Τρόπος Zωής & Xρόνια Nοσήματα: Το Μεταβολικό Σύνδρομο στα παιδιά και τους έφηβους Νένη Περβανίδου Παιδίατρος Ιατρείο Παιδικής-Εφηβικής Παχυσαρκίας Α Παιδιατρική Κλινική Πανεπιστημίου Αθηνών Nοσοκομείο Παίδων Η Αγία Σοφία
Η επιδημία της παιδικής-εφηβικής παχυσαρκίας, οι πρώτες αναφορές, ΗΠΑ: >100%: αύξηση στον αριθμό των παιδιών που διαγνώστηκαν ως υπέρβαρα (ΥΒ) ή παχύσαρκα (ΠΣ) τα τελευταία 30 χρόνια 1983: 18.6% YB, 8.5% ΠΣ 2000: 22.6% ΥΒ, 10.3% ΠΣ, προσχολική ηλικία Rocchini,, NEJM, 2002 NHANES, 1999-2002 2002: 31% ΥΒ και 16% ΠΣ των 6-19 ετών στις ΗΠΑ Hannon, Pediatrics, 2005
Παγκόσμιος επιπολασμός της παιδικής παχυσαρκίας Χώρα, Έτος Κριτήρια ορισμού Ηλικιακή ομάδα (έτη) Επιπολασμός του ΥΒ & ΠΣ% Επίπτωση του ΥΒ & ΠΣ% (Μεσοδιάστημα) Aυστραλία, 1995 IOTF 4-6 7-11 12.8, 3.6 14.4, 5 (1985-1995) 1995) YB:38%, ΠΣ:190% Βραζιλία, 1997 IOTF 6-9 10-18 18 Κίνα,, 1997 IOTF 6-9 10-18 18 Αγγλία, 1994 Γερμανία, 1997 Ιαπωνία, 1996 ΗΠΑ, 2000 17.4 12.6 11.3 6.2 (1974-1997) 1997) YB: 250% (1991-1997) 1997) YB: 7.6%, 38% IOTF 4-11 11.2, 2.1 (1984-1994) 1994) YB: 44.5% IOTF 5-6 12, 2.8 (1982-1997) 1997) YB: 44% 120% του κανονικού βάρους 6 12 4.5 9.5 (1970-1996) 1996) YB: 185%, 188% CDC 2-19 27, 13.7 (1971-2000) 2000) YB: (6-11) 283%, (12-19):154% 19):154%
Επιπολασμός του BMI 85 ΕΘ και 95 ΕΘ των 15 ετών: Consensus Statement, 2004 Speiser, 2005
Καμπύλες ΒΜΙ,, 2004 Αγόρια Κορίτσια Chiotis, 2004
Καμπύλες ΒΜΙ σε σχέση με το ΒΜΙ 25 η 30 των ενηλίκων Αγόρια Κορίτσια Chiotis, 2004
NHANES III (1988-1994) Mεταβολικό Σύνδρομο Σύνολο: 4.2% OB: 28.7% OW: 6.1% NW: 0.1% Prevalence 40 35 30 25 20 15 10 5 0 20's 30's 40's 50's 60's 70's 80's Age (years) Park et al., 2003
Δημοσιευμένα παιδιατρικά άρθρα που αφορούν το Μεταβολικό Σύνδρομο 15 δημοσιευμένα άρθρα από το 1999-2000 Αριθμός κριτηρίων: 3, ή 4 Παχυσαρκία: BMI ή μέτρηση περιφέρειας μέσης Οριακά σημεία: 75η, 85η, ή 95η εκατοστιαία θέση Μεταβολισμός γλυκόζης: Αυξημένη γλυκόζη νηστείας (IFG), Επηρεασμένη ανοχή γλυκόζης (IGT), HOMA, Brambilla, ECOG, 2007
Παιδιά & Έφηβοι 3 BMI > 95 η ΕΘ, Τριγλυκερίδια > 95 η ΕΘ, HDL < 5 η ΕΘ, Συστολική ή Διαστολική Πίεση αίματος > 95 η ΕΘ Επηρεασμένη ανοχή στη γλυκόζη. Ορίζεται ως γλυκόζη >140 mg/dl αλλά < 200 mg/dl 2 ώρες μετά χορήγηση γλυκόζης στο OGTT Weiss R, NEJM 2004 Sharma AM, Acta Diabet 2005
Consensus του ΙDF, Lancet 2007 Ηλικία (έτη) Παχυσαρκία (Περιφέρεια μέσης-πμ ΠΜ) ΤG HDL Aρτηριακή Πίεση Γλυκόζη νηστείας 6-<10* 90 η ΕΘ 10-<16 90 η ΕΘ ή οριακό σημείο ενηλίκου αν μικρότερο 150 mg/dl <40 mg/dl ΣΑΠ 130mmΗg ή ΔΑΠ 85mmHg 100mg/dή ΣΔ2 16+ (Κριτήρια ενηλίκων) ΠΜ 94cm A 80cm Θ Ευρωπ.Προελ Προελ** 150 mg/dl ή θεραπεία <40 mg/dl, Α <50 mg/dl, Θ ή θεραπεία ΣΑΠ 130mmΗg ή ΔΑΠ 85mmHg ή θεραπεία 100mg/dή ΣΔ2 *ΜΣ δεν μπορεί να διαγνωστεί, μετρήσεις όταν: οικογενειακό ιστορικό ΜΣ, ΣΔ2, δυσλιπιδαιμία, καρδιαγγειακή νόσος, παχυσαρκία ** Διαφορετικά οριακά σημεία για άλλες φυλές Zimmet, 2007
