Α.Τ.Ε.Ι ΚΑΒΑΛΑΣ ΣΧΟΛΗ: ΔΙΟΙΚΗΣΗ ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ ΤΜΗΜΑ: ΔΙΟΙΚΗΣΗ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΘΕΜΑ <<ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΟ ΣΧΕΔΙΟ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΝΟΜΟΥ ΠΙΕΡΙΑΣ>>

Α.Τ.Ε.Ι ΚΑΒΑΛΑΣ ΣΧΟΛΗ: ΔΙΟΙΚΗΣΗ ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ ΤΜΗΜΑ: ΔΙΟΙΚΗΣΗ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΘΕΜΑ <<ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΟ ΣΧΕΔΙΟ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΝΟΜΟΥ ΠΙΕΡΙΑΣ>> ΕΠΙΒΛΕΠΩΝ ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ ΜΑΜΑΛΗΣ ΣΠΥΡΙΔΩΝ ΣΠΟΥΔΑΣΤΡΙΑ ΤΕΚΤΟΝΟΠΟΥΛΟΥ ΚΥΡΙΑΚΗ 2014 1

Αφιερωμένο στην μνήμη του Πατέρα μου Χάρη και στην Οικογένειά μου, την Μητέρα μου Νίτσα και τον Αδερφό μου Τάσο, που με κόπους και θυσίες αγωνίστηκαν όλοι για να φτάσω ως εδώ! Ευχαριστώ πολύ τις αδελφικές μου φίλες Χριστίνα και Έλενα για την βοήθειά τους όλα αυτά τα χρόνια που ζήσαμε μαζί! Τέλος, ένα θερμό ευχαριστώ στον καθηγητή μου κ. Μάμαλη Σπυρίδων για την καθοδήγησή του! 2

ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1: ΕΙΣΑΓΩΓΗ...7 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2: ΘΕΩΡΗΤΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΤΟΥΡΙΣΜΟΥ 2.1 ΟΡΙΣΜΟΣ ΤΟΥΡΙΣΜΟΥ 8 2.1.1 ΤΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΤΟΥ ΤΟΥΡΙΣΜΟΥ...10 2.2 ΔΙΑΚΡΙΣΕΙΣ ΚΑΙ ΜΟΡΦΕΣ ΤΟΥΡΙΣΜΟΥ..12 2.2.1 ΔΙΑΚΡΙΣΕΙΣ ΤΟΥ ΤΟΥΡΙΣΜΟΥ..12 2.2.2 ΜΟΡΦΕΣ ΤΟΥ ΤΟΥΡΙΣΜΟΥ...13 2.2.3 ΠΛΕΙΟΝΕΚΤΗΜΑΤΑ-ΜΕΙΟΝΕΚΤΗΜΑΤΑ ΤΟΥΡΙΣΜΟΥ...16 2.3 ΣΧΕΔΙΟ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΤΟΥΡΙΣΜΟΥ.17 2.3.1 ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ..17 2.3.2 ΠΡΟΥΠΟΘΕΣΕΙΣ ΥΓΙΟΥΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΤΟΥΡΙΣΜΟΥ...18 2.3.3 ΑΙΤΙΑ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΤΟΥΡΙΣΜΟΥ...19 2.3.4 Ο ΤΟΥΡΙΣΜΟΣ ΚΑΙ Η ΕΠΙΔΡΑΣΗ ΤΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΤΟΥ.20 2.3.5 ΣΥΝΕΠΕΙΕΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΤΟΥΡΙΣΜΟΥ.21 2.4 Η ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΤΩΝ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΩΝ ΠΡΟΟΡΙΣΜΩΝ...22 2.4.1 ΕΡΕΥΝΑ ΜΑΡΚΕΤΙΝΓΚ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΩΝ ΠΡΟΟΡΙΣΜΩΝ...22 2.4.1.1 ΟΡΙΣΜΟΣ ΜΑΡΚΕΤΙΝΓΚ 23 2.4.2 Η ΕΙΚΟΝΑ ΕΝΟΣ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΟΥ ΠΡΟΟΡΙΣΜΟΥ..24 2.4.3 ΝΟΜΟΣ ΠΙΕΡΙΑΣ.24 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3: ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΝΟΜΟΥ ΠΙΕΡΙΑΣ 3.1 Η ΘΕΣΗ ΤΟΥ ΝΟΜΟΥ ΠΙΕΡΙΑΣ ΣΤΗΝ ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ ΚΑΙ ΤΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΤΟΥ..27 3.1.1 ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ ΚΕΝΤΡΙΚΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ.27 3

3.1.2 ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΗ ΠΡΟΣΦΟΡΑ ΣΤΗΝ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ ΚΕΝΤΡΙΚΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ..28 3.1.3 ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΗ ΖΗΤΗΣΗ ΣΤΗΝ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ ΚΕΝΤΡΙΚΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ..28 3.1.4 ΤΟ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΟ ΡΕΥΜΑ ΠΡΟΣ ΤΗΝ ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ 28 3.2 ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΤΟΥ ΝΟΜΟΥ ΠΙΕΡΙΑΣ...29 3.2.1 ΦΥΣΙΟΓΝΩΜΙΑ ΤΗΣ ΠΕΡΙΟΧΗΣ ΤΗΣ ΠΙΕΡΙΑΣ 29 3.2.2 ΙΣΤΟΡΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΚΑΙ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΑ ΣΗΜΕΙΑ ΕΝΔΕΙΑΦΕΡΟΝΤΟΣ 30 3.2.3 ΔΗΜΟΓΡΑΦΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ..32 3.2.4 ΑΝΘΡΩΠΟΓΕΝΕΣ-ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ.33 3.2.5 ΤΟ ΑΚΑΘΑΡΙΣΤΟ ΕΓΧΩΡΙΟ ΠΡΟΙΟΝ ΤΟΥ ΝΟΜΟΥ ΠΙΕΡΙΑΣ 33 3.2.6 ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗ ΑΝΕΡΓΙΑ 34 3.2.7 ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟΙ ΤΟΜΕΙΣ 34 3.2.7.1 ΓΕΩΡΓΙΑ.34 3.2.7.2 ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑ-ΒΙΟΤΕΧΝΙΑ 35 3.2.7.3 ΕΜΠΟΡΙΟ-ΥΠΗΡΕΣΙΕΣ.35 3.2.7.4 ΤΟΥΡΙΣΜΟΣ 36 3.3 ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΤΟΥ ΤΟΥΡΙΣΜΟΥ ΤΗΣ ΠΕΡΙΟΧΗΣ ΤΗΣ ΠΙΕΡΙΑΣ.36 3.3.1 ΤΟ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΟ ΠΡΟΙΟΝ ΤΗΣ ΠΙΕΡΙΑΣ.36 3.3.1.1 ΤΕΧΝΙΚΕΣ ΥΠΟΔΟΜΕΣ...36 3.3.1.2 ΚΟΙΝΩΝΙΚΕΣ ΥΠΟΔΟΜΕΣ.38 3.3.1.2.1 ΥΓΕΙΑ.38 3.3.1.2.2 ΧΩΡΟΙ ΑΝΑΨΥΧΗΣ-ΑΘΛΟΠΑΙΔΙΩΝ...38 3.3.1.3 ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΕΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ..39 3.3.1.3.1 ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΟΙ ΧΩΡΟΙ 39 3.3.1.3.2 ΜΟΥΣΙΑ-ΘΕΑΤΡΑ-ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΕΣ 39 3.3.1.3.3 ΦΕΣΤΙΒΑΛ-ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΕΣ ΕΚΔΗΛΩΣΕΙΣ..40 3.3.2 ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΗ ΠΡΟΣΦΟΡΑ.40 3.3.2.1 ΟΡΙΣΜΟΣ 40 4

