Συντροφιά με την τέχνη στην άνοια. Κατερίνα Σιαµπάνη, BSc Ψυχολογίας, Msc Συµβουλευτικής Ψυχολογίας - Ψυχοθεραπεύτρια και Εκπαιδεύτρια Gestalt, Μέλος της HAGT & EAGT. Επιστηµονική Συνεργάτης στην Ελληνική Εταιρεία Νόσου Alzheimer και Συγγενών Διαταραχών και στο Gestalt Foundation.
Στο Εργαστήρι : θα προσεγγίσουµε την τέχνη της ζωγραφικής, θα µιλήσουµε για την τέχνη και θα δούµε τις δηµιουργίες των ηλικιωµένων.
Τι είναι τέχνη; Τέχνη είναι η ικανότητα του ανθρώπου να εκφράζεται, χρησιµοποιώντας δεξιότητα, εµπειρία και αισθητική αντίληψη.
Τι είναι τέχνη; Η τέχνη είναι απόκτηµα της ζωής του ανθρώπου µέσα από τις ανάγκες να αντιµετωπίσει καταστάσεις, να βοηθήσει στην ανάπτυξη του βιοτικού επιπέδου.
Τι είναι τέχνη; Η τέχνη για τους ανθρώπους πάντα ήταν, είναι και θα παραµείνει σηµαντική. Όσα δηµιουργούν οι καλλιτέχνες θα εξακολουθήσουν να µας γεννούν απορίες, αλλά και να µας προσφέρουν εικόνες και ευχαρίστηση. Henri Matisse, Εσωτερικό µε κορίτσι που διαβάζει. 1905.Mουσείο Μοντέρνας Τέχνης. Ν.Υόρκη.
Τι είπαν για την τέχνη; Αν ακούσεις µια φωνή να σου λέει "δεν είσαι ζωγράφος", τότε πρέπει, φίλε µου, να ζωγραφίζεις οπωσδήποτε και η φωνή θα σιωπήσει, µόνο όµως µε τη δουλειά. Βίνσεντ βαν Γκογκ (Ολλανδός ζωγράφος). ### Αυτοπροσωπογραφία-1889
Τι είπαν για την τέχνη; Για να µην καταστραφούµε από τη γνώση, έχουµε την Τέχνη. Φρειδερίκος Νίτσε (Γερµανός φιλόσοφος, ποιητής, συνθέτης και φιλόλογος).
Τι είπαν για την τέχνη; Εάν η επιστήµη είναι η µνήµη του νου, η τέχνη είναι η µνήµη των αισθηµάτων. Βλαντιµίρ Σολοούχιν (Ρώσος ποιητής). ###
Τι είπαν για την τέχνη; Θεράπευε τέχνην (Να επιδιώκεις την τέχνη). Πιττακός ο Μυτιληναίος (Ένας από τους επτά σοφούς της αρχαίας Ελλάδας)
Τι είπαν για την τέχνη; Με την τέχνη επιζητούµε την απαλλαγή µας από τα στενά όρια της µηδαµινότητάς µας. Νικόλαος Λούβαρις (Έλληνας θεολόγος, καθηγητής πανεπιστηµίου µέλος της Ακαδηµίας Αθηνών).
Τι είπαν για την τέχνη; Ο τσοπάνος κάθεται και σκαλίζει τη γκλίτσα του, όχι για να την κάνει σταθερότερη, αλλά οµορφότερη. Τούτο το " περιττό" που προστίθεται στο αναγκαίο είναι η τέχνη. Όλοι, ακόµα κι οι πρωτόγονοι θα 'θελαν τα πράγµατα που χρησιµοποιούν, εκτός από χρήσιµα, να είναι κι όµορφα, "εύµορφα στα αρχαία ελληνικά, δηλαδή που έχουν καλή µορφή. Βασίλης Ραφαηλίδης (Έλληνας δηµοσιογράφος, συγγραφέας, δοκιµιογράφος και κριτικός κινηµατογράφου).
Τι είπαν για την τέχνη; Όλες οι τέχνες υπηρετούν την µεγαλύτερη από τις τέχνες: την Τέχνη να ζεις. Μπέρτολτ Μπρεχτ (Γερµανός δραµατουργός, σκηνοθέτης και ποιητής). Rudolf Schlichter (1890-1955), Bertolt Brecht (1926), Λάδι σε µουσαµά,
Τι είπαν για την τέχνη; Όπως ο ήλιος δίνει χρώµα στα λουλούδια, έτσι κι η τέχνη δίνει χρώµα στη ζωή. Τζον Λούµποκ (Άγγλος πολιτικός, κοινωνιολόγος) Βουνό Φούτζι και ήλιος, ηφαίστειο, ιαπωνική τέχνη, διανυσµατική απεικόνιση.
Τι είπαν για την τέχνη; Η Τέχνη είναι ο πιο σύντοµος δρόµος από τον έναν άνθρωπο στον άλλον. Ροζέ Γκαρωντύ (Γάλλος φιλόσοφος) ### Ρ. Γκαρωντύ και Ζ. Π. Σαρτρ
Η Ηλικία της τέχνης. Η τέχνη είναι σχεδόν τόσο παλιά όσο και ο άνθρωπος. Σε όλες τις µορφές της εξέλιξής της, η τέχνη πάντοτε εµπεριέχει µια µαγεία η οποία συναρπάζει τον άνθρωπο και τον βοηθάει να δαµάσει τον ανεξερεύνητο κόσµο. Τοιχογραφία Βίσωνα. Σπήλαιο Αλταµίρα-Ισπανία Πριν 40.000 χρόνια.
