ΜΙΚΡΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ

ΤΕΙ ΠΕΙΡΑΙΑ ΤΜΗΜΑ ΛΟΓΙΣΤΙΚΗΣ ΜΙΚΡΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΧΕΙΜΕΡΙΝΟ ΕΞΑΜΗΝΟ 211-12 Ελένη Θάνου

1. Ο νόμος της Φθίνουσας απόδοσης Ο παρακάτω πίνακας δίνει στοιχεία για την παραγωγή ενός προϊόντος με σταθερό το κεφάλαιο και μεταβαλλόμενη ποσότητα εργασίας. L Q MPL APL 1 2 2 65 3 13 4 215 5 315 6 419 7 52 8 594 9 637 1 637 11 59 12 5 α) Να συμπληρώσετε τα μεγέθη MPL και APL και να δείξετε όλα τα στοιχεία του πίνακα σε ένα γράφημα. β) Σε ποιο επίπεδο χρησιμοποιούμενης εργασίας το οριακό προϊόν είναι θετικό και φθίνον; Σε ποιο επίπεδο το μέσο προϊόν της εργασίας είναι ίσο με το οριακό; L Q MPL APL -- 1 2 2 2 2 65 45 32,5 3 13 65 43,3 4 215 85 53,8 5 315 1 63, 6 419 14 69,8 7 52 11 74,3 8 594 74 74,3 9 637 43 7,8 1 637 63,7 11 59-47 53,6 12 5-9 41,7 7 6 5 4 3 2 1-1 -2 1 2 3 4 5 6 7 8 9 1 11 12 L Q MPL APL -- 2

Β) Το οριακό προϊόν είναι θετικό και φθίνον μεταξύ της 6 ης και της 9 ης μονάδας εργασίας ή μεταξύ επιπέδου παραγωγής 419 και 637 μονάδων προϊόντος. Το μέσο προϊόν της εργασίας είναι ίσο με το οριακό στην 8 η μονάδα εργασίας ή όταν η παραγόμενη ποσότητα είναι ίση με 594. 2. Η καμπύλη των παραγωγικών δυνατοτήτων Υποθέτουμε ότι σε μια μικρή τοπική οικονομία υπάρχουν δεδομένες ποσότητες εδάφους, εργασίας και κεφαλαίου που μπορούν να χρησιμοποιηθούν στην παραγωγή δύο μόνο προϊόντων, περίπτωση 1 σταριού ή καλαμποκιού και περίπτωση 2, καλαμποκιού ή κρέατος. Οι παρακάτω πίνακες δείχνουν τους πιθανούς συνδυασμούς των συντελεστών παραγωγής και τις αντίστοιχες παραγόμενες ποσότητες σε τόνους: Πινακας 1 καλαμπόκι-σιτάρι Πίνακας 2 καλαμπόκι-κρέας Συνδυασμοί Καλαμπόκι Σιτάρι Συνδυασμοί Καλαμπόκι Κρέας Α 1 Ζ 1 Β 75 2 Η 75 2 Γ 5 4 Θ 5 375 Δ 25 6 Ι 25 4 Ε 8 Κ 5 α) Σχεδιάστε την καμπύλη των παραγωγικών δυνατοτήτων της οικονομίας για σιτάρι και καλαμπόκι καθώς και για καλαμπόκι και κρέας. β) Αν η οικονομία λειτουργεί με το συνδυασμό Β ποιο είναι το κόστος ευκαιρίας σε τόνους καλαμποκιού για την παραγωγή 1 επιπλέον τόνων σιταριού; Ποια θα είναι η απάντησή σας αν η οικονομία λειτουργεί με το συνδυασμό Δ; γ) Αν η οικονομία λειτουργεί με το συνδυασμό Η ποιο είναι το κόστος ευκαιρίας σε τόνους καλαμποκιού για την παραγωγή 1 επιπλέον τόνων κρέατος; Ποια θα είναι η απάντησή σας αν η οικονομία λειτουργεί με το συνδυασμό Ι; Σχέδιο 1 Σχέδιο 2 Σιτάρι Κρέας 9 8 7 6 5 4 3 2 1 5 1 15 6 5 4 3 2 1 2 4 6 8 1 12 β) Το κόστος ευκαιρίας για την παραγωγή 1 επί πλέον τόνων σταριού είναι 125 τόνοι καλαμποκιού. Η απάντηση είναι η ίδια είτε η οικονομία λειτουργεί με το συνδυασμό Β είτε τον Δ γιατί η καμπύλη παραγωγικών δυνατοτήτων η καμπύλη μετασχηματισμού είναι γραμμική και η σχέση ανταλλαγής μεταξύ των δύο προϊόντων κατά μήκος της 3

καμπύλης είναι σταθερή. ( ο υπολογισμός γίνεται είτε με την απλή μέθοδο των τριών είτε ως εξής: (75-5)/(4-2)*1=25/2*1) γ) H: 143, Ι:25. Παρατηρούμε ότι το κόστος ευκαιρίας παραγωγής 1 τόνων κρέατος αυξάνεται από το σημείο Η στο σημείο Ι. Αυτό ονομάζεται αύξον οριακό κόστος μετασχηματισμού ή αύξον κόστος ευκαιρίας και οφείλεται στο ότι όσο αυξάνεται η μετακίνηση παραγωγικών συντελεστών από την παραγωγή του ενός αγαθού σε αυτή του άλλου μειώνεται η παραγωγικότητα τους (άρα αυξάνεται το κόστος) λόγω μειωμένης καταλληλότητας/ εξειδίκευσης τους. 3. Στον παρακάτω πίνακα δίνονται οι ποσότητες του αγαθού Χ που προσφέρουν οι παραγωγοί Αντώνης, Βασίλης και Γιώργος. Να βρείτε και σχεδιάσετε την συνολική προσφορά για το αγαθό Χ. P QA QB QΓ QX 1 1 1 2 3 1 4 3 5 2 7 4 7 3 1 5 9 4 13 P 1 2 3 4 5 Qx 2 8 14 2 26 Συνολική Προσφορά Χ 6 5 26 4 2 P 3 14 2 8 1 2 5 1 15 2 25 3 Qx 4. Δίνεται η συνάρτηση προσφοράς P=a+bQs όπου a και b>. Πως θα διαμορφωθεί η συνάρτηση προσφοράς αν η κυβέρνηση επιβάλλει ένα φόρο ύψους Τ σε κάθε μονάδα που παράγεται; 4

