IMPORTANT BIRDWATCHING SITES IN PORTUGAL IMPORTANT BIRDWATCHING SITES IN SPAIN

0 IMPORTANT BIRDWATCHING SITES IN PORTUGAL Mountain, cliffs and forested areas.- Peneda-Gerês.- Douro Internacional.- Serra da Estrela.- Tejo Internacional Wetlands and costal areas.- Ria de Aveiro.- Estuário do Tejo.- Estuário do Sado.- Ria Formosa.- Sapal de Castro Marim Vila Real de Santo António 0 0 0 IMPORTANT BIRDWATCHING SITES IN GREECE Wetlands and coastal areas.- Evros delta.- Lake Ismarida, Porto Lagos, lake Vistonida and coastal lagoons.- Nestos delta and coastal lagoons.- Lake Kerkini.- Lakes Volvi and Koroneia.- Gallikos, Axios, Loudias and Aliakmonas rivers deltas.- Lakes Vegoritida, Petron, Cheimaditida and Zazari.- Prespa National Park.- Reservoirs of former lake Karla 0.- Kalamas delta.- Amvrakikos gulf.- Mesolongi and Aitoliko lagoons Mountain, cliffs and forested areas.- National Park of Dadia-Lefkimi-Soufli forest.- Central Rodopi mountains.- Mount Voras (Kaïmaktsalan), Tzena and Pinovo mountains.- Mount Olympos.- Mount Asterousia (Kofinas), Crete Island areas.- Antikythira island.- Lesvos island 0.- Naxos island Important areas for seabirds 0.- Açores.- Madeira.- Península de Sagres.- Berlengas e Peniche Steppe areas, open landscape and agricultural sites.- Castro Verde.- Elvas e Campo Maior Mediterranean countries that have adapted education and training materials. IMPORTANT BIRDWATCHING SITES IN SPAIN Mountain, cliffs and forested areas.- Picos de Europa.- Pyrenees and Pre-Pyrenees (Ordesa, Mallos de Riglos, Aiguestortes, Foz de Lumbier y Arbayun...).- Tenerife Steppe areas, open landscape and agricultural sites.- Belchite-Monegros.- Aragón river and plains north Bárdenas Reales.- Countryside of Sevilla (Usuna).- Plains around Cáceres.- Fuerteventura Wetlands and costal areas.- Costline migratory corridor of Cantabrian and Galician Sea (Punta de la Vaca-Cabo Peñas, Estaca de Bares, Costa da Morte, Rías Baixas...) 0.- Ebro Delta.- Villafáfila.- Wetlands and lagoons of La Mancha.- Doñana.- Albufera de Valencia.- Strait of Gibraltar Mediterranean ecosystems (open grazy woodland dehesa, woodland, scrubs...).- Cabañeros.- Monfrague.- Cabo de Gata 0 IMPORTANT BIRDWATCHING SITES IN CYPRUS Mountain, cliffs and forested areas.- Cape Aspro.- Kensington Cliffs.- Paphos Forest.- Troodos Wetlands and coastal sites.- Paralimini Lake.- Akhna Dam.- Oroklini Marsh.- Larnaka Salt Lake.- Akrotiri Salt Lake 0.- Asprokremmos Dam.- Evretou Dam.- Phassouri Reed Beds.- Akamas Peninsula.- Paphos Headland -. Cape Greco River valleys, open landscape and agricultural sites.- Paphos Plain, including Diarizos, Ezousa, Ha Potami and Xeros Valleys

Main Threats Birdwatching Habitat loss and destruction Climate change Illegal hunting and trapping Mediterranean Biodiversity The Mediterranean Basin Hotspot is an extraordinary place and is remarkable for both its high level of biological diversity and its spectacular scenery. Its location at the intersection of two major landmasses, Eurasia and Africa, and the huge topographical variety and altitudinal differences from sea level to. meters in the west (Morocco) and. meters in the east (Turkey) are major contributing factors to its biodiversity. The basin s climate is unique, characterized by cool, wet winters and hot, dry summers. Nevertheless, rainfall ranges between 00 millimetres and.000 millimetres, making the region suitable for a wide range of vegetation types, and it is ranked as the third richest hotspot in the world in terms of its plant diversity (.000 of its 0.000 plant species are endemic). The mammal fauna of the Mediterranean Basin includes more than 0 species ( endemics). The avifauna of the hotspot consists of 00 species, including endemics, and there are a significant number of species that migrate from Europe to Africa crossing the Mediterranean Basin, at various points. There are species of reptiles (including two species of marine turtle) of which 0 species are endemic. A total of amphibian species occur in the basin, including endemics. The freshwater fish in the region are derived from the rich faunas of Eurasia and Africa ( are endemic among the 00 species of freshwater fish). Birdwatcher s Code of Ethics. The welfare of the birds themselves must always come first, whether you are a ringer, photographer, scientist or birdwatcher.. The habitat of the bird should not be disturbed.. Never attempt to alter the birds behaviour. Never disturb them during the breeding season as this could cause them to abandon their nest; during the winter when they need to conserve their energy; or during the spring and autumn migration periods as they may be tired from their journey and need to recover energy before continuing.. If you discover a species that you think is vulnerable, please contact your BirdLife International partner. Do not spread the information indiscriminately.. Don t disturb vagrants or rare birds. If you discover one, report the observation to the Rarities Committee of your BirdLife International partner or local birdwatching society.. Abide by bird protection legislation at all times.. Don t trespass on private property or enter a site without permission. Respect the rights of other visitors at all times.. Share your sightings with other local observers. 0. Behave as you would like others to behave. Be an ambassador for birdwatchers. The overexploitation of natural resources in areas overdeveloped for tourism both at coastal and inland sites- causes strain on the limited water, land and energy resources. Agricultural changes with loss of traditional practices (extensive monoculture, loss of margins) and massive use of pesticides. Over-fishing has taken place in many areas. A major threat in many Mediterranean countries. Predicted warming and general desertification for the entire Mediterranean Basin. The great diversity of habitats, ecosystems and species in the Mediterranean basin, which are also rare or absent from other nearby countries, make the Mediterranean basin an unrivalled destination in which to discover and enjoy unique species of birds. The interest generated by birdwatching tourism is reflected in many initiatives. Such initiatives are obliged to pay special attention to the risks and threats that this type of tourism can itself pose to the very resource they wish to promote - the living and fragile resource of the area s birdlife. The importance of a top-quality birdwatching tourism product is vital, and quality is synonymous with well trained, knowledgeable and interested professionals. The wide range of innovations that aim to ensure a truly eco-friendly and sustainable birdwatching tourist sector (carried out by NGOs, government authorities, institutions, companies and freelancers) should ensure actions that result in respect for the resource itself and a sustainable approach overall. Birdwatching tourism should not only encourage the observation and enjoyment of birds but also an understanding of their place in the natural environment and how that relates to humans and their use of natural resources. This will lead to an understanding of the need for the conservation of birdlife and its habitats and so will also have valuable knock-on effects for local communities and the countryside in general. Mediteraves Project Funded by the Leonardo da Vinci program (Lifelong Learning Programme) of the European Commission, the project Mediteraves (IPOT-International Project of Ornithological Tourism) combines the ideas of conservation and management of natural protected areas (Natura 000, Biosphere Reserves) and the requirements and expectations of birding tourists. The result is an online management tool to train and inform professionals in the tourism industry on how to operate in an environmentally sustainable way and advise their clients of their responsibilities to the areas they visit and the birds that inhabit in them. It builds on the Iberaves project developed by SEO/BirdLife, SPEA (respectively Spanish and Portuguese BirdLife partners on each country) and BirdLife International. The project Mediteraves adds new partners, the Hellenic Ornithological Society and BirdLife Cyprus, to extend the project through the Mediterranean. The project Mediteraves has developed an application for Smartphones to be used by visiting birdwatchers. Birdwatching in the Mediterranean Basin A biodiversity hotspot www.mediteraves.org www.seo.org www.spea.pt www.birdlife.org www.ornithologiki.gr www.birdlifecyprus.org With the collaboration of BirdLife Partners in Morocco and Tunisia Photographs: Pavlos Andriopoulos, José Manuel Arcos, Juan Carlos Atienza, Nick Bedau, Stavros Christodoulides, Paul Cools, José Luís Ojeda Navío, Stig Olsen, David Nye, Jordi Prieto and Tatavasco. Designed by: Jordi Prieto - SEO/BirdLife Printed by: NETAIGRAF S.L.