3.3.2.2 ΠΑΡΑΘΑΛΑΣΣΙΟΙ ΟΙΚΙΣΜΟΙ ΚΑΙ ΠΑΡΑΛΙΕΣ 41 3.3.2.3 ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΟΙ ΟΙΚΙΣΜΟΙ 41 3.3.2.4 ΚΑΤΑΛΥΜΑΤΑ.43 3.3.2.5 ΧΩΡΟΙ ΕΣΤΙΑΣΕΩΣ ΚΑΙ ΔΙΑΣΚΕΔΑΣΗΣ..43 3.3.2.6 ΑΘΛΗΤΙΚΕΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ..44 3.3.2.7 ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΟΙ ΧΩΡΟΙ & ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΕΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ 45 3.3.2.8 ΕΜΠΟΡΙΚΑ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΑ ΚΑΤΑΣΤΗΜΑΤΑ.45 3.3.3 ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΗ ΖΗΤΗΣΗ 46 3.3.3.1 ΟΡΙΣΜΟΣ.46 3.3.3.2 ΔΙΑΝΥΚΤΕΡΕΥΣΕΙΣ ΣΕ ΞΕΝΟΔΟΧΕΙΑ..46 3.3.3.3 ΔΙΑΝΥΚΤΕΡΕΥΣΕΙΣ ΣΕ ΒΟΗΘΗΤΙΚΑ ΚΑΤΑΛΥΜΑΤΑ ΚΑΙ CAMPING 47 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4: ΤΡΟΠΟΙ ΤΟΥΡΙΣΜΟΥ ΣΤΗΝ ΠΙΕΡΙΑ 4.1 ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΟΙ ΠΡΟΟΡΙΣΜΟΙ ΝΟΜΟΥ 54 4.1.1 ΑΣΤΙΚΟΣ ΤΟΥΡΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΟΣ ΤΟΥΡΙΣΜΟΣ 55 4.1.2 ΑΓΡΟΤΟΥΡΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΠΕΡΙΗΓΗΤΙΚΟΣ ΤΟΥΡΙΣΜΟΣ..56 4.1.3 ΑΘΛΗΤΙΚΟΣ ΚΑΙ ΧΕΙΜΕΡΙΝΟΣ ΤΟΥΡΙΣΜΟΣ 63 4.1.4 ΜΟΡΦΩΤΙΚΟΣ Η ΓΝΩΣΤΙΚΟΣ ΤΟΥΡΙΣΜΟΣ 66 4.1.5 ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΟΣ ΤΟΥΡΙΣΜΟΣ 68 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 5: ΠΡΟΩΘΗΣΗ ΤΟΥΡΙΣΜΟΥ 5.1 ΜΟΡΦΕΣ ΠΡΟΩΘΗΣΗΣ.72 5.2 ΤΟΠΙΚΕΣ ΓΙΟΡΤΕΣ ΑΝΟΙΞΗΣ-ΕΚΔΗΛΩΣΕΙΣ 74 5.3 ΤΟΠΙΚΕΣ ΓΙΟΡΤΕΣ ΚΑΛΟΚΑΙΡΙΟΥ-ΕΚΔΗΛΩΣΕΙΣ.77 5.4 ΤΟΠΙΚΕΣ ΓΙΟΡΤΕΣ ΦΘΙΝΟΠΩΡΟΥ-ΕΚΔΗΛΩΣΕΙΣ..81 5.5 ΤΟΠΙΚΕΣ ΓΙΟΡΤΕΣ ΧΕΙΜΩΝΑ-ΕΚΔΗΛΩΣΕΙΣ...82 5.6 ΤΟΠΙΚΟΙ ΚΟΥΖΙΝΑ ΚΑΙ ΓΕΥΣΕΙΣ.86 5

5.7 ΤΟΠΙΚΑ ΠΡΟΪΟΝΤΑ 87 5.8 ΔΙΑΤΗΡΗΤΕΑ ΚΤΙΡΙΑ.89 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 6: ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ 6.1 ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ «Ο ΤΟΥΡΙΣΜΟΣ ΤΟΥ ΝΟΜΟΥ ΠΙΕΡΙΑΣ-ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΟ ΣΧΕΔΙΟ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΤΟΥ ΝΟΜΟΥ»...91 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 7: ΑΝΑΛΥΣΗ SWOT ΝΟΜΟΥ ΠΙΕΡΙΑΣ 7.1. ΑΝΑΛΥΣΗ SWOT...120 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 8: ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ 8.1 ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗΣ...123 ΚΕΦΛΑΙΟ 9: ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ 9.1 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΟΥ ΣΧΕΔΙΟΥ...125 ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ.139 6

ΠΕΡΙΛΗΨΗ Ο τουρισμός συνιστά ένα ιδιόμορφο φαινόμενο λόγω της προσωρινής μεταβατικής κατάστασης που βρίσκεται ο επισκέπτης, ο οποίος ενεργοποιεί τον τουρισμό. Έχει ποικίλες επιπτώσεις, και λόγω του μεγέθους του, οι επιπτώσεις αυτές είναι πλέον αρκετά σημαντικές. Ιδιαίτερου ενδειαφέροντος αποτελούν οι οικονομικές, πολιτικές και αναπτυξιακές επιπτώσεις του τουρισμού. Στην μελέτη παρουσιάζονται, το ευρύτερο περιβάλλον της Πιερίας (Περιφέρεια Κ. Μακεδονίας) και τα γενικά χαρακτηριστικά του Νομού Πιερίας. Στόχος της παρούσας εργασίας είναι η προβολή του τουριστικού σχεδίου ανάπτυξης του Νομού. Αρχικά γίνεται λεπτομερής παρουσίαση των χαρακτηριστικών στοιχείων του τουρισμού της περιοχής (τουριστική ζήτηση και τουριστική προσφορά) και των γενικότερων χαρακτηριστικών του τουρισμού, καθώς και τα είδη και τις μορφές αυτού. Στην συνέχεια εντοπίζονται οι τρόποι τουρισμού στην Πιερία και αναλύονται οι μορφές και ο τρόπος προώθησης του τουρισμού στον Νομό. Ακόμη, μέσα από την συνέντευξη του προέδρου επιμελητιρίου του Νομού Πιερίας κ.χατζηχριστοδούλου Ηλία, ερευνάται το υπάρχον τουριστικό σχέδιο της περιοχής και μελετάται το μελλοντικό σχέδιο τουριστικής ανάπτυξης του Νομού. Τέλος συνάγονται κάποια συμπεράσματα για τον τουρισμό της εν λόγω περιοχής όπως αυτά προκύπτουν από τα στοιχεία της έρευνας και παραθέτονται προτάσεις αναπτυξιακής ευκαιρίας για τον τουρισμό στο νομό, αναβαθμίζοντας ποιοτικά και οικονομικά την περιοχή. 7

