ιαχείριση Αποθεµάτων 1
Περιεχόµενα Εισαγωγή Κόστος Αποθεµάτων Κατηγορίες Αποθεµάτων Στρατηγικές µείωσης των αποθεµάτων 2
Εισαγωγή Πως δηµιουργούνται τα αποθέµατα? Όταν οι ποσότητες εισαγωγής πρώτων υλών, εξαρτηµάτων, προϊόντων σε ένα σύστηµα (εργοστάσιο, αποθήκη, κτλ.) ξεπερνούν τις ποσότητες εξαγωγής τους απότοσύστηµα
Εισαγωγή Ως απόθεµα θεωρείται κάθε υλικό, εξάρτηµα η τελικό προϊόν που διατηρείται σε κάποιο σηµείο µίας αλυσίδα εφοδιασµού για µία µελλοντική ζήτηση Κύριες λειτουργικές χρήσεις: Αντιµετώπιση της αβεβαιότητας της ζήτησης και του εφοδιασµού Πρόνοια για ειδικά γεγονότα (π.χ. απεργίες, κλείσιµο εργοστασίου προµηθευτή) Αξιοποίηση οικονοµιών κλίµακας (οικονοµική παραγωγή, µεταφορά φορτίων) Αποσύζευξη των δραστηριοτήτων της αλυσίδας εφοδιασµού ιευκόλυνση της µεταφοράς υλικών
Εισαγωγή «...τα αποθέµατα διατηρούνται σε ένα σύστηµα-δίκτυο εφοδιασµού προκειµένου να αντιµετωπιστούν ατέλειες και αδυναµίες στις διαδικασίες του συστήµατος.»
Εισαγωγή Το απόθεµα έχεικόστος: χρηµατοδότηση της λειτουργίας ενός δικτύου εφοδιασµού κόστος ευκαιρίας εφόσον κεφάλαια που έχουν δεσµευθεί για την λειτουργία µίαςαλυσίδαςεφοδιασµού δεν µπορούν να χρησιµοποιηθούν σε άλλη δραστηριότητα ή να επενδυθούν αλλού Πολλοί θεωρούν ότι το απόθεµα αποτελεί κεφάλαιο σε µία επιχείρηση, στην πραγµατικότητα όµως αποτελεί υποχρέωση διότι η παρουσία του και µόνο δηµιουργεί δαπάνες
Εισαγωγή Κίνητρα για χαµηλά επίπεδα αποθεµάτων Κόστος διατήρησης αποθεµάτων (inventory holding cost) Εποχιακή ζήτηση Κίνητρα για υψηλά επίπεδα αποθεµάτων Εξυπηρέτηση πελατών Έγκαιρη παράδοση, Stock outs, Backorders Κόστος παραγγελίας Χρόνος λήψης αποφάσεων Χρόνος επιλογής προµηθευτών & καθορισµού συµφωνίας Χρόνος αποστολής & παραλαβής Κόστος προετοιµασίας (+χρόνος) νέας εργασίας Χρήση εργατικού δυναµικού & εξοπλίσµου/εγκαταστάσεων Κόστος µεταφοράς (In bound - Out bound) Πληρωµές σε προµηθευτές Οικονοµίες κλίµακας, Αναµενόµενη αύξηση τιµών κ.α.
