11 ξ σμέδοιξ «Δλλημική Γλόρρα και Οοξλξγία» Αθήμα, 9-11 Νξεμβοίξσ 2017 Κξιμξςική μεςάτοαρη: ενειδικεσμέμη επικξιμωμία ρε μια μέα κξιμωμική ποαγμαςικόςηςα Θεόδωοξπ Βσζάπ ΤΕΙ Ηπείοξσ
Διραγχγικά Ι Η μεςαμάρςεσρη είμαι ποξωπϊθερη επιβίχρηπ για εκαςξμμϋοια αμθοόπξσπ ρε ϊλη ςη γη. Οι μεςακιμήρειπ έυξσμ άμερα γλχρρικά απξςελέρμαςα: μεςαμάρςεπ και ποϊρτσγεπ ποέπει αουικά μα επικξιμχμήρξσμ ρε μια άγμχρςη γλόρρα ποιμ μάθξσμ ςη γλόρρα ςηπ μέαπ ςξσπ παςοίδαπ. (Crystal, 2007) Ποξκϋπςει πξλσγλχρρία, γι ασςϊ ποξςάθηκε μέξπ ϊοξπ: κξιμχμιξγλχρρξλξγία ςηπ κιμηςικϊςηςαπ (sociolinguistics of mobility). (Blommaert, 2010)
Διραγχγικά ΙΙ Άλλη ρημαμςική αιςία πξλσγλχρρίαπ η ιρςξοική ρσμϋπαονη γλχρρικόμ κξιμξςήςχμ αμά ςξμ κϊρμξ: ρυεδϊμ ςξ 90% ςχμ γλχρρόμ απξςελείςαι απϊ «ασςϊυθξμεπ, μειξμξςικέπ, ελάρρξμεπ και λιγϊςεοξ υοηριμξπξιξϋμεμεπ γλόρρεπ». (Folaron, 2015) Και η μεςάτοαρη;
Διραγχγικά ΙΙΙ Κξιμχμιξλξγική ρςοξτή ρςιπ μεςατοαρςικέπ ρπξσδέπ ςιπ ςελεσςαίεπ δεκαεςίεπ: η μεςάτοαρη μεςαςξπίζει ςξ κέμςοξ βάοξσπ ςηπ απϊ ςημ ιρξδσμαμία ρςημ κξιμχμική και ηθική πςσυή. Αλλά: - ξ οϊλξπ κλειδί ςηπ μεςάτοαρηπ ρςη γλχρρική πξλιςική αγμξείςαι απϊ ςη βιβλιξγοατία - η ΔΔ δεμ εταομϊζει μεςατοαρςική δικαιξρϋμη: για ςξσπ πξλίςεπ και ςιπ μειξμϊςηςεπ σπάουει ποϊβλεφη για μεςάτοαρη εμό για ςξσπ μεςαμάρςεπ δίμεςαι έμταρη ρςημ εκμάθηρη ςηπ γλόρραπ ςηπ υόοαπ σπξδξυήπ. (Meylaerts, 2011 Schäffner, 2010 Vidal Claramonte, 2009)
Πλάμξ ςημ παοξσρίαρη ασςή: - Οοιρμϊπ ςηπ κξιμξςικήπ μεςάτοαρηπ (ΚΜ) - ΚΜ = ενειδικεσμέμη μεςάτοαρη; - Φαοακςηοιρςικά ςηπ ΚΜ - Τπϊβαθοξ ςξσ κξιμξςικξϋ μεςατοαρςή - υέρη ενξσρίαπ μεςανϋ κοάςξσπ και αλλξτόμχμ - Σι επικοαςεί ρςημ Δλλάδα - Ποξςάρειπ
Οοιρμϊπ κξιμξςικήπ μεςάτοαρηπ Η κξιμξςική μεςάτοαρη ή μεςάτοαρη για δημϊριεπ σπηοερίεπ είμαι η παοξυή εσθείαπ και αμςίρςοξτηπ μεςάτοαρηπ κειμέμχμ πξσ παοάγξμςαι απϊ δημϊριξσπ τξοείπ, μξρξκξμεία, μη κσβεομηςικέπ ξογαμόρειπ, ςξπικέπ ρσλλξγικϊςηςεπ, τξοείπ γλχρρικόμ κξιμξςήςχμ, ιδιχςικξϋπ και άλλξσπ κξιμχμικξϋπ τξοείπ ρε ξπξιξμδήπξςε γλχρρικϊ ρσμδσαρμϊ με ρκξπϊ ςη διεσκϊλσμρη ςχμ ρυέρεχμ αμάμερα ρε αλλϊτχμξσπ ρε μια υόοα με διατξοεςικέπ γλχρρικέπ και πξλιςιρμικέπ κξιμϊςηςεπ, όρςε μα ρσμμεςέυξσμ ϊλξι ιρϊςιμα ρε ϊλεπ ςιπ εκτάμρειπ ςηπ κξιμχμικήπ ζχήπ. (Taibi, 2011 Valero-Garcés, 2014 Gouadec, 2007 Graham, 2012)
Κειμεμική ςσπξλξγία και πεοιευϊμεμξ Ι Άοα ποϊκειςαι για μεςάτοαρη με ιδιαίςεοεπ απαιςήρειπ και εϋρςξυα ποξςείμεςαι επαμενέςαρη ςηπ ασρςηοήπ καςηγξοιξπξίηρηπ ςηπ μεςάτοαρηπ ρε ενειδικεσμέμη και μη. Η γλχρρική πςσυή και ειδικά η ξοξλξγία δεμ είμαι ςξ κϋοιξ ρςξιυείξ πξσ καθξοίζει ςημ κξιμξςική μεςάτοαρη, καθόπ α) ςξ κειμεμικϊ είδξπ και κσοίχπ β) η επικξιμχμιακή πεοίρςαρη με ςιπ εγγεμείπ ρυέρειπ ενξσρίαπ κοάςξσπ και αλλξτόμχμ απξςελξϋμ πξλϋ ρημαμςικέπ παοαμέςοξσπ. (Mayoral Asensio, 2007)
Κειμεμική ςσπξλξγία και πεοιευϊμεμξ ΙΙ Η κξιμξςική μεςάτοαρη ατξοά ςξσπ ενήπ κειμεμικξϋπ ςϋπξσπ: α) επίρημα, ημιεπίρημα και ιδιχςικξϋ δικαίξσ έγγοατα, ϊπχπ ρυξλικξϋπ ελέγυξσπ, έγγοατα επιυειοημαςικόμ ρσμαλλαγόμ, ρσμβϊλαια εκμίρθχρηπ κλπ., β) ξδηγξϋπ ιαςοικόμ, μξμικόμ και διξικηςικόμ σπηοεριόμ ρυεςικά με ποϊληφη αρθεμειόμ ή επίλσρη διξικηςικόμ θεμάςχμ, γ) εμημεοχςικά έμςσπα κξιμχμικόμ σπηοεριόμ και άλλχμ τξοέχμ ρυεςικά με αομξδιϊςηςεπ, ποϊρβαρη κλπ. και δ) εοχςημαςξλϊγια πξσ ρσυμά υοηριμξπξιξϋμςαι χπ εοεσμηςικά εογαλεία. (Harkness & Schoua-Glusberg, 1998 Valero-Garcés, 2014)
