Η ΟΡΘΗ ΧΡΗΣΗ ΤΟΥ ΒΕΛΟΝΙΣΜΟΥ ΩΣ ΙΑΤΡΙΚΗ ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΗ ΠΑΡΕΜΒΑΣΗ ΣΤΗΝ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΣΥΝΟΔΩΝ ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΩΝ ΣΕ ΑΣΘΕΝΕΙΣ ΜΕ ΣΚΠ ΚΑΜΠΕΡΗΣ ΣΤΕΡΓΙΟΣ ΙΑΤΡΟΣ ΦΥΣΙΚΗΣ ΙΑΤΡΙΚΗΣ & ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΟΣ ΣΥΝΕΡΓΑΤΗΣ Β ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΑΚΗΣ ΝΕΥΡΟΛΟΓΙΚΗΣ ΚΛΙΝΙΚΗΣ Α.Π.Θ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟΥ ΑΧΕΠΑ ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ ΙΑΤΡΕΙΟΥ ΣΠΑΣΤΙΚΟΤΗΤΑΣ 1
ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΑΝΑΔΡΟΜΗ ΤΟΥ ΒΕΛΟΝΙΣΜΟΥ Σύμφωνα με αρχαιολογικά ευρήματα, μεταξύ 3000 και 2500πχ, στην περιοχή του Κίτρινου Ποταμού, αναπτύχθηκε ένας σπουδαίος πολιτισμός που παρήγαγε μεγάλες ανακαλύψεις σε επιστήμες και τέχνες. Ο βελονισμός είναι μια από τις αρχαιότερες επεμβατικές θεραπευτικές τεχνικές που χρησιμοποιήθηκαν στον πλανήτη. Κοιτίδα της αρχαίας αυτής τέχνης θεωρείται η Κίνα. 2
Η ΔΙΑΔΟΣΗ ΤΟΥ ΒΕΛΟΝΙΣΜΟΥ Σταθμός για τη διάδοση του βελονισμού στη Δύση υπήρξε το διπλωματικό ταξίδι του προέδρου Νίξον το 1971 στη Κίνα. Ένα μέλος της δημοσιογραφικής ομάδας, ο αρχισυντάκτης των New York Times, James Reston ανέπτυξε οξεία σκωληκοειδίτιδα, χειρουργήθηκε και χρησιμοποιήθηκε ο βελονισμός ως μέθοδος διεγχειρητικής αναλγησίας. 3
Ο ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΒΕΛΟΝΙΣΜΟΥ σύμφωνα με την παραδοσιακή Κινέζικη Ιατρική Η αποκατάσταση της ενεργειακής ροής των μεσημβρινών και η εξισορρόπηση της ενέργειας του οργανισμού. Η δραστηριοποίηση των αμυντικών μηχανισμών και των μηχανισμών αυτορρύθμισης του οργανισμού. Από τα αρχαία χρόνια ο βελονισμός χρησιμοποιείται σε συνδυασμό με φαρμακευτική αγωγή (βότανα) για να αυξηθεί το θεραπευτικό φάσμα. 4
ΚΙΝΕΖΙΚΗ ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΗ ΙΑΤΡΙΚΗ Αντιλαμβάνεται το ανθρώπινο σώμα ως ενιαίο λειτουργικό σύστημα που αποτελείται από ύλη (παθητική έκφραση) και ενέργεια (λειτουργική έκφραση). Ερμηνεύει τη νόσο ως διαταραχή της ενεργειακής ισορροπίας. 5
ΜΕΣΗΜΒΡΙΝΟΙ Δημιουργούν ένα κλειστό πολύπλοκο ενεργειακό κύκλωμα, που καλύπτει το ανθρώπινο σώμα εσωτερικά και εξωτερικά. Είναι αμφοτερόπλευρα ενεργειακά κανάλια που ξεκινούν από τα συμπαγή όργανα και τα κοίλα σπλάχνα της θωρακοκοιλιακής χώρας, τα οποία δεν έχουν υλική ή ανατομική υπόσταση, αλλά υλοποιούνται με την τοποθέτηση βελονών στα αντίστοιχα σημεία βελονισμού. 6
ΟΡΙΣΜΟΣ ΒΕΛΟΝΙΣΜΟΥ σύμφωνα με τη Δυτική Ιατρική Είναι μία θεραπευτική τεχνική κατά την οποία ειδικές βελόνες τοποθετούνται σε επιφανειακούς ή εν τω βάθει ιστούς του σώματος ή σε ειδικά επιλεγμένες ευαίσθητες ή επώδυνες στην πίεση περιοχές του δέρματος και των μυών με στόχο τη θεραπευτική αντιμετώπιση και αποκατάσταση λειτουργικών, αναστρέψιμων παθήσεων, συνδρόμων ή συμπτωμάτων (Bischo1986, Καράβης1998). 7
