ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ 2009-2014 Επιτροπή Ελέγχου του Προϋπολογισμού 13.4.2010 ΕΓΓΡΑΦΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ σχετικά με την ειδική έκθεση αριθ. 18/2009 σχετικά με την αποτελεσματικότητα της στήριξης του ΕΤΑ για την περιφερειακή οικονομική ολοκλήρωση στην Ανατολική και τη Δυτική Αφρική Επιτροπή Ελέγχου του Προϋπολογισμού Εισηγητής: Bart Staes DT\812570.doc PE439.179v02-00 Eνωμένη στην πολυμορφία
Εισαγωγή Η στήριξη της περιφερειακής οικονομικής ολοκλήρωσης, με στόχο τη δημιουργία ή τη βελτίωση της πολιτικής σταθερότητας και την τόνωση της οικονομικής ανάπτυξης σε μια περιφέρεια, αποτελεί σημαντικό μέσο για την επίτευξη των στόχων συνεργασίας μεταξύ της Ευρωπαϊκής Ένωσης και των κρατών ΑΚΕ, οι οποίοι κατοχυρώνονται στη συμφωνία του Κοτονού. Οι στόχοι αυτοί είναι: η μείωση, και τελικά, η εξάλειψη της φτώχειας, η βιώσιμη ανάπτυξη και η σταδιακή ένταξη των κρατών ΑΚΕ στην παγκόσμια οικονομία. Η ΕΕ παρέχει αναπτυξιακή στήριξη στις χώρες ΑΚΕ μέσω πόρων του Ευρωπαϊκού Ταμείου Ανάπτυξης. Η στήριξη παρέχεται σε διάφορα επίπεδα: εθνικό, περιφερειακό και το αποκαλούμενο ενδο-ακε, αλλά από το ένατο ΕΤΑ (2002-2007) ο τομέας στον οποίο εστιάζεται η βοήθεια της ΕΕ είναι τα περιφερειακά προγράμματα. Οι συνολικές κατανομές κονδυλίων στα περιφερειακά προγράμματα στο πλαίσιο του 8ου ΕΤΑ ανήλθαν σε 782 εκατομμύρια ευρώ, στο πλαίσιο του 9ου ΕΤΑ οι συνολικές κατανομές ανήλθαν σε 904 εκατομμύρια ευρώ και στο πλαίσιο του 10ου ΕΤΑ κατανεμήθηκαν 1 783 εκατομμύρια ευρώ σε περιφερειακά προγράμματα. Πριν από το ένατο ΕΤΑ, τα περιφερειακά προγράμματα συμφωνούνταν μεταξύ της Επιτροπής και των επιμέρους χωρών. Μετά τη σύναψη της συμφωνίας του Κοτονού, τα περιφερειακά προγράμματα θεωρούνται το κύριο μέσο στήριξης της περιφερειακής οικονομικής ολοκλήρωσης, και οι περιφερειακές οργανώσεις έχουν καταστεί ο στρατηγικός εταίρος για τον σκοπό αυτό. Σε αμφότερες τις περιφέρειες της Αφρικής που καλύπτει η έκθεση υπάρχουν περισσότερες περιφερειακές οργανώσεις με εντολή στον τομέα της οικονομικής ολοκλήρωσης, οι οποίες καλύπτουν διαφορετικούς, και ενίοτε, αλληλεπικαλυπτόμενους τομείς. 1) Ο έλεγχος του Ελεγκτικού Συνεδρίου (αντικείμενο, πορίσματα και συστάσεις) α) Αντικείμενο του ελέγχου Ο έλεγχος διενεργήθηκε προκειμένου να καθορισθεί κατά πόσον η στήριξη του Ευρωπαϊκού Ταμείου Ανάπτυξης για την περιφερειακή οικονομική ολοκλήρωση υπήρξε αποτελεσματική. Εξετάσθηκαν τα ακόλουθα ερωτήματα: Διαθέτει η Επιτροπή συναφή και συνεκτική προσέγγιση για την περιφερειακή ολοκλήρωση; Διαχειρίσθηκε κατάλληλα η Επιτροπή τη στήριξή της για την περιφερειακή ολοκλήρωση; Πέτυχαν τους στόχους τους τα επιμέρους σχέδια της Επιτροπής για τη στήριξη της περιφερειακής ολοκλήρωσης; β) Πορίσματα του Ελεγκτικού Συνεδρίου PE439.179v02-00 2/6 DT\812570.doc