Aπάντηση: Εάν επιβληθεί φόρος σε κάθε παραγόμενη μονάδα, αυτός αυξάνει το μεταβλητό κόστος των επιχειρήσεων και αυτό μπορούμε να το δούμε με 2 τρόπους: α) Αυξάνεται κατά Τ η τιμή που ζητούν οι παραγωγοί για να προσφέρουν την ίδια με πριν ποσότητα προϊόντος ή β) Σε κάθε τιμή θα προσφέρεται μικρότερη ποσότητα προϊόντος. Έχουμε συνεπώς μετατόπιση της καμπύλης προσφοράς πάνω και αριστερά. Η νέα συνάρτηση προσφοράς θα είναι: P =P+T, αντικαθιστώ όπου Ρ= a+bqs και έχω Ρ =(a+bqs) +Τ= (a+t)+bqs To (a+t) είναι ο νέος σταθερός όρος ενώ η κλίση b παραμένει η ίδια. Η νέα καμπύλη προσφοράς τέμνει τον άξονα όπου P=a+T. 5. Η συνάρτηση ζήτησης για ακτινίδια δίνεται από τον τύπο DA=21-2P. Η συνάρτηση προσφοράς δίνεται από τον τύπο SA=65P. α) Να βρείτε την τιμή και ποσότητα ισορροπίας για ακτινίδια και να την απεικονίσετε διαγραμματικά. β) Να δείξετε διαγραμματικά τις επιπτώσεις από έναν παγετό που καταστρέφει τη μισή παραγωγή ακτινιδίων. γ) Να δείξετε διαγραμματικά πως θα μεταβληθεί η ισορροπία αν μια νέα μελέτη αποδεικνύει ότι η καθημερινή κατανάλωση ακτινιδίων προστατεύει αποτελεσματικά από την γρίπη των χοίρων α) Στην ισορροπία, η ζητούμενη ποσότητα ισούται με την προσφερόμενη δηλαδή DA=SA => 21-2P=65P => 21=65Ρ+2Π => 21=67Ρ => Ρ=21/67 => Ρ=3 αντικαθιστούμε το Ρ=3 είτε στην DA είτε στην SA και βρίσκουμε: Q=65*3=195. P 1 9 8 7 6 5 4 3 2 1 Προσφορά και ζήτηση για ακτινίδια S D 5 1 15 2 25 3 Q β)ένας παγετός που καταστρέφει τη μισή παραγωγή ακτινιδίων θα μειώσει την προσφορά ακτινιδίων σε κάθε τιμή κατά 5% ή κατά ½. Η συνάρτηση προσφοράς θα γίνει SA =(65/2) P= 32,5Ρ και διαγραμματικά έχουμε μετατόπιση της καμπύλης προσφοράς επάνω αριστερά. Η νέα ισορροπία θα διαμορφωθεί σε υψηλότερη τιμή και μικρότερη ποσότητα. 5

P Προσφορά και ζήτηση για ακτινίδια 1 9 8 7 6 5 4 3 2 1 S S D 5 1 15 2 25 3 Q γ) Οι πληροφορίες για την θετική επίπτωση των ακτινιδίων στην υγεία θα οδηγήσουν σε αύξηση της ζήτησης σε κάθε τιμή οι καταναλωτές θα ζητούν μεγαλύτερη ποσότητα από πριν. Θα έχουμε μετατόπιση της καμπύλης ζήτησης δεξιά- πάνω. Η νέα τιμή ισορροπίας θα είναι υψηλότερη και η ποσότητα μεγαλύτερη. P 1 9 8 7 6 5 4 3 2 1 Προσφορά και ζήτηση για ακτινίδια S D D 5 1 15 2 25 3 Q Η έννοια της Ελαστικότητας. o Ελαστικότητα ζήτησης: e d =dq/q ή %ΔQ dp/p %ΔP o Σταυροειδής ελαστικότης. e dxy =dqx/qx ή %ΔQx dpy/py %ΔΡy αν e dxy > => x,y υποκατάστατα, ενώ αν e dxy < => X,y συμπληρωματικά o Εισοδηματική ελαστικότης. κανονικά και κατώτερα αγαθά. Καμπύλη Engel e Υ = dq/q ή %ΔQ dυ/υ %ΔΥ 6