Ο ΒΕΛΟΝΙΣΜΟΣ ΕΙΝΑΙ ΙΑΤΡΙΚΗ ΠΡΑΞΗ Η Ελληνική Πολιτεία με αποφάσεις του Υπουργείου Υγείας-Πρόνειας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων δέχεται το βελονισμό ως μία μέθοδο θεραπείας η οποία εφαρμόζεται μόνο από ιατρούς (Αρ.Πρωτ.Υ7/οικ./4270/25-06-1996) και συμπληρώνει ότι η εφαρμογή του βελονισμού πρέπει να γίνεται από ιατρούς που διαθέτουν εμπειρία και έχουν εκπαιδευτεί στην βελονοθεραπεία (574/Α4/191/21-02-1980). Στην Αμερική, την Μέκκα της τεχνολογίας και τεχνογνωσίας, το 64% των Αμερικανικών Πανεπιστημίων Ιατρικής (Cornell, John Hopkins, UCLA, Maryland κ.α) περιλαμβάνουν το Βελονισμό στο πρόγραμμα εκπαίδευσης των φοιτητών ιατρικής. Στη Δύση σήμερα περισσότεροι από 1.500.000 ιατροί εφαρμόζουν τον βελονισμό σαν κύριο ή σαν συμπληρωματικό θεραπευτικό μέσο. 8
ΕΝΔΕΙΞΕΙΣ ΒΕΛΟΝΙΣΜΟΥ (1) ΩΡΛ Αλλεργική ρινίτις Αλλεργική ιγμορίτις Nosos Menier Ναυτία Ζάλη Ιλιγγοι* Αναπνευστικό Αλλεργική ασθματική βρογχίτις Βρογχικό άσθμα* Νευροφυτική δύσπνοια - βήχας Παθήσεις πεπτικού συστήματος Γαστρίτις Έλκος στομάχου Έλκος 12δακτύλου Επιγαστραλγία Γυναικολογία Δυσμηνόροια Αμηνόροια Ανώδυνος τοκετός Μετεμμηνοπαυσιακό σύνδρομο Δερματολογία Ακμή Κνίδωση Κνησμός αλλεργικής αιτιολογίας Ψωρίαση* Καρδιαγγειακό Ιδιοπαθής υπέρταση* Στηθαγχικός πόνος* Περιφερική αγγειακή νόσος* Νευροφυτικές αρρυθμίες* (Medical Acupuncture White & Filshie1998,Acupuncture,a Scientific Appraisal, Ernt & White,1999,Φυσιολογία του Βελονισμού, Μ. Καράβης,1999) 9
ΕΝΔΕΙΞΕΙΣ ΒΕΛΟΝΙΣΜΟΥ (2) Νευρολογικές παθήσεις: Κεφαλαλγία τάσεως Ημικρανία Νευραλγία Τριδύμου* Πάρεση προσωπικού* Πάρεση μετά από ΑΕΕ* Νευρογενή ουροδόχο κύστη Νυχτερινή ενούρηση Μεθερπιτική νευραλγία Νευροπαθητικός πόνος Μυοσκελετικά νοσήματα: Αυχενοβραχιόνιο σύνδρομο Περιαρθρίτιδα ώμου Παγωμένος ώμος Επικονδυλίτις Θυλακίτις Τενοντίτις Ισχιαλγία Οσφυαλγία Οστεοαρθρίτις Ινομυαλγία Μυοπεριτοναικός πόνος Άλγος κροταφογναθικής άρθρωσης (Medical Acupuncture White & Filshie1998,Acupuncture,a Scientific Appraisal, Ernt & White,1999,Φυσιολογία του Βελονισμού, Μ. Καράβης,1999) * Απαιτείται μεγαλύτερο πλήθος εργασιών και συγκριτικών μελετών για ασφαλή συμπεράσματα. 10
ΕΝΔΕΙΞΕΙΣ ΒΕΛΟΝΙΣΜΟΥ (3) Ψυχικές διαταραχές Αγχώδης φοβική νεύρωση Αϋπνία Σύνδρομο χρόνιας κόπωσης Άγχος Διάφορα Διακοπή της όρεξης Παχυσαρκία Διακοπή καπνίσματος Απεξάρτηση από αλκοόλ Αντιεμετική δράση μετά από χημειοθεραπεία, μετεγχειρητικά, εγκυμοσύνης (Medical Acupuncture White & Filshie1998,Acupuncture,a Scientific Appraisal, Ernt & White,1999,Φυσιολογία του Βελονισμού, Μ. Καράβης,1999) 11
Οι πιο χαρακτηριστικές ενδείξεις του βελονισμού σε ασθενείς με ΣΚΠ Κεφαλαλγία (τάσεως ή μικτού τύπου) Αυχενοβραχιόνιο Σύνδρομο Θωρακαλγία Οσφυαλγία Οσφυοϊσχιαλγία Αρθραλγία (γονάτων) Τενοντίτιδες Γενικευμένη μυαλγία Νευραλγία Τριδύμου Νεύρου Σπαστικότητα Υπερτονία Αϋπνία Άγχος 12