Κειμεμική ςσπξλξγία και πεοιευϊμεμξ ΙΙΙ Πξλλά απϊ ασςά ςα κείμεμα ποξξοίζξμςαι για ή ποξέουξμςαι απϊ επίρημεπ μεςατοάρειπ, άοα είμαι επίρημα έγγοατα πξσ εμδέυεςαι μα πεοιέυξσμ: i) καςαγοατή ρςξιυείχμ: γεμμήρειπ, γάμξσπ, θαμάςξσπ, ρπξσδέπ, διαθήκεπ, παοάμξμεπ δοαρςηοιϊςηςεπ ή άλλεπ μξμικέπ και διξικηςικέπ ποάνειπ κλπ., ii) κειμεμικά ρςξιυεία: επιρςξλέπ, αματξοέπ, ρσμπληοχμέμα ή μη έμςσπα βεβαιόρεχμ, επικσοχμέμεπ βεβαιόρειπ, μεςατοάρειπ επικσοχμέμεπ ή μη και iii) ρςξιυεία επικϋοχρηπ, ϊπχπ ρτοαγίδεπ σπηοεριόμ ή/και ςη ρτοαγίδα ςηπ Φάγηπ. (Mayoral Asensio, 2003)
Κειμεμική ςσπξλξγία και πεοιευϊμεμξ ΙV σμεπάγεςαι ϊςι καςά ςεκμήοιξ ςα κείμεμα ασςά με ςημ πξικίλη καςά πεοίπςχρη ξοξλξγία είμαι, αμ ϊυι μξμικά με ςημ ασρςηοή έμμξια ςξσ ϊοξσ, είςε μξμικξϋ ϋτξσπ είςε μξμικξϋ εμδιατέοξμςξπ, καθόπ ρσμξδεϋξσμ κάπξιξ άςξμξ πξσ ποξρπαθεί μα εμςαυθεί ρε μια μέα κξιμχμική και μξμική ποαγμαςικϊςηςα.
Η κξιμξςική μεςάτοαρη χπ είδξπ λϊγξσ και ξ οϊλξπ ςξσ μεςατοαρςή I Διαπιρςόμξσμε λξιπϊμ ϊςι εμιρυϋεςαι o οϊλξπ ςηπ μεςάτοαρηπ ρςιπ ρημεοιμέπ πξλσπξλιςιρμικέπ κξιμχμίεπ, ρςιπ ξπξίεπ εγείοξμςαι ζηςήμαςα ενξσρίαπ και αμιρϊςηςαπ εναιςίαπ γλχρρικόμ αμεπαοκειόμ. (House, 2016) Πόπ ϊμχπ η μεςάτοαρη διαμξοτόμει ςη ρυέρη μεςανϋ ςηπ εσοϋςεοηπ κξιμχμίαπ και ςχμ αλλξτόμχμ;
Η κξιμξςική μεςάτοαρη χπ είδξπ λϊγξσ και ξ οϊλξπ ςξσ μεςατοαρςή ΙI ςημ ΚΜ η απξςελερμαςικϊςηςα ςξσ λϊγξσ δεμ ποξκϋπςει απϊ ςη γλόρρα αλλά απϊ ςιπ θερμικέπ ρσμθήκεπ παοαγχγήπ και ποϊρληφήπ ςξσ. Δπξμέμχπ η ΚΜ απξςελεί είδξπ λϊγξσ εγκεκοιμέμξσ απϊ ςιπ θερμικέπ δξμέπ ςξσ κοάςξσπ ςξσ ξπξίξσ χπ εκποϊρχπξπ, ξ κξιμξςικϊπ μεςατοαρςήπ ξτείλει μα εμεογεί ςηοόμςαπ καμϊμεπ ρυεςικά με ςημ ξοξλξγία και ςημ κειμεμική ςσπξλξγία. Άοα ξ κξιμξςικϊπ μεςατοαρςήπ εογάζεςαι ρε ρατόπ θερμξθεςημέμξ πεοιβάλλξμ. (Bourdieu, 1982)
Πξιξ θερμξθεςημέμξ πεοιβάλλξμ; Σιπ θερμικέπ δξμέπ ςξσ κοάςξσπ διαυειοίζξμςαι άςξμα απϊ ςιπ αμόςεοεπ ςάνειπ ςηπ κξιμχμικήπ ιεοαουίαπ εμό ξι καςόςεοεπ ςάνειπ πεοιλαμβάμξσμ, μεςανϋ άλλχμ, πξλίςεπ πξσ αμήκξσμ ρε μειξμϊςηςεπ ή είμαι μεςαμάρςεπ ή ποϊρτσγεπ. (Koskinen, 2014) Σα μέλη ςηπ κάθε ξμάδαπ επιβεβαιόμξσμ ςημ κξιμχμική ςασςϊςηςά ςξσπ και ςα εθμξςικά υαοακςηοιρςικά ςξσπ μέρχ κξιμόμ ρυημάςχμ πξσ ερχςεοικεϋθηκαμ σπϊ ςιπ ίδιεπ ή παοϊμξιεπ ιρςξοικέπ ρσμθήκεπ, με άλλα λϊγια μέρχ ςηπ ένηπ (habitus) πξσ αμαπςϋρρξσμ καςά ςξμ Bourdieu. (Bourdieu, 1982 Gumperz & Cook-Gumperz, 1982 Sela-Sheffy, 2005)
Ο οϊλξπ ςξσ μεςατοαρςή Ι Ομξίχπ και ξι κξιμξςικξί μεςατοαρςέπ διαθέςξσμ ςη δική ςξσπ ένη (habitus) και τέομξσμ ρε επατή ςξϋπ ενξσριαζϊμεμξσπ με ςξσπ κσοίαουξσπ, διεσκξλϋμξμςαπ ςημ επικξιμχμία και ςξμ ρσμβξλικϊ αγόμα ςχμ υαμηλϊςεοα ιρςαμέμχμ. (Bourdieu, 2010) Ο κξιμξςικϊπ μεςατοαρςήπ είμαι μεράζχμ με ποχςαγχμιρςικϊ οϊλξ ρςη διακίμηρη πληοξτξοιόμ, ξι ξπξίεπ μπξοξϋμ μα ασνξμειόρξσμ ςημ ενξσρία ςχμ εμπλεκϊμεμχμ ξμάδχμ.
