ΚΑΡΔΙΟΝΕΦΡΙΚΟ ΣΥΝΔΡΟΜΟ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΚΑΙ ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΕΣ ΠΑΡΕΜΒΑΣΕΙΣ ΑΙΚΑΤΕΡΙΝΗ ΑΥΓΕΡΟΠΟΥΛΟΥ ΔΙΕΥΘΥΝΤΡΙΑ Ε.Σ.Υ ΚΑΡΔΙΟΛΟΓΙΚΟ ΤΜΗΜΑ Γ.Ν.Α ΙΠΠΟΚΡΑΤΕΙΟ
ΟΡΙΣΜΟΣ Το καρδιονεφρικό σύνδρομο (CRS) αναφέρεται σε παθοφυσιολογικές διαταραχές που συνδέουν την καρδιά με τους νεφρούς σε οξεία ή χρόνια βάση. Διακρίνεται στους εξής τύπους: CRS 1,2: Αναφέρεται σε οξεία ή χρόνια επιδείνωση της νεφρικής λειτουργίας συνεπεία οξείας ή χρόνιας καρδιακής δυσλειτουργίας. CRS 3: Αναφέρεται σε οξεία νεφρική βλάβη (Crush Syndrome, σπειραματονεφρίτιδα, ισχαιμία νεφρού) που προκαλεί οξεία καρδιακή βλάβη (υπερφόρτωση όγκου, αρρυθμίες, ισχαιμία). CRS 4: Αναφέρεται στην καρδιαγγειακή νοσηρότητα ή θνητότητα που συνδέεται με χρόνια νεφρική ανεπάρκεια (καρδιακή δυσλειτουργία διαστολικού τύπου λόγω υπερτροφίας, αυξημένη επίπτωση ισχαιμικών καρδιαγγειακών συμβαμάτων). CRS 5: Συνδυασμένη καρδιονεφρική ανεπάρκεια, λόγω οξείας ή χρόνιας συστηματικής διαταραχής, π.χ. σήψη, διαβήτης, αμυλοείδωση, κολαγονώσεις, σαρκοείδωση. Ronco C et al. JACC 2008;52:1527-39
ΠΑΘΟΦΥΣΙΟΛΟΓΙΚΑ ΔΕΔΟΜΕΝΑ Κάτω από φυσιολογικές συνθήκες το 85% του συνόλου του όγκου του πλάσματος ευρίσκεται στη φλεβική κυκλοφορία, ενώ μόνο το 15% στο αρτηριακό δίκτυο, υπεύθυνο για την αιμάτωση των ζωτικών οργάνων. Η ελάττωση της καρδιακής παροχής προκαλεί απόσυρση του τόνου του παρασυμπαθητικού και ενεργοποίηση του συμπαθητικού και του RAAS. Στο επίπεδο του νεφρού ή αγγειοτασίνη ΙΙ προκαλεί αγγειοσύσπαση στο απαγωγό με συνοδό ελάττωση της αιματικής ροής και αύξηση της κλασματικής διήθησης.
ΠΑΘΟΦΥΣΙΟΛΟΓΙΚΑ ΔΕΔΟΜΕΝΑ Ταυτόχρονα με τη διέγερση των αδρενεργικών υποδοχέων του εγγύς σωληναρίου, η αυξημένη ογκωτική πίεση και η ελαττωμένη υδροστατική πίεση των τριχοειδών πέριξ του εγγύς σωληναρίου προκαλεί αυξημένη επαναρρόφηση νατρίου, η οποία επιτείνεται και από την τοπική δράση της αγγειοτασίνης ΙΙ. Παράλληλα, η αγγειοτασίνη ΙΙ προκαλεί έκκριση της αλδοστερόνης από τα επινεφρίδια με επαναρρόφηση νατρίου στο άπω σωληνάριο. Οι ως άνω ορμόνες προκαλούν επιπλέον κυτταρική απόπτωση και ίνωση στα αντίστοιχα όργανα.
ΠΑΘΟΦΥΣΙΟΛΟΓΙΚΑ ΔΕΔΟΜΕΝΑ Τέλος, η μη ωσμωτική έκκριση της βαζοπρεσίνης στην καρδιακή ανεπάρκεια προκαλεί αγγειοσύσπαση μέσω των υποδοχέων V1 και επαναρρόφηση ύδατος μέσω των V2 υποδοχέων των αθροιστικών σωληναρίων. Η αύξηση του ενδοαγγειακού όγκου στο φλεβικό σκέλος προκαλεί αύξηση των πιέσεων του δεξιού κόλπου και συμφόρηση του φλεβικού δικτύου του νεφρού, με συνοδό ελάττωση της σπειραματικής διήθησης.
ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ Η αντιμετώπιση της συμφόρησης στην οξεία φάση γίνεται με τα διουρητικά της αγκύλης, τους αναστολείς των αλατοκορτικοειδών, τα αγγειοδιασταλτικά και τα ινότροπα όπου χρειάζεται. Στην χρόνια φάση, ο αποκλεισμός του νευροορμονικού άξονα παρά την αρχική μικρή επιδείνωση της κρεατινίνης παρέχει μακροχρόνια καρδιονεφρική προστασία. Η αντίσταση στα διουρητικά μπορεί να παρατηρηθεί σε απορρύθμιση χρόνιας καρδιακής ανεπάρκειας ή σε προχωρημένο στάδιο της καρδιακής ανεπάρκειας.
ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ Πολλαπλές μελέτες έχουν διεξαχθεί αναφορικά με την εφαρμογή της υπερδιήθησης, δηλαδή της απομάκρυνσης ισότονου διαλύματος από την κυκλοφορία σε περιπτώσεις καρδιονεφρικού συνδρόμου. Η ως άνω μέθοδος υπερτερεί των διουρητικών διότι δεν διεγείρει την παραγωγή ρενίνης και φαίνεται να είναι αποτελεσματική όταν προσαρμόζεται ο αφαιρούμενος όγκος στην αιμοδυναμική κατάσταση του ασθενούς και πάντως ο αφαιρούμενος όγκος να μην είναι μεγαλύτερος των 250 ml ανά ώρα. Maria Rosa Costanzo JACC. 2017;69:2428
ΣΥΜΒΟΛΗ ΤΗΣ ΑΠΕΙΚΟΝΙΣΗΣ ΣΤΟ ΚΑΡΔΙΟΝΕΦΡΙΚΟ Η κλασική υπερηχογραφία συνεπικουρούμενη από τις νεότερες τεχνικές βοηθά στη πλήρη μελέτη της συστολικής και διαστολικής λειτουργίας της αριστεράς και ιδίως της δεξιάς κοιλίας στην περίπτωση του καρδιονεφρικού συνδρόμου. Το μέγεθος και η αναπνευστική συμπεριφορά της κάτω κοίλης φλέβας έχει καλή συσχέτιση με τις διαστολικές πιέσεις των δεξιών κοιλοτήτων.
Η ενδονεφρική Doppler υπερηχογραφία των μεσολόβιων αρτηριών και φλεβών παρέχει τόσο τον αρτηριακό δείκτη αντίστασης, όσο και τον δείκτη φλεβικής αντίστασης. ΣΥΜΒΟΛΗ ΤΗΣ ΑΠΕΙΚΟΝΙΣΗΣ ΣΤΟ ΚΑΡΔΙΟΝΕΦΡΙΚΟ Όσο αυξάνουν οι πιέσεις στο φλεβικό δίκτυο, η φλεβική ροή από συνεχής γίνεται διφασική και τέλος μονοφασική.
ΣΑΣ ΕΥΧΑΡΙΣΤΩ