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 ΕΙΣΑΓΩΓΗ Η εκπόνηση της παρούσας μελέτης έγινε στα πλαίσια της πτυχιακής εργασίας και αναφέρεται στο τουριστικό σχέδιο ανάπτυξης του Νομού Πιερίας. Σκοπός της μελέτης αυτής είναι η παρουσίαση του τουριστικού προϊόντος της Πιερίας και η ανάλυση των παραγόντων που διαμορφώνουν την τουριστική ζήτηση και την τουριστική προσφορά. Επίσης μέσα από την μελέτη επιδιώκεται η αναγνώριση και ο εντοπισμός των προβλημάτων - ελλείψεων που υπάρχουν στις τουριστικές υποδομές, ο εντοπισμός των πλεονεκτημάτων και των μειονεκτημάτων της Πιερίας ως τουριστικός προορισμός και η ενδυνάμωση αυτών των στοιχείων. Ακόμη επιχειρείται η τοποθέτηση της Πιερίας στην τουριστική αγορά, τόσο στο εσωτερικό όσο και στο εξωτερικό και τέλος γίνεται αναφορά ανάπτυξης του τουριστικού τομέα. 8

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2 ΘΕΩΡΗΤΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΤΟΥΡΙΣΜΟΥ 2.1 Ορισμός Τουρισμού Μέχρι σήμερα έχουν δοθεί πάρα πολύ ορισμοί σχετικά με τον τουρισμό τόσο από Έλληνες όσο και από ξένους επιστήμονες που έχουν ως αντικείμενό τους το τουριστικό φαινόμενο.αν ανατρέξει κανείς στην βιβλιογραφία θα βρει για τον τουρισμό μια πληθώρα ορισμών, γεγονός που αποδεικνύει και την πολυπλοκότητα του ως φαινόμενο. Παρακάτω παρατίθενται οι πιο αντιπροσωπευτικοί από τους ορισμούς που έχουν δοθεί για τον τουρισμό. (Διονυσοπούλου 2006) Ο πρώτος ορισμός για τον τουρισμό διατυπώθηκε το 1942 από του Hunziker & Krapf σύμφωνα με τον οποίο «τουρισμός είναι το σύνολο των φαινομένων που δημιουργούνται από ένα ταξίδι και από την παραμονή σε ένα μέρος ατόμων που δεν είναι μόνιμοι κάτοικοι, εφ όσων αυτοί δεν π αρουν άδεια παραμονής εκεί και δεν λαμβάνουν μέρος σε καμία εργασία εκδήλωση στην περιοχή». Το 1954 ο Joschka προσεγγίζει τον τουρισμό σαν κατανάλωση (ειδική και επιπρόσθετη). Το 1974 ο Walterspiel τον ορίζει ως μετατόπιση της αγοραστικής δύναμης και ερμηνεύει τις οικονομικές επιπτώσεις του τουρισμού. Το 1975 o Kaspar προσέγγισε τον τουρισμό ως σύστημα και τον όρισε σαν το σύνολο των σχέσεων και φαινομένων που προκύπτουν από ένα ταξίδι και την παραμονή ατόμων σε ένα τόπο, ο οποίος δεν αποτελεί τον κύριο και μόνιμο τόπο διαμονής και εργασίας. 9

Το 1979 ο Leiper ορίζει τον τουρισμό ως ένα σύστημα που εμπεριέχει την εθελούσια μετάβαση και προσωρινή παραμονή ενός ατόμου σε διαφορετικό τόπο από τον τόπο διαμονής του. Το 1982 οι Mathieson &Wall περιγράφουν το τουριστικό γεγονός ως: «την προσωρινή μετακίνηση σε τόπους εκτός της μόνιμης διαμονής και εργασίας, τις δραστηριότητες, που πραγματοποιούνται κατά τη διάρκεια αυτής της παραμονής και τις παρεχόμενες διευκολύνσεις για την κάλυψη των τουριστικών αναγκών». Ως τουρισμό οι Macintosh & Goeldner το 1990 ορίζουν ένα κοινωνικό, ψυχολογικό και οικονομικό φαινόμενο που προκείπτει από την δράση και αντίδραση των παραγώντων: τουρίστας, επισκέπτης, κοινωνία, προορισμού, τουριστική επιχείρηση, κράτος. Ένας πολύ αντιπροσωπευτικός ορισμός που έχει δοθεί είναι από το IRTS 2008 (International Recommendation for Tourism Statistics) όπου παρέχει τις βασικές έννοιες και ορισμούς που έχουν σχέση με τον τουρισμό. Συγκεκριμένα το IRTS 2008 αναφέρει τον τουρισμό ως ένα φανόμενο που έχει ως βάση του την ζήτηση των τουριστών και αναφέρεται στις ενέργειες των επισκεπτών και στον ρόλο τους όσον αφορά την απόκτηση αγαθών και υπηρεσιών. Επιπλέον, ο τουρισμός μπορεί να αναφερθεί και απο την πλευρά της προσφοράς και μπορεί να αναλυθεί ως μία σειρά από παραγωγικές διαδικασίες οι οποίες εξπηρετούν κυρίως τουρίστες. Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Τουρισμού (ΠΟΤ-UNWTO) δίνει τον παρακάτω ορισμό: «Ο τουρισμός περιλαμβάνει τις δραστηριότητες των ανθρώπων που ταξιδεύουν και διαμένουν σε προορισμούς και περιοχές άλλες εκτός από αυτές που αποτελούν το συνηθισμένο περιβάλλον τους και για χρονικό διάστημα που δεν ξεπερνά τον έναν χρόνο, με σκοπό την αναψυχή, την ικανοποίηση των επαγγελματικών τους αναγκών κ.α.» Αυτός ο γενικός ορισμός καθιστά δνατό τον εντοπισμό της τουριστικής δρατηριότητας τόσο σε εγχώριο όσο κι σε διεθνές επίπεδο. Η λεξη «τουρισμός» αναφέρεται σε όλες τις δραστηριότητες των ταξιδιωτών και περιλαμβάνει τους «τουρίστες» (επισκέπτες που διανυκτερεόυν στον προορισμό τους), αλλά και τους «εκδρομείς» (επισκέπτες ημέρας). 10

