I. ΒΘΟΛΟΓΘΚΕ ΜΟΡΦΕ ΚΑΘ ΒΘΟΦΑΜΑΣΑ

I. ΒΘΟΛΟΓΘΚΕ ΜΟΡΦΕ ΚΑΘ ΒΘΟΦΑΜΑΣΑ Σηόσοι επγαζηηπίος ηφρνη ηνπ εξγαζηεξίνπ απηνχ είλαη: λα κάζεηε λα θαηαηάζζεηε ηα θπηά ζηηο δηάθνξεο θαηεγνξίεο βηνκνξθώλ ηνπο (απμεηηθή κνξθψλ), νη νπνίεο εθθξάδνπλ ηηο πξνζαξκνγέο πνπ έρνπλ αλαπηχμεη ηα θπηά ζηηο νηθνινγηθέο ζπλζήθεο ηνπ πεξηβάιινληνο λα απεηθνλίδεηε ηα % πνζνζηά ησλ επί κέξνπο βηνκνξθψλ, σο βηνθάζκαηα, είηε ιακβάλνληαο ππ' φςε κφλν ηνλ αξηζκφ ησλ εηδψλ πνπ αλήθνπλ ζε θάζε κία βηνκνξθή, είηε ζπλππνινγίδνληαο ην βαζκφ πιεζνθάιπςεο ηνπ είδνπο. λα εξκελεύεηε ηνπο δηαθνξεηηθνχο ηχπνπο βηνθαζκάησλ. Θεωπηηικό ςπόβαθπο Με βάζε ηελ εμσηεξηθή κνξθή (θπζηνγλσκία) θαη ηνλ ηχπν αλάπηπμεο ηνπο, ηα θπηά θαηαηάζζνληαη ζε δηάθνξεο βηνκνξθέο ή απμεηηθέο κνξθέο. Η βηνκνξθή, απφ ηε κηα είλαη ραξαθηεξηζηηθφ γλψξηζκα ηεο ηδηνζπζηαζίαο θάζε είδνπο (γλσξίζκαηα θιεξνλνκηθά ζηαζεξά θαη ακεηάβιεηα ππφ νπνηεζδήπνηε ζπλζήθεο δσήο) θαη απ ηελ άιιε είλαη απνηέιεζκα ηεο πξνζαξκνγήο ηνπ ζε δηαθνξεηηθέο πεξηβαιινληηθέο ζπλζήθεο (γλσξίζκαηα πνπ δελ είλαη θιεξνλνκηθά ζηαζεξά). Δπνκέλσο, φπσο αλαθέξεηαη θαη απφ ηνλ BRAUN-BLANOUET (1964), ε ελαξκφληζε θαη ε πξνζαξκνγή ησλ θπηψλ ζηηο νηθνινγηθέο ζπλζήθεο ηνπ πεξηβάιινληνο εθθξάδεηαη κε ηηο βηνκνξθέο. Όηαλ κηα νκάδα θπηψλ παξνπζηάδεη -αλεμάξηεηα απφ ηηο θπινγελεηηθέο ηνπο ζρέζεηο- ηηο ίδηεο νηθνινγηθέο απαηηήζεηο θαη ηα ίδηα γλσξίζκαηα πξνζαξκνγήο πξνο ηηο ζπλζήθεο ηνπ πεξηβάιινληνο, ηφηε ιέκε φηη ηα θπηά αλήθνπλ ζηελ ίδηα βηνινγηθή κνξθή. Σν πην ραξαθηεξηζηηθφ παξάδεηγκα απνηεινχλ δχν γλσζηά θπηά ηεο Διιεληθήο ρισξίδαο πνπ αλ θαη αλήθνπλ ζε δχν πνιχ δηαθνξεηηθέο νηθνγέλεηεο (Rosaceae θαη Euphorbiaceae), σζηφζν έρνπλ ηελ ίδηα εμσηεξηθή αθαλζψδε ζηξσκαηνεηδε βιαζηεηηθή κνξθή. Πξφθεηηαη γηα ηα είδε: Sarcopoceriujn spinosum (αζηνηβή) θαη Euphorbia acanthothamnos (γαιαζηνηβή). 1

Η επηλφεζε ησλ βηνινγηθψλ κνξθψλ κε δηάθνξνπο θάζε θνξά ραξαθηεξηζκνχο (απμεηηθέο κνξθέο, βιαζηεηηθέο κνξθέο, βηνκνξθέο, βηνινγηθέο κνξθέο θηι.), άξρηζε ήδε απφ ηα πξψηα ζηάδηα ηεο Φπηνγεσγξαθίαο θαη κε ηελ πάξνδν ηνπ ρξφλνπ δεκηνπξγήζεθαλ δηάθνξα ζπζηήκαηα θαηάηαμεο ηνπο. Ωζηφζν, επξχηαηε εθαξκνγή ηφζν ζηελ έξεπλα ηεο ρισξίδαο δηαθφξσλ πεξηνρψλ, φζν θαη ζηε θπηνθνηλσληνινγία, είρε θαη ζπλερίδεη λα έρεη ην ζχζηεκα θαηάηαμεο βηνκνξθψλ ηνπ RAUNKIAJER (1934). Σύζηημα καηάηαξηρ βιομοπθών ηος RAUNKIAER Σν ζχζηεκα θαηάηαμεο ηνπ RAUNKIAER, βαζίδεηαη ζηε ζέζε θαη ζηελ πξνζηαζία ησλ νξγάλσλ αλαλέσζεο ηνπ θπηνχ θαηά ηε δπζκελή γη απηά ρξνληθή πεξίνδν (δηαρείκαζε ή δηαζεξηζκφο) ζε ζρέζε κε ηελ επηθάλεηα ηνπ εδάθνπο. Οη θχξηεο νκάδεο ζην ζχζηεκα ησλ βηνινγηθψλ κνξθψλ ηνπ RAUNKIAER, πνπ αξγφηεξα ηξνπνπνηήζεθε θαη ηειεηνπνηήζεθε απφ άιινπο εξεπλεηέο (BRAUN-BLANQUET, ELLENBERG), είλαη νη παξαθάησ (ρήκα 1, Πίλαθαο 1), φζνλ αθνξά ηα ξηδνβνινχληα θπηηθά είδε: ρήκα 1. Οη 5 βαζηθέο θαηεγνξίεο βηνινγηθψλ κνξθψλ ηνπ ζπζηήκαηνο θαηάηαμεο ηνπ RAUNKIAER. 2

Πίλαθαο 1: Οη 5 βαζηθέο θαηεγνξίεο θαη ππνθαηεγνξίεο βηνκνξθψλ ησλ θπηψλ θαηά RAUNKIAER. Βηνκνξθή Σύμβολο Τπνθαηεγνξία Σύμβολο A ΦΑΝΔΡΟΦΤΣΑ P Μεγαθαλεξφθπηα Μεζνθαλεξφθπηα Μηθξνθαλεξφθπηα Ναλνθαλεξφθπηα B ΥΑΜΑΙΦΤΣΑ Ch Θακλψδε ρακαίθπηα Ηκηζακλψδε ρακαίθπηα Σαπεηνεηδή ρακαίθπηα ηξσκαηνεηδή πνψδε ρακαίθπηα Έξπνληα ρακαίθπηα αξθψδε ρακαίθπηα Αγξσζηψδε ρακαίθπηα Γ ΗΜΙΚΡΤΠΣΟΦΤΣΑ Η Θπζζαλν-εκηθξππηφθπηα Ρνδαθν-εκηθξππηφθπηα Βιαζην-εκηθξππηφθπηα Αλαξξηρψκελα εκηθξππηφθπηα Δξπν-εκηθξππηφθπηα Γ ΓΔΩΦΤΣΑ ή ΚΡΤΠΣΟΦΤΣΑ G ή C Ρηδσκαην-γεψθπηα Βνιβν-γεψθπηα Ρηδνθζαικν-γεψθπηα Τδξφθπηα Διφθπηα Δ ΘΔΡΟΦΤΣΑ Th Θπζζαλν-ζεξφθπηα Ρνδαθνεηδή ζεξφθπηα Έξπνληα ζεξφθπηα MP NP Ch. frut Ch. sufrr Ch. vel Ch. pulv Ch. rept Ch. succ. Ch. grm H. caesp H. ros H. scap H. scand H. rept G. rhiz G. bulb G.rad T. caesp T. ros T. rept α. Φαλεξόθπηα (Phanerophytes, Ρ) Γελδξψδε, ζακλψδε θαη αλαξξηρψκελα θπηά κε νθζαικνχο αλαλέσζεο ζε χςνο ηνπιάρηζηνλ 25-30m πάλσ απφ ην έδαθνο. Σα Φαλεξόθπηα δηαθξίλνληαη πεξαηηέξσ ζε ηέζζεξηο (4) ππνθαηεγνξίεο αλάινγα κε ην χςνο ησλ ψξηκσλ θπηηθψλ αηφκσλ. Οη ηξεηο πξψηεο ππνθαηεγνξίεο (Μέγα-, Μέζν-, θαη Μηθξφ- Φαλεξφθπηα) αλαθέξνληαη σο Μαθξνθαλεξόθπηα 3

θαη πεξηιακβάλνπλ ππφ ηελ επξεία έλλνηα φια ηα δελδξψδε θπηά κε χςνο 2-30m ή θαη κεγαιχηεξν. Μεγαθαλεξόθπηα: γηα δέληξα κε χςνο >30m. Μέζνθαλεξόθπηα: γηα δέληξα κε χςνο 8-30m. Μηθξνθαλεξόθπηα: γηα δέληξα κε χςνο 2-8m. Ναλνθαλεξόθπηα: γηα ζάκλνπο κε χςνο <2m. β. Υακαίθπηα (Chamaephytes, Ch) Ναλψδεηο ζάκλνη, πνψδε πξνζθέθαιν είδε, ζαξθψδε κε ρακειφ βιαζηφ θαη έξπνληα θπηά - μπιψδε κφλν ζηε βάζε - κε αλαλεσηηθά φξγαλα πάλσ απφ ηελ επηθάλεηα ηνπ εδάθνπο αιιά