Άσκηση ελαστικότητας ζήτησης. 6. Η ελαστικότητα ζήτησης για τσιγάρα είναι,8 και στην τρέχουσα τιμή των 2 πωλούνται 1,, πακέτα το χρόνο. Η ελαστικότητα ζήτησης για ουίσκι είναι 1,1 και στην τρέχουσα τιμή των 2 πωλούνται 1 φιάλες το χρόνο. Ο υπουργός οικονομικών θέλει να επιβάλλει ένα φόρο 1% επί της τιμής των τσιγάρων και του ουίσκι ώστε να συγκεντρωθούν έσοδα. Ο φόρος επιβάλλεται και εισπράττεται ανά μονάδα πωλούμενου προϊόντος. Α) υπολογίστε τη ζητούμενη ποσότητα τσιγάρων και ουίσκι μετά την επιβολή του φόρου. Β) Υπολογίστε τα αντίστοιχα φορολογικά έσοδα από κάθε προϊόν. Σχολιάστε τη διαφορά στα φορολογικά έσοδα για τα δύο προϊόντα. Σημείωση: Α1. Αγορά τσιγάρων. Μετά την επιβολή του φόρου 1%, (1%=,1), η τιμή των τσιγάρων θα μεταβληθεί ως εξής: Ρτ =Ρτ+Ττ, όπου Ττ ο φόρος που αναλογεί σε κάθε πακέτο και Ττ= (2,*,1)=,2. Οπότε, Ρτ =2+,2=2,2 Στη συνέχεια, λαμβάνουμε υπόψη ότι η ελαστικότητα ζήτησης για τα τσιγάρα είναι ετ=,8 ΔQ%=,8 ΔQ% =,8*ΔΡ% ΔQ%=,8*1%=8% και ΔΡ% ΔQ= Qτ*ΔQ% = 1*8%=1*,8=8 λιγότερα πακέτα τσιγάρα θα πωλούνται όταν η τιμή αυξηθεί κατά 1% και γίνει 2,2. Άρα, η ζητούμενη ποσότητα μετά την επιβολή του φόρου θα είναι Qτ =Q-ΔQ= 1-8=92 πακέτα. (α1) Α2. Με τον ίδιο ακριβώς τρόπο, βρίσκουμε για το ουίσκι τα εξής: Ρο =Ρο+Το= 2+(2*,1)=22 και εο=1,1 ΔQ%=1,1 ΔQ% =1,1*ΔΡ% ΔQ%=1,1*1%=11% και ΔΡ% ΔQ= Qο*ΔQ% = 1*11%=1*,11=11 λιγότερα μπουκάλια ουίσκι, δηλαδή Qο =1-11= 89 μπουκάλια θα είναι η ζητούμενη ποσότητα μετά την επιβολή του φόρου (α2). Β. Τα φορολογικά έσοδα διαμορφώνονται πολλαπλασιάζοντας τη νέα ζητούμενη ποσότητα για τσιγάρα και ουίσκι αντίστοιχα με το ποσό του φόρου ανά μονάδα προϊόντος, δηλαδή Β1. Τσιγάρα: Φορολογικά έσοδα =Qτ *Ττ = 92*,2=184 Β2. Ουίσκι: Φορολογικά έσοδα =Qο *Το= 89*2=178. Παρατηρούμε ότι ενώ αρχικά η φορολογική βάση (αξία προς φορολόγηση) των δύο προϊόντων ήταν ίδια, αφού η αξία των πωλούμενων τσιγάρων 1*2 =2 εκ ευρώ και του ουίσκι 1*2 =2 εκ. ευρώ, τελικά τα τσιγάρα αποδίδουν περισσότερους φόρους. Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι η ζήτηση για τσιγάρα είναι ανελαστική (,8<1) ενώ για το ουίσκι ελαστική (1,1>1) και επομένως η ποσοστιαία μείωση της ζητούμενης ποσότητας μετά την επιβολή του ίδιου ποσοστού φόρου (1%) είναι μικρότερη για τα τσιγάρα παρά για το ουίσκι. Η θεωρία του καταναλωτή 7.. Η κυρία Μαρία Πεντακαθαρίδου πιστεύει ότι το απορρυπαντικό του σουπερμάρκετ Spar είναι εξίσου καλό με το Skip, αρκεί να χρησιμοποιεί διπλάσια ποσότητα. Επίσης, 7

η κυρία Μαρία δεν βάζει ποτέ πλύση αν δεν έχει μαλακτικό, και για κάθε δύο μεζούρες απορρυπαντικό SKIP χρειάζεται μία μεζούρα μαλακτικό Kajolin. Σχεδιάστε τις καμπύλες αδιαφορίας της κυρία Μαρίας Α) ανάμεσα στα απορρυπαντικά SPAR & SKIP. Πώς χαρακτηρίζονται τα δύο αυτά προϊόντα; Β) Ανάμεσα στο SKIP και το Kajolin. Ποια είναι η σχέση ανάμεσα στα δύο αυτά προϊόντα; Απάντηση. Α) Απορρυπαντικά Spar & Skip: τέλεια υποκατάστατα, σε αναλογία 2:1 Β) Skip & Kajolin: Συμπληρωματικά, χρησιμοποιούνται πάντα ταυτόχρονα και μόνο σε αναλογία 1:2. 8. Η Ελισάβετ ξοδεύει 6 την εβδομάδα σε πρόχειρο φαγητό. Έχει να επιλέξει ανάμεσα σε δύο μόνο είδη, χάμπουργκερ που κοστίζουν 3 το ένα και κλαμπ σάντουιτς που κοστίζουν 6 η μερίδα. Α) Σχεδιάστε την καμπύλη εισοδηματικού περιορισμού της Ελισάβετ. Ποια είναι η κλίση της? Β) Αν η Ελισάβετ καταναλώσει 5 κλαμπ σάντουιτς, πόσα χάμπουργκερ μπορεί να αγοράσει? 8

Γ) Σχεδιάστε την γραμμή εισοδηματικού περιορισμού (Ε.Π.) αν η τιμή των χάμπουργκερ ανέβει στα 4. Σχεδιάστε επίσης την γραμμή Ε.Π. αν η τιμή των κλαμπ σάντουιτς πέσει στα 5. Τέλος, σχεδιάστε την γραμμή Ε.Π. αν το εισόδημα της Ελισάβετ μειωθεί σε 4 με αμετάβλητες τις αρχικές τιμές. Απάντηση Α) Η εξίσωση της καμπύλης είναι: 6=(Χ*3)+(Σ*6), όπου Χ= ο αριθμός των χάμπουργκερ και Σ ο αριθμός των Κλαμπ σάντουιτς. Σχεδιάζουμε τη γραμμή θέτοντας πρώτα Χ= (όλο το εισόδημα διατίθεται για αγορά Σάντουιτς) και λύνοντας ως προς Σ, εντοπίζοντας το σημείο πάνω στον άξονα των σάντουιτς (Σ=1) και στη συνέχεια βάζουμε Σ= οπότε βρίσκουμε ότι Χ=2, δηλαδή αν όλο το εισόδημα διατεθεί για αγορά χάμπουργκερ, θα αγοραστούν 2. Η κλίση της καμπύλης είναι -2. Προκύπτει από τον λόγο των τιμών 6/2 και είναι αρνητική γιατί για να αυξηθεί η αγοραζόμενη ποσότητα των Σ κατά ένα, πρέπει να μειωθεί η ποσότητα των Χ κατά 2. Β) 6=(Χ*3)+(5*6) Χ=1 Γ) Γ1. 6=(Χ*4)+(Σ*6). Η κλίση αλλάζει Γ2. 6=(Χ*3)+(Σ*5). Γ3. 4==(Χ*3)+(Σ*6) Η καμπύλη μετατοπίζεται κάτω αριστερά και είναι παράλληλη με την αρχική (δεν απεικονίζεται) 9