Έχοντας αναγνώσει όλα τα παραπάνω και λαμβάνοντας υπόψη τους διαφορετικούς ορισμούς για την έννοια του Τουρισμού, προσεγγίζουμε τον Τουρισμό <<Ως κάθε δραστηριότητα που έχει να κάνει με την προσωρινή και βραχυχρόνια μετακίνηση των ανθρώπων σε προορισμούς εκτός από τις περιοχές όπου κανονικά ζούνε και εργάζονται και με τις δραστηριότητες κατά την διάρκεια της παραμονής τους σε αυτούς τους προορισμούς. >> Είναι αποτέλεσμα μεμονωμένης ή ομαδικής μετακίνησης ανθρώπων σε διάφορους τουριστικούς προορισμούς και η διαμονή τους σε αυτούς επί τουλάχιστον ένα 24ωρο με σκοπό την ικανοποίηση των ψυχαγωγικών τους αναγκών. (The Tourism Society,1979) 2.1.1 Τα χαρακτηριστικά του τουρισμού. Ο τουρισμός δεν είναι ένας συμβατικός παραγωγικός κλάδος, αλλά ένα σύμπλεγμα στενά συνδεδεμένων και αλληλοεξαρτώμενων παραγωγικών κλάδων οι οποίοι συμμετέχουν άμεσα ή έμμεσα στην παραγωγή, διαμόρφωση και διάθεση του τουριστικού προϊόντος στην αγορά (Μπριασούλης, 2000) Δηλαδή, ο τουρισμός αποτελείται από ένα πλέγμα δραστηριοτήτων οικονομικού χαρακτήρα τόσο κύριων όσο και δευτερεουσών όπως της διαμονής, της εστίασης, της αναψυχής και άλλων. Επιπλέον, η εννοιολογική και σχεδιαστική προσέγγιση του τουρισμού καθορίζεται κυρίως από τις ιδιαιτερότητες και τις αλληλεξαρτήσεις του τουρισμού με το περιβάλλον στο οποίο εκδηλώνεται. (Pearce 1981/1989) Ο τουρισμός υπήρχε απο παλιά. Το τουριστικό φαινόμενο της Ελλάδας στην αρχαιότητα ήταν συνδεδεμένο με τον ελεύθερο χρόνο και τις δραστηριότητες που μπορούσαν να επιτελεστούν εντός αυτού. Οι διάφορες μορφές τουρισμού, η ανάπτυξη των οποίων επιδιώκεται σήμερα σε πολλές περιοχές μέσα στα πλαίσια εναλλακτικών λύσεων, προκειμένου να εμπλουτίσουν ένα μονοδιάστατο μοντέλο τουριστικής ανάπτυξης, αποτελούν ήδη πρακτικές των αρχαίων κοινωνιών. Δύο μορφές τουρισμού στην αρχαιότητα ήταν ο θρησκευτικός και ο αθλητικός τουρισμός. 11

Η πρακτική της λουτροθεραπείας, ήταν αρκετά διαδεδομένη κατά την αρχαιότητα και συνδύαζε τις υποχρεωτικές και ωφέλιμες μετακινήσεις με εκείνες της αναψυχής και της κοσμικότητας. Ο ιαματικός θεραπευτικός τουρισμός αποτέλεσε εξαρχής εκείνη τη μορφή τουρισμού που περιλάμβανε στο κίνητρο της μετακίνησης το ωφέλιμο και το αναγκαίο σε συνδυασμό με τις τάσεις της φυγής και της απόδρασης.τα εκπαιδευτικά ταξίδια μπορούν να συμπληρώσουν τις παραπάνω μορφές και να συνδυαστούν με κίνητρα κλιματολογικά, θρησκευτικά, αναψυχής κλπ αιτιολογώντας κατ αυτό τον τρόπο σημαντικές μετακινήσεις των Ρωμαίων στην Ελλάδα. Ο τουρισμός για την σύγχρονη Ελλάδα αποτελεί για πολλές δεκαετίες την κύρια βιομηχανία της δύναμης. Με το σύνθημα Ήλιος-Θάλασσα-Αμμουδιά-Λαογραφία- Αρχαιολογικά κ.α. το ελληνικό τουριστικό προϊόν προβάλλεται χρόνια τώρα στις χώρες του εξωτερικού. ( Βαρβαρέσος, 2000 ) Στα βασικά πλεονεκτήματα ενός τουριστικού προορισμού και κυρίως στην Ελλάδα συγκαταλέγονται η πλούσια κληρονομιά και η ιστορία της, η απλότητα και η αμεσότητα του φιλόξενου Έλληνα παράλληλα το κλίμα, ο μεγάλος αριθμός νησιών και οι απέραντες παραλίες δίνουν στον επισκέπτη τη δυνατότητα να απολαύσει ευχάριστες διακοπές. (Πατσουράτης Β. 2002) Ανακεφαλαιώνοντας, τα χαρακτηριστικά των σύγχρονων τουριστικών προορισμών είναι τα ακόλουθα: Η ασφάλεια Η εύκολη πρόσβαση Οι καλές συνθήκες υγιεινής Οι προηγμένες υποδομές Το καθαρό περιβάλλον (Cabrini L.2004) Τέλος, ο λόγος του χαρακτηρισμού του τουρισμού ως σύστημα είναι προφανής. Από τα πάνω παρατηρούμε ότι ο τουρισμός δεν αποτελείται μόνο από άτομα που ταξιδεύουν, τα ξενοδοχεία, τα εστιατόρια αλλά από ένα σύνολο σύνθετων και 12