0 PUNTOS IMPORTANTES DE OBSERVACIÓN DE AVES EN PORTUGAL Montañas, roquedos y áreas forestales.- Peneda-Gerês.- Douro Internacional.- Serra de Estrela.- Tejo Internacional Humedales y zonas costeras.- Ria de Aveiro.- Estuario do Tejo.- Estuario do Sado.- Ría Formosa.- Sapal de Castro Marim Vila Real de Santo António 0 0 PUNTOS IMPORTANTES DE OBSERVACIÓN DE AVES EN GRECIA Humedales y zonas costeras.- Delta del Evros.- Lago Ismarida, Porto Lagos, lago Vistonida y lagunas costeras.- Delta del Nestos y lagunas costeras.- Lago Kerkini.- Lagos Volvi y Koroneia.- Deltas de Gallikos, Axios, Loudias y Aliakmonas.- Lagos Vegoritida, Petron, Cheimaditida y Zazari.- Parque Nacional de Prespa.- Embalses antiguo lago Karla 0.- Delta de Kalamas.- Golfo de Amvrakikos.- Lagunas de Mesolongi y Aitoliko 0 Montañas, roquedos y áreas forestales.- Parque Nacional de Dadia-Lefkimi-bosque de Soufli.- Montañas centrales de Rodopi.- Monte Voras (Kaïmaktsalan), y montañas de Tzena y Pinovo.- Monte Olympos.- Monte Asterousia (Kofinas), Creta Islas.- Isla de Antikythira.- Isla de Lesvos 0.- Isla de Naxos Áreas importantes para aves marinas 0.- Açores.- Madeira.- Península de Sagres.- Berlengas y Peniche Zonas esteparias y agrícolas.- Castro Verde.- Elvas y Campo Maior Países de la cuenca mediterránea que han adaptado los materiales formativos y educativos. PUNTOS IMPORTANTES DE OBSERVACIÓN DE AVES EN ESPAÑA Montañas, roquedos y áreas forestales.- Picos de Europa.- Pirineos y Prepirineos (Ordesa, Mallos de Riglos, Aigüestortes, Foces de Lumbier y Arbayun,etc.).- Tenerife Zonas esteparias y agrícolas.- Belchite-Monegros.- Río Aragón y llanuras al norte de Bardenas Reales.- Campiña de Sevilla (Osuna).- Llanos de Cáceres.- Fuerteventura Humedales y zonas costeras.- Corredor migratorio del mar Cantábrico y Gallego (Punta de la Vaca-Cabo Peñas, Estaca de Bares, Costa da Morte, Rías Baixas, etc.) 0.- Delta del Ebro.- Villafáfila.- La Mancha húmeda.- Doñana.- Albufera de Valencia.- Estrecho de Gibraltar Ecosistemas mediterráneos (dehesa, bosque, matorral...).- Cabañeros.- Monfragüe.- Cabo de Gata 0 PUNTOS IMPORTANTES DE OBSERVACIÓN DE AVES EN CHIPRE Montañas, roquedos y áreas forestales.- Cabo Aspro.- Acantilados de Kensington.- Bosque de Paphos.- Troodos Humedales y zonas costeras.- Lago Paralimini.- Embalse de Akhna.- Marisma de Oroklini.- Lago Larnaka.- Lago Akrotiri 0.- Embalse de Asprokremmos.- Embalse de Evretou.- Marisma de Phassouri.- Peninsula de Akamas.- Montes de Paphos -. Cabo Greco Valles fluviales, zonas abiertas y áreas agrícolas.- Llanos de Paphos, incluyendo los valles de Diarizos, Ezousa, Ha Potami y Xeros

Amenazas principales Observación de aves Pérdida y destrucción de hábitat Cambio climático Caza y trampeo ilegal Biodiversidad en el Mediterráneo La cuenca mediterránea es un punto de biodiversidad extraordinario y también es notable por sus espectaculares paisajes. Su ubicación en la intersección de dos grandes masas de tierra, Eurasia y África, y la gran variedad topográfica y altitudinal- desde el nivel del mar hasta los. metros en el oeste (Marruecos) y. metros en el este (Turquía)- son los principales factores que contribuyen a su biodiversidad. El clima de la cuenca es único, caracterizado por inviernos fríos y húmedos y veranos calurosos y secos. No obstante, la precipitación oscila entre 00 milímetros y.000 milímetros, lo que hace la región adecuada para una gran variedad de tipos de vegetación; se considera la región como el tercer punto más rico del mundo en términos de diversidad de plantas (.000 de sus 0.000 especies de plantas son endémicas). La fauna de mamíferos de la cuenca del Mediterráneo incluye más de 0 especies ( de ellas endémicas). La avifauna de la zona se compone de 00 especies, incluyendo especies endémicas, y hay un número significativo de especies que migran de Europa a África cruzando la cuenca del Mediterráneo en varios puntos. Existen especies de reptiles (incluyendo dos especies de tortugas marinas) de las cuales 0 especies son endémicas. Entre los anfibios encontramos en la cuenca un total de especies, de las cuales son endémicas. Entre los peces de aguas continentales en la región encontramos especies de la rica fauna de Eurasia y África, encontrándose 00 especies, de las cuales son endémicas. Codigo ético del observador de aves. El bienestar de las aves debe ser prioritario, tanto si eres anillador, fotógrafo, científico u observador de aves.. El hábitat es vital para las aves y debe ser protegido, por lo que todas nuestras actividades deben ser respetuosas con él y no causarle ningún daño.. No alterar el comportamiento de las aves. Debemos procurar no molestarlas en ningún momento, ni en la época de cría (podrían abandonar sus nidos), ni en invierno (cuando tienen que conservar su energía), ni durante la migración (desgaste energético importante).. Cuando encuentres una especie de ave en peligro, informa pero con cuidado para que la información no pueda ser aprovechada por recolectores de huevos o por otros colectivos que puedan ocasionar molestias.. No debes acosar a las especies divagantes ni rarezas y se debe tener en cuenta que la afluencia desmesurada de observadores en esa zona puede ocasionar molestias (informa de la observación al comité de rarezas de SEO/BirdLife).. Respeta la normativa sobre la protección de las aves en todo momento.. Respeta los derechos de los propietarios de las fincas y no entres sin permiso previo.. Respeta los derechos de las personas en la zona de observación.. Comparte tus citas con otros observadores locales. 