Ο οϊλξπ ςξσ μεςατοαρςή ΙΙ Μέρα απϊ ςη διάδοαρη, ξ ΚΜ μπξοεί μα παοάρυει αμεςϊςεοη ποϊρβαρη ρε δικαιόμαςα και παοξυέπ, διϊςι ειδικά για μεςαμάρςεπ και ποϊρτσγεπ η εκμάθηρη ςηπ γλόρραπ δεμ είμαι η ποξρτξοϊςεοη λϋρη, ςξσλάυιρςξμ ςξμ ποόςξ καιοϊ ρςη υόοα σπξδξυήπ. Μακοξποϊθερμα, ξι αλλϊτχμξι θα μπξοξϋραμ, υάοη ρςημ κξιμξςική μεςάτοαρη, μα σπεοβξϋμ ςα κξιμχμικά εμπϊδια και μα έυξσμ ποϊρβαρη και ρε ρσμβξλικά αγαθά, π.υ. ςέυμη και επιρςήμη, δηλαδή ϊλεπ ςιπ πςσυέπ ςηπ κξιμχμικήπ ζχήπ. (Pym, 2013 Page & Czuba, 1999)
Ο οϊλξπ ςξσ μεςατοαρςή ΙΙΙ Ωρςϊρξ, για ςξσπ μεςατοαρςέπ και ειδικά για ςξσπ ΚΜ ιρυϋξσμ ρσυμά διεθμόπ ακϊμη και πεοιθχοιακέπ εογαριακέπ ρσμθήκεπ, καθόπ η ένη (habitus) ςξσπ έυει εμρχμαςόρει έμμξιεπ σπξςαγήπ και αξοαςϊςηςαπ πξσ ςξσπ υαοακςηοίζξσμ αομηςικά και δσρυεοαίμξσμ ςξ έογξ ςξσπ. Δπιπλέξμ, η μεςατοαρςική ικαμϊςηςα ρσμδέεςαι με ςη διγλχρρία (bilingualism). Σξ απξςέλερμα είμαι μα αρκξϋμ ρσυμά ςη μεςάτοαρη και ςη διεομημεία ημι-δίγλχρρα άςξμα υχοίπ καςάοςιρη. (Muñoz Martín, 2011 Sela-Sheffy & Shlesinger, 2008 Simeoni, 1998)
Και ρε ϊ,ςι μαπ ατξοά ςι ρσμβαίμει ρςημ Ελλάδα;
Μειξμϊςηςεπ και γλόρρεπ ρςημ Δλλάδα Ι Η Δλλάδα δεμ αμαγμόοιρε πξςέ άλλη μειξμϊςηςα ρςημ επικοάςειά ςηπ εκςϊπ απϊ ςη μξσρξσλμαμική πξσ αματέοεςαι ρςη σμθήκη ςηπ Λξζάμηπ (1923), ρϋμτχμα με ςημ ξπξία, ξι μειξμϊςηςεπ αμαγμχοίρςηκαμ με βάρη ςη θοηρκεία, ϊυι ςη γλόρρα ή ςημ εθμϊςηςα. Θοάκη: κξιμϊςηςεπ ςξσοκϊτχμχμ, πξμακϊτχμχμ (ρλαβϊτχμξι καςά βάρη) και Ρξμά ϊλξι μξσρξσλμάμξι ςξ θοήρκεσμα Κεμςοική και Δσςική Μακεδξμία: ξμάδεπ ρλαβϊτχμχμ, αλβαμϊτχμχμ (εκςϊπ μεςαμαρςόμ) και βλαυϊτχμχμ. (Meinardus, 2002 Karakasidou, 2002)
Μειξμϊςηςεπ και γλόρρεπ ρςημ Δλλάδα ΙΙ Οι γλόρρεπ ςχμ μειξμξςήςχμ πλημ ςηπ ςξσοκικήπ, πξσ τιλξδξνξϋρε ρσυμά με παοέμβαρη ςηπ Σξσοκίαπ μα καλϋφει ϊλξσπ ςξσπ μξσρξσλμάμξσπ, δεμ διδάυςηκαμ πξςέ ρσρςημαςικά ρςξ ρυξλείξ εμό ξι μειξμϊςηςεπ δεμ είυαμ ϊλεπ ςημ ίδια ρσμειδηςξπξίηρη ξϋςε ςιπ ίδιεπ διεκδικήρειπ. Σξ ελλημικϊ κοάςξπ, εκμεςαλλεσϊμεμξ ασςή ςημ ποαγμαςικϊςηςα, σιξθέςηρε πξλιςική μξμξγλχρρίαπ και οήνηπ με ςιπ μειξμϊςηςεπ σπέο ςηπ πλειξφητξϋραπ ελλημϊτχμηπ κξιμχμίαπ καςά ςξμ 20 ϊ αιόμα, ςείμξμςαπ ποξπ ςημ ποόςη επιλξγή ςξσ ςεςοαπλξϋ μξμςέλξσ ςηπ Meylaerts (2013), ϊπξσ η μεςάτοαρη μάλλξμ δεμ έυει θέρη.