αλληλοεξαρτώμενων παραμέτρων που συνδέονται μέσω μιας δυναμικής και αμφίδρομης σχέσης και απαιτούν πολιτική, οργάνωση, σχεδιασχό και ορθολογική διαχείριση προκειμένου να διασφαλιστούν τα προσδοκώμενα οφέλη. (Gynn-Var 2002) 2.2 Διακρίσεις και μορφές τουρισμού 2.2.1 Διακρίσεις του τουρισμού Υπάρχουν διάφορα είδη τουρισμού ανάλογ με την χώρα προέλευσης των τριστών, την χρονική διάρκεια των τουριτικών δραστηριοτήτων, την κινητικότητα του τουρίστα κατά τον χρόνο παρμονής και τέλος τον σκοπό του ταξιδιού. Σύμφωνα με το κριτήριο της προέλευσης των τουριστών, ο τουρισμός διακρίνεται ως: Εγχώριος τουρισμός (domestic tourism): ο τουρισμός των κατοίκων μίας χώρας όταν ταξιδεύουν μόνο εντός αυτής (πχ. ένας Αθηναίος πηγαίνει στην Τρίπολη) Εξερχόμενος τουρισμός (outbound tourism): αφορά στους μόνιμους κατοίκους μίας χώρας οι οποίοι ταξιδεύουν σε μία άλλη χώρα (πχ. ένας Έλληνας που ταξιδεύει στη Γαλλία) Εισερχόμενος τουρισμός (inbound tourism): ο τουρισμός των αλλοδαπών οι οποίοι ταξιδεύουν σε δεδομένη χώρα (πχ. ένας Γάλλος που ταξιδεύει στην Ελλάδα) Διεθνής τουρισμός (international tourism): το σύνολο του εισερχόμενου και του εξερχόμενου τουρισμού. Εσωτερικός τουρισμός (internal tourism): το σύνολο του εγχώριου και του εισερχόμενου τουρισμού Εθνικός τουρισμός (national tourism): το σύνολο του εγχώριου και του εξερχόμενου τουρισμού. Εποχικός τουρισμός : ο τουρισμός με την μεγάλη ζήτηση κατα την διάρκεια του καλοκαιριού. Στατικός τουρισμός : ο τουρίστας παραμένει στον τόπο επιλογής σχεδόν για όλη τη διάρκεια του ταξιδιού. 13

Κινητικός τουρισμός : ο τουρίστας βρίσκετι σε κίνηση κατά τη διάρκεια του ταξιδιού. Μαζικός Τουρισμός (Mass Tourism): Είναι η μορφή τουρισμού που χαρακτηρίζεται από την οργάνωση και ομαδικότητα μετακίνησης των τουριστών σε κοσμοπολίτικες κυρίως περιοχές, για σκοπούς αναψυχής και διασκέδασης και συχνά επιβαρύνει τον τόπο επίσκεψής τους. Σχολικός Τουριμός : Χαρακτηρίζεται η μετακίνηση σχολέιων για λόγους επιμόρφωσης η διασκέδασης.(λαγός Δ. Αθήνα 2005) 2.2.2 Μορφές του τουρισμού Ο Εναλλακτικός τουρισμός αποτελεί τμήμα των ειδικών μορφών τουρισμού, οι οποίες χαρακτηρίζονται από την ύπαρξη ενός ειδικού κινήτρου στη ζήτηση και από την ανάπτυξη μιας αντίστοιχης ειδικής υποδομής (προσφοράς). Με τον εναλλακτικό τουρισμό (alternative tourism), οι άνθρωποι αναζητούν ένα διαφορετικό τρόπο διακοπών, ο οποίος συνδέεται με την προστασία της τοπικής κουλτούρας, την προστασία του φυσικού και ανθρωπογενούς περιβάλλοντος αλλά και με την αποφυγή της χρήσης υπηρεσιών οργανωμένου μαζικού τουρισμού. Ο Αγροτουρισμός τουρισμός είναι μορφή ήπιου τουρισμού κατά την οποία οι επισκέπτες μένουν σε αγρόκτημα και συμμετέχουν σε αγροτικές εργασίες. Σημείο αναφοράς των διακοπών σε ένα αγρόκτημα-ξενώνα είναι η άμεση επαφή του επισκέπτη με την αγροτική ζωή, τις καλλιέργειες, με την φύση, τη χλωρίδα και την πανίδα, κάτι το ιδιαίτερο για το μεγαλύτερο ποσοστό του σύγχρονου Ευρωπαίου πολίτη, κατοίκου αστικής περιοχής. Πέρα από την υποδοχή και τη φιλοξενία του επισκέπτη σε ένα περιβάλλον λιτό με τοπικό χαρακτήρα και όλες τις απαραίτητες ανέσεις, προβλέπεται και η ενεργή συμμετοχή του τουρίστα σε ένα σύνολο δραστηριοτήτων. Ενδεικτικές από αυτές είναι: αγροτικές δραστηριότητες (συμμετοχή στις εργασίες), παρατήρηση οικοσυστήματος (πουλιών, πανίδας, χλωρίδας, επισκέψεις υγροβιότοπων, κλπ.) 14

αθλήματα περιπέτειας (πχ ράφτινγκ, πεζοπορία κλπ.), πολιτιστικές περιηγήσεις (πχ επισκέψεις σε μοναστήρια, εκκλησίες, λαογραφία μουσεία, κ.ά., παραδοσιακούς οικισμούς, αρχαιολογικούς χώρους). διάφορα μαθήματα (πχ μαθήματα αργαλειού, ελληνικών χορών, γαστρονομίας ελληνικής κουζίνας, γευσιγνωσία, οινοποιεία, τοπικά προϊόντα, κλπ.) Ο Αθλητικός τουρισμός είναι όλες οι μορφές ενεργητικής ή παθητικής ανάμιξης σε αθλητικές δραστηριότητες, όπου η συμμετοχή είναι τυχαία ή οργανωμένη και γίνεται για επαγγελματικούς ή μη λόγους, με προϋπόθεση τη μετακίνηση μακριά από τον τόπο διαμονής και εργασίας. Ο Οικοτουρισμός είναι ο τουρισμός που αναπτύσσεται σε οικολογικά αξιόλογες περιοχές, δεν υπερβαίνει την φέρουσα ικανότητα της περιοχής, προωθεί την προστασία και διαχείριση του φυσικού και πολιτιστικού περιβάλλοντος ενώ ταυτόχρονα διατηρεί τη συνοχή του κοινωνικού ιστού. Ο Μορφωτικός ή γνωστικός τουρισμός έχει σαν σκοπό να δώσει τη δυνατότητα στον τουρίστα να αποκτήσει ή να εμπλουτίσει τις γνώσεις του που θα προέλθουν από το χώρο του πνεύματος, της επιστήμης και της περιοχής που επισκέπτεται όχι µόνο σαν τακτικός ακροατής αλλά από επικοινωνία του µε φορείς και μεμονωμένους ανθρώπους της περιοχής. Η μορφή αυτή απευθύνεται σε άτομα που έχουν την πρόθεση για τέτοιου είδους ενασχόληση κατά τη μετάβαση τους σε µια άλλη περιοχή ή χώρα. Ο Χειμερινός τουρισμός, όπως και ο θερινός, δεν είναι μορφή τουρισμού υπό την έννοια της ανεξαρτησίας και των ίδιων χαρακτηριστικών. Είναι απλά η ονομασία της κατηγορίας εκείνων των μορφών τουρισμού, που έχουν κοινό χαρακτηριστικό ότι αναπτύσσονται κατά τη διάρκεια του χειμώνα, όταν δηλαδή στον τουριστικό προορισμό επικρατεί χειμώνας. Οι μορφές του χειμερινού τουρισμού είναι οι παρακάτω : Ο χιονοδρομικός τουρισμός. Ο τουρισμός παραχείμασης. Ο τουρισμός χειμερινών αθλημάτων 15

