Δες το καλό μέσα σου και στους άλλους: Η αξία των δυνατών στοιχείων του χαρακτήρα Πεζηρκιανίδης Χρήστος MSc, PhDc, Ψυχολόγος Π.Α. & Μέλος ΕΕΘΕΨΥ
ΤΟ ΘΕΜΑ ΜΑΣ 1. Η αφήγηση της ιστορίας μας 2. Η περιγραφή των άλλων 3. Η εστίαση στις θετικές ποιότητες 4. Τα οφέλη για το ευ ζην ΘΕΩΡΙΑ & ΑΣΚΗΣΕΙΣ
Η ΟΥΣΙΑ ΤΩΝ ΔΥΝΑΤΩΝ ΣΤΟΙΧΕΙΩΝ Αποτελούν το βούτυρο στο ψωμί της αφήγησής μας Ένας νέος τρόπος αντιμετώπισης του εαυτού μας Ένας νέος τρόπος να μιλάμε για εμάς Ένας νέος τρόπος να κατασκευάζουμε τη δική μας πραγματικότητα
Η ΔΥΝΑΜΗ ΤΗς ΑΦΗΓΗΣΗΣ 1/5 Αφήγηση: η σύνδεση του παρελθόντος με το παρόν μας με τα δικά μας λόγια 1. Οι λέξεις που χρησιμοποιούμε για να περιγράψουμε το ποιοι είμαστε στο σήμερα Τα επίθετα Οι εκφράσεις Τα νοήματα Απλές ή σύνθετες Επιφανειακές ή βαθύτερες Σκληρές ή μαλακές
Η ΔΥΝΑΜΗ ΤΗς ΑΦΗΓΗΣΗΣ 2/5 2. Η εξιστόρηση των γεγονότων της ζωής μας και η αντίληψη του αντίκτυπου που έχουν στο παρόν μας, στο ποιοι είμαστε 3. Αυτό που είμαστε ορίζεται από την πραγματικότητα που κατασκευάζουμε μέσω της αφήγησής μας 4. Εξωτερική και εσωτερική αφήγηση
Η ΔΥΝΑΜΗ ΤΗς ΑΦΗΓΗΣΗΣ 3/5 5. Εμποτισμένη με συναισθήματα (διαφορετική ανάλογα με τα συνδεόμενα συναισθήματα) Νοσταλγία vs Πικρία Χαρά vs Λύπη Φόβος vs Θυμός
Η ΔΥΝΑΜΗ ΤΗς ΑΦΗΓΗΣΗΣ 4/5 6. Πάντα στην αφήγηση είναι παρόντα άλλα άτομα Φυσική παρουσία ή μετέπειτα αφήγηση Σύνδεση των συμβάντων με τα συγκεκριμένα άτομα Συνοδεύουν την ιστορία μας Την τελευταία φορά που ξεκαρδίστηκες στο γέλιο, που αισθάνθηκες ότι η ζωή σου έχει νόημα, που ένιωσες υπερηφάνεια για ένα κατόρθωμα, είχες κοντά σου άλλους ανθρώπους (Seligman, 2011)
Η ΔΥΝΑΜΗ ΤΗς ΑΦΗΓΗΣΗΣ 5/5 Το πώς αφηγούμαστε τη ζωή μας επηρεάζει το πώς βλέπουμε τον εαυτό μας στο σήμερα Επηρεάζει το τι νιώθουμε στο παρόν
ΑΣΚΗΣΗ Δημιουργήστε ΔΥΑΔΕΣ Πείτε το όνομά σας στον διπλανό σας. Γνωριστείτε Σκεφτείτε τρεις λέξεις, που σας περιγράφουν (ψυχικά) και συστηθείτε Αν επιθυμείτε, μοιραστείτε και κάποιες γενικές πληροφορίες για εσάς
ΝΑ ΣΟΥ ΠΩ ΜΙΑ ΙΣΤΟΡΙΑ Βρείτε 1 συμβάν, πρόσωπο ή πράγμα-σταθμό στη ζωή σας (θετικό ή αρνητικό), που χάρη σε αυτό είστε σήμερα αυτός/ή που είστε σε μεγάλο βαθμό. Μιλήστε για αυτό ο ένας στον άλλον. Περιγράψτε το αδρά, όπως και τον αντίκτυπό του πάνω σας. Αντιστοιχίστε τον αντίκτυπο του συμβάντος σε εσάς με τουλάχιστον ένα στοιχείο από τη λίστα. Τι μάθατε από αυτό;
