E.M.Π. ΣXOΛH APXITEKTONΩN AKAΔHMAΪKO ETOΣ 2013-14 TOMEAΣ I APXITΕΚΤΟΝΙΚΟΥ ΣXEΔIAΣMOY 5ο XEIMEPINO EΞAMHNO MAΘHMA: APXITEKTONIKOΣ ΣXEΔIAΣMOΣ 5 Συντονίστρια: Ν. Δεμίρη, αναπληρώτρια καθηγήτρια Διδακτική ομάδα: Β. Γκανιάτσας, καθηγητής Σ. Γυφτόπουλος, επίκουρος καθηγητής Χρ. Δεληγιάννης, λέκτορας, (υπό διαδικασία διορισμού) Ν. Δεμίρη, αναπληρώτρια καθηγήτρια E. Mάντζιου, επίκουρη καθηγήτρια Επικουρικό διδακτικό έργο: Γραμματειακή υποστήριξη: Θέμα: ΝΗΠΙΑΓΩΓΕΙΟ ΣΤΟ ΠΕΡΙΣΤΕΡΙ 1. ΓENIKA ΣTOIXEIA Το συνθετικό αντικείμενο το οποίο θα μας απασχολήσει αυτό το εξάμηνο, είναι η αρχιτεκτονική επίλυση ενός ΝΗΠΙΑΓΩΓΕΙΟΥ, για νήπια 5-6 ετών, στο Περιστέρι. Η προσχολική εκπαίδευση και ειδικότερα η εκπαίδευση του νηπιαγωγείου, δεν αποτελεί υποκατάστατο του σπιτιού για τις ώρες που οι γονείς εργάζονται αλλά παίζει πολύ σημαντικό ρόλο στην διαπαιδαγώγηση του νηπίου. Είναι το πρώτο στάδιο μετά τη σιγουριά του σπιτιού, καλλιεργεί την κοινωνικότητα και την αυτονομία του νηπίου, υποστηρίζει την ενεργητικότητα, τη φαντασία και την ανάπτυξη των ικανοτήτων του. Οι παιδοψυχολόγοι επισημαίνουν καθημερινά την ανάγκη του παιδιού για παιχνίδι και ελεύθερο χρόνο. Χρειάζεται ιδιαίτερη προσοχή, ώστε ο χώρος προσχολικής αγωγής, που στεγάζει τις τρυφερές ηλικίες από 5 6 ετών, να μην εξελιχθεί σε ένα πιεστικό εκπαιδευτικό κέντρο μάθησης, αλλά να κρατήσει τις απαραίτητες ισορροπίες. Οι χώροι προσχολικής αγωγής οφείλουν να παρέχουν όλα τα ερεθίσματα και τις ποιότητες ώστε το νήπιο μέσω της αλληλεπίδρασης με συνομηλίκους του, να οικειοποιηθεί το χώρο, για να αναπτύξει κοινωνικές δεξιότητες και ευαισθησίες και να αποκτήσει εμπιστοσύνη στον εαυτό του και στις ικανότητες του. Με το θέμα αυτό θα έρθουμε για πρώτη φορά σ επαφή μ ένα δημόσιο κτίριο. Ο χώρος προσχολικής αγωγής συνιστά απαραίτητο εξοπλισμό κάθε γειτονιάς στην πόλη.
Με το θέμα αυτό θα έρθουμε για πρώτη φορά σ επαφή μ ένα δημόσιο κτίριο. Ο χώρος προσχολικής αγωγής συνιστά απαραίτητο εξοπλισμό κάθε γειτονιάς στην πόλη. Το νηπιαγωγείο είναι το πρώτο δημόσιο κτίριο, με το οποίο έρχεται σ επαφή το παιδί. Το γεγονός αυτό προσδίδει στο χώρο μια ιδιαίτερη σημασία έναντι των άλλων δημόσιων κτιρίων. Το νηπιαγωγείο συγκροτείται από χώρους εκπαίδευσης, χώρους διοίκησης και χώρους κοινωνικούς που συντίθενται από μεγαλύτερα και μικρότερα στοιχεία, χτισμένους όγκους και άχτιστους χώρους, στοιχεία κλειστά, ημιυπαίθρια και υπαίθρια επαναλαμβανόμενα και μη, με μεγαλύτερη ή μικρότερη ιδιωτικότητα, χώρους στάσης και χώρους κίνησης, οριζόντιους και κατακόρυφους. Τα παραπάνω, καθώς και το εκπαιδευτικό σύστημα, το εκπαιδευτικό πρόγραμμα, η ικανότητα του παιδιού να αντιληφθεί και να οικειοποιηθεί το χώρο, είναι παράμετροι που πρέπει να ληφθούν σοβαρά υπ όψη. Η ένταξη επίσης του σχολείου στον υπάρχοντα αστικό ιστό και στις ποικίλες κοινωνικές και πολιτιστικές δραστηριότητες του περιβάλλοντος της γειτονιάς είναι ένα ακόμη θέμα για επίλυση. Ο χώρος προσχολικής αγωγής λειτουργεί από το πρωί μέχρι το απόγευμα παρέχει τη δυνατότητα σίτισης και μικρής διάρκειας ύπνου για ορισμένα από τα νήπια. Είναι επίσης πολύ πιθανό να λειτουργεί και κατά τη διάρκεια ενός μέρους των διακοπών, ώστε να εξυπηρετεί τους εργαζόμενους γονείς.