0. Compórtate como te gustaría que otros se comportaran en tu zona ya que esto convierte a los observadores en embajadores de la conservación de las aves y de sus hábitats. La sobreexplotación de los recursos naturales en las zonas turísticas excesivamente desarrolladas, en la costa y en el interior, supone una fuerte presión sobre los limitados recursos de agua, suelo y energía. Cambios agrícolas con pérdida de las prácticas tradicionales con monocultivo extensivo, pérdida de márgenes, así como el uso masivo de pesticidas. La sobrepesca también afecta a muchas zonas.. Una amenaza importante en muchos países mediterráneos. Predicción de calentamiento y desertificación en general para toda la cuenca del Mediterráneo. La gran diversidad de hábitats, ecosistemas y especies en la cuenca del Mediterráneo, algunos de los cuales no se encuentran en otros países cercanos, hacen de esta zona un destino sin igual en el que descubrir y disfrutar de especies únicas de aves. Los intereses generados por el turismo de observación de aves se refleja en muchas iniciativas, las cuales están obligadas a prestar especial atención a los riesgos y amenazas que este tipo de turismo en sí puede suponer para el frágil recurso que desean promover: las aves. Un producto de turismo de observación de aves de alta calidad es de vital importancia, y la calidad es sinónimo de profesionales interesados y bien informados. La amplia gama de innovaciones que tienen como objetivo garantizar un sector de turismo de observación de aves verdaderamente ecológico y sostenible (llevada a cabo por organizaciones no gubernamentales, autoridades gubernamentales, instituciones, empresas y autónomos) deben asegurar que las acciones se traducen en el respeto por el recurso y un enfoque sostenible en general. El turismo de observación de aves no sólo debe fomentar la observación y el disfrute de éstas, sino también un conocimiento del medio natural, de la forma en que se relacionan con los seres humanos y del uso de los recursos naturales. Esto conducirá a una comprensión de la necesidad de la conservación de las aves y sus hábitats y tendrá también un valioso efecto para las comunidades locales. Proyecto Mediteraves Financiado por el programa Leonardo da Vinci (Programa de Aprendizaje Permanente) de la Comisión Europea, el proyecto Mediteraves (Project IPOT - International Project of Ornithological Tourism) combina las ideas de conservación y manejo de las áreas naturales protegidas (Natura 000, las reservas de biosfera) con las necesidades y expectativas de los turistas que viajan para la observación de aves. El resultado es una herramienta de gestión online para capacitar e informar a los profesionales de la industria del turismo para que puedan operar de una manera ambientalmente sostenible y puedan asesorar a sus clientes acerca de sus responsabilidades en las áreas que visitan y las aves que habitan en ellos. Es un proyecto basado en otro anterior, Iberaves, desarrollado por SEO/BirdLife, SPEA (socios respectivos de BirdLife en España y Portugal) y BirdLife International. El proyecto Mediteraves agrega nuevos socios, la Sociedad Ornitológica Helénica y BirdLife Chipre, para extender el proyecto a través del Mediterráneo y además ha desarrollado una aplicación para teléfonos inteligentes para ser utilizado por los observadores de aves que visiten estos países. Observación de aves en la cuenca mediterránea Un punto caliente de biodiversidad www.mediteraves.org www.seo.org www.spea.pt www.birdlife.org www.ornithologiki.gr www.birdlifecyprus.org Con la colaboración de los socios de BirdLife en Marruecos y Túnez: Fotografías: Pavlos Andriopoulos, José Manuel Arcos, Juan Carlos Atienza, Nick Bedau, Stavros Christodoulides, Paul Cools, José Luís Ojeda Navío, Stig Olsen, David Nye, Jordi Prieto and Tatavasco. Diseñado por: Jordi Prieto - SEO/BirdLife Printed by: NETAIGRAF S.L.

SÍTIOS INTERESSANTES PARA A OBSERVAÇÃO DE AVES EM PORTUGAL Zonas de montanha, fragas e florestas.- Peneda-Gerês.- Douro Internacional.- Serra da Estrela.- Tejo Internacional Zonas húmidas e costeiras.- Ria de Aveiro.- Estuário do Tejo.- Estuário do Sado.- Ria Formosa.- Sapal de Castro Marim Vila Real de Santo António 0 0 0 SÍTIOS INTERESSANTES PARA A OBSERVAÇÃO DE AVES NA GRÉCIA Zonas húmidas e costeiras.- Delta do Evros.- Lago Ismarida, Porto Lagos, lago Vistonida e lagoas costeiras.- Delta do Nestos e lagoas costeiras.- Lago Kerkini.- Lagos Volvi e Koroneia.- Delta dos rios Gallikos, Axios, Loudias e Aliakmonas.- Lagos Vegoritida, Petron, Cheimaditida e Zazari.- Parque Nacional de Prespa.- Albufeira do antigo lago Karla 0.- Delta de Kalamas.- Golfo de Amvrakikos.- Lagoas de Mesolongi e Aitoliko 0 Zonas de montanha, fragas e florestas.- Parque Nacional de Dadia-Lefkimi-floresta de Soufli.- Montanhas de Rodopi Central.- Monte Voras (Kaïmaktsalan), Tzena e Montanhas de Pinovo.- Monte Olimpos.- Monte Asterousia (Kofinas), Creta Ilhas.- Ilha de Antikythira.- Ilha de Lesvos 0.- Ilha de Naxos Áreas importantes para aves marinhas 0.- Açores.- Madeira.- Península de Sagres.- Berlengas e Peniche Zonas estepárias e agrícolas.- Castro Verde.- Elvas e Campo Maior Os materiais de educação e formação do Mediteraves foram adaptados para estes países da Bacia do Mediterrâneo. SÍTIOS INTERESSANTES PARA A OBSERVAÇÃO DE AVES EM ESPANHA Zonas de montanha, fragas e florestas.- Picos de Europa.- Pirinéus e Pré-Pirinéus (Ordesa, Mallos de Riglos, Aiguestortes, Foz de Lumbier e Arbayun...).- Tenerife Zonas estepárias e agrícolas.- Belchite-Monegros.- Rio Aragón e planícies ao norte de Bárdenas Reales.- Campina de Sevilla (Usuna).- Cáceres e planícies circundantes.- Fuerteventura Zonas húmidas e costeiras.- Zona costeira do Mar Cantábrico e do Mar da Galiza (Punta de la Vaca-Cabo Peñas, Estaca de Bares, Costa da Morte, Rías Baixas...) 0.- Delta do Ebro.- Villafáfila.- La Mancha húmida.- Doñana.- Albufeira de Valência.- Estreito de Gibraltar Ecossistemas mediterrânicos.- Cabañeros.- Monfrague.- Cabo de Gata 0 SÍTIOS INTERESSANTES PARA A OBSERVAÇÃO DE AVES EM CHIPRE Zonas de montanha, fragas e florestas.- Cabo Aspro.- Escarpas de Kensington.- Floresta de Paphos.- Troodos Zonas húmidas e costeiras.- Lago de Paralimini.- Albufeira de Akhna.- Sapal de Oroklini.- Lago de Larnaka.- Lago de Akrotiri 0.- Albufeira de Asprokremmos.- Albufeira de Evretou.- Caniçais de Phassouri.- Península de Akamas.- Arribas de Paphos -. Cabo Greco Vales fluviais e zonas agrícolas.- Planície de Paphos, incluindo Diarizos, Ezousa, Ha Potami e Vales de Xeros.