9. Ένας καταναλωτής έχει εισόδημα Μ=12 για να το ξοδέψει στην αγορά 2 αγαθών, Χ & Ψ οι τιμές των οποίων είναι 3 και 5 αντίστοιχα. Σχεδιάστε την γραμμή εισοδηματικού περιορισμού που να δείχνει όλους τους συνδυασμούς των 2 αγαθών που μπορούν να αγοραστούν με το δεδομένο εισόδημα. Τι θα συμβεί στην αρχική γραμμή εισοδηματικού περιορισμού αν: Α) το εισόδημα μειωθεί κατά 25% Β) Διπλασιαστεί η τιμή του αγαθού Χ Γ) η τιμή του αγαθού Ψ μειωθεί στα 4. Η εξίσωση της γραμμής ΕΠ είναι: 12=(Χ*3)+(Ψ*5).Θέτοντας Χ= και λύνοντας ως προς Ψ βρίσκουμε Ψ=12/5=24 που είναι το σημείο της γραμμής ΕΠ πάνω στον οριζόντιο άξονα και μας δείχνει ότι αν ο καταναλωτής ξοδέψει όλο το εισόδημά του στην αγορά του Ψ θα πάρει 24 μονάδες. Στη συνέχεια, θέτουμε Ψ= και λύνοντας ως προς Χ βρίσκουμε Χ=12/3=4 που είναι το σημείο τομής της γραμμής ΕΠ στον άξονα Χ και δείχνει τον αριθμό των μονάδων Χ που αγοράζει ο καταναλωτής αν ξοδεύει όλο του το εισόδημα στο αγαθό Χ. Α) Αν το εισόδημα του καταναλωτή μειωθεί κατά 25% θα γίνει 12-(12*25%=12-3=9 και η νέα εξίσωση της γραμμής ΕΠ θα είναι 9=(Χ*3)+(Ψ*5). Ακολουθώντας τα ίδια βήματα όπως πιο πάνω βρίσκουμε Χ=18 και Ψ=3. Διαγραμματικά έχουμε μετατόπιση παράλληλη με την αρχική προς τα κάτω. Β)Αν διπλασιαστεί η τιμή του αγαθού Χ θα γίνει Ρx=6 και ΕΠ: 12=(Χ*6)+(Ψ*5) με Ψ=24 (αμετάβλητο) και Χ=2, τα μισά από πριν. Γ) Αν η τιμή του Ψ γίνει Ρψ=4, θα έχουμε 12=(Χ*3)+(Ψ*4) και με τον ίδιο τρόπο Ψ=3 και Χ=4. 1. Μια έρευνα αγοράς έδωσε τις παρακάτω πληροφορίες σχετικά με την αγορά σοκολάτας: Η ζήτηση εκφράζεται από την σχέση: Qd=16-3P ενώ η προσφορά εκφράζεται με την εξίσωση Qs=14+7P. α) Υπολογίστε την τιμή και ποσότητα ισορροπίας στην αγορά σοκολάτας. Στη συνέχεια, να εξηγήσετε με τη βοήθεια διαγράμματος τις επιπτώσεις στην τιμή και ποσότητα ισορροπίας στις πιο κάτω περιπτώσεις. (κάθε περίπτωση ξεχωριστά). β) Μια ασθένεια καταστρέφει σημαντικό αριθμό κακαόδεντρων της λατινικής Αμερικής. γ) η Κίνα απελευθερώνει τις εισαγωγές σοκολάτας που μέχρι εκείνη τη στιγμή ήταν περιορισμένες σε ποσότητες πολύ κατώτερες της πραγματικής ζήτησης των Κινέζων καταναλωτών. δ) Η Κίνα επιδοτεί την καλλιέργεια κακαόδεντρων σε μεγάλες εκτάσεις. Απάντηση Α) Για να βρούμε την τιμή και ποσότητα ισορροπίας θέτουμε Q d =Q s 16-3P=14+7P ==>2=1P ==> P=,2. Για να βρούμε την ποσότητα, αντικαθιστούμε το Ρ=,2 σε μια από τις 2 συναρτήσεις, έτσι Q=16-3*,2=16-6=154. Β) Η καταστροφή κακαόδεντων λόγω ασθένειας επιφέρει μείωση της προσφοράς και αύξηση της τιμής του κακάο, βασικής πρώτης ύλης της σοκολάτας και μετατοπίζει την καμπύλη προσφοράς αριστερά και πάνω: σε κάθε τιμή αντιστοιχεί μικρότερη ποσότητα από πριν. Το αποτέλεσμα είναι αύξηση της τιμής και μείωση της ποσότητας ισορροπίας. 1

Γ) Η απελευθέρωση των εξαγωγών σοκολάτας στην Κίνα προσθέτει ένα μεγάλο αριθμό νέων καταναλωτών στην μέχρι τότε ζήτηση. Η αύξηση του αριθμού των καταναλωτών μετατοπίζει την καμπύλη ζήτησης πάνω και δεξιά και οδηγεί σε αύξηση της τιμής αλλά και της ποσότητας ισορροπίας. Δ) Η επιδότηση της καλλιέργειας κακαοδέντρων θα αυξήσει την προσφορά κακάο πράγμα που θα οδηγήσει σε μείωση της τιμής του. Σαν συνέπεια, θα μειωθεί και το κόστος παραγωγής σοκολάτας και επομένως θα αυξηθεί η προσφορά με μετατόπιση της καμπύλης κάτω και δεξιά. Με αμετάβλητη τη ζήτηση, θα έχουμε πτώση της τιμής ισορροπίας και αύξηση της ποσότητας ισορροπίας. Η θεωρία του παραγωγού- το κόστος της επιχείρησης Βασικές έννοιες: Κόστος, οικονομικό κέρδος, ισορροπία της επιχείρησης στον τέλειο ανταγωνισμό. Οικονομικό κόστος =λογιστικό κόστος + κόστη ευκαιρίας συντελεστών της παραγωγής. Μη ανακτήσιμη δαπάνη: Μία δαπάνη που, από τη στιγμή που έγινε δεν μπορεί να ανακτηθεί. Οι μη ανακτήσιμες δαπάνες δεν λαμβάνονται υπόψη στη λήψη αποφάσεων σχετικά με το ύψος της παραγωγής. 11. Η εταιρεία παγωτού «Σπέσιαλ» έχει υπολογίσει ότι στο επίπεδο παραγωγής που μεγιστοποιεί τα κέρδη της εισπράττει 13 το μήνα από πωλήσεις παγωτού και πληρώνει 6 σε μισθούς, 15 σε ενοίκιο, και 4 για υλικά. Ο ιδιοκτήτης της Σπέσιαλ, Μπάμπης, διαθέτει όλο το χρόνο του στην επιχείρηση. Αν δεν είχε την επιχείρηση, θα έβγαζε 36 χρόνο σαν Σεφ σε τοπικό εστιατόριο. Υπολογίστε το λογιστικό και το οικονομικό κέρδος της Σπέσιαλ. Πρέπει η εταιρεία να συνεχίσει την παραγωγή ή πρέπει να κλείσει; Οικονομικό κέρδος= Συνολικά έσοδα- συνολικά κόστη ή Π=TR-TC Σε μηνιαία βάση, TR= 13 Λογιστικά κόστη= 6+15+4=115 Λογιστικό κέρδος= 13-115=15 Κόστος ευκαιρίας επιχειρηματία =36/12=3 το μήνα Οικονομικά κόστη= TC= 6+15+4+3= 145 Οικονομικό κέρδος= 13-145=-15 (ζημία) Συμπέρασμα: Ο Μπάμπης πρέπει να κλείσει την επιχείρηση και να δουλέψει σαν Σεφ. 12. Η εταιρεία παγωτού «Σπιτικό» παράγει σε εγκαταστάσεις τις οποίες έχει νοικιάσει με δεσμευτικό συμβόλαιο για ένα ακόμη χρόνο με ετήσιο ενοίκιο 2. Η διοίκηση υπολογίζει ότι αν η επιχείρηση παράγει στο άριστο επίπεδο παραγωγής (όπου MC=MR) θα είχε έσοδα 15 και μεταβλητά κόστη 14 για μισθούς και υλικά. Ποιο είναι το κέρδος/ζημιά; Πρέπει να συνεχίσει να λειτουργεί ή πρέπει να κλείσει η επιχείρηση; Αιτιολογήστε την απάντηση σας. Λογιστικό/οικονομικό κέρδος= 15-(14+2)=15-16=-1 Συνέχιση λειτουργίας => ζημίες 1 Διακοπή λειτουργίας=> ζημίες 2 11