Κόστος του Αποθέµατος Οι βασικές συνιστώσες κόστους του αποθέµατος είναι: Κόστος ιατήρησης, Αποθήκευσης και Μεταφερόµενου Αποθέµατος Κόστος Προµήθειας ή Παραγωγής Κόστος Εξάντλησης (ή εξυπηρέτησης πελατών) Κόστος ιαχείρισης Παραγγελιών & Εντολών Παραγωγής
Κόστος του Αποθέµατος Κόστος ιατήρησης Η διατήρηση αποθέµατος εντός µίαςχρονικήςπεριόδου συνεπάγεται τέσσερις κατηγορίες δαπανών: Χρηµατοοικονοµικής εξυπηρέτησης τραπεζικό επιτόκιο βραχυπρόθεσµου δανεισµού (προϊόντα χαµηλής αξίας και χαµηλής ετήσιας δαπάνης) κόστος ευκαιρίας σε συνδυασµό µε τον δείκτη απόδοσης των ιδίων κεφαλαίων της επιχείρησης (ακριβά προϊόντα µε µεγάλους ρυθµούς απαξίωσης) Ιδιοκτησίας Ασφάλιστρα (2-3%) + Φόροι (2-5%) σε συνάρτηση µε τηναξίατου αποθέµατος Κινδύνων Απαξίωση (7-20% ανάλογα µε την κυκλοφοριακή ταχύτητα), απώλειες, καταστροφές και συρρίκνωση Έµµεσων
Κόστος του Αποθέµατος Κόστος Αποθήκευσης Εάν η αποθήκευση αποτελεί εσωτερική λειτουργία και δεν έχει ανατεθεί σε κάποιο τρίτο (3PL), τότε εµφανίζονται κάποιες γενικές κατηγορίες κόστους: Κτίρια (ενoίκια, φόρoι, απoσβέσεις) 25% Παρoχές (ηλεκτρισµός, θέρµανση, συντήρηση) 15% Εξoπλισµός (ενoίκιo, leasing, συντήρηση, απόσβεση) 11% Άµεσα Εργατικά 40% ιοίκηση 9% Η κατανοµή διαφέρειανάλoγα µε τις συνθήκες (πρoϊόντα, περιoχή, κτίρια, συστήµατα διακίνησης µηχανογράφηση κ.α.). Το ολικό κόστoς απoθήκευσης αυξάνει καθώς αυξάνεται o αριθµός τωv απoθηκών σε ένα σύστηµα διανoµής
Κόστος του Αποθέµατος απάνες Ενοίκια (κτίριων & εξοπλισµού) Φορολογία Εργατικού υναµικού Μισθοδοσία & Ασφάλιση Προγραµµατιστών & ιεύθυνσης Παροχές (Ηλεκτρισµός, Θέρµανση, Ύδρευση, Καύσιµα, Τηλεφωνία) Leasing Τερµατικών Σταθµών απάνες ικτύων & Τηλεπικοινωνιών Συντήρηση Κτιρίων & Εξοπλισµού Ασφαλίσεις Υλικά Συσκευασίας & Ανταλλακτικά Καύσιµα Αναλώσιµα Αµοιβή Υπηρεσιών Αποθήκευσης Τρίτων Ασφάλεια χώρων Υλικά συσκευασίας Πάγια Κόστος Ιδιοκτησίας Κτιρίων & Εξοπλισµού Κόστος Ιδιοκτησίας Οχηµάτων Κόστος Ιδιοκτησίας Γραφείων Κόστος Ιδιοκτησίας Συστηµάτων & Λογισµικού ιοίκησης Κόστος Ιδιοκτησίας Μηχανογραφικής Υποδοµής
Κόστος του Αποθέµατος ραστηριότητες και αντίστοιχο ποσοστό (%) επί του συνολικού λειτουργικού κόστους Παραλαβή (Receiving) 15% Τοποθέτηση στα Ράφια (Storage) 20% Eτοιµασία Παραγγελιών (Order Picking) 50 έως 65% Αυξηµένο κόστος λόγω υπερβολικής τµηµατοποίησης των αγορών, σύντµηση των χρόνων παράδοσης, εισαγωγή συστηµάτων Just in Time κ.α. Αποστολή (Shipping ) 15%