24 ΔΥΝΑΤΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΑ Δημιουργικότητα Περιέργεια Κριτική σκέψη Επιθυμία για μάθηση Προοπτική Γενναιότητα Επιμονή Ακεραιότητα Ζωντάνια Ευγνωμοσύνη Ελπίδα Χιούμορ Αγάπη Καλοσύνη Κοινωνική νοημοσύνη Υπευθυνότητα Αμεροληψία Ηγεσία Συγχώρεση Μετριοφροσύνη Σύνεση Αυτοέλεγχος Εκτίμηση του ωραίου Πνευματικότητα
ΑΝΑΔΙΑΤΥΠΩΣΤΕ ΤΗΝ ΑΦΗΓΗΣΗ ΣΑς Εξιστορήστε και πάλι τον αντίκτυπο που είχε αυτός ο παράγοντας στη ζωή σας εστιάζοντας μόνο στα δυνατά στοιχεία που σας βοήθησε να αναπτύξετε
ΤΙ ΠΕΤΥΧΑΜΕ; 1. Φτιάξατε την αφήγησή σας εξελίσσομαι (σύνδεση παρελθόντος με παρόν) 2. Αλλάξατε την αφήγησή σας Εξιστορήσατε τη ζωή σας με βάση τα δυνατά σας στοιχεία Αλλάζοντας την αφήγησή σου, αλλάζει το ποιος είσαι σήμερα Μια θετική αφήγηση μας κάνει περισσότερο ικανοποιημένους από τον εαυτό μας και βιώνουμε περισσότερα θετικά συναισθήματα Εμείς κατασκευάζουμε την πραγματικότητά μας Αρκεί να αλλάξουμε τον τρόπο με τον οποίο την κατασκευάζουμε Εκπαιδευόμαστε σε αυτό, θέλει προσπάθεια αλλά είναι εφικτό
Η ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΤΩΝ ΑΛΛΩΝ Συχνά στην περιγραφή μας εστιάζουμε στα αρνητικά στοιχεία των άλλων Δε βλέπουμε το καλό μέσα τους, πίσω από κάποιες συνήθειες ή συμπεριφορές τους Εστίασε στα θετικά Χρησιμοποίησε λιγότερο σκληρές λέξεις για να περιγράψεις αυτά που σε δυσκολεύουν ΑΛΛΑΓΗ ΛΕΞΕΩΝ ΑΛΛΑΓΗ ΑΦΗΓΗΣΗΣ ΑΛΛΑΓΗ ΣΥΝΑΙΣΘΗΜΑΤΟΣ
Η ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΤΩΝ ΑΛΛΩΝ Κατασκεύασε αλλιώς τη σχέση σας μέσα σου, αφηγήσου τη διαφορετικά, πιο θετικά Εστίασε στα δυνατά του στοιχεία Π.χ. Δεν είναι «ψυχαναγκαστικός», χαρακτηρίζεται από επιμονή Δεν είναι «χαζός γιατί δεν ακολουθεί την πεπατημένη», είναι δημιουργικός Η αφήγησή σου για τον άλλον θα γίνει πιο θετική κι εσύ πιο ικανοποιημένος από αυτόν και τη σχέση σας 1 κομπλιμέντο την ημέρα για κάθε σχέση
ΔΥΝΑΤΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΤΟΥ ΧΑΡΑΚΤΗΡΑ Έως το 2000 η Επιστήμη της Ψυχολογίας δεν είχε ασχοληθεί με τις αρετές και τα δυνατά στοιχεία Έμφαση στις ψυχικές διαταραχές Η Θετική Ψυχολογία στράφηκε στις θετικές συνέπειες της καλλιέργειας θετικών, ατομικών παραγόντων
ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ ΔΥΝΑΤΩΝ ΣΤΟΙΧΕΙΩΝ ΧΑΡΑΚΤΗΡΑ VIA Seligman & Peterson, 2004 Online συμπλήρωση - http://www.viacharacter.org VIA120: Πεζηρκιανίδης & Σταλίκας Προσαρμογή, υπό διαδικασία στάθμισης στην Ελλάδα