επξηζθφκελα κφιηο ςειφηεξα απφ 25cm. Οη θχξηεο θαηεγνξίεο ζηηο νπνίεο δηαθξίλνληαη ηα Υακαίθπηα είλαη νη αθφινπζεο : Θακλψδε ρακαίθπηα (Ch. frut.): Δδψ αλήθνπλ ηα θπηά κηθξνχ χςνπο πνπ είλαη απνμπισκέλα εμ' νινθιήξνπ (λαλψδεηο ζάκλνη) θαη πεξηιακβάλνληαη νη αθφινπζεο θχξηεο θαηεγνξίεο: Αείθπιινη ζθιεξφθπιινη λαλψδεηο ζάκλνη (Calluna vulgaris), άθπιινη λαλψδεηο ζάκλνη (Ephedra campylopoda), πξάζηλνη θαηά ην ζέξνο λαλψδεηο ζάκλνη (Phlomis fruticosa, Coridothymus capitatus θ.ά.), ζηξσκαηνεηδείο λαλψδεηο ζάκλνη (Ch. frut. pulv.: Astragalus rumeticus, Acantholimon echinus θ.α.). Ηκηζακλψδε ρακαίθπηα (Ch. sufrr.): Πεξηιακβάλεη ηνπο εκίζακλνπο πνπ είλαη θπηά απνμπισκέλα κφλν ζην θαηψηεξν ηκήκα ηνπο (Fumana thymifolia, Salicornia fruticosa, Marrubium vulgare θ.α.). Σαπεηνεηδή ρακαίθπηα (Ch.vel.): Δδψ αλήθνπλ νη έξπνληεο, θαηαθείκελνη ζην έδαθνο ζάκλνη θαη εκίζακλνη (Dryas octopetala). ηξσκαηνεηδή πνψδε ρακαίθπηα (Ch.pulv.):Πξφθεηηαη γηα ππθλά ζηξσκαηνεηδή πνιπεηή θπηά πνπ δελ είλαη απνμπισκέλα θαη πνπ δηαηεξνχληαη πξάζηλα ην ρεηκψλα (Lotus creticus, Potentilla speciosa, Geranium subcaulescens θ.α). Έξπνληα ρακαίθπηα (Ch. rept.): Δδψ αλήθνπλ ηα πνψδε θπηά κε θαηαθείκελνπο βιαζηνχο ή παξαθπάδεο, ησλ νπνίσλ νη νθζαικνί δηαρεηκάδνπλ πάλσ απφ ηα έδαθνο (Pterocephalus perennis, Aubrieta deltoidea θ.α.). αξθψδε ρακαίθπηα (Ch. succ.): Δδψ αλήθνπλ ηα ρακειά πνιπεηή πνψδε θπηά κε ζαξθψδε δηαρεηκάδνληα φξγαλα (Mesembryanthemum acinaciformis θ.α.). Αγξσζηψδε ρακαίθπηα (Ch.gram.): Δδψ αλήθνπλ ηα ζθιεξά αγξσζηψδε (πνιπεηείο γξάζηεηο θαη αγξσζηηδφκνξθα : Juncus maritimus, Juncus acutus θ.ά.). 4

γ. Ηκηθξππηόθπηα (Hemicryptophytes, Η) Πξφθεηηαη θχξηα γηα δηεηή θαη πνιπεηή πνψδε θπηά κε νθζαικνχο αλαλέσζεο πάλσ ή ιίγν θάησ απφ ηελ επηθάλεηα ηνπ εδάθνπο, φπνπ πξνζηαηεχνληαη κε ππνιείκκαηα λεθξψλ θχιισλ θαη θιαδηψλ θαη βιαζηάλνπλ ηνλ επφκελν ρξφλν. Πην ζπγθεθξηκέλα, εδψ αλήθνπλ: Θπζζαλν-εκηθξππηφθπηα (H. caesp): Φπηά πνπ ζρεκαηίδνπλ ζπζζάλνπο (Festuca sp., Carex sp., Narduus sp., Luzula sp. θ.ά.). Ρνδαθν-εκηθξππηφθπηα (H. ros): Φπηά κε άθπιιν βιαζηφ πνπ ζρεκαηίδνπλ ξφδαθα θχιισλ ζηε βάζε ηνπο (Primula sp., Fragaria vesca, Plantago sp., Viola sp., Bellis perennis, Taraxacum officinale θ.