Κόστος του Αποθέµατος Κόστος Αποθήκευσης Οι ιδιόκτητες αποθήκες απαιτούν υψηλή επένδυση κεφαλαίων και ως εκ τούτου χρησιµοποιούνται από επιχειρήσεις που διακινούν µεγάλες ποσότητες αποθεµάτων Μεγάλες αλυσίδες λιανικής πώλησης διότι διακινούν µεγάλες ποσότητες αγαθών σε τακτική βάση Βιοµηχανικές-κατασκευαστικές επιχειρήσεις για την διανοµή έτοιµων προϊόντων Ωστόσο, για να αποδώσουν τα κεφάλαια απαιτείται πλήρης εκµετάλλευση κάτι το οποίο είναι δύσκολο αν η ζήτηση των προϊόντων παρουσιάζει διακυµάνσεις
Κόστος του Αποθέµατος Κόστος Μεταφερόµενου Αποθέµατος Πρόσθετο κόστος διατήρησης που εξαρτάται από την ποσότητα του αποθέµατος που βρίσκεται σε µεταφορά και από την χρονική διάρκεια της µεταφοράς (Αξία αποθέµατος)x(µέρες µεταφοράς)x(συντελεστής κόστους διατήρησης) Αύξηση της ταχύτητας µεταφοράς επιφέρει µείωση του κόστους του µεταφεροµένου αποθέµατος, ωστόσο αυξάνεται ο ναύλος Θαλάσσια vs Αεροπορικής µεταφοράς
Κόστος του Αποθέµατος Κόστος Εξάντλησης Ότανοπελάτηςήοχρήστηςενόςείδουςδεντοβρίσκει την στιγµή που το χρειάζεται υπάρχουν συνέπειες που µεταφράζονται σε κόστος Κόστος Παραγωγής (λόγω απουσίας υλικών) Κόστος Μεταφοράς (µη αποστολή στις προγραµµατισµένες ηµεροµηνίες + αυξηµένα κόµιστρα) ιαχειριστικό Κόστος (διάσπαση παραγγελιών κ.α.) Απώλεια πελατών και εισοδηµάτων (ιδιαίτερα µεγάλο κόστος όταν τα προϊόντα δεσµεύουν τους πελάτες µε υψηλές επενδύσεις συναλλαγής)
Κόστος του Αποθέµατος Κόστος Εξάντλησης Είναι ανέφικτο να µηδενιστεί κάθε περίπτωση εξάντλησης του αποθέµατος Το κόστος εξάντλησης είναι ιδιαίτερα υψηλό στην περίπτωση της απώλειας πωλήσεων και ιδιαίτερα στην περίπτωση αγαθών που είναι κρίσιµα Σε αυτήν την περίπτωση οι επιχειρήσεις καθορίζουν υψηλά αποθέµατα ασφαλείας Στις άλλες περιπτώσεις η εξάντληση µπορεί να αντιµετωπιστεί µε έκτακτες παραγγελίες ανανέωσης (backordering) ή µε προσπάθειαυποκατάστασης του αγαθού µε κάποιο ισοδύναµο
Κόστος του Αποθέµατος Κόστος ιαχείρισης Παραγγελιών Περιλαµβάνει όλες τις δαπάνες που γίνονται κάθε φορά που ανατίθεται παραγγελία σε προµηθευτή ή δίδεται εντολή παραγωγής νέας παρτίδας προϊόντος σε µία γραµµή εργοστασίου: Έντυπα παραγγελιών Κόστη ταχυδρόµησης και τηλεπικοινωνιών Κόστος χρόνου υπολογιστών, αδειών λογισµικού και δικτύων Κόστος έρευνας αγοράς και σχεδιασµού προδιαγραφών Κόστος επιθεώρησης Κόστος παρακολούθησης της πορείας της παραγγελίας Κόστος διοίκησης Κόστος χώρου και αναλώσιµων
Κόστος του Αποθέµατος «...καθώς τα στοιχεία και οι συνιστώσες του κόστους µεταβάλλονται ανάλογα µε το ύψος των αποθεµάτων αλλάζει και το συνολικό κόστος διατήρησης αποθεµάτων.»