Principais Ameaças Observação de aves Destruição do habitat Alterações climáticas Caça ilegais e armadilhas Uma região importante para a biodiversidade A Bacia do Mediterrâneo é uma região extraordinária, tanto pelo elevado nível de diversidade biológica como pela espetacular envolvência. A sua localização na interseção de duas grandes massas terrestres, Eurásia e África, e a enorme variedade topográfica e diferenças de altitude do nível da água do mar até. metros a Oeste (Marrocos) e. metros a Este (Turquia) são importantes fatores que contribuem para a biodiversidade da região. O clima do Mediterrâneo é único, caracterizado por invernos frios e húmidos e verões quentes e secos. No entanto, os intervalos de precipitação entre 00 milímetros e.000 milímetros, tornam a região adequada para uma vasta gama de tipos de vegetação, estando classificada como o terceiro local mais rico no mundo em termos da diversidade de flora (.000 das suas 0.000 espécies de plantas são endémicas). A fauna de mamíferos da Bacia do Mediterrâneo inclui mais de 0 espécies ( endémicas). A avifauna da região atinge as 00 espécies, incluindo endémicas, e há um número significativo de espécies que migram da Europa para a África cruzando a Bacia Mediterrânica, em vários pontos. Há espécies de répteis (incluindo duas espécies de tartarugas marinhas), das quais 0 espécies são endémicas. Em termos de anfíbios, estão presentes cerca de espécies, incluindo endémicas. Os peixes de água doce na região provêem das faunas ricas da Eurásia e África (entre as 00 espécies de peixe de água doce, são endémicas). Código ético para os observadores de aves. O bem-estar das aves deve estar sempre em primeiro lugar.. O habitat deve ficar tal e qual como foi encontrado.. Não altere o comportamento das aves de nenhum modo.. Informe e denuncie se detetar algum atentado ambiental.. Respeite sempre a legislação sobre a proteção das aves.. Respeite os direitos dos proprietários.. Respeite os direitos das pessoas da zona de observação. Partilhe as suas informações com outros observadores locais.. Comporte-se como gostaria que os outros se comportassem na sua zona. 0. Promova o desenvolvimento sustentável desta atividade. A sobre-exploração dos recursos naturais causa pressão sobre os recursos limitados de água, solo e energia. A área tem sido alvo de uma excessiva expansão turística, tanto no litoral como nas zonas interiores. Alterações das práticas agrícolas, com perda de práticas tradicionais (cultivos extensivos, perda de margens) e uso massivo de pesticidas. A sobre-pesca é um problema comum em muitas áreas. Uma das principais ameaças em muitos países mediterrânicos. Previsão de aquecimento e desertificação geral para toda a Bacia do Mediterrâneo. A grande diversidade de habitats, ecossistemas e espécies na Bacia do Mediterrâneo, algumas das quais raras ou ausentes noutros países vizinhos, tornam esta região um destino inigualável para descobrir e desfrutar espécies únicas de aves. O interesse gerado pelo turismo de observação de aves reflete-se em muitas iniciativas que promovem esse tipo de turismo. Estas iniciativas devem prestar especial atenção aos riscos e às ameaças que este tipo de turismo pode representar para o próprio recurso que pretendem promover - o recurso vivo e frágil das aves da região. Adicionalmente, as infraestruturas turísticas necessárias para cumprir esta exigência têm de ser de alta qualidade, meticulosas na sua abordagem e especialmente adaptadas para cumprir as necessidades e expetativas do turista de observação de aves. A importância de um produto de turismo de observação de aves de alta qualidade é vital, e a qualidade é sinónimo de profissionais bem treinados, conhecedores e interessados. A ampla variedade de ações e iniciativas realizadas por ONG, autoridades governamentais, instituições, empresas e trabalhadores independentes, devem contribuir para o desenvolvimento de um setor turístico de observação de aves verdadeiramente ecológico e sustentável. Este tipo de turismo não deve apenas encorajar a observação e a apreciação de aves, mas também a perceção do lugar no meio natural e como se relaciona com os humanos e o uso de recursos naturais. Isto levará a um entendimento da necessidade de conservação das aves e dos seus habitats e também terá efeitos indiretos valiosos para as comunidades locais e o meio rural no geral. Projeto Mediteraves Financiado pelo programa Leonardo da Vinci (Programa de Aprendizagem ao Longo da Vida) da Comissão Europeia, o projeto Mediteraves (IPOT-International Project of Ornithological Tourism) combina a conservação e gestão de áreas naturais protegidas (Natura 000, Reservas de Biosfera) com os requisitos e as expetativas de turistas observadores de aves. O resultado é uma ferramenta de gestão online para formar e informar profissionais na indústria turística sobre como operar de uma forma ambientalmente sustentável e aconselhar os seus clientes quanto às suas responsabilidades para com as áreas que visitam e as aves que habitam nelas. Assenta no projeto Iberaves desenvolvido pela SEO/BirdLife, a SPEA (respetivamente parceiros espanhóis e portugueses da BirdLife em cada país) e a BirdLife International. O projeto Mediteraves traz novos parceiros, a Hellenic Ornithological Society (Sociedade Ornitológica Helénica) e a BirdLife Chipre, para alargar o projeto inicial a mais países do Mediterrâneo. O projeto Mediteraves desenvolveu uma aplicação para smartphones para ser usada por observadores de aves que visitem as áreas Importantes para as Aves IBA (do inglês Important Bird Areas). Observação de Aves na Bacia do Mediterrâneo Uma região rica em Biodiversidade www.mediteraves.org www.seo.org www.spea.pt www.birdlife.org www.ornithologiki.gr www.birdlifecyprus.org Com a colaboração dos parceiros da BirdLife de Marrocos e Tunísia Fotografias: Pavlos Andriopoulos, José MAnuel Arcos, Juan Carlos Atienza, Nick Bedau, Stavros Christodoulides, Paul Cools, Faisca, Pedro Monteiro, Joao Nunes, Stig Olsen, David Nye, Jordi Prieto and Tatavasco. Design: Jordi Prieto - SEO/BirdLife Impresso: NETAIGRAF S.L.

