουσιακές συνέπειες της διακοπής της συμβίωσης... 325 ΕΒΔΟΜΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΔΙΑΖΥΓΙΟ Ι... Εισαγωγικά... 327 1.. Έννοια και ιστορική ανασκόπηση... 327 2.. Η σύγχρονη ελληνική ρύθμιση (ΑΚ 1438, 1446)... 331 3.. Ειδικότερα οι λόγοι διαζυγίου (ΑΚ 1439-1441)... 333 ΙΙ.. Το διαζύγιο με αντιδικία... 340 1.. Γενικά και ιστορικά στοιχεία για το σύστημα του αντικειμενικού κλονισμού 340 2.. Το διαζύγιο λόγω ισχυρού κλονισμού της συζυγικής σχέσης κατά το άρθρο 1439 1 και 2 (ΑΚ 1439 1 και 2)... 343 α.. Οι προϋποθέσεις εφαρμογής του άρθρου 1439 1... 343 αα. Η έννοια του κλονιστικού λόγου ή γεγονότος... 343 ββ. Η έννοια του ισχυρού κλονισμού που βάσιμα καθιστά την εξακολούθηση της έγγαμης σχέσης αφόρητη για τον ενάγοντα... 351 β.. Το άρθρο 1439 2 Τα μαχητά τεκμήρια του κλονισμού... 353 3.. Το διαζύγιο λόγω διετούς διάστασης κατά το άρθρο 1439 3 (ΑΚ 1439 3)... 364 4.. Το διαζύγιο λόγω αφάνειας (ΑΚ 1440)... 372 5.. Απόσβεση και κατάχρηση του δικαιώματος διάζευξης... 376 α. Η απόσβεση του δικαιώματος διάζευξης... 376 αα. Ο θάνατος και η αφάνεια του δικαιούχου... 376 ββ. Η συγγνώμη... 377 γγ.. Η συναίνεση του δικαιούχου... 383 δδ. Η παραίτηση από το δικαίωμα διάζευξης... 384 εε.. Η πάροδος του χρόνου... 385 β... Η κατάχρηση του δικαιώματος διάζευξης... 386 αα. Η κατάχρηση του δικαιώματος διάζευξης που στηρίζεται στο άρθρο 1439 1... 387 1). Η κατάχρηση ενόψει των συνεπειών του διαζυγίου... 387 2). Η κατάχρηση ενόψει γεγονότων που προηγούνται από την άσκηση της αγωγής... 389 ββ. Η κατάχρηση του δικαιώματος διάζευξης που στηρίζεται στο άρθρο 1439 3... 390 γγ.. Η δικονομική μεταχείριση του άρθρου 281 ΑΚ... 392 6.. Δικονομικά θέματα... 393 α... Η απλούστευση της διαδικασίας του διαζυγίου μετά το ν. 1250/ 1982 393 β... Είδος της διαδικασίας, αρμόδιο δικαστήριο και διάδικοι... 394 γ... Η άσκηση της αγωγής... 396 αα. Το περιεχόμενο της αγωγής... 396
1). Η έκθεση των γεγονότων που θεμελιώνουν την αγωγή... 397 2). Το αίτημα της αγωγής (και ειδικότερα το αίτημα για έρευνα της υπαιτιότητας)... 398 ββ. Η σώρευση στην αγωγή περισσότερων ιστορικών βάσεων και η ανταγωγή διαζυγίου... 400 δ... Ζητήματα σχετικά με την εφαρμογή των διατάξεων που ρυθμίζουν τις οικογενειακές διαφορές... 404 ε... Το πρόβλημα της εκκρεμοδικίας... 407 στ. Δικαστική απόφαση και δεδικασμένο Αναγνώριση δεδικασμένου από απόφαση αλλοδαπού δικαστηρίου... 409 ΙΙΙ. Το συναινετικό διαζύγιο... 412 1.. Γενικά για τη συναινετική λύση του γάμου... 