2.2. ΤΟ ΚΤΙΡΙΟ Βασικές παράμετροι που πρέπει να ληφθούν υπ όψιν κατά το σχεδιασμό του νηπιαγωγείου είναι: - Η διάρθρωση της αίθουσας σε σχέση με τις επιμέρους γωνιές, τους βοηθητικούς χώρους, καθώς και η σχέση της με τον υπαίθριο χώρο και με τις κοινόχρηστες λειτουργίες. - Η διαμόρφωση μιας αίθουσας για φαγητό με τον κατάλληλο εξοπλισμό για το ελαφρύ μεσημεριανό γεύμα των νηπίων (το τελευταίο θα γίνεται είτε με catering, είτε με ευθύνη των γονέων και δεν θα παρασκευάζεται στο σχολείο), καθώς επίσης και ένας μικρός χώρος κουζίνας. - Η διαμόρφωση μιας αίθουσας πολλαπλών χρήσεων που θα φιλοξενεί τις γιορτές αλλά και άλλες δραστηριότητες όπως μουσικοκινητική αγωγή, εκθέσεις - Οι κοινόχρηστοι χώροι (διάδρομοι, χωλ εισόδου κ.λπ.) θα αξιοποιηθούν έτσι ώστε να αποκτήσουν νέες χρήσεις και να διαμορφωθούν σε εστίες ενδιαφέροντος των μαθητών, με μικρά καθιστικά, επιφάνειες έκθεσης και επικοινωνίας, χώρους τοποθέτησης προσωπικών ερμαρίων για τους μαθητές κ.λπ. - H δυνατότητα που θα παρέχει το κτίριο για ανάπτυξη δημιουργικότητας, ατομικής πρωτοβουλίας και ομαδικής συνεύρεσης των νηπίων, καθώς και η σχέση της σχολικής κοινότητας με το άμεσο κοινωνικό περιβάλλον. - H ομαδοποίηση των χώρων ατομικού, ομαδικού και κοινωνικού χαρακτήρα και η σύνθεσή τους σε ένα εύκολα αντιληπτό σύνολο: O ρόλος, η οργάνωση και η επεξεργασία της κίνησης συντελούν αποτελεσματικά σ αυτό, καθώς επίσης και η οργανική σχέση κλειστών και υπαίθριων χώρων. - H επεξεργασία του υπαίθριου χώρου, απαραίτητου στη ζωή του νηπιαγωγείου και η διάκριση ρόλων, μεγεθών και ποιοτήτων (διάλειμμα, γυμναστική, οργανωμένο παιχνίδι, χώροι πρασίνου, βοτανικός σχολικός κήπος). - H εξασφάλιση ομαλής λειτουργίας του νηπιαγωγείου (εξοπλισμός, μέγεθος και σχήμα χώρων, ηλιασμός, φωτισμός, συσχέτιση με άλλους χώρους). - H σχέση με το άμεσο δομημένο περιβάλλον (ύψη, όγκος και χρήσεις γειτονικών κτιρίων, ο χαρακτήρας των γύρω δρόμων). - Η πρόνοια για την καλύτερη ενεργειακή συμπεριφορά του κτιρίου, ώστε να εξασφαλίζονται ποιότητα στους εσωτερικούς τους χώρους (θερμική και οπτική άνεση) και οφέλη και προστασία από το περιβάλλον. - Το κατασκευαστικό σύστημα, η αρχιτεκτονική έκφραση και η επεξεργασία της τελικής επιφάνειας (υλικά, συμπληρωματικά στοιχεία, χρώμα).