ά.). Βιαζην-εκηθξππηφθπηα (H. scap): Φπηά κε θχιια ζηνπο βιαζηνχο (Hyperium sp., Campanula sp., Geranium sp., Cardamine sp. θ.ά.). Αλαξξηρψκελα-εκηθξππηφθπηα (H. scand): Φπηά κε βιαζηνχο απνμεξαηλφκελνπο θάζε ρξφλν (Vicia sp., Lathyrus sp., Hedera helix κ.ά.). Δξπν-εκηθξππηφθπηα (H. rept): Φπηά κε έξπνπζεο παξαθπάδεο (Potentilla reptans, Trifolium uniflorum θ.ά.). δ) Γεώθςηα ή Κπςπηόθςηα (Geophytes ή Cryptophytes, G ή Q) Πξφθεηηαη γηα πνιπεηή θπηά ησλ νπνίσλ ηα φξγαλα επηβίσζεο -θαηά ηε δπζκελή πεξίνδνβξίζθνληαη κέζα ζην έδαθνο ή είλαη βπζηζκέλα κέζα ζην λεξφ. Δδψ αλήθνπλ ηα ρεξζαία θπηά κε βαζηά ξηδψκαηα (ξηδσκαην-γεώθπηα: Polygonatum sp., Phragmites australis. Anemone nemorosa θ.ά.), κε βνιβνχο (βνιβν-γεώθπηα: Cyclamen sp., Corydalis sp., Orchis sp., Anacamptis sp. θ.ά.), θαη κε θνλδχινπο (ξηδνθζαικν-γεώθπηα : Lythrum salicana, Convolvulus arvensis θ.ά.), θαη ηα επηπιένληα, βπζηζκέλα ή αλαδπφκελα πδξόβηα θπηά πνπ είλαη ξηδσκέλα ζηνλ ππζκέλα (Τδξόθπηα θαη Ειόθπηα). ε) Θεπόθςηα (Therophytes, Th) Πξφθεηηαη γηα κνλνεηή πνψδε θπηά, ηα νπνία επηβηψλνπλ ηε δπζκελή γη απηά πεξίνδν ηνπ έηνπο, κε ηε κνξθή ζπεξκάησλ. Δίλαη θπηά πξνζαξκνζκέλα ζε αθξαία πεξηβάιινληα φπνπ επηθξαηνχλ μεξέο, ζεξκέο ή ςπρξέο ζπλζήθεο. Γηαθξίλνληαη ζε αλάινγεο θαηεγνξίεο φπσο θαη ζηα Ηκηθξππηφθπηα: Λνρκψδε ή ζπζζαλν-ζεξφθπηα (Tcaesp. : Poa annua, Hordeum muriniim θ.ά), έξπνληα ζεξφθπηα (Trept. : Euphorbia peplis), ξνδαθνεηδή ζεξφθπηα (Tros.: Bellis annua). 5

Πξέπεη λα αλαθεξζεί φηη νη παξαπάλσ 5 θχξηεο νκάδεο (Φαλεξφθπηα, Υακαίθπηα, Ηκηθξππηφθπηα, Γεψθπηα, Θεξφθπηα) ηνπ ζπζηήκαηνο θαηάηαμεο ηνπ RAUNKIAER, είλαη επαξθείο γηα γεληθέο νηθνινγηθέο έξεπλεο θαη κφλν φηαλ επηδηψθεηαη ιεπηνκεξέζηεξε νηθνινγηθή αλάιπζε πξέπεη λα επηδεηνχκε ηελ ππνδηαίξεζε ηνπο ζε πην πεξηνξηζκέλεο θαηεγνξίεο (βι. ELLENBERG). Όια ηα είδε ησλ αλψηεξσλ θπηψλ κπνξνχλ λα θαηαλεκεζνχλ ζε κία απφ ηηο παξαπάλσ θαηεγνξίεο βηνκνξθψλ κε βάζε ηα θξηηήξηα πνπ αλαθέξζεθαλ. Η εθαηνζηηαία πνζνηηθή αλαινγία ησλ εηδψλ πνπ ζπκκεηέρνπλ ζηε ζχλζεζε ηεο ρισξίδαο κηαο πεξηνρήο ή κηαο κνξθήο βιάζηεζεο θαη ηα νπνία αλήθνπλ ζε κία απφ ηηο θαηεγνξίεο βηνινγηθψλ ηχπσλ, απνηειεί ην βηνθάζκα ή θπην-θιηκαηηθό θάζκα ηεο πεξηνρήο κειέηεο ή ηεο εμεηαδφκελεο θπηνθνηλφηεηαο. Οικολογική ζημαζία ηος βιοθάζμαηορ- εθαπμογέρ ζηην έπεςνα