412 2.. Οι όροι του συναινετικού διαζυγίου (ΑΚ 1441)... 414 α.. Η συμφωνία των συζύγων... 414 αα. Η νομική φύση της συμφωνίας των συζύγων... 414 ββ. Η νομική φύση του συναινετικού διαζυγίου στο σύνολό του... 418 γγ.. Προβλήματα σχετικά με τη νομική φύση της συμφωνίας των συζύγων και του συναινετικού διαζυγίου... 422 1). Γενικά για την εφαρμογή των διατάξεων των δικαιοπραξιών 422 2). Το ζήτημα της επίδρασης της ελαττωματικότητας των συζυγικών συναινέσεων... 424 3). Το ζήτημα της μεταμέλειας (ανάκλησης των συναινέσεων) των συζύγων... 435 β.. Ο ελάχιστος χρόνος προηγούμενης διάρκειας του γάμου... 439 γ.. Η συμφωνία για την επιμέλεια και την επικοινωνία με τα ανήλικα παιδιά 440 3.. Δικονομικά θέματα... 446 α.. Το συναινετικό διαζύγιο ως γνήσια υπόθεση της εκούσιας δικαιοδοσίας 446 β.. Αρμόδιο δικαστήριο και διαδικασία... 448 γ.. Δικαστική απόφαση και «δεδικασμένο» Αναγνώριση της ισχύος των αποφάσεων αλλοδαπών δικαστηρίων... 449 δ.. Ζητήματα σχετικά με τα ένδικα μέσα... 451 IV. Οι συνέπειες του διαζυγίου... 454 1.. Οι συνέπειες της λύσης του γάμου... 454 2.. Η συνέπεια της προηγούμενης ύπαρξης του γάμου: Η μεταγαμιαία διατροφή 457 α... Γενικά και ιστορικά στοιχεία για τη διατροφή μετά το διαζύγιο... 457 β... Οι προϋποθέσεις της διατροφής (ΑΚ 1442, 1443 εδ. 1, 1487 εδ. 1) 459 αα. Εισαγωγικά... 460 ββ. Οι βασικές προϋποθέσεις της διατροφής... 461 1). Η απορία του δικαιούχου... 461 2). Η ευπορία του υποχρέου... 463 γγ.. Οι ειδικές προϋποθέσεις της διατροφής... 465 1). Η αδυναμία άσκησης κατάλληλου επαγγέλματος λόγω ηλικίας ή υγείας... 465 2). Η αδυναμία άσκησης κατάλληλου επαγγέλματος λόγω της επιμέλειας ανήλικου παιδιού... 468 3). Η αδυναμία ανεύρεσης σταθερής κατάλληλης εργασίας ή η ανάγκη επαγγελματικής εκπαίδευσης... 470 4). Οι λόγοι επιείκειας... 472 γ... Το περιεχόμενο και το μέτρο της διατροφής (ΑΚ 1443 εδ. 1, 1493) 473 δ... Ο χρόνος και ο τρόπος καταβολής της διατροφής (ΑΚ 1443 εδ. 2 και 3) 475 ε... Η μεταρρύθμιση της σχετικής δικαστικής απόφασης... 478 στ. Αποκλεισμός, περιορισμός και παύση του δικαιώματος διατροφής (ΑΚ 1444)... 479 αα. Ο αποκλεισμός ή ο περιορισμός της διατροφής... 479 ββ. Η παύση του δικαιώματος διατροφής... 483
ζ... Οι συμφωνίες για τη διατροφή ενόψει του χαρακτήρα των διατάξεων των άρθρων 1442 επ. ως ενδοτικού δικαίου... 488 η... Η αξίωση παροχής πληροφοριών (ΑΚ 1445)... 489 θ... Δικονομικά θέματα... 492 V.. Διαχρονικό δίκαιο (άρθρο 65 ν. 1329/1983)... 492