Κατηγορίες Αποθεµάτων Η χρήση συστηµάτων διοίκησης αποθεµάτων µειώνουν το απόθεµα, ωστόσο δραστικές µειώσεις προκύπτουν µόνο όταν αντιµετωπιστούν οι αιτίες που δηµιουργούν ανάγκη τήρησης αποθεµάτων Κατηγοριοποίηση Αποθεµάτων Κυκλικά (cycle inventory) Ασφαλείας (safety) Αναµονής (anticipation) Σε κίνηση (pipeline)
Κατηγορίες Αποθεµάτων Κυκλικά Αποθέµατα Tο τµήµα του συνολικού αποθέµατος που προσδιορίζεται άµεσα από το ύψος της παραγγελίας (µέγεθος παρτίδας) Το ύψος του κυκλικού αποθέµατος εξαρτάται από τον χρόνο ανάµεσα σε δύο παραγγελίες. Αν για παράδειγµα γίνεταιµία παραγγελία κάθε πέντε εβδοµάδες, το µέσο µέγεθος της παραγγελίας θα πρέπει να ισούται µε την ζήτηση για πέντε εβδοµάδες. Όσο µεγαλύτερη είναι η χρονική περίοδος ανάµεσα σε δύο παραγγελίες τόσο µεγαλύτερο θα είναι το κυκλικό απόθεµα
Κατηγορίες Αποθεµάτων Αποθέµατα Ασφαλείας Γιανααποφύγουνπροβλήµατα εξυπηρέτησης των πελατών και µη διαθεσιµότητας εξαρτηµάτων οι επιχειρήσεις συχνά κρατάνε ένα απόθεµα ασφαλείας Γιαναδηµιουργήσει µια επιχείρηση απόθεµα ασφαλείας είτε κάνει µία παραγγελία νωρίτερα από ότι θα χρειαζόταν πραγµατικά, είτε παραγγέλνει µεγαλύτερη ποσότητα από αυτή που υπολογίζουν ότι χρειάζονται
Κατηγορίες Αποθεµάτων Αποθέµατα Αναµονής Tο απόθεµα πουχρησιµοποιείται για να απορροφήσει ανόµοια ζήτηση κατά την διάρκεια µίας περιόδου. Για παράδειγµα, οι βιοµηχανίες κλιµατιστικών αντιµετωπίζουν το 90% της ζήτησης τους µέσα σε τρεις µήνες, κρατάνε αποθέµατα από τους προηγούµενους µήνες αναµένοντας την αύξηση της ζήτησης κατά τους καλοκαιρινούς µήνες
Κατηγορίες Αποθεµάτων Αποθέµατα Κίνησης Αποθέµατα που µετακινούνται από σηµείο σε σηµείο στο σύστηµα ροής υλικών της αλυσίδας εφοδιασµού Αποτελεί τις παραγγελίες που έχουν γίνει αλλά δεν έχουν παραλειφθεί ακόµα Υπολογίζεται µέσα από τη µέση ζήτηση κατά το χρόνο που µεσολαβεί µεταξύ της παραλαβής δύο παραγγελιών
Κατηγορίες Αποθεµάτων Παράδειγµα: Ένα εργοστάσιο στέλνει ένα φορτίο από το προϊόν Α σε έναν έµπορο. Η µέση ποσότητα κάθε αποστολής είναι 280 κοµµάτια. Η µέση ζήτηση του χονδρέµπορού είναι 70 κοµµάτια την εβδοµάδα και ο χρόνος αποστολής από το εργοστάσιο στον έµπορο είναι 3 εβδοµάδες. Πόσο κυκλικό απόθεµα και πόσο απόθεµα σεκίνησηθα πρέπει να κρατάει ο έµπορος;
Κατηγορίες Αποθεµάτων Κυκλικό απόθεµα: Q 2 = 280 2 Απόθεµα σεκίνηση: D L = dl = = 210κοµµάτια = 140 κοµµάτια = (70κοµµάτια / εβδοµάδα )(3εβδοµάδες ) d: µέση ζήτηση για µία περίοδο L: οι περίοδοι µεταξύ δύο παραλαβών