3. H ΠΕΡΙΟΧΗ ΜΕΛΕΤΗΣ Το οικόπεδο βρίσκεται στο Δήμο Περιστερίου. Το Περιστέρι εκτείνεται βορειοδυτικά του κέντρου της πρωτεύουσας από τον Κηφισό μέχρι του πρόποδες του ορεινού όγκου του Ποικίλου. Η σύγχρονη ιστορία της πόλης ανάγεται στο 1923, λίγο μετά τη μικρασιατική καταστροφή και αποτελεί έναν από τους κύριους προσφυγικούς συνοικισμούς των Αθηνών. Το 1934 που αναγνωρίζεται ως Δήμος, οι κάτοικοι ανέρχονται περίπου στα 24000 άτομα εκ των οποίων η πλειοψηφία είναι πρόσφυγες ή εσωτερικοί μετανάστες και απασχολούνται στα εργοστάσια ή με χειρωνακτικές εργασίες. Η άνευ σχεδίου δόμηση χαρακτηρίζει την περιοχή, έως το 1950 μόνο η περιοχή του κέντρου είναι ενταγμένη στο σχέδιο πόλεως, ενώ από τη δεκαετία του 1960 τα χωράφια αντικαθίστανται σταδιακά από κατοικίες, βιομηχανίες, εργοστάσια και αποθήκες. Σήμερα το Περιστέρι έχει 150000 κατοίκους μικρομεσαίων εισοδηματικών στρωμάτων. Στα χαρακτηριστικά γνωρίσματα της πόλης συγκαταλέγεται η δημογραφική πολυφυλετικότητα, η έντονη αστικοποίηση, η πυκνή δόμηση, η έλλειψη ελεύθερων χώρων.
4. KTIPIOΛOΓIKO ΠPOΓPAMMA Tο κτιριολογικό πρόγραμμα δίνεται σαν βάση με δυνατότητα αυξομείωσης ±10%. Εντούτοις, ανάλογα με τις αντίστοιχες προσεγγίσεις που θα έχει ο κάθε σπουδαστής/στρια σε σχέση με το χαρακτήρα της προσχολικής αγωγής, μπορούν να γίνουν τροποποιήσεις στο συνδυασμό των χώρων και στο μέγεθος και τον χαρακτήρα της αίθουσας διδασκαλίας εφόσον τεκμηριώνονται επαρκώς. Δίνεται η δυνατότητα συνδυασμού του προγράμματος και άλλες λειτουργίες επιλογής της κάθε ομάδας με σκοπό την αλληλοδιείσδυση και ανάμειξη χρήσεων και τη δημιουργία ζωντανών και απρόβλεπτων δραστηριοτήτων Ιδιαίτερη προσοχή πρέπει επίσης να δοθεί στους υπαίθριους χώρους του σχολείου, (αυλή διαλειμμάτων, υπόστεγοι χώροι, σχολικός κήπος, παιδική χαρά), Στο σχεδιασμό του κτιρίου τέλος θα πρέπει να ληφθεί πρόνοια για την προσπελασιμότητα όλων των χώρων του σχολείου από άτομα μειωμένης κινητικότητας με τη χρήση ανελκυστήρων και κεκλιμένων επιπέδων (μέγιστη κλίση 6%). Τέλος απαιτούνται και υπαίθριοι χώροι στάθμευσης με 4 θέσεις αυτοκινήτων (μόνιμες) + 4 προσωρινές.
Επιδιώκεται ο σχεδιασμός ενός πρότυπου βιοκλιματικού νηπιαγωγείου, ως καινοτόμου περιβάλλοντος μάθησης με δυνατότητα πιλοτικής εφαρμογής.
5. ZHTOYMENA 1. Περιγραφή της λύσης α. Αναγνώριση της περιοχής, (το ευρύτερο πλαίσιο, το άμεσο περιβάλλον, τα χαρακτηριστικά του οικοπέδου) β. Γενική συνθετική ιδέα γ. Aρχές και επιλογές ως προς: - τον χαρακτήρα, το είδος του κτιρίου και τη σχέση με το περιβάλλον σε αναφορά με τη σχολική ζωή των παιδιών - την οργάνωση και τη σχέση των χώρων (ενότητες, κινήσεις, σχέση κλειστώνυπαίθριων) - την αρχιτεκτονική έκφραση (κατασκευή, κλίμακα όγκων, επεξεργασία όψεων, υπαίθριος χώρος) 2. Σχέδια Tοπογραφικό και διαμόρφωση υπαίθριων χώρων 1:200. Kατόψεις, τομές, όψεις 1:200. Χαρακτηριστική τομή και όψη 1:100 σε τμήμα του συγκροτήματος. 3. Mακέττα σε κλίμακα 1:200. 4. Σκίτσα ή άλλα στοιχεία κατά την επιλογή των σπουδαστών. Ο σχεδιασμός του κτιρίου θα γίνει από διμελείς σπουδαστικές ομάδες. Η λειτουργία του μαθήματος απαιτεί την προσωπική παρουσία των σπουδαστών τόσο κατά τη θεωρητική του ανάπτυξη, όσο και κατά τις φάσεις των ασκήσεων. Δεν θα είναι δυνατόν να ολοκληρωθεί η δουλειά κάθε σπουδαστή στο τέλος του εξαμήνου χωρίς επαρκή παρακολούθηση των ομαδικών εκπαιδευτικών δραστηριοτήτων: θεωρητικών αναπτύξεων, διορθώσεων, ασκήσεων σχεδιαστηρίου, επισκέψεων κ.λπ.