Δεδομένα από τον Ελληνικό πληθυσμό: ιατρείο παιδικής παχυσαρκίας 16% των κοριτσιών 15% των αγοριών Επιπλέον 30% κοριτσιών 29% αγοριών ΜΣ Μερικό ΜΣ 44% του πληθυσμού είχε τουλάχιστον μια μεταβολική διαταραχή Ηχαμηλή HDL ήταν το πιο συχνό εύρημα Pervanidou, 2007
Επιπολασμός του ΜΣ στα τεταρτημόρια (Τ) του ΔΜΣ σε z-scores στα κορίτσια 100 90 80 Τ1 1.1-2.26 Τ2 2.27-2.62 2.62 Τ 3 2.63-3.13 3.13 Τ 4 3.14-6.39 p- value % Μεταβολικό Σύνδρομο 70 60 50 40 30 Μέση ηλικία 10.32 χρ (7.10-8.83) Μέση ηλικία 9.88 χ (9.03-10.33) Μέση ηλικία 9.51 χ (9.91-11.41) 11.41) Μέση ηλικία 9.71 χ (10.82-11.93) 11.93) 0.211 20 10 p< 0.001 00 N=55 N=56 N=55 N=56 Pervanidou, 2007
Επιπολασμός του ΜΣ στα τεταρτημόρια (Τ) του ΔΜΣ σε z-scores στα αγόρια 100 90 Τ 1 1.1-2.26 Τ 2 2.27-2.62 2.62 Τ 3 2.63-3.13 3.13 Τ 4 3.14-6.39 p- value % Μεταβολικό Σύνδρομο 80 70 60 50 40 30 Μέση ηλικία 11.43 χ (7.10-8.83) Μέση ηλικία 10.75 χ (9.03-10.33) Μέση ηλικία 10.18 χ (9.91-11.41) 11.41) Μέση ηλικία 9.92 χ (10.82-11.93) 11.93) 0.018 20 10 p< 0.001 00 N=31 N=36 N=36 N=35
Σημαντικά σημεία στην παιδική & εφηβική ηλικία Ισχυρές επιδράσεις της αύξησης και της εφηβείας στις φυσιολογικές μεταβλητές Δεν υπάρχουν συγκεκριμένες τιμές αναφοράς ανά ηλικία, φύλο, φυλή, στάδιο εφηβείας για κάθε χαρακτηριστικό Δεν υπάρχουν αρκετά στοιχεία από διαχρονικές μελέτες Δεν υπάρχει υπολογισμός των αναπτυξιακών παραγόντων (βάρος γέννησης,, IUGR, catch up growth, adiposity rebound) Δε συμπεριλαμβάνονται οι βιολογικοί δείκτες που σχετίζονται με το λιπώδη ιστό ούτε οι δείκτες φλεγμονής Brambilla, 2007
Στοχευμένη πρόληψη: ομάδες παιδιών & εφήβων σε υψηλό κίνδυνο για Μεταβολικό Σύνδρομο Υπέρβαρα-Παχύσαρκα παιδιά & έφηβοι Παιδιά με ενδομήτρια καθυστέρηση της ανάπτυξης Έφηβες με Σύνδρομο Πολυκυστικών Ωοθηκών Παιδιά με Πρώιμη Αδρεναρχή
Αξιολόγηση του εξατομικευμένου κινδύνου για Μεταβολικό Σύνδρομο: ατομικό-οικογενειακό ιστορικό (ηλικία κύησης, διαβήτης κύησης, ΒΓ, θηλασμός) Επιλεκτική & Στοχευμένη Πρόληψη κλινική εξέταση, υπολογισμός του ΒΜΙ, αρτηριακή πίεση εργαστηριακή διερεύνηση μελέτες σύστασης σώματος (DEXA) Διατροφική κατάσταση: πρόσληψη & διατροφική συμπεριφορά (ανάκληση) Αξιολόγηση της φυσικής δραστηριότητας Συμπεριφορική αξιολόγηση: συνέντευξη & ερωτηματολόγια για παιδιά και γονείς (Weissman, FAD, Speelberger, Achenbach)
Συμπεράσματα: για τους κλινικούς που ασχολούνται με παιδιά: Η ανίχνευση για μεταβολικές δυσλειτουργίες στα παχύσαρκα παιδιά & τις άλλες ομάδες κινδύνου είναι ουσιώδης για την πρόληψη του διαβήτη τύπου 2 και της καρδιαγγειακής νόσου από την πρώιμη σχετικά ηλικία για την έρευνα: Αποτελούν στόχους προτεραιότητας: ο καθορισμός τιμών αναφοράς στις φυσιολογικές μεταβλητές που αφορούν την παιδική & εφηβική ηλικία, ο υπολογισμός επιπρόσθετων παραγόντων κινδύνου (αναπτυξιακών, βιολογικών), η δυνατότητα υπολογισμού του εξατομικευμένου κινδύνου για ΜΣ, Διαβήτη, Καρδιαγγειακή Νόσο
Στόχοι: 1. Πρώιμη ανίχνευση των παιδιών σε κίνδυνο για Μεταβολικό Σύνδρομο 2. Οι στρατηγικές πρόληψης και παρέμβασης να στοχεύουν στα παιδιά με υψηλό ΒΜΙ ή άλλους παράγοντες κινδύνου πριν την εγκατάσταση μεταβολικών επιπλοκών, Μεταβολικού Συνδρόμου, ή Διαβήτη τύπου 2