ΑΑ24 Η ΣΑΡΚΟΠΕΝΙΑ ΠΟΥ ΕΠΑΓΕΙ ΑΝΟΣΟΚΑΤΑΣΤΟΛΗ ΤΩΝ ΝΟΣΗΛΕΥΟΜΕΝΩΝ ΑΣΘΕΝΩΝ ΩΣ ΔΕΙΚΤΗΣ ΑΝΕΠΑΡΚΟΥΣ ΣΤΕΛΕΧΩΣΗΣ ΣΤΟ ΕΣΥ Ειρήνη Χριστοδούλου Επιμελήτρια Β Β Χειρουργική Κλινική, Νοσοκομείο Γ Παπανικολάου Θεσσαλονίκης
Εισαγωγή Η σαρκοπενία αποτελεί ανεξάρτητο δείκτη θνητότητας για νοσηλευόμενους ασθενείς ( Perez at all, 2016). Έχει αναγνωρισθεί ως πάθηση, και περιλαμβάνεται στο σύστημα ICD-10 με δικό της κωδικό. Αποτελεί αυξανόμενο πρόβλημα στα Νοσοκομεία λόγω της αύξησης του μέσου όρου ηλικίας των ασθενών που νοσηλεύονται, και της παράλληλης αύξησης των ασυνόδευτων ασθενών των οποίων η σίτιση βασίζεται αποκλειστικά στη διαθεσιμότητα του νοσηλευτικού προσωπικού. Η εμπειρία μας στη Β Χειρουργική Κλινική: η αντιστοιχία νοσηλευτών ανά ασθενή κυμαίνεται από 1:33 έως 2:27. Πάνω από το 90% των μεγάλων επεμβάσεων είναι επεμβάσεις του πεπτικού σωλήνα και η παρατεταμένη νηστεία μαζί με την πλημμελή απορρόφηση των προσλαμβανόμενων θρεπτικών συστατικών επιταχύνει ραγδαία την ανάπτυξη σαρκοπενίας. Από την άλλη, η επί μακρόν πλημμελής σίτιση παρατείνει την υποστηρικτική παρεντερική διατροφή, η οποία σχετίζεται με καρδιαγγειακές επιπλοκές, ηπατική επιβάρυνση καθώς και λοιμώξεις λόγω αχρηστίας του γαστρεντερικού σωλήνα. Σκοπός- Μέθοδος Σκοπός της εργασίας είναι να τονίσει μία από τις λανθάνουσες πηγές απώλειας πόρων οι οποίες θα μπορούσαν να εκλείψουν με σχετικά οικονομικές διορθωτικές ενέργειες. Έγινε μια βιβλιογραφική ανασκόπηση στη βάση δεδομένων pubmed που αφορά στην τελευταία δεκαετία. Από τις 187 ερευνητικές εργασίες που εντοπίστηκαν, υπήρχε μόνο μία ελληνική έρευνα και αφορούσε σε νεαρά άτομα με σαρκοπενική παχυσαρκία. ΑΑ24 2
Αποτελέσματα Η σαρκοπενία υπολογίζεται στο 35-100% των νοσηλευόμενων ανάλογα με τη διάρκεια της νοσηλείας τους. Αφορά κατά κανόνα καρκινοπαθείς και ασθενείς μεγάλης ηλικίας αλλά και βαριατρικούς ασθενείς. Ο ασθενής με νοσογόνο παχυσαρκία έχει ιδιαίτερες ανάγκες σίτισης οι οποίες δεν είναι εύκολο να υπολογισθούν σε ένα τμήμα γενικής χειρουργικής χωρίς τη βοήθεια ειδικού τεχνητής διατροφής. Η κατάσταση της σαρκοπενικής παχυσαρκίας απαντάται πολύ συχνά σε γενικά Νοσοκομεία και έχει καταστρεπτικά αποτελέσματα για την πορεία των ασθενών. Οι τρεις αυτές κατηγορίες ασθενών εισάγονται πολλές φορές το χρόνο στα Νοσοκομεία, έχουν μακρές νοσηλείες και εισάγονται συχνά στις Εντατικές Μονάδες λόγω λοιμώξεων. Οι ελάχιστοι διαιτολόγοι στα Νοσοκομεία μας ασχολούνται με τον σχεδιασμό διαιτολογίων για σίτιση από το στόμα, τα διαιτολόγια όμως αυτά έχουν γενικό χαρακτήρα και δεν εξυπηρετούν τις εξειδικευμένες ανάγκες του κάθε