ΠΑΡΕΝΕΡΓΕΙΕΣ ΤΟΥ ΒΕΛΟΝΙΣΜΟΥ Τραύμα: Αιμάτωμα Τραυματισμό νεύρου (παραισθησία) Πνευμοθώρακα Κάκωση νωτιαίου μυελού Τραυματική μυελοπάθεια Συμπιεστική περικαρδίτιδα Οξύ έμφραγμα του μυοκαρδίου Ανακοπή λόγω βλάβης του βηματοδότη από την εφαρμογή Ε.Β Λοιμώδη νοσήματα: Ηπατίτιδα Β Ενδοκαρδίτιδα (pseudomonada aeruginosa,staphylococcus auereus) Σταφυλοκοκκική σηψαιμία Απόστημα των λαγονοψοιτών μετά από βελονισμό παρασπονδυλικά της οσφυϊκής μοίρας της Σ.Σ 13
ΤΡΟΠΟΙ ΒΕΛΟΝΙΣΜΟΥ, ΕΙΔΗ ΒΕΛΟΝΩΝ ΚΑΙ ΜΕΓΕΘΗ Απλός βελονισμός (dry deedling) Ηλεκτροβελονισμός Βελόνες: Χρυσές, Ασημένιες, Ανοξείδωτο ατσάλι Μεγέθη: 0,16χ12mms 0,22x13mms 0,25x25mms 0,25x30mms 0,25x40mms 0,25x40mms 0,30x50mms 0,30x75mms κ.λ.π. 14
ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΤΗΣ ΜΕΘΟΔΟΥ Ανατομική θέση: δέρμα, υποδόριο, μύες, οστά. (σωματοβελονισμός κρανιοβελονισμός - ωτοβελονισμός) Αριθμός συνεδριών: από 5 εώς και 15 με 20 συνεδρίες. Διάρκεια συνεδρίας: 15 με20. Χρονική στιγμή εμφάνισης της επίδρασης: από την 5η με6η συνεδρία ή στο τέλος της θεραπείας ή ακόμα και 10 με 15 μέρες μετά την διακοπή της θεραπείας. 15
ΣΗΜΕΙΑ ΒΕΛΟΝΙΣΜΟΥ ΚΑΙ ΠΡΩΤΟΚΟΛΛΑ ΘΕΡΑΠΕΙΑΣ Σημεία βελονισμού: 365 κλασικά σημεία καθώς και 1500 extra σημεία βελονισμού. Ανίχνευση των σημείων: με την ψηλάφηση, με ειδικούς ανιχνευτές σημείων, με το αλγόμετρο, με χάρτες. Πρωτόκολλα θεραπείας: υπάρχουν πολλά προτεινόμενα πρωτόκολλα. Εξατομικευμένη θεραπεία: ο κάθε ασθενής είναι ιδιαίτερος και μοναδικός με την δική του έκφραση της ασθένειας του. 16
Νευροφυσιολογία του Βελονισμού (1) Το νευρικό σύστημα με τους αισθητικούς περιφερικούς υποδοχείς, τις κεντρομόλες αισθητικές οδούς, τους κεντρικούς εγκεφαλικούς πυρήνες, τις φυγόκεντρες οδούς και τα εκτελεστικά περιφερικά όργανα, κατευθύνει τους μηχανισμούς δράσης και αντίδρασης του οργανισμού όταν σε αυτόν επιδρά ένα εξωγενές ή ενδογενές ερέθισμα. 17
Νευροφυσιολογία του Βελονισμού (2) Τοπική δράση των σημείων βελονισμού (αφορά μικρή δερματική περιοχή γύρω από τη βελόνη). Περιοχική (τμηματική ή νωτιαία) δράση του βελονισμού (αναφέρεται στην ενεργοποίηση μιας περιοχής μέσω των αντανακλαστικών τόξων). Γενική (κεντρική ή υπερνωτιαία) δράση του βελονισμού (αφορά στη διέγερση των πυρήνων του κεντρικού νευρικού συστήματος νωτιαίου μυελού και εγκέφαλου). 18
Νευροδιαβιβαστικές Ουσίες Σεροτονίνη Νορεπινεφρίνη (Νοραδρεναλίνη) GABA (γ-αμινοβουτυρικό οξύ) Εγκεφαλίνη Μεθιονίνη Β.Ενδορφίνη Δυνορφίνη 19
Θεωρίες δράσεως του Βελονισμού Η θεωρία της πύλης του πόνου των Meltzach & Wall ΗθεωρίατουDNIC (Diffuse Noxious Inhibitory Control) Εγκεφαλινεργική θεωρία Μυϊκή θεωρία ή θεωρία της μυϊκής συμμετοχής 20