Δθφζνλ, φπσο πξναλαθέξζεθε, ε βηνινγηθή κνξθή ζρεηίδεηαη κε ην νηθνινγηθφ πεξηβάιινλ φπνπ αλαπηχζζνληαη ηα θπηά, ν RAUNKΙAER ζεψξεζε φηη ην βηνθάζκα είλαη ελδεηθηηθφ ησλ πεξηβαιινληηθψλ ζπλζεθψλ πνπ επηθξαηνχλ ζηελ πεξηνρή έξεπλαο. Με βάζε ηελ παξαπάλσ ζπζρέηηζε, ν RAUNKIAER κειέηεζε ηε ρισξίδα δηαθφξσλ πεξηνρψλ θαη ππνιφγηζε ηελ εθαηνζηηαία πνζνηηθή αλαινγία ησλ βηνκνξθψλ επί ηνπ ζπλνιηθνχ αξηζκνχ εηδψλ ηεο ρισξίδαο θάζε πεξηνρήο. Απφ ηα απνηειέζκαηα ησλ βηνθαζκάησλ ησλ δηαθφξσλ θιηκαηηθψλ δσλψλ (Πίλαθαο 2) πξνθχπηεη φηη: ηηο παξακεζνγεηαθέο ρψξεο θαη ζηηο πεξηνρέο ησλ εξήκσλ φπνπ επηθξαηεί παξαηεηακέλε ζεξηλή μεξαζία, παξαηεξείηαη πςειφ πνζνζηφ ζεξνθχησλ (κεγαιχηεξν ζε ζρέζε κε ηηο άιιεο βιαζηηθέο κνξθέο). ηηο ηξνπηθέο πεξηνρέο κε νκνηφκνξθν ζεξκφ θαη πγξφ θιίκα επηθξαηνχλ ηα Φαλεξόθπηα. ηελ εχθξαηε δψλε επηθξαηνχλ ηα Ηκηθξππηόθπηα. ηηο ςπρξέο πνιηθέο πεξηνρέο θαη ζηηο χςηζηεο δψλεο ησλ ςειψλ βνπλψλ, ππεξηεξνχλ αθφκε πεξηζζφηεξν ηα Ηκηθξππηφθπηα αθνινπζνχκελα απφ ηα Υακαίθπηα. Όζν πην δπζκελείο είλαη νη νηθνινγηθέο ζπλζήθεο κηαο πεξηνρήο, ηφζν κεγαιχηεξε είλαη ε ζπκκεηνρή ησλ Υακαίθπησλ. 6

Πίλαθαο 2. Βηνθάζκαηα δηαθφξσλ θιηκαηηθψλ δσλψλ θαηά RAUNKIAER. Βηνθάζκαηα δηαθόξσλ θιηκαηηθώλ δσλώλ Ρ Ch Η G Th Σξνπηθή δώλε: ευρέιιεο Ζώλε εξήκσλ: Λπβηθή έξεκνο, Κπξελατθή Παξακεζνγεηαθή δώλε : Ιηαιία, άκνο Εύθξαηε δώλε: Κεληξηθή Διβεηία ηνπηγθάξδε Γαλία Αξθηηθή δώλε: πηηζβέξγε Ζώλε ρηόλσλ : Αιπεηο 61 12 9 12 9 10 9 7 1-6 21 14 6 32 5 3 3 22 24,5 12 20 19 29 11 50 54 50 60 68 5 5 8 11 13 15 17 22 15 4 16 42 50 42 35 20 17 18 2 3,5 Η ρξεζηκφηεηα φκσο ηνπ βηνθάζκαηνο ηνπ RAUNKIAER, σο δείθηεο ησλ θιηκαηηθψλ ζπλζεθψλ, είλαη πεξηνξηζκέλε θαζψο δε ιακβάλεη ππφςελ άιινπο νηθνινγηθνχο παξάγνληεο φπσο γηα παξάδεηγκα, ηηο αλζξσπνγελείο επεκβάζεηο. Έηζη, αλ ζεσξήζνπκε φηη ν κεζνκεζνγεηαθφο φξνθνο βιάζηεζεο, αληηπξνζσπεχεη ηε δψλε ησλ θπιινβφισλ δαζψλ ζα έπξεπε απφ ηελ άπνςε ηεο θπηνθάιπςεο, λα επηθξαηνχλ ηα Φαλεξφθπηα. Οη θαιιηεξγεηηθέο φκσο πξαθηηθέο ηνπ αλζξψπνπ, νη εθρεξζψζεηο, ε βφζθεζε θαη ε απνδάζσζε νδήγεζαλ ζηελ επηθξάηεζε ιηβαδηθψλ θαη ζακλσδψλ θπηνθνηλσληψλ φπνπ παξαηεξείηαη πςειφηεξε πνζνζηηαία πνηνηηθή, ζπκκεηνρή ησλ εκηθξππηνθχησλ θαη ζεξνθχησλ. Ωο πξνο ηελ νηθνινγηθή ζεκαζία πνπ απνδίδεη ν RAUNKIAER ζην