Μειξμϊςηςεπ και γλόρρεπ ρςημ Δλλάδα ΙΙΙ Η αλλαγή ήοθε, μέρα ρε έμα γεμικϊςεοξ κξιμχμικϊ και πξλιςικϊ πλαίριξ, μϊλιπ ςξ 1996-97 ϊςαμ ςξ Τπξσογείξ Παιδείαπ ειρήγαγε ςη διδαρκαλία ςηπ ελλημικήπ γλόρραπ χπ νέμηπ/δεϋςεοηπ γλόρραπ ρςημ ποχςξβάθμια και δεσςεοξβάθμια εκπαίδεσρη. Ασςϊ είμαι ςξ ποξβλημαςικϊ πλαίριξ ρςξ ξπξίξ αμέπςσναμ ςημ ένη ςξσπ ξι Έλλημεπ μεςατοαρςέπ. (ελλά-μάζη, 2015)
Μεςαμάρςεπ και γλόρρεπ ρςημ Δλλάδα Ι Απϊ ςξ 1960 χπ ςξ 1990 ήοθαμ ρςημ Δλλάδα: Μεςανϋ άλλχμ Αιγϋπςιξι, Υιλιππιμέζξι, Σαψλαμδξί, Πακιρςαμξί, Λιβαμέζξι και Πξλχμξί. Η ξσδέςεοη χπ ςϊςε ρςάρη ςχμ Δλλήμχμ ρϋμςξμα αμαςοάπηκε. Η καςάοοεσρη ςξσ ρξριαλιρμξϋ ρςημ κεμςοξαμαςξλική Δσοόπη όθηρε εκαςξμςάδεπ υιλιάδεπ μεςαμαρςόμ ρςημ Δλλάδα απϊ ςξ 1991 απϊ ςα Βαλκάμια (Αλβαμία, Βξσλγαοία, Ρξσμαμία), ποόημ ρξβιεςικέπ δημξκοαςίεπ και άλλεπ υόοεπ, κϋμα πξσ αμςιμεςχπίρςηκε ευθοικά.
Μεςαμάρςεπ και γλόρρεπ ρςημ Δλλάδα ΙΙ Δνάλλξσ, η παγκξρμιξπξίηρη και ξι ρσοοάνειπ εσμϊηραμ ςη μεςακίμηρη πληθσρμόμ απϊ ςημ Αρία και ςημ Ατοική. Για μα δόρξσμε μια εικϊμα ςηπ έκςαρηπ ςξσ ποξβλήμαςξπ και ςηπ αμάγκηπ για μεςάτοαρη και διεομημεία: Σξ 2015 ειρήλθαμ ρςη υόοα παοάμξμα και ρσμελήτθηραμ 911.471 άςξμα εμό ςξ 2016 ξ αοιθμϊπ ασςϊπ μειόθηκε ρε 204.820. Σξ ποόςξ ξκςάμημξ ςξσ 2016 ειρήλθαμ παοάμξμα 185.084 άςξμα εμό ςξ ίδιξ διάρςημα ςξσ 2017 ξ αοιθμϊπ ασςϊπ ήςαμ μϊλιπ 37.950. (ςξιυεία ιρςξρελίδχμ ΔΛ.Α.)
Μεςαμάρςεπ και γλόρρεπ ρςημ Δλλάδα ΙΙΙ Αμ και πξλλξί εγκαςέλειφαμ ςη υόοα, ξι πεοιρρϊςεοξι παοαμέμξσμ και η μεςάτοαρη είμαι αμαγκαία παοξυή. Πέοαμ ςχμ Αλβαμόμ, ξι κσοιϊςεοεπ εθμικϊςηςεπ είμαι ϋοιξι, Ατγαμξί, Ιοακιμξί, Πακιρςαμξί, Ιοαμξί, Παλαιρςίμιξι, Μπαμγκλαμςέρι, Αλγεοιμξί, Μαοξκιμξί και Γεχογιαμξί με πξικίλξσπ αοιθμξϋπ αμά πεοίξδξ αμάλξγα με ςιπ ατίνειπ.
Μεςαμάρςεπ και γλόρρεπ ρςημ Δλλάδα IV Γιαςί ρσμέβη ασςή η ειροξή; ϋμτχμα με ςημ καςηγξοιξπξίηρη καςά Wallerstein (2004) και ςη Θεχοία ςξσ Παγκϊρμιξσ σρςήμαςξπ, ξι υόοεπ υχοίζξμςαι ρε πσοήμα, πεοιτέοεια και, εμδιάμερα, ημιπεοιτέοεια, με ςημ Δλλάδα μα αμήκει ρςημ ςελεσςαία καςηγξοία. Μεςαμάρςεπ και ποϊρτσγεπ απϊ ςημ πεοιτέοεια ποξρπαθξϋμ μα μεςαβξϋμ ρςξμ πσοήμα, δηλαδή ςιπ υόοεπ ςηπ κεμςοξδσςικήπ και βϊοειαπ Δσοόπηπ με εμδιάμερξ ρςαθμϊ ςημ Δλλάδα.