Συμπέρασμα: μέχρι τη λήξη του συμβολαίου η επιχείρηση πρέπει να συνεχίσει τη λειτουργία της, καλύπτοντας μέρος του σταθερού της κόστους, στη συνέχεια πρέπει να κλείσει. 13. Παρακάτω είναι τα στοιχεία συνολικών εσόδων και συνολικού κόστους για διάφορα επίπεδα παραγωγής μιας επιχείρησης. Συνολική Παραγωγή Συνολικά έσοδα Συνολικό κόστος Μέσο κόστος Οριακό κόστος Μέσο έσοδο Οριακό έσοδο 1 15 7 2 29 14 3 41 22 4 51 31 5 6 42 6 66 55 7 7 7 Συμπληρώστε τον πίνακα κάνοντας τους σχετικούς υπολογισμούς. Απεικονίστε διαγραμματικά τις καμπύλες οριακού και μέσου κόστους και οριακού και μέσου εσόδου. Τι ποσότητα προϊόντος πρέπει να παράγει η επιχείρηση; Ποια είναι τα κέρδη (ή οι ζημιές) σε αυτό το επίπεδο παραγωγής; Συνολική Παραγωγή Συνολικά έσοδα Συνολικό κόστος Μέσο κόστος Ορ. Κόστος Μέσο έσοδο Ορ. Εσοδο 1 15 7 7 15 2 29 14 7 7 15 14 3 41 22 7 8 14 12 4 51 31 8 9 13 1 5 6 42 8 11 12 9 6 66 55 9 13 11 6 7 7 7 1 15 1 4 16 14 12 1 8 6 4 2 1 2 3 4 5 6 7 Μέσο κόστος Ορ. Κόστος 12

16 14 12 1 8 6 4 2 1 2 3 4 5 6 7 Ορ. Κόστος Ορ. Εσοδο 16 14 12 1 8 6 4 2 1 2 3 4 5 6 7 Μέσο έσοδο Ορ. Εσοδο Η επιχείρηση μεγιστοποιεί τα κέρδη της όταν παράγει μεταξύ 4 και 5 μονάδες. Εφόσον δεν υπάρχει δυνατότητα παραγωγής κλασματικών μονάδων, η επιχείρηση θα καταλήξει να παράγει και πουλά 4 μονάδες προϊόντος. Τα κέρδη της θα είναι: Συνολικά έσοδα συνολικό κόστος = 51-31=2. Η επιχείρηση στον τέλειο ανταγωνισμό Βασικές έννοιες: Στον κλάδο υπάρχουν πολλές επιχειρήσεις που προσφέρουν ένα τυποποιημένο, ομοιογενές προϊόν. Κάθε επιχείρηση κατέχει πολύ μικρό μερίδιο της αγοράς και δεν έχει τη δυνατότητα να επηρεάσει την τιμή πώλησης η οποία διαμορφώνεται από την συνολική προσφορά και ζήτηση. Η επιχείρηση θεωρεί την τιμή αυτή δεδομένη και απλά αποφασίζει την ποσότητα που θα προσφέρει στη συγκεκριμένη τιμή με βάση το κόστος της, έτσι ώστε να μεγιστοποιήσει τη κέρδη της. Υπάρχει ελευθερία εισόδου νέων επιχειρήσεων στον κλάδο. Συνθήκη ισορροπίας της επιχείρησης στον τέλειο ανταγωνισμό: ΜR=Ρ, MR=ΜC και το οικονομικό κέρδος μακροχρόνια είναι = δηλαδή P=AC. MC=d(TC)/dq ( η πρώτη παράγωγος του συνολικού κόστους) 14 Ο κλάδος παραγωγής του αγαθού Α είναι τελείως ανταγωνιστικός. Η αγοραία ζήτηση και η προσφορά για το αγαθό Α δίδονται από τις παρακάτω σχέσεις: Ζήτηση: Q D =2-,5P Προσφορά: Q S =-4+P Να βρεθεί η συνάρτηση συνολικού, οριακού και μέσου εσόδου της τυπικής επιχείρησης που δραστηριοποιείται στον κλάδο αυτό. 13