βηνινγηθφ θάζκα, ππήξμαλ θαη δηαθνξεηηθέο απφςεηο ή θξηηηθέο, πνπ ε ζεκαληηθφηεξε είλαη εθείλε πνπ εθθξάζηεθε απφ ηνλ EMBERGER θαη ζπλνςίδεηαη ζηα αθφινπζα ζεκεία: - Σν βηνθάζκα ηνπ RAUNKIAER εθθξάδεη ηε ρισξηδηθή πνηθηιόηεηα ησλ βηνινγηθψλ ηχπσλ ζην εζσηεξηθφ κηαο εμεηαδφκελεο κνξθήο βιάζηεζεο. - Σν ελδηαθέξνλ ζεκείν γηα έλαλ νηθνιφγν είλαη ε πνηνηηθή ζεκαζία ηνπ βηνθάζκαηνο θαζψο ε παξνπζία ή απνπζία νξηζκέλσλ θαηεγνξηψλ βηνινγηθψλ ηχπσλ είλαη έλα ζεκαληηθφ ραξαθηεξηζηηθφ γηα ηελ εμεηαδφκελε βιάζηεζε. Οη απφςεηο ηνπ EMBERGER ζρεηηθά κε ηε ζεκαζία ηνπ βηνθάζκαηνο ζα γίλνπλ θαηαλνεηέο κε ηελ πξνζπάζεηα εξκελείαο ησλ απνηειεζκάησλ ηνπ πξνβιήκαηνο πνπ παξαηίζεηαη ζηε δηεμαγσγή ηεο Άζθεζεο. 7

Εθαπμογέρ άζκηζηρ Βηνθάζκαηα θαηαξηίδνληαη είηε ζηε δηάξθεηα ηεο αλάιπζεο ηεο βιάζηεζεο ησλ επηκέξνπο βηνηφπσλ κηαο πεξηνρήο (ρήκα 2), είηε θαηά ηε ρισξηδηθή έξεπλα κηαο πεξηνρήο. Σα βηνθάζκαηα κπνξνχλ επνκέλσο λα αθνξνχλ είηε απινχο θαηαιφγνπο ησλ θπηψλ (απιό βηνθάζκα) πνπ ζπκκεηέρνπλ ζηε ζχλζεζε κηαο νξηζκέλεο θπηνθνηλφηεηαο (δαζηθήο ζπζηάδαο, θνηλφηεηαο θξχγαλσλ θ.ά.), είηε θαηαιφγνπο θπηψλ φπνπ ηα είδε ζπλνδεχνληαη απφ πνζνηηθέο παξακέηξνπο φπσο πιεζνθάιπςε, θνηλσληθόηεηα (θπηνθνηλσληνινγηθή αλάιπζε ηεο βιάζηεζεο), είηε ηέινο, θαηαιφγνπο θπηψλ πνπ ζπλζέηνπλ ηε ρισξίδα κηαο κηθξφηεξεο ή κεγαιχηεξεο γεσγξαθηθήο πεξηνρήο (Πίλαθαο 3). Γηα λα εθπνλεζεί έλα βηνθάζκα κε ππνινγηζκφ ηεο πνζνηηθήο ζπκκεηνρήο ησλ εηδψλ, πξέπεη νη ηηκέο ηνπο λα πξνζηεζνχλ κφλν γηα ηα είδε πνπ αλήθνπλ ζηελ ίδηα θαηεγνξία βηνκνξθψλ. ρήκα 2. Παξαδείγκαηα βηνθαζκάησλ κηαο θπηνθνηλσλίαο κε ρλνψδε δξπ (Quercus pubescens) 1: Τπνινγηζκφο κε βάζε ηνλ αξηζκφ ησλ εηδψλ (απιφ), 2: Τπνινγηζκφο ζχκθσλα θαη κε ην βαζκφ θάιπςεο (Α: Φαλεξφθπηα, Β: Υακαίθπηα, C: Ηκηθξππηφθπηα, D: Γεψθπηα, Δ: Θεξφθπηα). Με ηελ εθπφλεζε βηνθαζκάησλ ζηηο δηάθνξεο θπηνθνηλφηεηεο φπνπ ζπλεκθαλίδνληαη είδε πνπ αλήθνπλ ζε δηαθνξεηηθέο θιάζεηο απμεηηθψλ κνξθψλ, καο παξέρεηαη ε εηθφλα ησλ ζρέζεσλ πνπ ππάξρνπλ κεηαμχ ηεο βιάζηεζεο θαη ησλ θιηκαηηθψλ ζπλζεθψλ, δηεπθνιχλεηαη ε θαηάηαμε ηνπο ζε έλα νξηζκέλε βηνζρεκαηηζκφ ή δηάπιαζε βιάζηεζεο θαη κπνξνχκε λα δνχκε ηηο απνθιίζεηο πνπ παξαηεξνχληαη ζε βηνθάζκαηα θπηνθνηλσληψλ πνπ αλαπηχζζνληαη ζε δηαθνξεηηθά πεξηβάιινληα. πγθξίζεηο βηνθαζκάησλ κπνξνχλ λα γίλνπλ ζε θπηνθνηλφηεηεο πνπ απνηθίδνπλ βηφηνπνπο δηαθνξεηηθήο έθζεζεο (π.ρ. βφξεηαο θαη λφηηαο έθζεζεο θιηηχεο), δηαθνξεηηθνχ πςνκέηξνπ, ή πνπ βξίζθνληαη ζε δηαθνξεηηθφ ζηάδην εμέιημεο ηεο βιάζηεζεο πξνο ηε θπηνθνηλσλία climax. 8