Ο Θεραπευτικός Τουρισμός ή Τουρισμός Υγείας, αποτελεί μια μορφή εναλλακτικού τουρισμού που συμβάλλει στην πρόληψη, αποκατάσταση της υγείας, ξεκούραση, ομορφιά, δηλαδή ταυτόχρονη ανάγκη για διακοπές και θεραπεία μαζί σε ένα πρότυπο περιβάλλον. Ο Περιηγητικός Τουρισμός αναφέρεται στην πεζοπορία που πραγματοποιούν οι τουρίστες μέσα στο φυσικό περιβάλλον, με σκοπό να απολαύσουν τα αξιοθέατα της φύσης, μέσα από τη σωματική άθληση, που αποτελεί εγγύηση για την καλύτερη υγεία τους. O Αρχαιολογικός τουρισμός ως υποκατηγορία του πολιτιστικού έχει ως κύριο αντικείμενο την επίσκεψη σε αρχαιολογικούς χώρους και μνημεία, μουσεία κλπ.. Στην περίπτωση της Ελλάδας, ο συνδυασμός του αρχαιολογικού πλούτου και του αρχαιοελληνικού πολιτισμού αποτελεί διαχρονικά έναν από τους κυριότερους πόλους προσέλκυσης τουριστών στη χώρα και ένα σημαντικό συγκριτικό πλεονέκτημα έναντι άλλων τουριστικών προορισμών. Ο Αστικός τουρισμός είναι μια μορφή εναλλακτικού τουρισμού με ιδιαίτερη έμφαση στην αξιοποίηση αξιοθέατων, μουσείων, αιθουσών τέχνης, θεματικών πάρκων και δραστηριοποιείται σε θέματα που αφορούν συνέδρια, συναυλίες, όπερες, τυχερά παιχνίδι, εξόδους για φαγητό και ποτό καθώς και ειδικά γεγονότα (καλλιτεχνικά, αθλητικά φεστιβάλ) και αγορές αναψυχής. Ο συνεδριακός τουρισμός, η πλέον δυναμική εναλλακτική μορφή τουρισμού, είναι η συμμετοχή διαφόρων ατόμων σε κάθε είδους συνεδρίου, σύσκεψης ή συνεδρίασης µε επιστημονικό ή άλλο ενδιαφέρον µε σκοπό την επικοινωνία, την ανταλλαγή απόψεων και την ενημέρωση. Ο θρησκευτικός τουρισμός είναι γνωστός από πανάρχαια χρόνια (κυρίως για ους Έλληνες) µε μετακινήσεις που γινόταν για επίσκεψη σε ιερούς χώρους ή για συμμετοχή σε διάφορες θρησκευτικές εκδηλώσεις. Στη σημερινή εποχή υπάρχει µμεγάλη ζήτηση της µμορφής αυτής απ τη στιγμή που σε κάθε θρησκεία υπάρχουν ιεροί χώροι και γίνονται ποικίλες θρησκευτικές εκδηλώσεις Ο κοινωνικός τουρισμός συγκεντρώνει το σύνολο των πρωτοβουλιών που καθιστούν προσβάσιμο τον τουρισμό στα άτομα με ιδιαίτερες δυσκολίες, ενώ παράλληλα προκύπτουν από αυτό θετικά αποτελέσματα κοινωνικής και οικονομικής φύσεως, επίσης για διαφόρους τομείς, δραστηριότητες, ομάδες και πεδία. 16

Ο Ιατρικός τουρισμός είναι μια κατεύθυνση του τουρισμού, στόχος της οποίας είναι η οργάνωση μίας οικονομικά ανταγωνιστικής ιατρικής φροντίδας του ασθενούς στο εξωτερικό. Ο τουρισμός τρίτης ηλικίας, Οι τουρίστες της τρίτης ηλικίας αποτελούν το συντηρητικό τμήμα της τουριστικής αγοράς, είναι άτομα ηλικίας 55 και άνω, ενημερωμένοι και έμπειροι και προτιμούν να ταξιδεύουν ομαδικά σε κοντινούς προορισμούς με άνετα μεταφορικά μέσα. Συνήθως ο τουρισμός τρίτης ηλικίας είναι ήπιας μορφής τουρισμός όπως ο αγροτουρισμός, ο οικοτουρισμός, ο πολιτιστικός και θρησκευτικός και λαμβάνει χώρα σε περιόδους μειωμένης τουριστικής κίνησης, δηλαδή το Φθινόπωρο, το Χειμώνα και την Άνοιξη. (Λαγός Δ. Αθήνα 2005) 2.2.3 Πλεονεκτήματα Μειονεκτήματα τουρισμού Το βασικό πλεονέκτημα του ελληνικού τουρισμού είναι πως αποτελεί σημαντικό τουριστικό προορισμό παγκοσμίως λόγω του μεσογειακού κλίματος. Ακόμη, η Ελλάδα διαθέτει πολύ σημαντικούς ιστορικούς και πολιτιστικούς χώρους καθώς και πεντακάθαρες και πανέμορφες θάλασσες. Επιπρόσθετα, υπάρχει αφθονία και ποικιλομορφία φυσικών πόρων καθώς και ευρύτατη παραγωγή προϊόντων πρωτογενούς και δευτερογενούς τομέα στο πλαίσιο των τελευταίων τάσεων διατροφής. Τέλος, η κυριαρχία της απέναντι στους άλλους λαούς αποδεικνύεται και από την ελληνική φιλοξενία και την έλλειψη μεγάλων ποσοστών εγκληματικότητας, κρουσμάτων βίας και τρομοκρατικών ενεργειών, με αποτέλεσμα οι τουρίστες να αισθάνονται ασφαλείς. Παρ όλα τα πλεονεκτήματα,όμως, που έχει ο τουρισμός υπάρχουν και αρκετά μειονεκτήματα. Το βασικό μειονέκτημα είναι η ακρίβεια που επικρατεί στην χώρα μας καθώς και η «εκμετάλλευση» των τουριστών. Ακόμη, υπάρχουν ελλείψεις σε κοινωνικές υποδομές, εξοπλισμό και κατάλληλα εκπαιδευμένου ανθρώπινου δυναμικού τόσο σε μέγεθος, όσο και σε σύνθεση, καθώς και αδυναμίες οργάνωσης και λειτουργίας επιμέρους τουριστικών κλάδων που οδηγούν σε χαμηλής ποιότητας τουριστικό προϊόν. Επίσης, δημιουργείται εξάρτηση από μεγάλα πρακτορεία διεθνούς 17