Σξ πλαίριξ άρκηρηπ ςηπ ΚΜ ρςημ Δλλάδα I Η μιραλλϊδξνη ρςάρη απέμαμςι ρςημ εςεοϊςηςα πξσ καλλιεογήθηκε εδό και δεκαεςίεπ ρςημ Δλλάδα ξδήγηρε ρςημ έλλειφη ξμαλήπ επικξιμχμίαπ μεςανϋ μη ελλημϊτχμχμ και διξίκηρηπ. Δπιπλέξμ, η μεςαμάρςεσρη έυει ρσμδεθεί με αομηςικέπ εικϊμεπ πξσ ατξοξϋμ ςϊρξ ςημ παοάμξμη είρξδξ αςϊμχμ ρςη υόοα ϊρξ και ςα άςξμα μξσρξσλμαμικήπ θοηρκείαπ. Η καςάρςαρη άουιρε μα ενξμαλϋμεςαι δειλά ρςα ςέλη ςηπ δεκαεςίαπ ςξσ 1990 εμό μϊμξ μεςά ςξ 2000 έγιμαμ γμχρςά ςα ποόςα, αμ και ελλιπή, δημξγοατικά υαοακςηοιρςικά. (Σρίγκαμξσ, Λαμποάκη, Υαςξϋοξσ & Φαψμάπ, 2010 Gropas & Triantafyllidou, 2005 Helly, 2009)
Σξ πλαίριξ άρκηρηπ ςηπ ΚΜ ρςημ Δλλάδα II Σξ 2005 άουιρε η αμαδιάοθοχρη ςξσ ρσρςήμαςξπ έκδξρηπ αδειόμ παοαμξμήπ, εμό ςξ σπάουξμ Τπξσογείξ Μεςαμαρςεσςικήπ Πξλιςικήπ δεμ είμαι ακϊμη πλήοχπ ξογαμχμέμξ. Η γλχρρική καςάρςαρη δεμ έυει πλήοχπ καςαγοατεί, αλλά σπξλξγίζεςαι ϊςι ςξσλάυιρςξμ 100 γλόρρεπ και διάλεκςξι μιλιξϋμςαι ρήμεοα ρςημ Δλλάδα. (Απξρςϊλξσ, 2015 Μπαςραλιά & ελλά-μάζη, 2016)
Σξ πλαίριξ άρκηρηπ ςηπ ΚΜ ρςημ Δλλάδα III Αμ και ξι Οδηγίεπ 2005/85/ΔΔ, 2010/64/ΔΔ, 2012/13/ΔΔ και 2012/29/ΔΔ έυξσμ εμρχμαςχθεί ρςημ ελλημική μξμξθερία, δεμ έυξσμ σπάονει ενειδικεϋρειπ με διαςάγμαςα ή διξικηςικέπ ποάνειπ για ποξόθηρη ςηπ κξιμξςικήπ μεςάτοαρηπ και διεομημείαπ ρε διξικηςικέπ σπηοερίεπ, μξρξκξμεία και ρυξλεία. Διδικά ρςα διαπξλιςιρμικά ρυξλεία, πξσ λειςξσογξϋμ απϊ ςξ 1997, ρε καμέμα μϊμξ ή σπξσογική απϊταρη δεμ ποξβλέπεςαι μεςάτοαρη ή διεομημεία εμό ξι εκπαιδεσςικξί μϊμξμ χπ εμαλλακςικϊ ποξρϊμ μπξοξϋμ μα γμχοίζξσμ ςη γλόρρα ςχμ πεοιρρϊςεοχμ μαθηςόμ ή μια διεθμή γλόρρα (αγγλικά, γαλλικά, γεομαμικά).
Σξ πλαίριξ εκπαίδεσρηπ ΚΜ ρςημ Δλλάδα I - Έμα ςέςξιξ πεοιβάλλξμ εσμξεί ςημ εκπαίδεσρη ςχμ ΚΜ; - Σι ρσμβαίμει ρςημ ποάνη με ςημ εκπαίδεσρη ςχμ ΚΜ;
Σξ πλαίριξ εκπαίδεσρηπ ΚΜ ρςημ Δλλάδα II ςημ Δλλάδα σπάουει μϊμξ ςξ Σμήμα Ξέμχμ Γλχρρόμ Μεςάτοαρηπ και Διεομημείαπ ςξσ Ιξμίξσ Παμεπιρςημίξσ Παοέυει βαρικέπ, μεςαπςσυιακέπ, διδακςξοικέπ ρπξσδέπ ρςη μεςάτοαρη με γλόρρεπ εογαρίεπ δϋξ απϊ: αγγλική, γαλλική και γεομαμική ρε ρσμδσαρμϊ με ςημ ελλημική. Άλλα ιδοϋμαςα ποξςείμξσμ βαρικά πςσυία νέμηπ γλόρραπ (αγγλικά, γαλλικά, γεομαμικά, ιςαλικά ή ιρπαμικά) και μεςαπςσυιακέπ και διδακςξοικέπ ρπξσδέπ ρςη μεςάτοαρη. (Κοιμπάπ, 2016) ΔΕΝ σπάουει Σμήμα για βαρικέπ ρπξσδέπ ΚΜ εμό διεοχςάςαι καμείπ για ςιπ ρπξσδέπ ρε ρπάμιεπ γλόρρεπ, π.υ. μπεμγκαλί, παμςζάμπι, μςάοι, τάορι κ.ά.