Πίλαθαο 3. Βηνθάζκαηα ρισξίδαο λεζηψλ θαη βνπλψλ ηεο Διιάδαο. Βηνκνξθέο Φαλεξφθπηα Υακαίθπηα Ηκηθξππηφθπηα Γεψθπηα Θεξφθπηα Όξνο Μελνίθην ΚΑΡΑΓΙΑΝΑ ΚΙΓΟΤ 9.98 9.80 54.26 6.17 19.78 Όξνο Βφξαο ΒΟΛΙΩΣΗ 1979 9.6 7.1 56.6 11.0 14.2 Όξνο Λατιηάο ΒΟΛΙΩΣΗ 1976 12.2 7.7 54.3 12.0 13.2 Όξνο Βέξκην ΓΚΑΝΙΑΣΑ 1939 14.8 13.8 33.0 15.8 20.8 Όξνο Βεξηίζθνο ΠΑΤΛΙΓΗ 1982 11.2 5.2 41.5 10.3 20.0 Βηνκνξθέο Φαλεξφθπηα Υακαίθπηα Ηκηθξππηφθπηα Γεψθπηα Θεξφθπηα Όξνο Υνινκψληαο ΒΟΛΙΩΣΗ 1967 15.0 7.7 31.4 15.3 26.3 Λίκλε Πξέζπα ΠΑΤΛΙΓΗ 1985 9.53 5.20 47.96 7.61 23.70 Νήζνο Παμνί ΓΔΩΡΓΙΑΓΗ et al. 1986 12.18 7.59 21.38 11.50 47.35 Νήζνο θηάζνο ΔΚΟΝΟΜΙΓΟΤ 1969 8.3 7.1 25.0 12.3 44.6 Νήζνο Κχζεξα ΓΙΑΝΝΙΣΑΡΟ 1969 7.61 10.93 17.15 11.48 52.00 9

Διεξαγωγή άζκηζηρ Γίλνληαη κε ηε κνξθή θαηαιφγσλ νη ρισξηδηθέο ζπλζέζεηο δχν δηαθνξεηηθψλ θπηνθνηλσληψλ: κηαο δαζηθήο θπηνθνηλσλίαο (πς.:1500m, θπηνθνηλσλία Α) θαη κηαο θπηνθνηλσλίαο αζβεζηνιηζηθψλ ζαξψλ (πς.:2000m, θπηνθνηλσλία Β), φπνπ θάζε είδνο ζπλνδεχεηαη απφ ην βαζκφ πιεζνθάιπςήο ηνπ θαη απφ ηε βηνινγηθή ηνπ κνξθή. ΦΤΣΟΚΟΘΝΩΝΘΑ Α ΦΤΣΟΚΟΘΝΩΝΘΑ Β Είδε Βηνκνξθή Βαζκόο θάιπςεο (%) Είδε Βηνκνξθή Βαζκόο θάιπςεο (%) Abies cephalonica MP 90% Minuartia juniperina Chsuffr 25% Ribes uva-crispa NP 20% Valantia aprica Chcaesp 10% Lilium chalcedonicum G-bulb 1% Cynoglossum graecum Hscap 2% Scilla bifolia G-bulb 1% Drypis spinosa Chsuffr 35% Corydalis solida subsp.incisa G-bulb 3% Euphorbia herniariifolia Chrept 2% Veronica hederifolia Tscap 10% PtUostemon afer Hscap 2% Stellaria media Trept 10% Galium cyilenium Chsuffr 3% Cruciata laevipes Hscap 5% Ranunculus brevifolius Grhiz 1% Ranunculus ficarioides Hscap 2% Dianthus minutiflorus Hscap 1% Doronicum orientate Hscap 3% Campanula albanica Hscap 1% Anemone blanda Grhiz 1% Cerastium candidissimum Hscap 5% Grepis fraasii Hscap 2% Daphne oleoides Chfrut 25% Lanthyrus grandiflorus Grhiz 1% Festuca cyilenica Hcaesp 20% Cardamine graeca Tscap 1% Marrubium cylleneum Hscap 10% Pinus nigra subsp.pallasiana MP 40% Telephium