Σ έναν τελείως ανταγωνιστικό κλάδο, το μέσο έσοδο και το οριακό έσοδο της επιχείρησης είναι ίσα με την τιμή που διαμορφώνεται στην αγορά για το προϊόν του κλάδου. H τιμή αυτή είναι η τιμή ισορροπίας, δηλαδή εκείνη όπου η προσφερόμενη ποσότητα είναι ίση με τη ζητούμενη όπως προσδιορίζονται από τις αντίστοιχες συναρτήσεις προσφοράς και ζήτησης. Μαθηματικά: Συνολικά έσοδα= TR=P*q, όπου Ρ σταθερή και δεδομένη για κάθε επιχείρηση του κλάδου. Μέσο έσοδο= AR=(P*q)/q= P και οριακό έσοδο= MR=dTR/dq= d(p*q)/dq=p. Πρέπει λοιπόν να βρούμε την τιμή ισορροπίας Ρ, πράγμα εύκολο αν θέσουμε QD= Qs 2-,5P= =-4+P 24=1,5Ρ Ρ=24/1,5= 16. Επομένως, η συνάρτηση συνολικών εσόδων γράφεται TR=16*q, και AR=MR=16 15 Σ ένα κλάδο υπάρχουν 5 πανομοιότυπες επιχειρήσεις. Το οριακό κόστος της κάθε επιχείρησης προσδιορίζεται από τη σχέση: MC= 1+,4q. Να βρείτε την καμπύλη προσφοράς του κλάδου. 1)Η καμπύλη προσφοράς του κλάδου προκύπτει από το άθροισμα των ατομικών καμπυλών προσφοράς των επιχειρήσεων. 2) Η ατομική καμπύλη προσφοράς κάθε επιχείρησης συμπίπτει με το ανερχόμενο τμήμα της καμπύλης οριακού κόστους της, αφού η ποσότητα που προσφέρει κάθε επιχείρηση σε κάθε δεδομένη τιμή αγοράς βρίσκεται πάνω στην καμπύλη οριακού της κόστους. (συνθήκη MC=P). Η καμπύλη οριακού κόστους 1+,4q έχει θετική κλίση σε όλο της το μήκος αφού είναι γραμμική και,4>. 3) Για να βρούμε την καμπύλη προσφοράς από την καμπύλη MC πρέπει να λύσουμε ως προς q: MC=P=1+,4q,4q=P-1 q=2,5ρ-25 ή q=-25+2,5ρ H προσφορά των 5 επιχειρήσεων θα είναι Qs= 5*(-25+2,5Ρ)=-155+125Ρ. 15. Μια επιχείρηση που λειτουργεί σε συνθήκες τέλειου ανταγωνισμού έχει συνάρτηση κόστους TC=q 2 +1q+15. Η τιμή του προϊόντος της στην αγορά είναι 5. α) Να υπολογίσετε το συνολικό και το ανά μονάδα κέρδος της επιχείρησης σε περίπτωση που παράγει 16 μονάδες προϊόντος. Είναι αυτό το μέγιστο κέρδος που μπορεί να πετύχει; β) Πόση πρέπει να γίνει η τιμή του προϊόντος στην αγορά προκειμένου να μην μπορεί η επιχείρηση να πραγματοποιήσει θετικό κέρδος; Α) Το κέρδος της επιχείρησης δίνεται από τον τύπο Κέρδος= Συνολικά έσοδα- Συνολικό κόστος ή Π= ΤR-TC Αλλά TR=P*q (1) και TC=q 2 +1q+15 (2) οπότε αντικαθιστούμε στην (1) και (2) Ρ=5 και q=16 και έχουμε: TR=5*16=8 και TC=16 2 +1*16+15=256+16+15=566 και Π=8-566=234 Ανά μονάδα κέρδος= Π/q= 234/16= 14,63. Το ότι η επιχείρηση έχει κέρδος δεν σημαίνει ότι είναι το μέγιστο δυνατό. Η επιχείρηση μεγιστοποιεί το κέρδος της στο επίπεδο παραγωγής όπου MC=P με την προϋπόθεση το οριακό κόστος να είναι αύξων. Το οριακό κόστος δίνεται από τη σχέση MC=d(TC)/dq =2q+1 (πρώτη παράγωγος της συνάρτησης συνολικού κόστους). Η συνάρτηση αυτή είναι όντως αύξουσα αφού είναι γραμμική και 2>. 14

Θέτοντας Ρ=MC ή 5=2q+1 και λύνοντας ως προς q βρίσκουμε q=2, αυτό είναι το επίπεδο παραγωγής που μεγιστοποιεί τα κέρδη. Αντικαθιστούμε q=2 στις σχέσεις (1) και (2) και βρίσκουμε Π=1-75=25. Β). Για να έχει η επιχείρηση μηδενικό κέρδος θα πρέπει η τιμή της αγοράς να είναι ίση με το μέσο συνολικό της κόστος. Επειδή θα πρέπει ταυτόχρονα η τιμή να είναι ίση και με το οριακό της κόστος, αυτή η ισότητα επιτυγχάνεται στο σημείο όπου το μέσο κόστος είναι ελάχιστο. Μέσο κόστος AC=TC/q= (q 2 +1q+15)/q= q+1+1/q*15 Θέτουμε AC=MC ή q+1+1/q*15=2q+1 και λύνουμε ως προς q. Βρίσκουμε q=12,25 και στη συνέχεια θέτοντας MC=P=2q+1 αντικαθιστούμε οπου q= 12,25 και βρίσκουμε Ρ=34,5. Μονοπωλιακός ανταγωνισμός- Μονοπώλια Βασικές έννοιες. Μονοπωλιακός ανταγωνισμός: Στον κλάδο υπάρχουν πολλές επιχειρήσεις, κάθε μια προσφέρει ελαφρώς διαφοροποιημένο προϊόν ή υπηρεσία και η ζήτηση των καταναλωτών για το προϊόν κάθε επιχείρησης έχει αρνητική κλίση. Κάθε επιχείρηση έχει μικρή δυνατότητα εφαρμογής τιμολογιακής πολιτικής, εφαρμόζει τεχνικές διαφήμισης & μάρκετινγκ για ενίσχυση της ζήτησης και μεγιστοποιεί τα κέρδη της στο σημείο όπου MR=ΜC, αλλά P>MR. Το οικονομικό κέρδος είναι βραχυχρόνια θετικό αλλά υπάρχει ελευθερία εισόδου νέων επιχειρήσεων, έτσι ώστε μακροχρόνια ο ανταγωνισμός μειώνει ως και μηδενίζει τα κέρδη. Μονοπώλιο: Μία και μόνο επιχείρηση προσφέρει το προϊόν της (που δεν έχει στενά υποκατάστατα) στους καταναλωτές. Υπάρχουν εμπόδια εισόδου άλλων επιχειρήσεων, είτε για αντικειμενικούς λόγους (φυσικό μονοπώλιο, λόγω της φύσης του αγαθού είτε διότι δεν υπάρχει επαρκής ζήτηση για να στηρίξει περισσότερες επιχειρήσεις είτε λόγω νομικών περιορισμών). Η ισορροπία είναι παρόμοια με αυτή που περιγράφεται πιο πάνω για την επιχείρηση που λειτουργεί σε μονοπωλιακό ανταγωνισμό, με βασική διαφορά ότι η βραχυχρόνια ισορροπία ταυτίζεται με τη μακροχρόνια, αφού δεν υπάρχει ελευθερία εισόδου νέων επιχειρήσεων. Το μονοπώλιο πραγματοποιεί οικονομικά κέρδη (υπερκέρδη) μακροχρονίως και επί πλέον έχει τη δυνατότητα να ασκήσει διαφοροποιημένη τιμολογιακή πολιτική σε διαφορετικές ομάδες καταναλωτών ή σε διαφορετικά επίπεδα κατανάλωσης αφαιρώντας έτσι το «πλεόνασμα του καταναλωτή» και μεγιστοποιώντας ακόμη περισσότερο τα κέρδη του. Ασκήσεις 16. Η καμπύλη ζήτησης που αντιμετωπίζει για το προϊόν της μια μονοπωλιακή επιχείρηση εκφράζεται από τη σχέση P=2-,2q. (1) Η συνάρτηση του συνολικού κόστους της επιχείρησης δίνεται από τη σχέση: TC=5q. α) Να υπολογίσετε την ποσότητα και την τιμή ισορροπίας καθώς και το κέρδος της επιχείρησης. β) Να απεικονίσετε διαγραμματικά την ισορροπία της συγκεκριμένης επιχείρησης. γ) Ποιο θα ήταν το επίπεδο παραγωγής και η τιμή αν η αγορά ήταν πλήρως ανταγωνιστική; δ) Υπολογίστε την ποσότητα και την τιμή ισορροπίας αν η συνάρτηση κόστους της επιχείρησης είναι: TC=q 2 +5 15