Σξ πλαίριξ εκπαίδεσρηπ ΚΜ ρςημ Δλλάδα III Σξ κεμϊ ποξρπαθξϋμ μα καλϋφξσμ κάπξιεπ ΜΚΟ με ρεμιμάοια λίγχμ εβδξμάδχμ και πιρςξπξίηρη διαπξλιςιρμικξϋ μερξλαβηςή υχοίπ επίρημξ υαοακςήοα. Ασςϊ ρημαίμει ϊςι: α) ξι διαπξλιςιρμικξί μερξλαβηςέπ, εκςϊπ απϊ «διεομημεία», καλξϋμςαι κάπξςε και μα μεςατοάρξσμ εμό απξκαλξϋμςαι και διαμερξλαβηςέπ / μεςατοαρςέπ, β) ρσγγεμείπ ή τίλξι πξσ ςσυαίμει μα μιλξϋμ ελλημικά, δηλαδή ημι-δίγλχρρα άςξμα, καλξϋμςαι ρε ξοιρμέμεπ πεοιπςόρειπ μα βξηθήρξσμ ρε μεςατοάρειπ. (Κοιμπάπ, 2016 Μπαςραλιά & ελλά-μάζη, 2016)
Ποϊςαρη για επαγγελμαςική καςάοςιρη ΚΜ I Θα ποέπει μα αμαγμχοιρςεί η αμάγκη επαγγελμαςξπξίηρηπ ςηπ ΚΜ και μα τοξμςίρει ςξ κοάςξπ για καςαοςιρμέμξσπ μεςατοαρςέπ ακϊμη και ρςιπ ρπάμιεπ γλόρρεπ. Άοα: πιρςξπξίηρη και διαπίρςεσρη ςχμ διαπξλιςιρμικόμ μερξλαβηςόμ και για μεςάτοαρη με βαρικϊ ποξρϊμ ςξ απξλσςήοιξ ελλημικξϋ λσκείξσ χπ απξδεικςικϊ άοιρςηπ γμόρηπ ςηπ ελλημικήπ εμό ςσυϊμ πςσυίξ μεςάτοαρηπ, διεομημείαπ ή τιλξλξγίαπ θα θεχοείςαι ρξβαοϊ επιποϊρθεςξ ποξρϊμ. (Βλαυϊπξσλξπ, 2016)
Ποϊςαρη για επαγγελμαςική καςάοςιρη ΚΜ II Σξ κοάςξπ ποέπει μα ρσμεογαρςεί με εμόρειπ και τξοείπ μεςατοαρςόμ για ςη δημιξσογία μηςοόξσ πιρςξπξιημέμχμ και διαπιρςεσμέμχμ μεςατοαρςόμ. Ωρςϊρξ, βαρική επιρήμαμρη: ξ Καμξμιρμϊπ (ΔΔ) 2016/1191 ποξβλέπει ϊςι χπ ςιπ 16 Ασγξϋρςξσ 2018 ςα σπάουξμςα εθμικά μηςοόα μεςατοαρςόμ και διεομημέχμ θα ποέπει μα γμχρςξπξιηθξϋμ ρςημ ΔΔ εμό ποξςείμξμςαι πξλϋγλχρρα έμςσπα διατϊοχμ δημξρίχμ εγγοάτχμ για μα διεσκξλσμθεί η διαδικαρία ςηπ μεςάτοαρηπ, υχοίπ ϊμχπ αματξοά ρε μη εσοχπαψκέπ γλόρρεπ παοά ςξ πλήθξπ ςχμ μεςαμαρςόμ.
Δμ καςακλείδι Απξδείναμε ϊςι η κξιμξςική μεςάτοαρη απξςελεί ενειδικεσμέμη επικξιμχμία και πξλϋπλεσοη γλχρρική και κσοίχπ αμαγκαία κξιμχμική παοξυή ποξπ αλλϊτχμεπ κξιμϊςηςεπ. Διαπιρςόραμε ϊςι ςξ ελλημικϊ κοάςξπ δεμ λαμβάμει σπϊφη ςξσ ςα αλλϊτχμα άςξμα, με απξςέλερμα μα μημ σπάουει θερμικϊ πλαίριξ για μεςάτοαρη / διεομημεία ρε καμία κξιμχμική ρσμαλλαγή ξϋςε και αμάλξγη εκπαίδεσρη.
Δμ καςακλείδι Θα ποέπει λξιπϊμ ςξ κοάςξπ ατεμϊπ μα ακξλξσθήρει πξλιςική μεςατοαρςικήπ δικαιξρϋμηπ με παοξυή σπηοεριόμ μεςάτοαρηπ / διεομημείαπ, όρςε πξλίςεπ, μεςαμάρςεπ, ποϊρτσγεπ αλλά και ςξσοίρςεπ μα έυξσμ ιρϊςιμη ποϊρβαρη ρε σπηοερίεπ και τξοείπ και ατεςέοξσ μα εσαιρθηςξπξιήρει ςημ κξιμχμία ρε θέμαςα γλχρρικόμ δικαιχμάςχμ. Ποξπ ασςή ςημ καςεϋθσμρη, απαιςείςαι εκπαίδεσρη και παιδεία ρε ϊλα ςα επίπεδα. Μϊμξμ έςρι θα επιςεσυθεί η απξδξυή ςηπ εςεοϊςηςαπ και η διαρτάλιρη ίρχμ δικαιχμάςχμ ρε ϊλξσπ.
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΥΙΑ [1] Blommaert, J. The Sociolinguistics of Globalization, New York: Cambridge University Press, 2010, ρ. 5. [2] Bourdieu, P. Distinction. A Social Critique of the Judgment of Taste, Cambridge, Massachussets: Harvard University Press, 2010, ρ. 88-89, 101-103. [3] Bourdieu, P. Ce que parler veut dire, Paris : Fayard, 1982, ρ. 15-17, 103-119. [4] Cavounidis, J. Migration to Greece from the Balkans, South Eastern Journal of Economics, 2004, vol. 2, ρ. 47, ρρ. 35-59, http://www.asecu.gr/seeje/issue03/cavounidis.pdf, αμάκςηρη 09.07.2017 [5] Crystal, D. How Language works: how Babies babble, Words change Meaning, languages live and die, New York: Avery/Penguin Group, 2007, ρ. 411. [6] Folaron, D. Introduction: Translation and Minority, lesser-used and lesser-translated languages and cultures, ρςξ The Journal of Specialised Translation Studies, 2015, 24, ρ. 16, ρρ. 16-27, http://www.jostrans.org/issue24/art_folaron.pdf, αμάκςηρη 09.07.2017. [7] Gouadec, D. Translation as a profession, Amsterdam/Philadelphia: John Benjamins, 2007, ρ. 33. [8] Graham, A. M. Training provision for Public Service Interpreting and Translation in England, Arqueros Consulting Ltd, 2012, ρ. 10, ρρ. 1-77, https://www.llas.ac.uk/news/6673, αμάκςηρη 09.07.2017. [9] Gropas, R. & Triantafyllidou, A. Migration in Greece at a glance, ΔΛΙΑΜΔΠ, 2005, ρ. 1, ρρ. 1-13, http://www.eliamep.gr/wp-content/uploads/en/2008/10/migration.pdf, αμάκςηρη 09.07.2017. [10] Gumperz, J. J. & Cook-Gumperz, J. Introduction: language and the communication of social identity, ρςξ J. J. Gumperz (ed.) Language and social identity, Cambridge: Cambridge University Press, 1982, ρ. 7, ρρ. 1-21. [11] Harkness, J. A., & Schoua-Glusberg, A. S. Questionnaires in translation, ρςξ J. A. Harkness (ed.) Crosscultural survey equivalence, ZUMA-Nachrichten Spezial, 3, Mannheim, Germany: ZUMA, 1998, ρρ. 87-126. [12] Helly, D. La légitimité en panne? Immigration, sécurité, cohésion sociale, nativisme, ρςξ Cultures et Conflits, 2009, ρ. 14, ρρ. 11-62, https://conflits.revues.org/17270, αμάκςηρη 13.07.2017.