Η στρατηγική περιφερειακής συνεργασίας της Επιτροπής είναι συναφής, όμως η συμπληρωματικότητα σε σχέση με τις εθνικές στρατηγικές συνεργασίας της είναι αδύναμη και το επίπεδο χρηματοδότησης δεν λαμβάνει υπόψη τις ικανότητες απορρόφησης. Το Ελεγκτικό Συνέδριο διαπίστωσε ότι η συμπληρωματικότητα είναι ανεπαρκής, λόγω ακατάλληλου συντονισμού τόσο στο επίπεδο διαλόγου σχετικά με την πολιτική μεταξύ της Επιτροπής, των περιφερειακών οργανώσεων και των επιμέρους χωρών όσο και σε επίπεδο προγράμματος μεταξύ περιφερειακών και εθνικών προγραμμάτων. Τα περιφερειακά σχέδια είναι συναφή, αλλά δεν εξετάζουν επαρκώς τις ανάγκες περιφερειακής ολοκλήρωσης σε εθνικό επίπεδο. Το Ελεγκτικό Συνέδριο διαπίστωσε την έλλειψη ενδιαφέροντος από ορισμένες χώρες για μερικά σχέδια, καθώς αυτά δεν στόχευαν τις προτεραιότητες των εν λόγω χωρών. Το Ελεγκτικό Συνέδριο διαπίστωσε επίσης ότι δεν είχε δοθεί επαρκής προσοχή και στήριξη για τις αναγκαίες δράσεις σε εθνικό επίπεδο στα σχέδια που εξετάσθηκαν, ιδίως όσον αφορά τη μεταφορά και την εφαρμογή νομοθεσίας και την υλοποίηση περιφερειακών πολιτικών. Οι αντιπροσωπείες δεν διαθέτουν κατευθυντήριες γραμμές και ικανότητα διαχείρισης περιφερειακών προγραμμάτων. Το Ελεγκτικό Συνέδριο διαπίστωσε ανεπάρκεια συντονισμού μεταξύ των αντιπροσωπειών και ασαφή καθορισμό των αρμοδιοτήτων τους. Κατά την άποψή του, αυτός είναι από τους κύριους λόγους για την έλλειψη συντονισμού μεταξύ περιφερειακών και εθνικών προγραμμάτων. Το Ελεγκτικό Συνέδριο επισήμανε τις αδυναμίες στην παρακολούθηση και στην υποβολή εκθέσεων από τις αντιπροσωπείες. Επισήμανε επίσης ότι η αυξημένη ευθύνη ορισμένων αντιπροσωπειών που διαχειρίζονται περιφερειακές καθώς και εθνικές δραστηριότητες δεν αντικατοπτρίζεται στο δυναμικό του προσωπικού τους. Ο γενικός συντονισμός, η υποβολή εκθέσεων και η παρακολούθηση από τις περιφερειακές οργανώσεις είναι ανεπαρκείς. Το Ελεγκτικό Συνέδριο διαπίστωσε ότι σε ποσοστό σχεδόν 40% των σχεδίων που εξετάσθηκαν, η υποβολή εκθέσεων από τις περιφερειακές οργανώσεις ή από χωριστές ομάδες διαχείρισης των σχεδίων ήταν ελλιπής και, σε ορισμένες περιπτώσεις, καθυστερημένη. Η Επιτροπή λαμβάνει γνώση των αδυναμιών που αφορούν τα συστήματα παρακολούθησης και συντονισμού μέσω των επιτροπών συντονισμού, αλλά δεν κατάφερε να παράσχει επαρκή στήριξη για την υπέρβαση των προβλημάτων αυτών. Η υλοποίηση περιφερειακών σχεδίων είναι πολύπλοκη και αργή. Το Ελεγκτικό Συνέδριο διαπίστωσε ότι οι στόχοι που διατυπώνονται για τα σχέδια είναι υπερβολικά φιλόδοξοι, περιέχουν υπερβολικά μεγάλο εύρος δραστηριοτήτων και υπερβολικά μεγάλους προϋπολογισμούς, λαμβάνοντας υπόψη τις περιορισμένες ικανότητες διαχείρισης και απορρόφησης των περιφερειακών οργανώσεων. Η αποτελεσματικότητα των σχεδίων είναι δύσκολο να αξιολογηθεί, αλλά στις περισσότερες περιπτώσεις είναι περιορισμένη. DT\812570.doc 3/6 PE439.179v02-00
