ΕΝΔΟΝΟΣΟΚΟΜΕΙΑΚΕΣ ΛΟΙΜΩΞΕΙΣ ΣΤΟΝ ΧΡΟΝΙΟ ΑΠΟΦΡΑΚΤΙΚΟ ΠΝΕΥΜΟΝΟΠΑΘΗ ΑΣΘΕΝΗ ΚΟΚΚΙΝΗΣ ΦΟΙΒΟΣ ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΕΠΙΜΕΛΗΤΗΣ Β. ΠΝΕΥΜΟΝΟΛΟΓΟΣ ΦΥΜΑΤΙΟΛΟΓΟΣ ΠΝΕΥΜΟΝΟΛΟΓΙΚΗ ΚΛΙΝΙΚΗ ΓΝΝ ΛΑΜΙΑΣ
ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΚΙΝΔΥΝΟΥ ΓΙΑ ΠΟΛΥΑΝΘΕΚΤΙΚΑ ΠΑΘΟΓΟΝΑ ΜΙΚΡΟΒΙΑ (ΠΡΩΙΜΗ ΕΝΑΡΞΗ) ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΚΙΝΔΥΝΟΥ ΓΙΑ ΠΟΛΥΑΝΘΕΚΤΙΚΑ ΠΑΘΟΓΟΝΑ ΜΙΚΡΟΒΙΑ (ΚΑΘΥΣΤΕΡΗΜΕΝΗ ΕΝΑΡΞΗ) Πνευμονιόκοκκος (λαμβάνοντας υπ όψιν την ανθεκτικότητα σε κάθε χώρα). Όλα τα προηγούμενα μικρόβια και, Αιμόφιλος της ινφλουέντζας Τα πολυανθεκτικά παθογόνα : - Pseudomonas aeruginosa - Κλεμπσιέλλα της πνευμονίας - Acinetobacter spp. - Χρυσίζων σταφυλόκοκκος ανθεκτικός στην μεθυκιλλίνη - Λεγιονέλλα της πνευμονίας Χρυσίζων σταφυλόκοκκος ανθεκτικός στην μεθυκιλλίνη Gram (-) εντεροβάκιλλοι ευαίσθητοι στα αντιβιοτικά : - Eserichia coli - Κλεμπσιέλλα της πνευμονίας - Enterobacter spp. - Proteus spp. - Serratia marcescens Πίνακας Κύρια αιτιολογία ενδονοσοκομειακής πνευμονίας σύμφωνα με τον χρόνο έναρξής της.
Εικόνα 9. ΧΑΠ Χρονία βρογχίτις.
Πίνακας 1. Κύριοι αιτιολογικοί παράγοντες ενδονοσοκομειακής πνευμονίας ανάλογα τον χρόνο έναρξής της. ΧΩΡΙΣ ΓΝΩΣΤΟΥΣ ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΚΙΝΔΥΝΟΥ ΓΙΑ ΠΟΛΥΑΝΘΕΚΤΙΚΑ ΠΑΘΟΓΟΝΑ (ΠΡΩΙΜΗ ΕΝΑΡΞΗ) ΜΕ ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΚΙΝΔΥΝΟΥ ΓΙΑ ΠΟΛΥΑΝΘΕΚΤΙΚΑ ΠΑΘΟΓΟΝΑ (ΚΑΘΥΣΤΕΡΗΜΕΝΗ ΕΝΑΡΞΗ) Πνευμονιόκοκκος Ο διπλανός κατάλογος και επιπλέον : Αιμόφιλος της ινφλουένζας Πολυανθεκτικά παθογόνα Ευαίσθητος στην μεθυκιλλίνη χρυσίζων σταφυλόκοκκος Ανθεκτικός στην μεθυκιλλίνη χρυσίζων σταφυλόκοκκος Gram (-) εντεροβάκιλλοι ευαίσθητοι στα αντιβιοτικά : - Escherichia coli - Klebsiella pneumoniae - Enterobacter spp - Proteus spp - Serratia marcescens - Klebsiella pneumoniae - Acinetobacter spp - Pseudomonas aeruginosa - Legionella pneumophila
Πίνακας 2. Συνήθη κριτήρια διάγνωσης της ενδονοσοκομειακής πνευμονίας Εμφάνιση νέου πνευμονικού διηθήματος στην ακτινογραφία θώρακα. ΔΥΟ από τα ακόλουθα ευρήματα : α) Πυρετός > 39,3 C β) Αυξημένες βρογχικές εκκρίσεις γ) Χαμηλό PaO2. ΔΥΟ από τα ακόλουθα : α) Ταχυκαρδία, ρόγχοι, βρογχική αναπνοή ή βήχας β) Λευκοπενία ( < 4000/mm3) ή λευκοκυττάρωση ( > 12.000/mm3) με στροφή προς τα αριστερά. γ) Πυώδεις εκρίσεις από το αναπνευστικό με απλή επισκόπηση ή με δείγμα πτυέλων που εμφανίζει > 25 πολυμορφοπύρηνα ουδετερόφιλα / LPF