ασθενή. Όμως και στους σιτιζόμενους από του στόματος ασθενείς τα ποσοστά σαρκοπενίας είναι σημαντικά, όταν δεν υπάρχει συγγενικό περιβάλλον. Σε οργανωμένα τμήματα μεταβολικής χειρουργικής ή χειρουργικής της παχυσαρκίας υπάρχει κλινικός διατροφολόγος εκπαιδευμένος στην τεχνητή διατροφή και στην αξιολόγηση της θρέψης με εργαστηριακούς δείκτες, που ελέγχει καθημερινά τις θερμίδες που λαμβάνει ο ασθενής έτσι ώστε να προλάβει την κατάσταση της σαρκοπενίας. ΑΑ24 3
Αποτελέσματα Σημαντικός παράγων αύξησης της σαρκοπενίας είναι η αύξηση του μέσου όρου ηλικίας των νοσηλευόμενων σε Χειρουργικές Κλινικές και η έλλειψη νοσηλευτικού προσωπικού. Η Μονάδα Τεχνητής Διατροφής και Κλινικά Σοβαρής Παχυσαρκίας του Πανεπιστημίου Πατρών δημοσίευσε επανειλημμένως έργο με εξαιρετικά χαμηλή θνητότητα και νοσηρότητα, και πιστοποιήθηκε ως Κέντρο Αριστείας. Για τους εγκαταλειμμένους ασθενείς με αρνητισμό για λήψη τροφής, άριστα αποτελέσματα έχει η Παθολογική Κλινική του Ψυχιατρικού Νοσοκομείου Θεσσαλονίκης, όπου το ρόλο του επιβλέποντα της θρέψης και της διαδικασίας επανόδου στη σίτιση έχει αναλάβει εκτός από τους ιατρούς και όλη η ομάδα του νοσηλευτικού προσωπικού. Ωστόσο, στο τμήμα αυτό, η αντιστοιχία νοσηλευτών προς ασθενείς συχνά υπερβαίνει το 1:1 με υπεροχή συχνά του αριθμού των νοσηλευτών. ΑΑ24 4
Συμπεράσματα To κέρδος που θα προέκυπτε από την επίβλεψη της θρέψης των νοσηλευομένων από κλινικό διατροφολόγο εξειδικευμένο στην τεχνητή διατροφή, ο οποίος θα ήτανε τοποθετημένος σε χειρουργικές κλινικές, θα ήτανε πολλαπλασίως μεγαλύτερο από τις δαπάνες για τις επιπλοκές που σχετίζονται με τη σαρκοπενία. Η επίπτωση της δραματικής μείωσης του νοσηλευτικού προσωπικού αποτιμάται σε τρομακτικά ποσά λόγω της μακράς διάρκειας παραμονής στις Εντατικές Μονάδες ασθενών που με καλύτερη θρέψη θα είχαν αναμφίβολα και καλύτερη ανοσολογική απάντηση. Έτσι η σαρκοπενία δεν αποτελεί μόνο ανεξάρτητο δείκτη θνητότητας των ασθενών, αλλά και δείκτη της δικής μας υποστελέχωσης σε θέσεις-κλειδιά στο Εθνικό Σύστημα Υγείας. Ενδεικτική Βιβλιογραφία: 1. Pérez-Zepeda MU, Sgaravatti A, Dent E. Sarcopenia and post-hospital outcomes in older adults: A longitudinal study.arch Gerontol Geriatr. 2016 Nov 17;69:105-109. 2. Brown JC, Meyerhardt JA. Obesity and Energy Balance in GI Cancer. J Clin Oncol. 2016 Dec 10;34(35):4217-4224. 3. Yang M, Hu X, Wang H, Zhang L, Hao Q, Dong B. Sarcopenia predicts readmission and mortality in elderly patients in acute care wards: a prospective study. J Cachexia Sarcopenia Muscle. 2016 Nov 28. doi: 10.1002/jcsm.12163. [Epub ahead of print]. ΑΑ24 5