ΣΗΜΑΝΤΙΚΕΣ ΠΕΡΙΟΧΕΣ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΗΣ ΠΟΥΛΙΩΝ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ 0 ΣΗΜΑΝΤΙΚΕΣ ΠΕΡΙΟΧΕΣ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΗΣ ΠΟΥΛΙΩΝ ΣΤΗΝ ΠΟΡΤΟΓΑΛΙΑ Μεσογειακές χώρες όπου εφαρμόστηκε υλικό εκπαίδευσης και εκμάθησης Βουνά, γκρεμοί και δασωμένες εκτάσεις. Peneda-Gerês. Douro Internacional. Serra da Estrela. Tejo Internacional Υγρότοποι και παράκτιες περιοχές. Ria de Aveiro. Estuário do Tejo. Estuário do Sado. Ria Formosa. Sapal de Castro Marim -Vila Real de Santo António Σημαντικές περιοχές για θαλασσοπούλια 0. Azores. Madeira. Península de Sagres. Berlengas e Peniche Στέπες, ανοιχτές εκτάσεις και αγροτικές περιοχές. Castro Verde. Elvas e Campo Maior 0 0 0 Υγρότοποι και παράκτιες περιοχές. Δέλτα Έβρου. Λίμνη Ισμαρίδα, Πόρτο Λάγος, Λίμνη Βιστονίδα και παράκτιες λιμνοθάλασσες. Δέλτα Νέστου και παράκτιες λιμνοθάλασσες. Λίμνη Κερκίνη. Λίμνες Βόλβη και Κορώνεια. Δέλτα ποταμών Γαλλικού, Αξιού, Λουδία και Αλιάκμονα. Λίμνες Βεγορίτιδα, Πετρών, Χειμαδίτιδα και Ζάζαρη. Εθνικό Πάρκο Πρεσπών. Ταμιευτήρες πρώην Λίμνης Κάρλας 0. Δέλτα Καλαμά. Αμβρακικός Κόλπος. Λιμνοθάλασσες Μεσολογγίου και Αιτωλικού Βουνά, γκρεμοί και δασωμένες εκτάσεις. Εθνικό Πάρκο δάσους Δαδιάς - Λευκίμης - Σουφλίου. Όρη Κεντρικής Ροδόπης. Όρος Βόρας (Καϊμακτσαλάν), Όρη Τζένα και Πίνοβο. Όρος Όλυμπος. Όρη Αστερούσια, Κρήτη Νησιωτικές περιοχές. Αντικύθηρα. Λέσβος 0. Νάξος ΣΗΜΑΝΤΙΚΕΣ ΠΕΡΙΟΧΕΣ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΗΣ ΠΟΥΛΙΩΝ ΣΤΗΝ ΙΣΠΑΝΙΑ Βουνά, γκρεμοί και δασωμένες εκτάσεις. Picos de Europa. Pyrenees and Pre-Pyrenees (Ordesa, Mallos de Riglos, Aiguestortes, Foz de Lumbier y Arabayun, κ.ά.). Tenerife Στέππες, ανοικτές εκτάσεις και αγροτικές περιοχές. Belchite-Monegros. Ποταμός Aragón και πεδιάδες βόρεια των Bárdenas Reales. Ύπαιθρος της Σεβίλλης (Usuna). Πεδιάδες του Cáceres. Fuerteventura Υγρότοποι και παράκτιες περιοχές. Παράκτιος μεταναστευτικός διάδρομος της Θάλασσας της Γαλικίας και της Κανταβρικής Θάλασσας (Punta de la Vaca-Cabo Peñas, Estaca de Bares, Costa da Morte, Rías Baixas, κ.ά.) 0. Δέλτα Ebro. Villafáfila. Υγρότοποι και λιμνοθάλασσες της La Mancha. Doñana. Albufera de Valencia. Στενά του Γιβραλτάρ Μεσογειακά οικοσυστήματα (ανοιχτό δάσος dehesa, δασικές εκτάσεις, θαμνώνες). Cabañeros. Monfrague. Cabo de Gata ΣΗΜΑΝΤΙΚΕΣ ΠΕΡΙΟΧΕΣ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΗΣ ΠΟΥΛΙΩΝ ΣΤΗΝ ΚΥΠΡΟ 0 Βουνά, γκρεμοί και δασωμένες εκτάσεις. Κάβο Άσπρο. Kensington Cliffs. Δάσος Πάφου. Τρόοδος Υγρότοποι και παράκτιες περιοχές. Λίμνη Παραλιμνίου. Φράγμα Άχνας. Λίμνη Ορόκλινης. Αλυκές Λάρνακας. Αλυκές Ακρωτηρίου 0. Φράγμα Ασπρόκρεμου. Φράγμα Ευρέτου. Λιβάδι Φασουρίου. Χερσόνησος Ακάμας. Ακρωτήριο Πάφου. Κάβο Γκρέκο Κοιλάδες ποταμών, ανοιχτές εκτάσεις και αγροτικές περιοχές. Πεδιάδα Πάφου, συμπεριλαμβανομένων των κοιλάδων των ποταμών Διαρίζου, Έζουσα, Χα-Ποτάμι και Ξερού

Μεσογειακή βιοποικιλότητα Κύριες απειλές Παρατήρηση πουλιών Η λεκάνη της Μεσογείου αποτελεί μια εξαιρετική περιοχή, τόσο λόγω του εντυπωσιακού της τοπίου, όσο και της πολύ πλούσιας βιοποικιλότητας. Χάρη στη γεωγραφική της θέση, στο σημείο συνάντησης της Ευρώπης με την Αφρική, της πολύ μεγάλης τοπογραφικής ποικιλότητας και των υψομετρικών διαφορών - από το επίπεδο της θάλασσας ως τα. μέτρα στα δυτικά (Μαρόκο) και τα. μέτρα στα ανατολικά (Τουρκία), παρουσιάζει μια μεγάλη ποικιλότητα ειδών και οικοσυστημάτων. Το κλίμα είναι μοναδικό και χαρακτηρίζεται από δροσερούς, υγρούς χειμώνες και ζεστά, ξηρά καλοκαίρια. Παρόλα αυτά, η βροχόπτωση κυμαίνεται από τα 00 έως και τα.000 χιλιοστά ετησίως, καθιστώντας την περιοχή κατάλληλη για μεγάλο εύρος από είδη βλάστησης, καθώς βρίσκεται στην τρίτη θέση όσον αφορά την ποικιλία φυτών (.000 από τα 0.000 καταγεγραμμένα είδη είναι ενδημικά). Η πανίδα των θηλαστικών στην λεκάνη της Μεσογείου περιλαμβάνει πάνω από 0 είδη, από τα οποία είναι ενδημικά. Η ορνιθοπανίδα περιλαμβάνει 00 είδη, συμπεριλαμβανομένων ενδημικών, ενώ πολύ σημαντικός αριθμός πουλιών μεταναστεύει από την Ευρώπη στην Αφρική, διασχίζοντας διάφορες περιοχές της λεκάνης της Μεσογείου. Υπάρχουν επίσης είδη ερπετών (συμπεριλαμβανομένων τριών ειδών θαλάσσιας χελώνας), εκ των οποίων τα 0 είναι ενδημικά. Στην περιοχή συναντώνται επίσης είδη αμφίβιων, συμπεριλαμβανομένων ενδημικών. Η μεγάλη ποικιλία ψαριών του γλυκού νερού στην Ευρασία και την Αφρική έχουν οδηγήσει στην ύπαρξη 00 ειδών στην περιοχή, εκ των οποίων τα είναι ενδημικά. Η υπερεκμετάλλευση των φυσικών πόρων σε περιοχές που έχουν υπεραναπτυχθεί τουριστικά, τόσο σε περιοχές των ακτών όσο και της ενδοχώρας, προκαλεί εξάντληση των περιορισμένων υδάτινων, εδαφικών και ενεργειακών πόρων. Απώλεια & καταστροφή ενδιαιτηµάτων Η αλλαγή στις χρήσεις γης, η εγκατάλειψη των παραδοσιακών πρακτικών (εκτεταμένες μονοκαλλιέργειες, απώλεια των φυσικών ορίων) και η μαζική χρήση ζιζανιοκτόνων. Η