imperati Chsuffr 5% Luzula nodulosa Hscap 1% Astracantha thracica Chfrut 22% Prunus cocomilia MP 5% Prunus prostrata NP 3% Geocaryum parnassicum G-bulb 1% Achillea umbellata Chsuffr 5% Campanula spatulata Hscap 1% Rumex nebroides Hscap 1% Symphytum bulbosum Grhiz 1% Scutellaria rupestris Hscap 5% Trifolium pignantii Hscap 1% Melittis melissophyllum Hscap 1% Acer monspessulanum NP 1% Geranium asphodeloides Hscap 1% Myosotis sylvatica Hscap 1% Aremonia agrimonoides Hscap 2% Potenthilla micrantha Hros 1% Με ην ηέινο ηνπ εξγαζηεξίνπ, ν θάζε θνηηεηήο ζα παξαδψζεη εξγαζία, απαληψληαο ζηα παξαθάησ εξσηήκαηα: 1. Να εθπνλεζεί ην απιό βηνθάζκα, δει. ρσξίο λα ιεθζεί ππφςε ε πνζνηηθή ζπκκεηνρή ησλ εηδψλ: ππνινγίδνληαο ην ζπλνιηθφ αξηζκφ ησλ εηδψλ ηεο θάζε θπηνθνηλσλίαο πνπ ππάγνληαη ζε θαζεκία απφ ηηο θαηεγνξίεο ηνπ RAUNKIAER, θάλνληαο αλαγσγή ζηνπο αξηζκνχο απηνχο ζε εθαηνζηηαία αλαινγία θαη θαηαξηίδνληαο ηζηφγξακκα πνπ έρεη ζηνλ άμνλα ησλ ηεηκεκέλσλ ηηο δηάθνξεο νη βηνκνξθέο θαη ζηνλ άμνλα ησλ ηεηαγκέλσλ ηα πνζνζηά ζπκκεηνρήο απηψλ ησλ βηνκνξθψλ (βηνθάζκα). 10

2. Να εθπνλεζεί βηνθάζκα ησλ εμεηαδφκελσλ θπηνθνηλσληψλ, ιακβάλνληαο ππφςελ ηελ πνζνηηθή ζπκκεηνρή ησλ εηδψλ (βαζκόο πιεζνθάιπςεο) θαη αθνινπζψληαο παξφκνηα δηαδηθαζία κε εθείλε ηεο εθπφλεζεο απινχ βηνθάζκαηνο. 3. Γίλνληαη ηα βηνθάζκαηα ρισξίδσλ νξηζκέλσλ πεξηνρψλ ηεο Διιάδαο (φξε θαη λεζηά) θαη δεηείηαη λα εξκελεπζνχλ ηα απνηειέζκαηα (Πίλαθαο 3). 4. Απεηθνλίδνπκε κε δχν ηεηξάγσλα Α θαη Β, δχν βηφηνπνπο ίδηαο επηθάλεηαο πνπ ππφθεηληαη ζε παξόκνηεο θιηκαηηθέο ζπλζήθεο (ρήκα 3). Γερφκαζηε φηη ζε θάζε κία απ απηέο ηηο επηθάλεηεο, ππάξρνπλ 50 θπηηθά είδε, απφ ηα νπνία 20 άηνκα αλήθνπλ ζηα Φαλεξόθπηα. Ωζηφζν, ζην αξηζηεξφ ηεηξάγσλν (Α) θάζε άηνκν αληηπξνζσπεχεη έλα είδνο, ελψ ζην δεμί ηεηξάγσλν (Β) ηα είθνζη άηνκα αλήθνπλ ζην ίδην είδνο. Δπνκέλσο, ζηελ επηθάλεηα Α ζα έρνπκε: 20/50=40% Φαλεξόθπηα ελψ ζηελ επηθάλεηα Β ζα έρνπκε: 1/50=2% Φαλεξόθπηα. Δξκελεχζηε ηα παξαπάλσ απνηειέζκαηα ιακβάλνληαο ππφςε ζαο ηε ζρεηηθή αλάιπζε πνπ γίλεηαη απφ ηνλ RAUNKIAER. Πνηεο αληηξξήζεηο ή δηαθσλίεο πξνθχπηνπλ σο πξνο ηελ νηθνινγηθή ζεκαζία πνπ απνδίδεη ν RAUNKIAER ζην βηνθάζκα; ρήκα 3. Απεηθφληζε ηεο θαηαλνκήο ζην ρψξν ησλ Φαλεξνθχησλ ζην εζσηεξηθφ δχν βηνηφπσλ. 11

12