α) Κέρδος=Π=ΤR-TC=(P*q)-TC =(P*q)-5q Συνθήκη μεγιστοποίησης κέρδους: ΜR=MC MR= dtr/dq= d(p*q)/dq και ΜC=dTC/dq =d(5q)/dq =5 όπου Ρ αντικαθιστούμε τη συνάρτηση ζήτησης (1) MR=d [(2-,2q)*q]/dq= d(2q-,2q 2 )/dq=2-,4q MR=MC 2-,4q=5 15=,4q q=15/,4=375. Αντικαθιστώ στην (1) και βρίσκω ότι Ρ=2-,2*375=125, Στη συνέχεια αντικαθιστούμε τα P &q στη συνάρτηση κέρδους και βρίσκουμε Π=15*375-,2*(375) 2 = 5625-28125=28125. P 2 125 5 MC MR D 375 1 Q β) Εδώ σημειώνουμε ότι η μεν ποσότητα (375) προκύπτει από το σημείο τομής της γραμμής του οριακού κόστους MC με την γραμμή οριακού εσόδου MR η δε τιμή βρίσκεται αν προεκτείνουμε την κάθετο από την ποσότητα (375) μέχρι την καμπύλη ζήτησης D και από εκεί στον άξονα των τιμών. γ) Αν η αγορά ήταν πλήρως ανταγωνιστική, καθένας από τους παραγωγούς θα μεγιστοποιούσε τα κέρδη του στο επίπεδο παραγωγής όπου MR=MC αλλά στον τέλειο ανταγωνισμό ισχύει ΜR=P και επομένως και MC=P, αλλά MC=5 οπότε η τιμή ισορροπίας θα ήταν Ρ=5. Αντικαθιστούμε Ρ=5 στην συνάρτηση ζήτησης (1) και έχουμε: 5=2-,2q και λύνοντας ως προς Q βρίσκουμε q=75. Παρατηρούμε ότι με την ίδια καμπύλη ζήτησης και κόστους, αλλά διαφορετική οργάνωση αγοράς (πολλοί παραγωγοί αντί για ένας) έχουμε μεγαλύτερη ποσότητα και μικρότερη τιμή, τα δε οικονομικά κέρδη των παραγωγών θα είναι ίσα με το μηδέν. δ) Ακολουθούμε την ίδια λογική όπως και στο α) με τη διαφορά ότι τώρα TC=q 2 +5 και MC=2q. Θέτουμε MR=MC 2-,4q=2q 2=2,4MR=MC 2-,4q=2q 2=2,4q q=2/2,4=83,3 η παραγόμενη ποσότητα και Ρ=2-,2*83,3= 183,4 η τιμή. 16