υπεραλίευση αποτελεί γεγονός σε πολλές περιοχές. Παράνοµο κυνήγι & παγίδευση Μεγάλο πρόβλημα σε πολλές χώρες της Μεσογείου. Κλιµατική αλλαγή Προβλέπεται θέρμανση και ερημοποίηση μεγάλου μέρους της λεκάνης της Μεσογείου. Η μεγάλη ποικιλία ενδιαιτημάτων, οικοσυστημάτων και ειδών στη λεκάνη της Μεσογείου που είναι σπάνια ή απουσιάζουν από γειτονικές χώρες, την καθιστούν ασυναγώνιστο προορισμό χωρίς για την ανακάλυψη και απόλαυση μοναδικών ειδών πουλιών. Το ενδιαφέρον που παρουσιάζει ο τουρισμός παρατήρησης πουλιών (ορνιθοτουρισμός), αντικατοπτρίζεται σε πολλές πρωτοβουλίες. Οι πρωτοβουλίες αυτές οφείλουν να δώσουν ιδιαίτερη προσοχή στους κινδύνους και τις απειλές που μπορεί να προκύψουν στους ίδιους τους πόρους που αυτή η μορφή τουρισμού επιθυμεί να αναδείξει: τη ζωντανή και εύθραυστη ορνιθοπανίδα της περιοχής. Η σημασία της ύπαρξης ενός τουριστικού προϊόντος παρατήρησης πουλιών άριστης ποιότητας είναι ζωτική και η ποιότητα είναι συνώνυμη των καλά εκπαιδευμένων επαγγελματιών που διαθέτουν γνώση και ενδιαφέρον. Η μεγάλη γκάμα καινοτομιών που σκοπεύουν να καταστήσουν την παρατήρηση πουλιών ως ένα τουριστικό προϊόν πραγματικά φιλικό προς το περιβάλλον και βιώσιμο (που διεξάγονται από Μη Κυβερνητικές Οργανώσεις, κυβερνητικές υπηρεσίες, ιδρύματα, εταιρείες και ανεξάρτητους επαγγελματίες), οφείλουν να διασφαλίσουν δράσεις που θα οδηγήσουν στον σεβασμό των ίδιων των πόρων και σε μια βιώσιμη διαχείριση συνολικά. Ο ορνιθοτουρισμός θα πρέπει να ενθαρρύνει τον κόσμο όχι μόνο να παρατηρεί και να απολαμβάνει τα πουλιά, αλλά και να κατανοήσει τη θέση τους στο φυσικό περιβάλλον και πώς αυτή σχετίζεται με τους ανθρώπους και τη χρήση των φυσικών πόρων. Αυτό θα οδηγήσει στην κατανόηση της ανάγκης προστασίας της ορνιθοπανίδας και των ενδιαιτημάτων της και έτσι θα έχει σημαντική επίδραση στις τοπικές κοινωνίες και την ύπαιθρο γενικότερα. Κώδικας Ηθικής των Παρατηρητών Πουλιών Η ευζωία των πουλιών έχει πάντα προτεραιότητα, είτε είμαστε δακτυλιωτές, φωτογράφοι, επιστήμονες ή παρατηρητές πουλιών. Δεν πρέπει ποτέ να διαταράσσουμε το ενδιαίτημα του πουλιού. Δεν προσπαθούμε να μεταβάλλουμε τη συμπεριφορά των πουλιών. Δεν τα ενοχλούμε κατά τη διάρκεια της αναπαραγωγικής περιόδου, καθώς αυτό μπορεί να οδηγήσει σε εγκατάλειψη της φωλιάς ή τον χειμώνα σε άσκοπη σπατάλη ενέργειας. Κατά την ανοιξιάτικη ή φθινοπωρινή μετανάστευση, οποιαδήποτε ενόχληση μπορεί να αποβεί μοιραία, καθώς πρέπει να αναπληρώνουν τακτικά τις δυνάμεις τους πριν συνεχίσουν το ταξίδι. Αν παρατηρήσετε κάποιο είδος που θεωρείτε ότι είναι ευάλωτο, παρακαλούμε επικοινωνήστε με την Ελληνική Ορνιθολογική Εταιρεία. Μην διαδίδετε τυχόν πληροφορίες αδιάκριτα. Δεν ενοχλούμε σπάνια είδη. Αν ανακαλύψετε κάποιο σπάνιο είδος, αναφέρετε την παρατήρηση στην Επιτροπή Αξιολόγησης Ορνιθολογικών Παρατηρήσεων της Ελληνικής Ορνιθολογικής Εταιρείας. Πάντοτε να τηρείτε τους νόμους για την προστασία των πουλιών. Μην εισέρχεστε σε ιδιωτική περιουσία χωρίς άδεια. Σεβαστείτε τα δικαιώματα των άλλων επισκεπτών. Μοιραστείτε τις παρατηρήσεις σας με άλλους παρατηρητές. 0 Φερθείτε όπως θα θέλατε να σας φέρονται. Γίνετε πρεσβευτές των παρατηρητών πουλιών. Το Πρόγραµµα Mediteraves Χρηματοδοτούμενο από το Πρόγραμμα Leonardo da Vinci (Πρόγραμμα Δια Βίου Μάθησης) της Ε.Ε., το Πρόγραμμα Mediteraves (IPOT-International Birdwatching Project) συνδυάζει την προστασία και διαχείριση των προστατευόμενων φυσικών περιοχών (Natura 000, Αποθέματα Βιόσφαιρας) με τις απαιτήσεις και τις προσδοκίες των παρατηρητών πουλιών. Το αποτέλεσμα είναι ένα διαδικτυακό εργαλείο διαχείρισης για την εκπαίδευση και ενημέρωση των επαγγελματιών της βιομηχανίας τουρισμού, σχετικά με το πώς μπορούν να λειτουργήσουν με έναν περιβαλλοντικά βιώσιμο τρόπο και να ενημερώσουν τους πελάτες τους για τις περιοχές που επισκέπτονται και τα πουλιά που ζουν σ αυτές. Αποτελεί συνέχεια του Προγράμματος Iberaves, που αναπτύχθηκε από τις Ορνιθολογικές Οργανώσεις SEO και SPEA, εταίρους της BirdLife στην Ισπανία και την Πορτογαλία αντίστοιχα) και το BirdLife International. Το Πρόγραμμα Mediteraves πρόσθεσε άλλους δύο εταίρους της BirdLife, την Ελληνική Ορνιθολογική Εταιρεία και τον Πτηνολογικό Σύνδεσμο Κύπρου, προκειμένου να επεκταθεί το Πρόγραμμα στη Μεσόγειο. Στο πλαίσιο του Προγράμματος αναπτύχθηκε μια εφαρμογή για Smartphones, προκειμένου να χρησιμοποιηθεί από τους παρατηρητές πουλιών. www.mediteraves.org www.seo.org www.spea.pt www.birdlife.org www.ornithologiki.gr Με τη συνεργασία των εταίρων της BirdLife στο Μαρόκο και την Τυνησία www.birdlifecyprus.org Παρατήρηση πουλιών στη Μεσόγειο Μια κιβωτός βιοποικιλότητας Φωτογραφίες: Παύλος Ανδριόπουλος, José Manuel Arcos, Juan Carlos Atienza, Nick Bedau, Σταύρος Χριστοδουλίδης, Paul Cools, José Luís Ojeda Navío, Stig Olsen, David Nye, Jordi Prieto, Tatavasco. Σχεδιασμός: Jordi Prieto - SEO/BirdLife Εκτύπωση: NETAIGFRAF S.L.