Πίνακας 3. Οι κυριότεροι διαγνωστικοί παράγοντες ελέγχου - Ιατρικό ιστορικό και φυσική εξέταση - Ακτινογραφία θώρακος (οπισθιοπρόσθια και πλάγια) - Αέρια αίματος - Χρώση gram και καλλιέργειες πτυέλων - Αιμοκαλλιέργειες - Παρακέντηση επί πλευριτικής συλλογής - Ενδοτραγχειακή αναρρόφηση - Βρογχοσκόπηση και ΒΑL ή υλικό με προστατευμένη βούρτσα πριν την χορήγηση αντιβιοτικών, αν υπάρχει χρόνος ή είναι σε θέση ο ασθενής. Το αρνητικό αποτέλεσμα δεν αποκλείει ιογενή λοίμωξη ή την λεγιονέλλα. - Έλεγχος πιθανής εξωπνευμονικής εστίας λοίμωξης
Πίνακας 4. Αλγόριθμος εμπειρικής φαρμακευτικής αγωγής στην ενδονοσοκομειακή πνευμονία Καθυστερημένη έναρξη ή παράγοντες κινδύνου για πολυανθεκτικά παθογόνα μικρόβια ΌΧΙ ΝΑΙ Αντιβιοτικά ευρέος φάσματος για πολυανθεκτικά παθoγόνα μικρόβια Αντιβιοτικά περιορισμένου φάσματος Κεφτριαξόνη ή Φλουροκινολόνες ή Αμπικιλλίνη Σουλμπακτάμη ή Ερταπενέμη Αντιψευδ. κεφαλοσπορίνη (κεφεπίμη, κεφταζιδίμη) ή Αντιψευδ. καρμπαπενέμη (ημιπενέμη, μεροπενέμη) ή Β-λακτάμη με αν. της β-λακταμάσης (τιρκακιλίνηταζομπακτάμη, πιπερακιλλίνη-σουλμπακτάμη) ή Αντιψευδ. φλουροκινολόνη (σιπρο-, λεβοφλοξασίνη) ή Αμινογλυκοσίδη (αμικασίνη, γενταμυκίνη, κλπ. ) Επιπλέον Λινεζολίδη ή βανκομυκίνη (εάν υπάρχει παράγοντας κινδύνου για MRSA) Επί υποψίας για λεγιονέλλα μακρολίδη ή
Πίνακας 5. Αλγόριθμος κατάταξης ασθενών με νοσοκομειακή πνευμονία ΒΑΡΥΤΗΤΑ ΠΝΕΥΜΟΝΙΑΣ Ήπια μέσης βαρύτητας Σοβαρή Παράγοντες κινδύνου ΌΧΙ ΝΑΙ Παράγοντες κινδύνου ΌΧΙ ΝΑΙ Έναρξη ανεξαρτήτως χρόνου Έναρξη ανεξαρτήτως χρόνου Πρώιμη έναρξη Καθυστε ρημένη έναρξη Πίνακας 6 Πίνακας 7 Πίνακας 6 Πίνακας 8 Έναρξη ανεξαρτήτως χρόνου Πίνακας 8
Πίνακας 6. Ασθενείς με ήπιας μέσης βαρύτητας ΝΠ χωρίς παράγοντες κινδύνου, ανεξαρτήτως χρόνου έναρξης ή με σοβαρή ΝΠ πρώιμης έναρξης (όχι ανοσοκατασταλμένοι) ΜΙΚΡΟΟΡΓΑΝΙΣΜΟΙ ΠΥΡΗΝΑ (Core) ΑΝΤΙΒΙΟΤΙΚΑ ΠΥΡΗΝΑ Εντερικοί gram (-) βάκιλλοι Κεφαλοσπορίνες - Enterobacter spp - β - γενιάς - Eserichia coli - γ γενιάς (μη αντιψευδομοναδικές) - Klebsiella spp - Proteus spp - Serratia marcencens - Συνδυασμός β λακτάμης / αναστολέας β - λακταμάσης Αιμόφιλος της ινφλουέντζας Gram (+) βάκιλλοι - Χρυσίζων σταφυλόκοκκος ευαίσθητος στην μεθυκιλλίνη Επί αλλεργίας στην πενικιλλίνη : - Φθοριοκινολόνη - Κλινδαμυκίνη + αζτρεονάμη - Ερταπενέμη