Ηθεωρίατηςπύληςτουπόνου των Meltzach & Wall Ένα βλαπτικό ερέθισμα (ιστική βλάβη, ή φλεγμονώδης βλάβη), ενεργοποιεί αισθητικούς υποδοχείς με αισθητικές ίνες Αδ και C.Οι άξονες των Αδ και C ινών καταλήγουν στο Ι και ΙΙ μυελώδες πέταλο του νωτιαίου μυελού και εκεί εκλύεται ουσία P(νευροδιαβιβαστής πόνου) και μεταβιβάζεται ο πόνος στα ανώτερα εγκεφαλικά κέντρα. Αν ο βελονισμός εφαρμοστεί ανώδυνα τότε ενεργοποιούνται οι ίνες Αβ (αφής, πίεσης),οι οποίες αναστέλλουν την δραστηριότητα των Αδ και C με αποτέλεσμα να μειώνουν την ένταση των αλγαισθητικών ώσεωνπουφθάνουνστοννμ, μειώνεται ανάλογα η ποσότητα της ουσίας P, μειώνοντας την ένταση του πόνου. 21
ΗθεωρίατουDNIC (Diffuse Noxious Inhibitory Control) Όταν εφαρμοστεί επώδυνος βελονισμός, διεγείρονται οι Αδ και C ίνες. Οποιοδήποτε επώδυνο μηχανικό, χημικό, ηλεκτρικό ερέθισμα, δρα κατασταλτικά (από 60 έως 100%) σε οποιονδήποτε προϋπάρχοντα πόνο. Η δράσητουdnic αφορά την καταστολή της δραστηριότητας των συγκλινόντων νευρώνων του ΝΜ και του κύριου αισθητικού πυρήνα του τριδύμου (νευρώνες που άγουν αλγοδεκτικά ερεθίσματα), με ταυτόχρονη ενεργοποίηση αναλγητικών μηχανισμών. 22
Εγκεφαλινεργική θεωρία O Pomeranz υποστηρίζει ότι ο βελονισμός διεγείρει μυϊκούς αισθητικούς υποδοχείς (Ι και ΙΙ προσαγωγές ίνες μικρής διαμέτρου) Η διέγερση αυτή μέσω του ΝΜ και των προσθιοπλαγίων δεματίων δραστηριοποιεί τρία κέντρα: 1)(ΝΜ) το αναλγητικό αποτέλεσμα επιτυγχάνεται μέσω τριών νευροδιαβιβαστικών ουσιών (ενδορφίνης, δυνορφίνη, GABA) 2)(Μεσεγκέφαλος) επιτυγχάνεται αναλγητική δράση με εγκεφαλίνη (ενεργοποίηση του κατιόντος συστήματος αναλγησίας των πυρήνων ραφής της γέφυρας) και δευτερευόντως με σεροτονίνη και νορεπινεφρίνη. 3)(Υποθάλαμος Υποφυσιακό σύστημα) ενεργοποιείται και δρά αναλγητικά μέσω β ενδορφίνης και ΑCTH.To σύστημα αυτό διοχετεύει β ενδορφίνη στο αίμα και στο ΕΝΥ με αποτέλεσμα γενική αναλγησία. 23
Μυϊκή θεωρία ή θεωρία της μυϊκής συμμετοχής Ο Omura υποστηρίζει ότι καλύτερο αναλγητικό αποτέλεσμα επιτυγχάνεται με ΗΒ χαμηλής έντασης και συχνότητας προκαλώντας μυικές συσπάσεις χωρίς πόνο. Οι τασεοϋποδοχείς των μυών διεγείρονται με χειρισμούς διάτασης (σωμάτια Ruffini και νευρομυϊκων ατράκτων) και σύσπασης (σωμάτια των νευροτενόντιων ατράκτων). Οι υποδοχείς αυτοί καθώς και οι ίνες Αδ, διεγείρονται με την τοποθέτηση της βελόνας στον μυϊκό ιστό. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα την διέγερση του αγγειοκινηκτικού κέντρου, απελευθέρωση ενδογενών οπιούχων ουσιών μέσω νευρώνων των υποθαλαμο-γεφυρικών οδών και απελευθέρωση στην κυκλοφορία β-ενδορφίνης και ACTH από την υπόφυση. 24
25
26
27
28
Αυχενικό σύνδρομο 29
Αυχενοβραχιόνιο σύνδρομο 30
Πάρεση προσωπικού νεύρου 31
Αυχενοβραχιόνιο σύνδρομο 32
Αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο 33
Οστεοαρθρίτιδα γονάτων 34
Ρευματοειδής αρθρίτιδα 35
36