Το Ελεγκτικό Συνέδριο δεν μπόρεσε να αξιολογήσει την αποτελεσματικότητα ορισμένων σχεδίων λόγω της ασάφειας των στόχων και των προσδοκώμενων αποτελεσμάτων, καθώς και λόγω του ακατάλληλου ορισμού των δεικτών προόδου. Επιπλέον, στην περίπτωση πέντε σχεδίων, δεν υπήρχαν ούτε κατάλληλες εκθέσεις προόδου ούτε οι απαιτούμενες εκθέσεις παρακολούθησης και αξιολόγησης. Από τα 18 σχέδια που εξετάσθηκαν, το Ελεγκτικό Συνέδριο δεν μπόρεσε να διατυπώσει αξιολόγηση σε σχέση με πέντε. Η αποτελεσματικότητα έξι σχεδίων θεωρήθηκε «μη ικανοποιητική» και των υπόλοιπων επτά μόνον «μερικώς ικανοποιητική». o o o Το Ελεγκτικό Συνέδριο ολοκλήρωσε την ανάλυσή του αναφέροντας ότι η στήριξη του ΕΤΑ για την περιφερειακή οικονομική ολοκλήρωση στην Ανατολική και στη Δυτική Αφρική υπήρξε έως τώρα μόνον μερικώς αποτελεσματική. Αξιολόγησε επίσης την προσέγγιση της περιφερειακής ολοκλήρωσης από την Επιτροπή ως συναφή, αλλά χωρίς συνεκτικότητα. Υπογράμμισε ότι το επίπεδο χρηματοδότησης δεν λαμβάνει υπόψη τις περιορισμένες ικανότητες απορρόφησης. Επισήμανε περαιτέρω την ακατάλληλη διαχείριση από την Επιτροπή της στήριξής της για την περιφερειακή οικονομική ολοκλήρωση και τόνισε ότι τα μεμονωμένα σχέδια στήριξης της περιφερειακής ολοκλήρωσης είναι πιθανό να έχουν γενικά μη ικανοποιητικά αποτελέσματα. γ) Οι συστάσεις του Ελεγκτικού Συνεδρίου Το Ελεγκτικό Συνέδριο διατύπωσε τις ακόλουθες συστάσεις: 1. Η Επιτροπή πρέπει να εξαρτήσει τη συνέχιση της στήριξής της για την περιφερειακή ολοκλήρωση από την έγκαιρη συμφωνία σχετικά με τον τρόπο επίτευξης της αναγκαίας σύγκλισης μεταξύ των διάφορων περιφερειακών οργανώσεων σε κάθε περιφέρεια, εντός προκαθορισμένου χρονοδιαγράμματος, και από τη μεγαλύτερη οικειοποίηση της διαδικασίας περιφερειακής ολοκλήρωσης από τις εθνικές αρχές. 2. Η Επιτροπή οφείλει, μετά την ενδιάμεση αξιολόγηση των στρατηγικών του δέκατου ΕΤΑ το 2010, να βελτιώσει τη συνεκτικότητα μεταξύ της περιφερειακής στρατηγικής και των εθνικών στρατηγικών της, εντάσσοντας την περιφερειακή ολοκλήρωση σε όλες τις δραστηριότητες στήριξής της σε εθνικό επίπεδο και επιδιώκοντας συστηματικότερη συμπληρωματικότητα μεταξύ των δραστηριοτήτων υποστήριξής της στα δύο διαφορετικά επίπεδα. 3. Στο πλαίσιο της ενδιάμεσης αξιολόγησης του δέκατου ΕΤΑ, η Επιτροπή πρέπει να εξετάσει κατά πόσον τα κονδύλια που κατανεμήθηκαν σε περιφερειακά προγράμματα είναι υπερβολικά υψηλά. 4. Σε σχέση με τη διαχείριση των περιφερειακών προγραμμάτων, η Επιτροπή πρέπει: - να καθορίσει με σαφήνεια τις αρμοδιότητες των διάφορων αντιπροσωπειών των οικείων περιφερειών PE439.179v02-00 4/6 DT\812570.doc
- να θεσπίσει κατάλληλο μηχανισμό συντονισμού μεταξύ των αντιπροσωπειών που βρίσκονται σε μια περιφέρεια - να επανεξετάσει τους πόρους που κατανέμονται στις αντιπροσωπείες για τον προγραμματισμό και την υλοποίηση των περιφερειακών προγραμμάτων της - να χρησιμοποιεί συμφωνίες συνεισφοράς με περιφερειακές οργανώσεις, μόνον εάν η χρηματοοικονομική διαχείριση κρίνεται σύμφωνη προς τα διεθνή πρότυπα. 5. Η Επιτροπή πρέπει να εντείνει τις προσπάθειές της όσον αφορά την παροχή βοήθειας στις περιφερειακές οργανώσεις ώστε: - να βελτιωθεί ο συντονισμός μεταξύ τους και μεταξύ αυτών και των κρατών μελών τους - να θεσπισθούν μηχανισμοί παρακολούθησης, οι οποίοι θα υποστηρίζουν την υλοποίηση προγραμμάτων και θα παρέχουν συνολικές πληροφορίες σχετικά με την πρόοδο της συνολικής διαδικασίας περιφερειακής ολοκλήρωσης, συμπεριλαμβανομένης της προόδου στις επιμέρους χώρες. 