Τι είναι η θεραπεία τέχνης (Αrt therapy, εικαστική θεραπεία); Η Θεραπεία µέσω της τέχνης είναι µια θεραπευτική προσέγγιση που ενθαρρύνει τη χρήση δηµιουργικών µέσων τέχνης µε στόχο να βοηθήσει το άτοµο να βελτιώσει τη φυσική και ψυχική του κατάσταση και να αποκτήσει συναισθηµατική ευεξία.
Συντροφιά µε την τέχνη στην άνοια. Τα έργα που ακολουθούν έχουν τον τίτλο «Μινωικά Δελφίνια». Τα έχουν ζωγραφίσει ασθενείς στο δεύτερο και τρίτο στάδιο της άνοιας. Τα υλικά που είχαν στη διάθεσή τους ήταν: Κανσόν λευκό χαρτόνι διαστάσεων 30Χ20 cm, Μαύρα µολύβια, Χρωµατιστές ξυλοµπογιές, και Μαρκαδόρους (λεπτούς και χοντρούς).
Τοιχογραφία των δελφινιών (1600 π.χ.) Η τοιχογραφία των δελφινιών διακοσµούσε τους τοίχους του µεγάρου της βασίλισσας στο παλάτι της Κνωσσού. Στην τοιχογραφία τα δελφίνια παίζουν στα κύµατα µε µικρότερα ψάρια. Γίνεται φανερό ότι η αγάπη των Μινωιτών για τη θάλασσα, ενέπνευσε και τους ασθενείς µας. Ακολουθεί η αυθεντική τοιχογραφία και στη συνέχεια τα έργα των ασθενών.
Βάρκες σε έργα τέχνης : Αναζήτηση έργων ζωγραφικής µε θέµα τις βάρκες. Βλέπουµε µαζί µε τους ασθενείς πίνακες και συζητάµε και σχολιάζουµε, π.χ. Ποια χρώµατα χρησιµοποιεί ο ζωγράφος; Πως είναι η θάλασσα; Πώς είναι οι βαρκούλες; Είναι όλες µέσα στη θάλασσα ή κάποιες έχουν αράξει στην αµµουδιά; Έχουν όλες βαρκάρη;
Ο ασθενείς έχουν την ευκαιρία: Να θυµηθούν λέξεις: αλιευτικά σκάφη, βαρκάδα, βαρκάρης κ.λ.π. Να εκφράσουν συναισθήµατά. Να µιλήσουν για εµπειρίες τους. Να ζωγραφίσουν. Κατά τη διάρκεια της ζωγραφικής ακούνε µουσική (π.χ. Mendelssohn, / Μάνου Χατζιδάκη (Μές σ αυτή τη βάρκα)., κ.λ.π.
Στο θέµα ο Ε α υ τ ό ς µ ο υ ασχοληθήκαµε µε προσωπογραφίες µεγάλων ζωγράφων, π.χ. Πικάσσο και Λεονάρντο Ντα Βίντσι (Μόνα Λίζα). Πικάσσο: 35 ετών (1917)
Ο Λευκός Πύργος της Θεσσαλονίκης. Οχυρωµατικός πύργος του 15ου αιώνα, που χ ρ η σ ι µ ο π ο ι ή θ η κ ε κ α ι σ α ν φ υ λ α κ ή θανατοποινιτών. Είναι ένα από πιο γνωστά κτίσµατα-σύµβολα πόλεων στην Ελλάδα. Οικεία εικόνα στους Θεσσαλονικείς.
Η Ισορροπία της τέχνης. Η τέχνη ως µέσο φέρνει τον άνθρωπο σε µια κατάσταση ισορροπίας µε το γύρω κόσµο. Και αφού δεν µπορούµε να πούµε ότι υπάρχει µόνιµη ισορροπία µεταξύ του ανθρώπου και του γύρω κόσµου ακόµα και στην εξελιγµένη κοινωνία - η ιδέα αυτή υποδηλώνει πως η τέχνη δεν ήταν αναγκαία µόνο στο παρελθόν, αλλά θα παραµένει πάντοτε µια ανάγκη.
Μνήµη και τέχνη. Η µνήµη ως έννοια ταυτίζεται µε τη θύµηση εικόνων και παραστάσεων, όπως αυτές δηµιουργήθηκαν στο συνεχές του χωροχρόνου της ιστορίας και της ζωής του κάθε ανθρώπου. Στη δουλειά µας µέσα από την τέχνη προσπαθούµε να ενισχύσουµε τη µνήµη των ασθενών µε άνοια ενθαρρύνοντας τους στην αποτύπωση εικόνων οι οποίες χρησιµεύουν ως µάρτυρες της δηµιουργικότητάς τους.
«Η χειροπιαστή Μνήµη». Ως ένα είδος «χειροπιαστής µνήµης» που έρχεται ως απάντηση στην πολύ συχνή δήλωση των ανθρώπων που πάσχουν από άνοια: «Μα εγώ δεν ξέρω να ζωγραφίζω». Οι εικόνες που δηµιούργησαν και υπόγραψαν µε το χέρι τους είναι η απάντηση που έρχεται να ενισχύσει την αυτοεκτίµησή τους και το συναίσθηµα της ικανοποίησης: «Μα, έλα να δεις τι ήδη έχεις ζωγραφίσει».