Πειραματικι Ψυχολογία (ΨΧ66) Διάλεξη 2 Η πειραματικι ερευνθτικι διερεφνθςθ

Πειραματικι Ψυχολογία (ΨΧ66) Διάλεξη 2 Η πειραματικι ερευνθτικι διερεφνθςθ

Η πειραματική ερευνητική προςέγγιςη Η πειραματικι ερευνθτικι μζκοδοσ είναι μια ποςοτικι προςζγγιςθ, ςχεδιαςμζνθ να διερευνιςει ςχζςεισ αιτίου και αιτιατοφ (αιτιϊδεισ ςχζςεισ). Ενδείκνυται για τθν αναγνϊριςθ τζτοιων ςχζςεων επειδι μασ επιτρζπει να παρατθριςουμε, υπό ελεγχόμενεσ ςυνκικεσ, τα αποτελζςματα τθσ ςυςτθματικισ αλλαγισ μίασ ι περιςςότερων μεταβλθτϊν.

Αιτιότητα (1) Όροσ που χρθςιμοποιείται ςυχνά ςτο λόγο μασ, αλλά πολλζσ φορζσ εςφαλμζνα. Στθν κακθμερινι γλϊςςα ςθμαίνει ότι ο τρόποσ που χειριηόμαςτε ζνα γεγονόσ προκαλεί ζνα άλλο γεγονόσ Ο Βρετανόσ φιλόςοφοσ John Stuart Mill ζκεςε τουσ κανόνεσ για τον πειραματικό εντοπιςμό τθσ αιτιότθτασ: Μζκοδοσ τθσ ςυμφωνίασ θ αιτιότθτα μπορεί να αναγνωριςτεί με τθν παρατιρθςθ του ςτοιχείου που είναι κοινό ςε πολλζσ φάςεισ ενόσ γεγονότοσ (π.χ., γιατί μεκάμε; - παράδειγμα του ανκρϊπου που δοκίμαςε 3 διαφορετικά ουίςκι με νερό...) Μζκοδοσ τθσ διαφοράσ - θ αιτιότθτα μπορεί να αναγνωριςτεί με τθν παρατιρθςθ των διαφορετικϊν αποτελεςμάτων που εμφανίηονται ςε δφο περιπτϊςεισ, οι οποίεσ μοιάηουν ςε όλα τα ςθμεία εκτόσ από ζνα (π.χ., πλαςζμπο).

Αιτιότητα (2) Κοινζσ μζκοδοι ςυμφωνίασ και διαφοράσ ςυνδυαςμόσ των μεκόδων ςυμφωνίασ και διαφοράσ για τθν αναγνϊριςθ τθσ αιτιότθτασ Μζκοδοσ τθσ ςυνακολουκίασ μεταβλθτότθτασ μια μεταβλθτι είναι είτε αίτιο είτε αιτιατό ι πάντωσ ςυνδζεται με κάποια μορφι αιτιότθτασ με μια δεφτερθ μεταβλθτι, αν κάποιεσ μετατροπζσ τθσ παράγουν μετατροπζσ και ςτθ δεφτερθ μεταβλθτι (π.χ., χοριγθςθ φαρμάκου ςε διάφορεσ δόςεισ) Προςοχι ςτισ ςυςχετιςτικζσ μελζτεσ

Αιτιότητα (3) Όταν δθλϊνουμε ότι ζχουμε βρει το αίτιο ενόσ γεγονότοσ, αυτό ςθμαίνει ότι ζχουν εντοπιςτεί τόςο οι αναγκαίεσ όςο και οι ικανζσ ςυνκικεσ. Σθμαίνει ότι ζχει απομονωκεί μια πλιρθσ εξιγθςθ του φαινομζνου, θ οποία δεν κα αλλάξει ποτζ Αναγκαίεσ ςυνκικεσ αυτζσ που πρζπει να υπάρχουν προκειμζνου να ςθμειωκεί το αποτζλεςμα Ικανζσ ςυνκικεσ αυτζσ που κα παρζχουν πάντα το υπό μελζτθ αποτζλεςμα Ο Popper (1968) είναι ίςωσ ο πιο ςαφισ υποςτθρικτισ τθσ αναγκαιότθτασ να εξαιροφμε ςυςτθματικά κάκε πικανι εναλλακτικι ερμθνεία ενόσ φαινομζνου προτοφ καταλιξουμε ςτθν απόδοςθ αιτιότθτασ.