0 LIEUX IMPORTANTS D OBSERVATION D OISEAUX AU PORTUGAL Montagnes, falaises et forêts.- Peneda-Gerês.- Douro Internacional.- Montagnes da Estrela.- Tejo Internacional Zones humides et sites côtiers.- Estuaire d Aveiro.- Estuaire du Tejo.- Estuaire du Sado.- Estuaire de Formosa.- Sapal de Castro Marim Vila Real de Santo António 0 0 LIEUX IMPORTANTS D OBSERVATION D OISEAUX EN GREECE Zones humides et sites côtiers.- Delta du Evros.- Lac Ismarida, Porto Lagos, lac Vistonida lagunes côtières.- Delta du Nestos et lagunes côtières.- Lac Kerkini.- Lacs Volvi et Koroneia.- Deltas du Gallikos, Axios, Loudias et Aliakmonas.- Lacs Vegoritida, Petron, Cheimaditida et Zazari.- Parc National de Prespa.- Reservoirs de l ancien lac Karla 0.- Delta du Kalamas.- Golfe de Amvrakikos.- Lagunes de Mesolongi et Aitoliko 0 Montagnes, falaises et forêts.- Parc National de Dadia-Lefkimi-forêt de Soufli.- Montagnes centrales de Rodopi.- Mount Voras (Kaïmaktsalan), montagnes de Tzena Pinovo.- Mount Olympos.- Mount Asterousia (Kofinas), Crète Îles.- Île de Antikythira.- Île de Lesvos 0.- Île de Naxos Zones importantes pour les oiseaux marins 0.- Açores.- Madeira.- Penínsule de Sagres.- Berlengas e Peniche Paysage ouvert et sites agricoles.- Castro Verde.- Elvas e Campo Maior Matériel d éducation et de formation adapté à ces pays du bassin méditerranéen LIEUX IMPORTANTS D OBSERVATION D OISEAUX EN ESPAGNE Montagnes, falaises et forêts.- Picos de Europa.- Pyrénées et Pré-Pyrénées (Ordesa, Mallos de Riglos, Aiguestortes, Foz de Lumbier y Arbayun...).- Tenerife Paysage ouvert et sites agricoles.- Belchite-Monegros.- Fleuve Aragón et plaines au nord des Bárdenas Reales.- Campagne de Sevilla (Usuna).- Plaines autour de Cáceres.- Fuerteventura Zones humides et sites côtiers.- Couloir migratoire du Cantabrique et de Galice (Punta de la Vaca-Cabo Peñas, Estaca de Bares, Costa da Morte, Rías Baixas...) 0.- Delta de l Ebre.- Villafáfila.- Zones humides et lagunes de La Mancha.- Doñana.- Albufera de Valencia.- Détroit de Gibraltar Écosystèmes méditerranéens ( dehesa, garrigue, forêt...).- Cabañeros.- Monfrague.- Cap de Gata 0 LIEUX IMPORTANTS D OBSERVATION D OISEAUX À CHYPRE Montagnes, falaises et forêts.- Cap Aspro.- Falaises de Kensington.- Forêt de Paphos.- Troodos Zones humides et sites côtiers.- Lac Paralimini.- Barrage d Akhna.- Marais d Oroklini.- Lac Larnaka.- Lac Akrotiri 0.- Barrage d Asprokremmos.- Barrage d Evretou.- Marais de Phassouri.- Péninsule d Akamas.- Montagnes de Paphos -. Cap Greco Les vallées fluviales, paysage ouvert et sites agricoles.- Plain de Paphos, comprises les vallées de Diarizos, Ezousa, Ha Potami et Xeros

Principales menaces Observation d oiseaux Perte et destruction de l habitat Changement climatique Chasse et pièges illégales Biodiversité méditerranéenne Le bassin méditerranéen est un endroit extraordinaire. Il est remarquable à la fois pour sa forte diversité biologique ainsi que par ses paysages spectaculaires. Sa situation à l intersection de deux grandes masses continentales, l Eurasie et l Afrique, et la grande variété topographique avec des différences d altitude allant du niveau de la mer jusqu à. mètres à l ouest (Maroc) et. mètres à l est (Turquie)-sont des facteurs majeurs contribuant à sa biodiversité. Le climat du bassin est unique, caractérisé par des hivers frais et humides et des étés chauds et secs. Néanmoins, les précipitations varient entre 00 mm et.000 mm, ce qui permet une grande variété de types de végétation dans la région. En termes de diversité des plantes (.000 de ses espèces végétales 0.000 sont endémiques), ce bassin est classé le troisième plus riche du monde. La faune des mammifères du bassin méditerranéen comprend plus de 0 espèces ( endémiques). L avifaune de la zone se compose de 00 espèces, dont endémiques, et il y a un nombre important d espèces qui migrent de l Europe à l Afrique en traversant le bassin méditerranéen en différents points. Il y a espèces de reptiles (dont deux espèces de tortues marines), dont 0 sont endémiques. Il y a un total de espèces d amphibiens dans le bassin dont sont endémiques. Les poissons d eau douce proviennent des riches faunes de l Eurasie et de l Afrique et parmi les 00 espèces sont endémiques. Code de déontologie de l observateur d oiseaux. Le bien-être des oiseaux doit toujours être prioritaire, même que vous soyez bagueur, photographe, scientifique ou ornithologue.. L habitat de l oiseau ne doit pas être perturbé.. Essayer de ne jamais modifier le comportement des oiseaux. Ne jamais les déranger pendant la saison de reproduction (risque d abandon du nid), ni pendant l hiver quand ils ont besoin de conserver leur énergie, ou pendant les périodes de migration au printemps ou à l automne lorsqu ils peuvent être fatigués de leur voyage et qu ils ont besoin de récupérer avant de continuer.. Si vous rencontrez une espèce que vous pensez être vulnérable, veuillez s il vous plaît contacter votre partenaire BirdLife International. Ne pas diffuser l information sans discernement.. Ne pas déranger les oiseaux errants ou rares. Si vous en découvrez un, veuillez signaler l observation à votre partenaire BirdLife International ou à la société ornithologique locale.. Respecter toujours la législation de protection des oiseaux.. Ne pas entrer sans autorisation sur un site ou une propriété privée.. Respecter toujours les droits des autres visiteurs.. Partager vos observations avec d autres observateurs locaux. 