17. Η καμπύλη ζήτησης μιας μονοπωλιακά ανταγωνιστικής επιχείρησης βραχυχρόνια είναι: q=1-,5p και η συνάρτηση συνολικού κόστους της είναι η TC=3q 2 +2. α) βρείτε την τιμή και ποσότητα ισορροπίας που μεγιστοποιεί τα κέρδη της επιχείρησης βραχυχρονίως καθώς και το κέρδος της. β) Ποια θα είναι η μακροχρόνια ισορροπία της επιχείρησης και πώς επιτυγχάνεται αν η είσοδος νέων επιχειρήσεων στον κλάδο είναι ελεύθερη; Α) Η επιχείρηση ισορροπεί μεγιστοποιώντας τα κέρδη της βραχυχρόνια στο σημείο όπου το οριακό της κόστος ισούται με το οριακό της έσοδο. MC=d(TC)/dq =d(3q 2 +2)/dq=6q (1) Στη συνέχεια βρίσκουμε τη συνάρτηση οριακού εσόδου MR: MR= d(tr)/dq και TR=P*q. Λύνουμε τη συνάρτηση ζήτησης ως προς P ώστε να το αντικαταστήσουμε στην TR:,5P=1-q => P=2-2q Αρα TR=(2-2q)*q=2q-2q 2 και MR=d(2q-2q 2 )/dq =2-4q. Στη συνέχεια θέτουμε MC=MR => 6q=2-4q => 1q=2 => q=2 και P=2-2*2=16. Για να βρούμε τα κέρδη, Π=TR-TC =(2*16)-(3*2 2 +2)=32-122=198. β) Αν η είσοδος επιχειρήσεων στον κλάδο είναι ελεύθερη, η ύπαρξη οικονομικού κέρδους θα οδηγήσει στην δημιουργία νέων επιχειρήσεων και θα μειώσει τη ζήτηση για το προϊόν της επιχείρησης μας οπότε και η καμπύλη ζήτησης της επιχείρησης μετατοπίζεται παράλληλα προς τα αριστερά. Η μετατόπιση θα σταματήσει όταν τα κέρδη μηδενιστούν, οπότε δεν θα υπάρχει κίνητρο εισόδου. Τα κέρδη μηδενίζονται στο σημείο που η καμπύλη ζήτησης εφάπτεται στην καμπύλη μέσου κόστους (ATC) και στο σημείο ισορροπίας θα ισχύει MC=MR και P=ATC, αλλά MR<P. 18. Μια επιχείρηση έχει το μονοπώλιο κατασκευής και διάθεσης σε δύο διαφορετικές χώρες του παιχνιδιού «Μονόπωλη». Η συνάρτηση ζήτησης στη χώρα Α είναι: Q A =5-,5P και στη χώρα Β δίνεται από τη σχέση Q B =8-2P. Η επιχείρηση έχει οριακό κόστος MC=1 και έχει τη δυνατότητα να χρεώσει διαφορετική τιμή σε κάθε χώρα ώστε να μεγιστοποιήσει τα κέρδη της. Ποια θα είναι η συνολική παραγόμενη ποσότητα, πώς θα κατανεμηθεί μεταξύ των δύο χωρών και σε τι τιμή θα διατίθεται το παιχνίδι σε κάθε χώρα; Απάντηση Μια επιχείρηση με μονοπωλιακή δύναμη μεγιστοποιεί τα κέρδη της εάν χρεώνει διαφορετική τιμή σε κάθε αγορά, στην προκειμένη περίπτωση στις χώρες Α &Β, έτσι ώστε σε κάθε χώρα να ισχύει MR=MC. Στην χώρα Α η συνάρτηση ζήτησης είναι Q A =5-,5P. Επειδή το ζητούμενο είναι η τιμή Ρ, αντιστρέφουμε την συνάρτηση ζήτησης λύνοντάς την ως προς Ρ:,5Ρ=5- Q A Ρ Α =1-2 Q A. Τα συνολικά έσοδα TR δίνονται από τη σχέση TR= Ρ Α * Q A =(1-2 Q A )*Q A = 1Q A -2Q A 2 Η συνάρτηση οριακού εσόδου είναι η α παράγωγος των συνολικών εσόδων, δηλαδή MR=d(TR)/dQ =d(1q A -2Q A 2 )/dq= 1-4Q A. Θέτουμε MR=MC και έχουμε 1-4Q A =1 ή 4Q A =9 ή Q A = 22,5. Αντικαθιστούμε την ποσότητα στην συνάρτηση ζήτησης και βρίσκουμε την τιμή στην χώρα Α: Ρ Α =1-2*22,5=1-45=55. Με τον ίδιο ακριβώς τρόπο βρίσκουμε ότι στη χώρα Β η ποσότητα θα είναι Q B = 3 και η τιμή Ρ B =25. Η συνολικά παραγόμενη ποσότητα θα είναι Q= Q A + Q B =22,5+3 = 52,5. 17

ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΤΩΝ ΜΟΡΦΩΝ ΟΡΓΑΝΩΣΗΣ ΤΩΝ ΑΓΟΡΩΝ ΣΥΓΚΡΙΤΙΚΟΣ ΠΙΝΑΚΑΣ Αριθμός και δύναμη πωλητών Προϊόν Ελευθερία εισόδου νέων επιχειρήσεων Φύση ανταγωνισμού Συνθήκη μεγιστοποίησης κερδών Ύπαρξη κερδών στη μακροχρόνια ισορροπία Αποτελεσματική κατανομή κοινωνικών πόρων ΤΕΛΕΙΟΣ ΑΝΤΑΓΩΝΙΣΜΟΣ Πάρα πολλοί, καμία δύναμη επηρεασμού της τιμής Ομοιογενές, ο καταναλωτής είναι αδιάφορος από ποιόν θα προμηθευτεί το προϊόν Απόλυτη ελευθερία και ευκολία εισόδου Απρόσωπος, οι πωλητές δεν γνωρίζονται, πωλούν όσο θέλουν στην τρέχουσα τιμή. ΜΟΝΟΠΩΛΙΑΚΟΣ ΟΛΙΓΟΠΩΛΙΟ ΜΟΝΟΠΩΛΙΟ ΑΝΤΑΓΩΝΙΣΜΟΣ Αρκετοί, μικρή δύναμη Λίγοι, σημαντική δύναμη Ένας, μεγάλη δύναμη Διαφοροποιημένο, το προϊόν κάθε πωλητή είναι στενό υποκατάστατο των υπόλοιπων. Ελευθερία εισόδου, κόστη για τη δημιουργία φήμης & πελατείας. Οι πωλητές ξοδεύουν χρήμα και ενέργεια για την πραγματική ή φαινομενική διαφοροποίηση του προϊόντος τους. Ομοιογενές ή διαφοροποιημένο Σημαντικά εμπόδια εισόδου Οι πωλητές γνωρίζονται και παρακολουθούν ο ένας τις ενέργειες του άλλου. Τα μοντέλα που εξηγούν το ολιγοπώλιο βασίζονται σε θεωρίες συμπεριφοράς. (δυοπώλιο, ηγεσία αγοράς) MC=MR αλλά MR<P και ATC>min MC=MR=P MC=MR αλλά MR<P και και P= minimum AΤC ATC>min OXI OXI NAI NAI ΝΑΙ ΣΧΕΤΙΚΗ ΟΧΙ ΟΧΙ Μοναδικό χωρίς στενά υποκατάστατα Αδυναμία εισόδου νέων επιχειρήσεων Δεν υπάρχει ανταγωνισμός. Ο μονοπωλητής μπορεί να διαμορφώσει διάφορες πολιτικές τιμών για διάφορες ομάδες καταναλωτών. MC=MR αλλα MR<P και ATC>min