6. Η Επιτροπή πρέπει: - να διατυπώνει στόχους για τα σχέδια, οι οποίοι θα είναι συγκεκριμένοι, μετρήσιμοι, επιτεύξιμοι, συναφείς και υποκείμενοι σε ένα ρεαλιστικό χρονοδιάγραμμα («SMART») - να δώσει μεγαλύτερη προσοχή στην τακτική υποβολή καλής ποιότητας εκθέσεων προόδου και στη συστηματική παρακολούθηση και αξιολόγηση των αποτελεσμάτων των σχεδίων. 2) Οι απαντήσεις της Επιτροπής Η Επιτροπή φρονεί ότι ο διάλογος με τις περιφερειακές οργανώσεις εταίρους ενόψει της συμφωνίας του Κοτονού είναι καλύτερος τρόπος επίτευξης προόδου από την επιβολή προϋποθέσεων για τη στήριξη της ΕΕ. Υπογραμμίζει ότι η αύξηση της χρηματοδότησης συνδέεται στενά με την ανάγκη σημαντικών χρηματοοικονομικών πόρων για την αναπτυξιακή διάσταση των ΣΟΕΣ. Συμφωνεί ότι η ικανότητα απορρόφησης των περιφερειακών οργανώσεων πρέπει να βελτιωθεί και επισημαίνει τη βελτίωση της περιφερειακής συνεργασίας που έχει επιτευχθεί μέσω των συμφωνιών συνεισφοράς. Επίσης, η Επιτροπή συμφωνεί με τη σύσταση του Ελεγκτικού Συνεδρίου όσον αφορά τη βελτίωση της συνεκτικότητας μεταξύ της περιφερειακής στρατηγικής και των εθνικών στρατηγικών της, και δεσμεύεται να λάβει υπόψη την έκθεση του Ελεγκτικού Συνεδρίου κατά την ενδιάμεση αξιολόγηση των εγγράφων στρατηγικής ανά χώρα και των εγγράφων περιφερειακής στρατηγικής. Όσον αφορά το ύψος των κονδυλίων που κατανέμονται σε περιφερειακά προγράμματα, η Επιτροπή αναφέρει ότι επανεξετάζει πάντοτε τις κατανομές και τα εθνικά προγράμματα κατά την ενδιάμεση αξιολόγηση. Δηλώνει ότι έχει επίγνωση της αναγκαιότητας βελτίωσης των μέσων διαχείρισης και συντονισμού για τα προγράμματα περιφερειακής ολοκλήρωσης και εμπορίου. Η Επιτροπή συμφωνεί ότι πρέπει να βελτιωθεί η διαχείριση των περιφερειακών προγραμμάτων από τις αντιπροσωπείες. Συμφωνεί μόνον εν μέρει με τη σύσταση του DT\812570.doc 5/6 PE439.179v02-00
Ελεγκτικού Συνεδρίου να χρησιμοποιούνται οι συμφωνίες συνεισφοράς με τις περιφερειακές οργανώσεις μόνον εάν διαπιστώνεται ότι η χρηματοοικονομική διαχείριση είναι σύμφωνη προς τα διεθνή πρότυπα, επισημαίνοντας τα πλεονεκτήματα των εν λόγω συμφωνιών. Η Επιτροπή συμφωνεί με τη σύσταση του Ελεγκτικού Συνεδρίου για περαιτέρω βελτίωση του συντονισμού μεταξύ των περιφερειακών οργανώσεων και των κρατών μελών τους, αναγνωρίζοντας την αναγκαιότητα βελτίωσης της παρακολούθησης και της αξιολόγησης. Συμφωνεί επίσης με την άποψη του Ελεγκτικού Συνεδρίου ότι η ποιότητα και η συχνότητα της υποβολής εκθέσεων, της παρακολούθησης και της αξιολόγησης των σχεδίων είναι ανεπαρκείς, και δεσμεύεται να διασφαλίσει την εμπρόθεσμη παρακολούθηση και αξιολόγηση των σχεδίων ΕΤΑ. Η Επιτροπή συμφωνεί με τη σύσταση για τη διατύπωση στόχων SMART για τα σχέδια και για τη μεγαλύτερη προσοχή που πρέπει να δοθεί στην τακτική υποβολή καλής ποιότητας εκθέσεων και στη συστηματική παρακολούθηση και αξιολόγηση των αποτελεσμάτων των σχεδίων. 3) Σχόλια και συστάσεις του εισηγητή για ενδεχόμενη συμπερίληψη στο σχέδιο έκθεσης σχετικά με την απαλλαγή για την εκτέλεση του ΕΤΑ για το 2009 Θα υποβληθούν από τον εισηγητή σε μεταγενέστερο στάδιο. PE439.179v02-00 6/6 DT\812570.doc