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΥΙΑ [13] House, J. Translation as Communication across Languages and Cultures, London & New York: Routledge, 2016, ρ. 46. [14] Karakasidou, A. Cultural illegitimacy in Greece: The Slavo-Macedonian non-minority, ρςξ R. Clogg (ed.) Minorities in Greece. Aspects of a plural society, London: Hurst & Company, 2002, ρρ. 122-164. [15] Koskinen, K. Institutional translation: the art of government by translation, ρςξ Perspectives Studies in Translatology 2014, vol. 22, no 4, ρ. 480, ρρ. 479-492, http://www.tandfonline.com/doi/abs/10.1080/0907676x.2014.948887, αμάκςηρη 09.07.2017. [16] Mayoral Asensio, R. Specialised transaltion: a concept in need of revision, 2007, http://www.ugr.es/~rasensio/docs/specialised_translation.pdf, αμάκςηρη 09.07.2017. [17] Mayoral Asensio, R. Translating Official Documents, London/New York: Routledge, 2003, ρ. 3. [18] Meinardus, R. Muslims: Turks, Pomaks and Gypsies, ρςξ R. Clogg (ed.) Minorities in Greece. Aspects of a plural society, London: Hurst & Company, 2002, ρρ. 81-93. [19] Meylaerts, R. Multilingualism as a challenge for translation studies, ρςξ C. Millán & F. Bartrina (eds.) The Routledge Handbook of Translation Studies, London/New York: Routledge, 2013, ρ. 526, ρρ. 519-533. [20] Meylaerts, R. Translational Justice in a Multilingual World, ρςξ Meta, 2011, vol. 56 (4), ρ. 745, 747-753, ρρ. 743-757, http://id.erudit.org/iderudit/1011250ar, αμάκςηρη 09.07.2017. [21] Muñoz Martín, R. Nomen mihi Legio est A Cognitive Approach to Natural Translation, ρςξ M. J. Blasco Mayor & M. A. Jiménez Ivars (eds) Interpreting Naturally: A Tribute to Brian Harris, Bern: Peter Lang, 2011, ρ. 35, ρρ. 35-66. [22] Page, N. & Czuba, C. E. Empowerment: What is it?, ρςξ Journal of Extension, 1999, vol. 37, no 5, https://www.joe.org/joe/1999october/comm1.php αμάκςηρη 09.07.2017. [23] Pym, A. Translation as an instrument for multilingual democracy, ρςξ Critical Multilingualism Studies, 2013, vol. 1, no 2, ρ. 89, ρρ. 78-95, http://cms.arizona.edu/index.php/multilingual/article/view/18/51, αμάκςηρη 09.07.2017.
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΥΙΑ [24] Schäffner, C. Norms of Translation, ρςξ Y. Gambier & L. van Doorslaer (eds) Handbook of Translation Studies, vol. 1, Amsterdam/Philadelphia: John Benjamins, 2010, ρ. 235, ρρ. 235-244. [25] Sela-Sheffy, R. How to be a (recognized) translator. Rethinking habitus, norms, and the field of translation, ρςξ Target, 2005, vol. 17, no 1, ρ. 2, ρρ. 1-26. [26] Sela-Sheffy, R. & Shlesinger, M. (2008). Strategies of image-making and status advancement of translators and interpreters as a marginal occupational group: a research project in progress, ρςξ A. Pym, M. Shlesinger & D. Simeoni (Eds) Beyond Descriptive Translation Studies: Investigations in Homage to Gideon Toury, Amsterdam & Philadelphia: John Benjamins, 2008, ρ. 80, ρρ. 79 90. [27] Simeoni, D. The Pivotal Status of the Translator s habitus, ρςξ Target, 1998, vol. 10, no 1, ρ. 12, ρρ. 1-39. [28] Taibi, M. Public Service Translation, ρςξ K. Malmkjaer & K. Windle (eds) The Oxford Handbook of Translation Studies, Oxford: Oxford University Press, 2011, ρ. 214, ρρ. 214-227. [29] Valero-Garcés, C. Communicating Across Cultures. A Coursebook on Interpreting and Translating in Public Services and Institutions, Lanham/Boulder/New York/Toronto/Plymouth UK: University Press of America, 2014, ρ. 27-28, 169-171. [30] Vidal Claramonte, M. C. A. Rethinking Translation in the 21 st Century, Monografías de Traduccion e Interpretacion, 2009, no 1, ρ. 42, ρρ. 39-48, http://www.raco.cat/index.php/monti/article/view/292137/380653, αμάκςηρη 09.07.2017. [31] Wallerstein, I. World-systems analysis: an Introduction, Durham & London: Duke University Press, 2004, ρ. 26-28. [32] Traité de Lausanne, 1923, http://www.eurel.info/img/pdf/gr_traite_lausanne.pdf, αμάκςηρη 09.07.2017.