ΟΜΩΣ ΤΙ ΕΙΝΑΙ; Όλα εκείνα τα θετικά κομμάτια του χαρακτήρα μας Επηρεάζουν το πώς σκεφτόμαστε, νιώθουμε και αντιδρούμε Αποτελούν το κλειδί για να είμαστε ο καλύτερός μας εαυτός «Είναι το καλό μέσα μας»
ΚΑΤΗΓΟΡΙΟΠΟΙΗΣΗ VIA Πως προέκυψε; Οι Seligman και Peterson στηρίχθηκαν στις θεωρίες της προσωπικότητας και διεξήγαγαν μελέτες σε όλο τον κόσμο (γλωσσολογικές, ποιοτικές και ποσοτικές) Θεώρησαν πως ο χαρακτήρας των ατόμων περιλαμβάνει διάφορες διαστάσεις με συγκεκριμένη δομή, στην οποία υπάρχουν διάφορα επίπεδα αφαίρεσης
ΠΡΩΤΟ ΕΠΙΠΕΔΟ ΑΦΑΙΡΕΣΗΣ: ΑΡΕΤΕΣ 6 αρετές: Σοφία, Κουράγιο, Ανθρωπιά, Δικαιοσύνη, Εγκράτεια, Υπέρβαση Αξιολογούνται θετικά από κάθε κοινωνική, φιλοσοφική και θρησκευτική παράδοση ανά τον κόσμο Αποτελούν Οικουμενικά Χαρακτηριστικά, ανεξάρτητα από το κοινωνικο-πολιτισμικό πλαίσιο
ΑΡΕΤΕΣ - ΦΥΛΟΓΕΝΕΣΗ Έχουν εξελικτική βάση επικράτησαν ως προδιαθέσεις που εξυπηρετούν την επιβίωση Σοφία: διαχείριση των αλλαγών Κουράγιο: επίτευξη στόχων Ανθρωπιά: φροντίδα των άλλων Δικαιοσύνη: μέσο επίλυσης των διαφορών Εγκράτεια: προστασία από ακρότητες Υπέρβαση: τοποθέτηση των πάντων στην υπηρεσία ενός ανώτερου σκοπού
24 ΔΥΝΑΤΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΤΟΥ ΧΑΡΑΚΤΗΡΑ Δ Ε Υ ΤΕΡΟ ΕΠΙΠΕΔΟ Α Φ Α Ι Ρ ΕΣΗΣ
ΣΟΦΙΑ ΠΕΡΙΕΡΓΕΙΑ: Σου αρέσει να κάνεις ερωτήσεις για τα πάντα και βρίσκεις όλα τα θέματα εξαιρετικά ενδιαφέροντα ΑΓΑΠΗ ΓΙΑ ΜΑΘΗΣΗ: Σου αρέσει να μαθαίνεις νέα πράγματα, διαβάζεις, επισκέπτεσαι μουσεία και είσαι υπέρμαχος της δια βίου μάθησης ΚΡΙΤΙΚΗ ΣΚΕΨΗ: Εξετάζεις προσεκτικά τα πράγματα στη ζωή σου χωρίς να δέχεσαι μασημένη τροφή
ΣΟΦΙΑ ΟΠΤΙΚΗ: Ζυγίζεις τις επιλογές πριν λάβεις απόφαση. Δίνεις συμβουλές στους άλλους, η οπτική σου πάντα τους βοηθάει! ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΚΟΤΗΤΑ: Βρίσκεις νέους τρόπους να κάνεις τα πράγματα και νέους τρόπους να υπάρχουν. Δεν κάνεις τίποτε με τον συμβατικό τρόπο, αν σκέφτεσαι ότι υπάρχει ένας άλλος, καλύτερος!
5 ΔΙΑΦΟΡΕΤΙΚΕς ΛΟΓΙΚΕς ΕΞΗΓΗΣΕΙς
ΚΟΥΡΑΓΙΟ ΖΕΣΗ: Αντιμετωπίζεις όλες τις καταστάσεις με ενθουσιασμό και ζωντάνια. Δεν κάνεις τίποτε με μισή καρδιά. ΓΕΝΝΑΙΟΤΗΤΑ: Δε φοβάσαι τις δυσκολίες ή τον πόνο αλλά τα αντιμετωπίζεις σαν προκλήσεις. Υπερασπίζεσαι αυτό που είναι σωστό ακόμη κι αν οι άλλοι διαφωνούν. Μη σταματάς να αντιμετωπίζεις τους φόβους σου!