τουρισμού και άνιση ανάπτυξη μεταξύ των περιφερειών της χώρας. Η χαμηλή ημερήσια δαπάνη και η μικρή διάρκεια παραμονής εισερχομένου τουρισμού είναι ακόμη ένα μειονέκτημα του τουρισμού. 2.3 Σχέδιο ανάπτυξης τουρισμού 2.3.1 Τουριστική ανάπτυξη Ο τουρισμός αποτελεί, χωρίς άλλο, μια οικονομική δραστηριότητα, η οποία όταν αναπτύσσεται σωστά μπορεί να αποφέρει σημαντικά ωφελήματα στις οικονομίες, τόσο των ανεπτυγμένων περιοχών όσο και των αναπτυσσομένων. Αυτό ισχύει ιδιαίτερα για τις αναπτυσσόμενες περιοχές και συγκεκριμένα γι' αυτές που πληρούν τις απαραίτητες προϋποθέσεις για την ανάπτυξη του τουρισμού τους. Έτσι, λοιπόν, επιδιώκουν με κάθε τρόπο να επιταχύνουν την τουριστική τους ανάπτυξη, επειδή πιστεύουν ότι αυτή θα συμβάλει αποφασιστικά στην οικονομική και κατ' επέκταση στην κοινωνική τους ανάπτυξη. Με άλλα λόγια πιστεύουν ότι αναπτύσσοντας τον τουρισμό τους και ιδιαίτερα τον εισερχόμενο τουρισμό, δηλαδή τον διεθνή ή εξωτερικό ενεργητικό, όπως χαρακτηρίζεται αλλιώς, θα μπορέσουν να διακόψουν μια ώρα αρχύτερα το φαύλο κύκλο της φτώχειας και της μιζέριας που τις μαστίζει. Στην προσπάθεια τους αυτή, λόγω απειρίας διαπράττουν άθελα τους πολλά σφάλματα μεταξύ των οποίων και το εξής: παραμελούν την ανάπτυξη άλλων κλάδων της οικονομικής τους δραστηριότητας και κυρίως των βασικών, δηλαδή τη γεωργία, με την ευρύτερη έννοια του όρου, και τη βιομηχανία. Το γεγονός αυτό έχει αναπόφευκτα σαν αποτέλεσμα την άσκηση αρνητικών επιδράσεων τόσο στην οικονομία όσο και στην προσπάθεια να σπάσουν το φράγμα της υπανάπτυξης. Η συμβολή του τουρισμού στην ανάπτυξη της οικονομίας μιας περιοχής υποδοχής και φιλοξενίας τουριστών, μπορεί κάτω από προϋποθέσεις να είναι πραγματικά σημαντική, αφού: 18

εξασφαλίζει σε αυτή συναλλαγματικούς πόρους, δημιουργεί ευκαιρίες απασχόλησης, αυξάνει ή συμπληρώνει τα εισοδήματα του πληθυσμού των αστικών κέντρων και της περιφέρειας, προκαλεί αξιόλογες οικονομικές εισροές στους τόπους της τουριστικής ανάπτυξης κλπ. Για να είναι, όμως, θετική η συμβολή του τουρισμού στην ανάπτυξη της οικονομίας μιας περιοχής υποδοχής και φιλοξενίας τουριστών, θα πρέπει να απαραίτητα η όλη προσπάθεια να είναι ορθολογιστικά προγραμματισμένη και να επιχειρείται αρμονικά με τους άλλους κλάδους οικονομικής δραστηριότητας και κυρίως τους βασικούς. Πάνω απ' όλα, όμως, δεν θα πρέπει να λησμονείται ότι ο τουρισμός μπορεί, κάτω από προϋποθέσεις, να συμβάλει αποφασιστικά στην αναπτυξιακή προσπάθεια μιας περιοχής υποδοχής και φιλοξενίας τουριστών, αλλά σε καμιά περίπτωση δεν μπορεί να αποτελέσει πανάκεια για την πλήρη ή μερική αντιμετώπιση των οικονομικών και κοινωνικών προβλημάτων της. (Ηγουμενάκης Γ.Νίκος, 2000) 2.3.2 Προϋποθέσεις υγιούς ανάπτυξης τουρισμού Πολιτεία: Η ορθή λειτουργία και κινητοποίηση του Υπουργείου Τουριστικής Ανάπτυξης μέσω της διαφήμισης της χώρας μας στο εξωτερικό και εσωτερικό αλλά και η παροχή κινήτρων στις τουριστικές επιχειρήσεις θα συνέβαλλε στην ανάπτυξη του τουρισμού. Ακόμη, σημαντική προϋπόθεση αποτελεί η ύπαρξη καλύτερων υποδομών που θα παρέχουν έλεγχο στην τουριστική αγωγή, στην βελτίωση συγκοινωνιακού και επικοινωνιακού δικτύου αλλά και ο εκσυγχρονισμός ξενοδοχειακών μονάδων, λιμανιών, αεροδρομίων και τουριστικών προγραμμάτων. Επίσης μέριμνα της πολιτείας πρέπει να είναι η αξιοποίηση των αξιοθέατων καθώς και των αρχαιολογικών χώρων. Απαιτείται η επικράτηση πολιτικής και κοινωνικής μέριμνας και οι ειρηνικές διακρατικές σχέσεις. Επιπρόσθετα, η σωτήρια οικονομική πηγή μπορεί να αναδειχθεί η στήριξη εναλλακτικών μορφών τουρισμού αλλά και η 19

ποιοτική και όχι ποσοτική αναβάθμιση του τουρισμού 9λιγότεροι αλλά εκλεκτότεροι τουρίστες). Σχολείο: Το σχολείο οφείλει να καλλιεργεί την τουριστική αγωγή και παιδεία αλλά και την ανάπτυξη κριτικής ικανότητας προκειμένου να αποφευχθεί ο στείρος μιμητισμός. Ακόμη, απαραίτητη προϋπόθεση αποτελεί ο σεβασμός προς την παράδοση με την προβολή των παραδοσιακών στοιχείων (ήθη, έθιμα), η αποφυγή άκριτης ξενομανίας, η διαφύλαξη της εθνικής μας φυσιογνωμίας και ιστορικής μας κληρονομιάς. Ατομική Ευθύνη: Όσοι απασχολούνται στις υπηρεσίες του τουρισμού πρέπει να κατέχουν προγραμματισμό, οργάνωση, εξυπηρέτηση, τουριστική συνείδηση, ευγένεια, φιλοξενία, σεβασμό και σοβαρότητα. Επίσης, είναι καλό να συνδυάζουν τον τουρισμό με άλλες επαγγελματικές ενασχολήσεις. Εμπλεκόμενοι Φορείς: Είναι απαραίτητο να υπάρχει σεβασμός στον εσωτερικό τουρισμό. Οι Έλληνες έχουν δικαίωμα να νιώθουν άνετα ταξιδεύοντας στην χώρα τους και όχι να δυσφορούν και να αισθάνονται ξένοι στον τόπο τους (π.χ. μερικοί κατάλογοι εστιατορίων είναι γραμμένοι σε 5 διαφορετικές γλώσσες εκτός από ελληνικά!). (Κοκκώσης 2000) 2.3.3 Αίτια ανάπτυξης τουρισμού Οικονομική ευημερία Ανεπτυγμένο βιοτικό επίπεδο Ύπαρξη ειρήνης Κοινωνική ευημερία Ασφάλεια Ανάγκη ψυχαγωγίας Αλλαγή περιβάλλοντος Επιθυμία γνωριμίας Διαφήμιση 20