Αιτιότητα (4) Για τον Popper, θ επιτυχισ ζκβαςθ ενόσ πειράματοσ δθλϊνει μόνο ότι θ εξεταηόμενθ υπόκεςθ δεν απορρίφκθκε. Από τθν άλλθ, αν το πείραμα δεν επιβεβαιϊςει μια πρόβλεψθ ι μια κεωρία, θ υπό εξζταςθ πρόβλεψθ ι κεωρία ζχει διαψευςκεί. Θζςθ διάψευςθσ θ πεποίκθςθ ότι το καλφτερο που μπορεί να ειπωκεί για μια κεωρία ι πρόβλεψθ είναι «πωσ δεν ζχει διαψευςκεί ακόμθ» Τζλοσ, κα πρζπει να ςθμειωκεί ότι θ ανκρϊπινθ ςυμπεριφορά είναι εξαιρετικά πολφπλοκθ και πολφπλευρθ. Σπάνια προκαλείται από ζνα και μόνο γεγονόσ. Ζτςι, πρζπει να διεξάγουμε τθν επιςτθμονικι μασ ζρευνα με ζνα τρόπο που κα μασ επιτρζψει να εντοπίςουμε τισ αλλθλεπιδράςεισ μεταξφ διαφόρων αιτίων, αντί να προςπακοφμε να ανακαλφψουμε το μοναδικό αίτιο ενόσ φαινομζνου ι μιασ δεδομζνθσ ςυμπεριφοράσ.

Μζροσ 2 ο Το ψυχολογικό πείραμα

Το ψυχολογικό πείραμα (1) Ο Zimney (1961) προςδιορίηει το ψυχολογικό πείραμα ωσ «μια αντικειμενικι παρατιρθςθ φαινομζνων τα οποία ζχουν προγραμματιςτεί να ςυμβοφν ςε μια αυςτθρά ελεγχόμενθ κατάςταςθ, όπου ζνασ ι περιςςότεροι παράγοντεσ διαφοροποιοφνται και οι άλλοι διατθροφνται ςτακεροί». Τι προκφπτει από τον οριςμό αυτόν; Η αμερολθψία και θ απόρριψθ κάκε προκατάλθψθσ εκ μζρουσ του ερευνθτι είναι επικυμθτι, αλλά θ ζρευνα (π.χ., Rosenthal, 1966) ζχει δείξει ότι είναι πολφ πικανό ο ερευνθτισ να μερολθπτιςει περιςςότερο από όςο κα φανταηόταν κανείσ.

Το ψυχολογικό πείραμα (2) Φαινόμενα: μια κοινϊσ ευδιάκριτθ ςυμπεριφορά (πράξεισ, εμφανίςεισ, προφορικζσ δθλϊςεισ, απαντιςεισ ςε ερωτθματολόγια και ψυχολογικζσ καταγραφζσ). Αυςτθρά ελεγχόμενθ κατάςταςθ ανάγκθ εξάλειψθσ τθσ επιρροισ άλλων μεταβλθτϊν εκτόσ από αυτζσ που χειρίηεται ο ερευνθτισ. Χωρίσ ζλεγχο θ αιτιότθτα δεν είναι δυνατόν να εντοπιςτεί Ζνασ ι περιςςότεροι παράγοντεσ διαφοροποιοφνται και οι άλλοι διατθροφνται ςτακεροί κανόνασ τθσ μίασ μεταβλθτισ (όλεσ οι ςυνκικεσ ςε ζνα πείραμα πρζπει να μείνουν ςτακερζσ εκτόσ από μία που κα μεταβάλλεται ςε ζνα κακοριςμζνο εφροσ)

Τι περιλαμβάνει ένα απλό πείραμα; Τον καταμεριςμό των ςυμμετεχόντων ςε διαφορετικζσ ςυνκικεσ, Το χειριςμό μιασ ι περιςςότερων μεταβλθτϊν (που ονομάηονται «ανεξάρτθτεσ») από τον ερευνθτι, Τθ μζτρθςθ των επιδράςεων αυτοφ του χειριςμοφ ςε μια ι περιςςότερεσ άλλεσ μεταβλθτζσ (οι «εξαρτθμζνεσ»), και Τον ζλεγχο όλων των άλλων μεταβλθτϊν.