ΚΟΥΡΑΓΙΟ ΕΠΙΜΟΝΗ: Δουλεύεις σκληρά για να ολοκληρώσεις αυτό που άρχισες. Δε διασπάσαι εύκολα, όταν ασχολείσαι με κάτι, και σε ικανοποιεί το να φέρνεις σε πέρας τα έργα που ανέλαβες. ΕΙΛΙΚΡΙΝΕΙΑ: Προτιμάς να λες την αλήθεια και ζεις μία αυθεντική ζωή. Είσαι κυρίως ειλικρινής απέναντι στον εαυτό σου.
ΑΝΘΡΩΠΙΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΝΟΗΜΟΣΥΝΗ: Μπορείς να καταλάβεις τα κίνητρα και τα συναισθήματα των άλλων ανθρώπων. Ξέρεις τι χρειάζεται να κάνεις για να προσαρμοστείς σε διαφορετικές κοινωνικές περιστάσεις και να κάνεις τους άλλους να νιώσουν άνετα. ΑΓΑΠΗ: Προσδίδεις πολύ μεγάλη αξία στις στενές σου σχέσεις με τους άλλους, ειδικά στις σχέσεις μοιράσματος και φροντίδας. Σου αρέσει να αγαπάς και να αγαπιέσαι. ΚΑΛΟΣΥΝΗ: Είσαι γενναιόδωρος με τους άλλους και ποτέ δεν είσαι απρόθυμος να τους κάνεις μία χάρη. Τρεις καλές πράξεις
ΔΙΚΑΙΟΣΥΝΗ ΟΜΑΔΙΚΟΤΗΤΑ: Ο καλύτερός σου εαυτός εμφανίζεται, όταν είσαι μέλος μιας ομάδας. Είσαι πιστός και αφοσιωμένος συνεργάτης. Δούλεψε σκληρά για τους κοινούς στόχους! ΑΜΕΡΟΛΗΨΙΑ: Χειρίζεσαι τους ανθρώπους και τις καταστάσεις αντικειμενικά και δίκαια. Δίνεις σε όλους μία ευκαιρία. Να φέρεσαι στους άλλους όπως θα ήθελες να σου φερθούν! ΗΓΕΤΙΚΟΤΗΤΑ: Θριαμβεύεις στην ενθάρρυνση ενός ατόμου ή μιας ομάδας να πετύχει κάτι. Ταυτόχρονα, βοηθάς τους πάντες να νιώθουν ότι ανήκουν αρμονικά στην ομάδα. Οργάνωσε το πρόγραμμα των άλλων!
ΕΓΚΡΑΤΕΙΑ ΑΥΤΟΕΛΕΓΧΟΣ: Ελέγχεις συνειδητά αυτά που νιώθεις και κάνεις. Είσαι ένα πειθαρχημένο άτομο. ΦΡΟΝΗΣΗ: Είσαι προσεκτικός και οι επιλογές σου συνετές. Δεν κάνεις πράγματα που θα μετανιώσεις αργότερα. Φτιάχνεις πρόγραμμα για να πετύχεις τους στόχους σου. ΣΥΓΧΩΡΕΣΗ: Δίνεις πάντα στους άλλους μία δεύτερη ευκαιρία. Η εκδίκηση και το μίσος δε σε εκφράζουν. Άσε το να πάει!
ΜΕΤΡΙΟΦΡΟΣΥΝΗ: Δε σε ενδιαφέρει να είσαι στο προσκήνιο. Προτιμάς να μιλούν τα επιτεύγματά σου. Γνωρίζεις τα δυνατά σημεία και τις αδυναμίες σου. ΕΓΚΡΑΤΕΙΑ
ΥΠΕΡΒΑΣΗ ΕΚΤΙΜΗΣΗ ΤΗΣ ΟΜΟΡΦΙΑΣ: Η ομορφιά και η τελειότητα σου τραβούν την προσοχή. Θαυμάζεις συχνά τη φύση, την τέχνη, τους άλλους ή τις επιστήμες. ΕΛΠΙΔΑ: Αναμένεις πάντα το καλύτερο και προσπαθείς για να το πετύχεις. Πιστεύεις ότι το μέλλον είναι κάτι που μπορείς να ελέγξεις με τις δράσεις σου.