Τακτικές Μείωσης των Αποθεµάτων Τα αποθέµατα λόγω αβεβαιότητας της ζήτησης µπορεί να µειωθούν αισθητά αν µειωθούν οι χρόνοι παράδοσης στους πελάτες και βελτιωθεί η αξιοπιστία των παραδόσεων αν το σύστηµα προβλέψεων καταστεί αξιόπιστο αν µειωθεί ο αριθµός των προµηθευτών και αυξηθεί η συχνότητα των παραδόσεων αν χρησιµοποιούνται τοπικοί προµηθευτές αν µειωθεί η σπατάλη, οι νεκροί χρόνοι, οι ποιοτικές αστοχίες, το κόστος των παραγγελιών και το κόστος εκκίνησης των παραγωγικών διαδικασιών
Τακτικές Μείωσης των Αποθεµάτων Πρωτεύουσες τακτικές µείωσης αποθεµάτων (αν υπάρχει ανάγκη µείωσης αποθεµάτων) ευτερεύουσες τακτικές µείωσης του κόστους των πρωτευουσών τακτικών και της ανάγκης για διατήρηση αποθέµατος
Τακτικές Μείωσης των Αποθεµάτων Κυκλικά Αποθέµατα Πρωτεύουσες τακτικές Μείωση µεγέθους παραγγελίας ευτερεύουσες τακτικές Βελτιστοποίηση διαδικασιών παραγγελίας και προετοιµασίας για νέες λειτουργίες ώστε να µειωθούν τα αντίστοιχα κόστη Αύξηση του βαθµού στον οποίο η ίδια εργασία µπορεί να επαναληφθεί
Τακτικές Μείωσης των Αποθεµάτων Αποθέµατα Ασφαλείας Πρωτεύουσες τακτικές Μικρότερες παραγγελίες Τοποθέτηση παραγγελιών πιο κοντά στον χρόνο που θέλουµε να γίνει η παραλαβή ευτερεύουσες τακτικές Βελτίωση προβλέψεων ζήτησης Μείωση χρόνου ανάµεσα σε δύο παραλαβές Μείωση αβεβαιότητας προµηθειών Έµφαση σε εργασία και µηχανές
Τακτικές Μείωσης των Αποθεµάτων Αποθέµατα Αναµονής Πρωτεύουσες τακτικές Αντιστοίχηση ρυθµού ζήτησης µε ρυθµό παραγωγής ευτερεύουσες τακτικές ηµιουργία νέων προϊόντων µε διαφορετικούς κύκλους ζήτησης Προώθηση προϊόντων εκτός εποχής ιαφορετική τιµολόγηση προϊόντων εκτός εποχής
Τακτικές Μείωσης των Αποθεµάτων Αποθέµατα Κίνησης Πρωτεύουσες τακτικές Μείωση χρόνου ανάµεσα στις παραλαβές ευτερεύουσες τακτικές Επιλογή προµηθευτών, εταιρειών µεταφοράς που ανταποκρίνονται γρηγορότερα Βελτίωση του χειρισµού των υλικών µέσα στο εργοστάσιο Πληροφοριακά συστήµατα που θα βελτιώσουν τις καθυστερήσεις πληροφοριών µεταξύ της επιχείρησης και των προµηθευτών
Τακτικές Μείωσης των Αποθεµάτων Η αποστολή του ιευθυντή Αποθεµάτων Η βελτιστοποίηση των επιπέδων αποθεµάτων Η µείωσητουκόστουςδιατήρησηςκαιτηςποικιλίας των κωδικών Η επίτευξη διεθνών προτύπων ποιότητας και ιχνηλασιµότητας Η µεγιστοποίηση των επιπέδων εξυπηρέτησης και της κυκλοφοριακής ταχύτητας σε συνδυασµό µε την µείωση των λαθών