Πίνακας 7. Ασθενείς με ήπια μέσης βαρύτητας ΝΠ με παράγοντες κινδύνου ανεξαρτήτως χρόνου έναρξης (όχι ανοσοκατασταλμένοι) ΜΙΚΡΟΟΡΓΑΝΙΣΜΟΙ ΠΥΡΗΝΑ ΚΑΙ : ΑΝΤΙΒΙΟΤΙΚΑ ΠΥΡΗΝΑ ΚΑΙ : Αναερόβια (πρόσφατη χειρουργική επέμβαση, πιθανή εισρόφηση) Κλινδαμυκίνη Συνδυασμός β - λακτάμης / αναστολέας β λακταμάσης Χρυσίζων σταφυλόκοκκος (κώμα, ΚΕΚ, Σ.Δ, νεφρική ανεπάρκεια) +/- Βανκομυκίνη (μέχρι να αποκλεισθεί ο ανθεκτικός στην μεθυκιλλίνη σταφυλόκοκκος) Λεγιονέλλα (υψηλές δόσεις κορτικοειδών) Ερυθρομυκίνη +/- ριφαμπικίνη αν επιβεβαιωθεί η Legionella spp Pseudomonas aeruginosa (παρατεταμένη νοσηλεία σε ΜΕΘ, κορτικοειδή, αντιβιοτικά, μόνιμες πνυμονικές βλάβες)
Πίνακας 8. Ασθενείς με σοβαρή ΝΠ με παράγοντες κινδύνου πρώιμης έναρξης ή ασθενείς με σοβαρή ΝΠ καθυστερημένης έναρξης (όχι ανοσοκατασταλμένοι) ΜΙΚΡΟΟΡΓΑΝΙΣΜΟΙ ΠΥΡΗΝΑ ΚΑΙ : Psedomonas aeruginosa Acinetobacter spp MRSA ΘΕΡΑΠΕΙΑ Αμινογλυκοσίδη ή σιπροφλοξασίνη + ένα από τα παρακάτω : - Αντιψευδομοναδική πενικιλλίνη - Β λακτάμη / αναστολέα β λακταμάσης - Κεφταζιντίμη ή κεφοπεραζόνη - Ιμιπενέπη - Ασδρεονάμη (μόνο για gram εντεροβάκιλλους και δεν χρησιμοποιείται αν η λοίμωξη προέρχεται από gram + βακίλλους - +/- βανκομυκίνη
Πίνακας 9. Πρόληψη της νοσοκομειακής πνευμονίας Συνιστώνται σαφώς Ενθαρρύνονται Πειραματικά Δεν συνιστώνται Ανάρροπη θέση μειώνει τον κίνδυνο εισρόφησης Χρήση σουλκραφάτης αντί των Η2 ανταγωνιστών ή των αντιόξινων για την διατήρηση του γαστρικού φραγμού Συνεχείς αναρροφήσεις των υπογλωττιδικών εκκρίσεων σε ασθενείς με αναπνευστήρα (μικρή εμπειρία Εκλεκτική αποστείρωση του Γ.Σ (δεν μειώνεται η θνησιμότητα, μεγάλο το κόστος, κατάχρηση αντιβιοτικών με πιθανή αύξηση της ανθεκτικότητας Αποφυγή επαφής (χρήση μάσκας, πλύσιμο χεριών μετά την επαφή) προλαμβάνει την μετάδοση διαφόρων παθογόνων μικροβίων Τοπικά ενδοτραχειακή ενστάλλαξη ή χορήγηση με αερόλυμα αντιμικροβιακών φαρμάκων με εξαίρεση τους ασθενείς με κυστική ίνωση και ίσως με βρογχεκτασίες
Πίνακας Κύριοι παράγοντες κινδύνου για ειδικά παθογόνα μικρόβια στην ενδονοσοκομειακή πνευμονία ΠΑΘΟΓΟΝΟ ΜΙΚΡΟΒΙΟ ΠΑΡΑΓΟΝΤΑΣ ΚΙΝΔΥΝΟΥ Χρυσίζων σταφυλόκοκκος Κώμα, τραύμα κεφαλής, πρόσφατη γρίππη, ιστορικό ε.φ. χρήσης ναρκωτικών ουσιών, Σ.Δ., νεφρική ανεπάρκεια Χρυσίζων σταφυλόκοκος ανθεκτικός στην μεθυκιλλίνη Χρήση αντιβιοτικών πριν την έναρξη της πνευμονίας, παρατεινόμενη μηχανική αναπνοή Pseudomonas aeruginosa Παρατεινόμενη παραμονή στην Μ.Ε.Θ., στεροειδή, αντιβιοτικά, παθήσεις της αρχιτεκτονικής του πνεύμονα (βρογχεκτασίες, κυστική ίνωση), κακή διατροφή Αναερόβια Εισρόφηση, πρόσφατες χειρουργικές επεμβάσεις κοιλίας Acineobacter spp. Αντιβιοτικά πρίν την έναρξη της πνευμονίας και μηχανικός αερισμός