ΕΥΓΝΩΜΟΣYΝΗ Η αναγνώριση των καλών πραγμάτων που υπάρχουν στη ζωή μας και η συνειδητοποίηση ότι σε μεγάλο βαθμό δεν οφείλονται σε εμάς Αναφέρεται σε πρόσωπα, αντικείμενα, τη φύση, την κοινωνία κ.α. Εφαρμόζεται μέσα από εμπρόθετες πράξεις καλοσύνης Η αναγνώριση με ταπεινότητα ότι δε θα ήμασταν αυτό που είμαστε χωρίς τη συνεισφορά άλλων ατόμων ή παραγόντων
ΤΑ ΟΦΕΛΗ ΓΡΑΜΜΑ ΕΥΓΝΩΜΟΣΥΝΗΣ Τα άτομα που βιώνουν ευγνωμοσύνη και την εκφράζουν στοχευμένα: Βιώνουν πληθώρα θετικών συναισθημάτων Απολαμβάνουν τα πράγματα στη ζωή τους Χτίζουν γερές σχέσεις Έχουν βελτιωμένη υγεία Αντιμετωπίζουν με επιτυχία τις δυσκολίες
ΥΠΕΡΒΑΣΗ ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ: Έχεις ισχυρές πεποιθήσεις για το νόημα της ζωής και των πάντων. Πιστεύεις σε κάτι ανώτερο. ΧΙΟΥΜΟΡ: Σου αρέσει να γελάς, να πειράζεις τους άλλους και να αυτοσαρκάζεσαι.
ΔΥΝΑΤΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ & ΘΕΤΙΚΑ ΣΥΝΑΙΣΘΗΜΑΤΑ Ακυρώνουν την επίδραση των αρνητικών συναισθημάτων Θετικά συναισθήματα (Χαρά, αγάπη, ενδιαφέρον, ευγνωμοσύνη) Διευρύνουν τη σκέψη και τη δράση Δομούν φυσικούς, νοητικούς, κοινωνικούς πόρους Προωθούν το σωματικό και ψυχολογικό ευ ζην
ΔΥΝΑΤΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ & ΨΥΧΙΚΗ ΑΝΘΕΚΤΙΚΟΤΗΤΑ Η εφαρμογή τους και η επακόλουθη βίωση θετικών συναισθημάτων ενισχύουν την ψυχική ανθεκτικότητα των ατόμων Ικανότητα προσαρμογής στην πρότερη λειτουργική κατάσταση έπειτα από την έκθεση σε ένα έντονα ψυχοπιεστικό ή τραυματικό συμβάν Συνεπακόλουθα, προστατεύουν τα άτομα από την ψυχική νόσο, όπως η κατάθλιψη και το άγχος.
ΔΥΝΑΤΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ & ΕΥ ΖΗΝ Ζέση, Αγάπη Ελπίδα: στενή σχέση με την ευτυχία Η εφαρμογή και η καλλιέργεια των δυνατών στοιχείων σε διάφορα πλαίσια προκαλούν: Υψηλά επίπεδα ικανοποίησης από τη ζωή Υψηλά επίπεδα αυτό-ικανοποίησης, αυτοπεποίθησης, αυτογνωσίας και αυτοεκτίμησης
ΔΥΝΑΤΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ & ΕΥ ΖΗΝ Η εξάσκηση των δυνατών στοιχείων βοηθάει τα άτομα να θέσουν πιο προσιτούς στόχους και να προσπαθήσουν σκληρότερα για αυτούς. Η αναγνώριση, η εκτίμηση και η ενίσχυση των δυνατών στοιχείων των ανθρώπων, με τους οποίους σχετιζόμαστε, οδηγεί στο χτίσιμο θετικών σχέσεων και στην ικανοποίηση από αυτές.
ΑΝΑΓΝΩΡΙΣΗ ΤΩΝ ΔΥΝΑΤΩΝ ΣΤΟΙΧΕΙΩΝ Αναγνωρίστε τα δυνατά στοιχεία του χαρακτήρα σας Εφαρμόστε τα σε σταθερή βάση Προσπαθήστε να καλλιεργήσετε και στοιχεία που δεν είναι χαρακτηριστικά σας Αναγνωρίστε και εστιάστε στα δυνατά στοιχεία των γύρω σας
ΕΥΧΑΡΙΣΤΩ ΜΕΣΑ ΑΠΟ ΤΗΝ ΚΑΡΔΙΑ ΜΟΥ! Email: christospez@hotmail.com