Επιπρόσθετα, στην πρόοδο του τουρισμού συντέλεσαν η γλωσσομάθεια, που διευκολύνει την επαφή του τουρίστα με τους άλλους λαούς, καθώς και οι επαγγελματικές ανάγκες που επιβάλλουν ταξίδια. 2.3.4 Ο Τουρισμός και η επίδραση της ανάπτυξής του Ο τουρισμός όπως τον ξέρουμε σήμερα, είναι ένα φαινόμενο του 20 ου αιώνα, σύμφωνα μα τους ιστορικούς η έλευση του μαζικού τουρισμού άρχισε στην Αγγλία κατά τη διάρκεια της βιομηχανικής επανάστασης παράλληλα με την άνοδο της μεσαίας τάξης και την σχετικά φθηνή μεταφορά. Η γένεση της εμπορικής αεροπορίας μετά το δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο και η μετέπειτα ανάπτυξη των αεροσκαφών τύπου jet στην δεκαετία του 50 σηματοδότησε την ραγδαία ανάπτυξη και επέκταση του διεθνούς ταξιδιού. Όλα αυτά οδήγησαν στη δημιουργία μιας νέας βιομηχανίας αυτή του τουρισμού. Στην συνέχεια ο διεθνής τουρισμός απασχόλησε τις κυβερνήσεις πολλών κρατών αφού όχι μόνο δημιούργησε νέες ευκαιρίες απασχόλησης αλλά αποτελούσε ένα μέσο για την κίνηση ξένου συναλλάγματος. Σήμερα πλέον ο τουρισμός έχει τεράστια σημασία τόσο οικονομική όσο και κοινωνική. Οι υπηρεσίες, γιατί αυτό ακριβώς αντιπροσωπεύει ο τουρισμός, είναι ο πλέον επιταχυνόμενος οικονομικός τομέας στις μεγαλύτερες βιομηχανικές ανεπτυγμένες χώρες. Ο τουρισμός, σύμφωνα με το Παγκόσμιο Συμβούλιο Ταξιδιού και Τουρισμού (1996), συμμετέχει ουσιαστικά σε όλα τα οικονομικά μεγέθη συμπεριλαμβανομένου το Α.Ε.Π, στις επενδύσεις, στη προστιθέμενη αξία, στην εργασία κ.τ.λ. Παρόλα αυτά, πίσω από την βιομηχανία του τουρισμού κρύβονται σημαντικά προβλήματα εξαιτίας της πολυμορφίας του τομέα. Ο τουρισμός περιλαμβάνει Ξενοδοχεία, Μοτέλ και άλλους τύπους διανομής, εστιατόρια και άλλες υπηρεσίες σίτισης, μέσα μεταφοράς, ψυχαγωγίας, διάφορες δραστηριότητες αναψυχής εμπορικά καταστήματα που πωλούν είδη δώρων και τα γνωστά σε όλους souvenir και πολλές άλλες επιχειρήσεις. Όλες αυτές οι υπηρεσίες εξυπηρετούν τόσο τους 21

κατοίκους μιας περιοχής όσο και τους τουρίστες και έτσι είναι αρκετά δύσκολο να μετρηθεί ξεχωριστά το εισόδημα που δημιουργείται από τους τουρίστες ή και πολλές φορές να εκτιμηθεί σωστά. Αυτό συμβαίνει με τις περισσότερες χώρες που αποτελούν τουριστικό προορισμό. Όμως είναι τέτοια η φύση του τουρισμού που αναμφίβολα δίνει μεγάλη ώθηση στην οικονομική ανάπτυξη κάθε περιοχής που ασχολείται με αυτόν. (Theobald W. 1994) 2.3.5 Συνέπειες ανάπτυξης τουρισμού Θετικές συνέπειες: Στον οικονομικό τομέα ανήκουν τα αναπτυξιακά έργα όπως δρόμοι, αεροδρόμια, λιμάνια καθώς και η βελτίωση του βιοτικού επιπέδου, οικονομική άνθιση. Ακόμη, η εισροή συναλλάγματος και η ανάπτυξη του εμπορίου συμβάλλουν στην ανάπτυξη της οικονομίας. Επίσης, με την ανάπτυξη του τουρισμού εμφανίζονται νέα επαγγέλματα και δημιουργούνται νέες θέσεις εργασίας με αποτέλεσμα να καταπολεμάται η ανεργία. Στον πολιτιστικό τομέα συμπεριλαμβάνονται η γνωριμία ηθών, εθίμων, πολιτισμού, ανθρώπων, χώρων, παιδείας, νοοτροπίας κτλ. Επιπρόσθετα, προωθείται η συναδέλφωση και η αλληλοκατανόηση των λαών. Ακόμη, επιτυγχάνεται η προβολή του πολιτισμού της χώρας μας στο εξωτερικό και η διάδοση ιδεών, εξάπλωση κουλτούρας. Στον κοινωνικό-εθνικό τομέα καταγράφονται η επαφή, επικοινωνία, γνωριμία ανθρώπων και λαών, η επικράτηση ειρήνης, συναδέλφωσης και συνύπαρξης των λαών καθώς και η κατάργηση του ρατσισμού. Στον ψυχικό τομέα υπάγεται η αναζωογόνηση και η ηρεμία των τουριστών τα οποία οδηγούν στην ψυχική τους ισορροπία. Στον πνευματικό-ηθικό τομέα κατατάσσονται η γνώση νέων τρόπων ζωής, η ανταλλαγή ιδεών και η διεύρυνση των πνευματικών οριζόντων. Αρνητικές συνέπειες: Οι σημαντικότερες αρνητικές συνέπειες του τουρισμού είναι η παραχάραξη της γλώσσας καθώς και η εισαγόμενη εγκληματικότητα/βία. Πιο αναλυτικά Σχετικά με τον οικονομικό τομέα, επικρατεί η ψευδαίσθηση οικονομικής ανάπτυξης και ευημερίας καθώς και η άνθιση παραοικονομίας. Ακόμη, στις τουριστικές περιοχές σημειώνεται αύξηση του κόστους ζωής. Στον πολιτιστικό-ηθικό τομέα συμπεριλαμβάνονται η καλλιέργεια αντιπαραγωγικού 22