Το περιβάλλον τησ πειραματικήσ έρευνασ Πειράματα πεδίου: πειραματικι ζρευνα που πραγματοποιείται ςε φυςικό περιβάλλον. Το κφριο μειονζκτθμά τουσ είναι ότι ο ζλεγχοσ των εξωγενϊν μεταβλθτϊν δεν μπορεί να επιτευχκεί τόςο καλά όςο ςτα εργαςτθριακά πειράματα. Πειράματα εργαςτθρίου: επικεντρϊνεται ςτθν ικανότθτα ελζγχου ι εξάλειψθσ τθσ επίδραςθσ εξωγενϊν μεταβλθτϊν. Πρζπει να επιβεβαιϊνεται αν τα αποτελζςματα ιςχφουν ςτθν πραγματικι ηωι.

Πλεονεκτήματα τησ πειραματικήσ προςέγγιςησ Η αποτελεςματικότθτα με τθν οποία ο ερευνθτισ μπορεί να ςυμπεράνει τθν φπαρξθ μιασ ςχζςθσ αιτιότθτασ (θ αποτελεςματικότθτα αυτι προζρχεται από τον βακμό ελζγχου που μπορεί να αςκθκεί). Η δυνατότθτα που προςφζρει ςτον ερευνθτι να χειριςτεί με ακρίβεια μία ι περιςςότερεσ μεταβλθτζσ ανάλογα με τισ επιλογζσ του. Η χρθςιμότθτα (θ πειραματικι μζκοδοσ ζχει αποδειχτεί εξαιρετικά χριςιμθ ςτισ κοινωνικζσ επιςτιμεσ εξαςφαλίηοντασ ευριματα που διατθρικθκαν ςτο πζραςμα του χρόνου, οδιγθςαν ςε νζεσ μελζτεσ και πρόςφεραν λφςεισ ςε πρακτικά προβλιματα).

Μειονεκτήματα τησ πειραματικήσ προςέγγιςησ (1) Το πιο ςυχνό αρνθτικό ςχόλιο που γίνεται για τθν πειραματικι προςζγγιςθ είναι ότι πολλά από τα ευριματα προκφπτουν από εργαςτθριακά πειράματα που πραγματοποιοφνται ςε μια τεχνθτι και αποςτειρωμζνθ ατμόςφαιρα που αποκλείει τθν εφαρμογι των αποτελεςμάτων ςε πραγματικζσ καταςτάςεισ Η ζννοια τθσ οικολογικισ εγκυρότθτασ Είναι δικαιολογθμζνεσ αυτζσ οι επικρίςεισ;

Μειονεκτήματα τησ πειραματικήσ προςέγγιςησ (2) Μια πρόςκετθ δυςκολία είναι τα προβλιματα που ςυχνά προκφπτουν ςτο ςχεδιαςμό του πειράματοσ και το γεγονόσ ότι το πείραμα μπορεί να είναι υπερβολικά χρονοβόρο. Δεν επαρκεί ωσ μζκοδοσ επιςτθμονικισ μελζτθσ για τθ μελζτθ τθσ ανκρϊπινθσ ςυμπεριφοράσ. Άλλωςτε, οι άνκρωποι δεν είναι προγραμματιηόμενα μθχανικά αντικείμενα (Gadlin & Ingle, 1975)

Μπορείτε να κατεβάςετε από τθν ακόλουκθ διεφκυνςθ ζνα βίντεο διάρκειασ περίπου μιςισ ϊρασ, το οποίο κάνει μια ειςαγωγι ςτισ ερευνθτικζσ μεκόδουσ ςτθν ψυχολογία και εξθγεί αρκετζσ από τισ ζννοιεσ που ζχουμε παρουςιάςει ωσ ςιμερα (προςζξτε ότι το βίντεο είναι ς τα Αγγλικά): http://rapidshare.com/files/205962777/research_methods_in_psychology.avi.html Για να κατεβάςετε το βίντεο κα πατιςετε το κουμπί Free User και κα ακολουκιςετε τισ οδθγίεσ. Λόγω του μεγζκουσ του (γφρω ςτα 95MB) δεν το ανζβαςα ςτο eclass Ο χρόνοσ που κα κάνει να κατεβεί ςτον υπολογιςτι ςασ εξαρτάται από τθν ταχφτθτα τθσ ςφνδεςισ ςασ.

Στθν επόμενθ διάλεξθ Προςδιοριςμόσ προβλιματοσ και διαμόρφωςθ υπόκεςθσ