0. Comportez vous comme vous souhaiteriez que les autres se comportent. Soyez un ambassadeur pour les ornithologues. La surexploitation des ressources naturelles dans les zones surdéveloppées pour le tourisme, que ce soient des zones côtières ou intérieures, cause une forte pression sur les ressources en eau ainsi que sur les ressources du sol et d énergie, ressources qui sont limitées. Changements agricoles avec la perte des pratiques traditionnelles (perte de bordures, monoculture extensive...) et l utilisation massive de pesticides. La surpêche a lieu dans de nombreux domaines. Une menace majeure dans de nombreux pays méditerranéens. Réchauffement et désertification généralisée prévis pour tout le bassin Méditerranéen. La grande diversité des habitats, des écosystèmes et des espèces dans le bassin méditerranéen, qui par ailleurs sont rares ou absents de tout autre pays voisin, font de lui une grande destination pour découvrir et profiter d espèces d oiseaux uniques. L intérêt suscité par le tourisme ornithologique se reflète dans de nombreuses initiatives qui favorisent ce type de tourisme. Ces initiatives sont tenues d accorder une attention particulière aux risques et menaces que ce type de tourisme pourrait poser à la ressource même qu elles souhaitent promouvoir - la ressource fragile de l avifaune de la région. En outre, l infrastructure touristique nécessaire pour répondre à cette demande doit être de haute qualité, méticuleuse dans son approche et spécialement adaptée pour répondre aux besoins et attentes du touriste ornithologue. Un produit de tourisme ornithologique de qualité est indispensable, et la qualité est synonyme de professionnels intéressés, bien formés et compétents. Le large éventail d actions et d initiatives qui visent à assurer un secteur touristique vraiment écologique et durable (actions et initiatives menées par les ONG, les autorités gouvernementales, les institutions, les entreprises et les travailleurs indépendants) doit veiller à ce que les actions réalisées soient correctes et ce dans le respect de la ressource ellemême associé à une approche globalement durable. Le tourisme d observation d oiseaux devrait non seulement encourager le plaisir d observer des oiseaux, mais également permettre une compréhension de leur place dans l environnement naturel; il devrait aussi montrer comment l homme devrait gérer ses ressources naturelles. Cela conduira à une meilleure compréhension de la nécessité de la conservation de l avifaune et de ses habitats et, donc, aura aussi de précieux effets sur les communautés locales et sur la campagne en général. Mediteraves Projet Financé par le programme Leonardo da Vinci (Programme d éducation et de formation longue durée) de la Commission Européenne, le projet Mediteraves (IPOT-International Project of Ornithological Tourism) combine les idées de conservation et de gestion des zones naturelles protégées (Natura 000, réserves de biosphère) avec les exigences et les attentes des touristes observateurs d oiseaux. Le résultat est un outil de gestion en ligne pour former et informer les professionnels du tourisme sur la façon d agir de manière durable et pour conseiller leurs clients quant à leurs responsabilités concernant les zones visitées et les oiseaux qui y vivent. Le projet est basé sur un projet antérieur, Iberaves, développé par SEO/BirdLife, SPEA (respectivement partenaires espagnols et portugais de BirdLife) et BirdLife International. Le projet Mediteraves s étend à travers la Méditerranée et compte de nouveaux partenaires: la Société Ornithologique Hellénique et BirdLife de Chypre. Le projet Mediteraves a aussi développé une application pour les Smartphones destinée à être utilisée pour les ornithologues qui visitent les pays concernés. Observation d oiseaux sur le bassin méditerranéen Une zone de très forte biodiversité www.mediteraves.org www.seo.org www.spea.pt www.birdlife.org www.ornithologiki.gr www.birdlifecyprus.org Avec la collaboration de partenaires de BirdLife au Maroc et en Tunisie Photographies: Pavlos Andriopoulos, José Manuel Arcos, Juan Carlos Atienza, Nick Bedau, Stavros Christodoulides, Paul Cools, José Luís Ojeda Navío, Stig Olsen, David Nye, Jordi Prieto and Tatavasco. Conçu par: Jordi Prieto - SEO/BirdLife Imprimé par: NETAIGRAF S.L.