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΥΙΑ [33] Απξρςϊλξσ, Υ. Η μετάφραση και η διερμημεία για δημόσιες υπηρεσίες στημ Ελλάδα, Αθήμα: Δλλημικά Ακαδημαψκά Ηλεκςοξμικά σγγοάμμαςα και Βξηθήμαςα, 2015, ρ. 16 https://repository.kallipos.gr/handle/11419/962, αμάκςηρη 10.07.2017. [34] Βλαυϊπξσλξπ, ς. Κοιμοτική διερμημεία στημ Ελλάδα: κτίζομτας το μέλλομ, Ηγξσμεμίςρα: ΣΔΙ Ηπείοξσ, 2016, ρρ. 123-140. [35] Βσζάπ, Θ. «Δπικξιμχμιακέπ και θερμικέπ παοάμεςοξι μιαπ υοήριμηπ αλλά παοαγμχοιρμέμηπ σπηοερίαπ: μια ποόςη ποξρέγγιρη ςηπ κξιμξςικήπ μεςάτοαρηπ», ρςξ Δ. Δξγξοίςη & Θ. Βσζάπ (επιμ.) Η κοιμοτική διερμημεία σε ελλημικό και διεθμές επίπεδο, ΣΔΙ Ηπείοξσ, IJLTIC, 2016, ρ. 96, ρρ. 94-106, https://ejournals.epublishing.ekt.gr/index.php/latic/article/view/10658, αμάκςηρη 15.07.2017. [36] Βσζάπ, Θ. «Πϊρξ ρϋμθεςη είμαι η παοξυή σπηοεριόμ μεςάτοαρηπ και διεομημείαπ ή ςι ρημαίμξσμ ξι Οδηγίεπ 2010/64/ΔΔ, 2012/13/ΔΔ και ξ Καμξμιρμϊπ ΔΔ 2016/1191», Ημεοίδα ρςξ Τπξσογείξ Δικαιξρϋμηπ, 2016, http://docplayer.gr/36518148-poso-syntheti-einai-i-parohi-ypiresion-metafrasis-kai-diermineias-i-ti-simainoyn-oiodigies-2010-64-ee-2012-13-ee-kai-o-kanonismos-ee-2016-1191.html, αμάκςηρη 15.07.2017. [37] Δξγξοίςη, Δ. «Απϊ ςημ κξιμξςική ρςημ ιαςοική διεομημεία: η διεθμήπ εμπειοία και η ελλημική ποαγμαςικϊςηςα», ρςξ Δ. Δξγξοίςη & Θ. Βσζάπ (επιμ.) Η κοιμοτική διερμημεία σε ελλημικό και διεθμές επίπεδο, ΣΔΙ Ηπείοξσ, IJLTIC, 2016, ρρ. 42-55, https://ejournals.epublishing.ekt.gr/index.php/latic/article/view/10653, αμάκςηρη 15.07.2017. [38] Κοιμπάπ, Π. «Σξ επάγγελμα ςξσ μεςατοαρςή ρςη ρϋγυοξμη Δλλάδα», Πρακτικά ημερίδας εργασίας «Αμαβάθμιση του μεταφραστικού επαγγέλματος σε Ελλάδα και Κύπρο και επαγγελματικά δικαιώματα», Δσοχπαψκή Δπιςοξπή & ΑΠΘ, 2016, ρρ. 28-44, https://ec.europa.eu/greece/sites/greece/files/docs/body/20160610_conclusions_workshop_professionalizing.pdf αμάκςηρη 10.07.2017.
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΥΙΑ [39] Μπαςραλιά, Υ. & ελλά-μάζη, Δ. «Ποξρτσγικέπ/μεςαμαρςεσςικέπ οξέπ και διαμερξλαβηςική υοήρη ςηπ γλόρραπ», ρςξ Δ. Δξγξοίςη & Θ. Βσζάπ (επιμ.) Η κοιμοτική διερμημεία σε ελλημικό και διεθμές επίπεδο, ΣΔΙ Ηπείοξσ, IJLTIC, 2016, ρ. 34, 35, ρρ. 30-41, https://ejournals.epublishing.ekt.gr/index.php/latic/article/view/10652, αμάκςηρη 10.07.2017. [40] ελλά-μάζη, Δ. «Η διγλχρρία ρςημ Δλλάδα», ρςξ Δ. κξϋοςξσ & Β. Κξϋοςη-Καζξϋλλη (επιμ.) Διγλωσσία και διδασκαλία της ελλημικής ως δεύτερης γλώσσας, Αθήμα: Δλλημικά Ακαδημαψκά Ηλεκςοξμικά σγγοάμμαςα και Βξηθήμαςα, 2015, ρρ. 20-69, https://repository.kallipos.gr/pdfviewer/web/viewer.html?file=/bitstream/11419/6346/6/15523-skourtou-koy.pdf, αμάκςηρη 09.07.2017. [41] Σρίγκαμξσ, Ιχ., Λαμποάκη, Ι., Υαςξϋοξσ, Ιχ. & Φαψμάπ, Δσ. Μεταμάστευση και εγκληματικότητα: μύθοι και πραγματικότητα, Αθήμα: ΔΚΚΔ, 2010, ρρ. 47-61. [42] Δλλημική Αρςσμξμία, ςξιυεία παοάμξμηπ μεςαμάρςεσρηπ 2017, http://www.astynomia.gr/index.php?option=ozo_content&lang=%27..%27&perform=view&id=70776&itemid=1240&lang =, αμάκςηρη 09.07.2017. [43] Νξμξθερία για ςη διαπξλιςιρμική εκπαίδεσρη, http://6dim-diapelefth.thess.sch.gr/nomothetiko_plaisio_diap_ekpshs.pdf, αμάκςηρη 10.07.2017.
Σαπ εσυαοιρςώ! Θεόδωοξπ Βσζάπ Τμήμα Διξίκηρηπ Επιυειοήρεωμ ΤΕΙ Ηπείοξσ vyzas@teiep.gr