2 ΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΤΟΥ ΚΥΚΛΟΥ ΖΩΗΣ ΤΟΥ ΠΡΟΙΟΝΤΟΣ 2-1

2 ΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΤΟΥ ΚΥΚΛΟΥ ΖΩΗΣ ΤΟΥ ΠΡΟΙΟΝΤΟΣ 2-1 2.1 ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΗΣ ΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΚΥΚΛΟΥ ΖΩΗΣ ΠΡΟΙΟΝΤΟΣ 2-1 2.2 ΟΡΙΣΜΟΣ ΧΡΟΝΟΥ ΖΩΗΣ ΤΟΥ ΠΡΟΙΟΝΤΟΣ 2-3 2.3 ΚΑΤΑΝΟΜΗ ΤΟΥ ΧΡΟΝΟΥ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ 2-6 2.4 ΕΠΙ ΡΑΣΗ ΤΩΝ ΑΠΟΦΑΣΕΩΝ 2-7 2.5 ΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΤΟΥ ΚΥΚΛΟΥ ΖΩΗΣ 2-11 2.6 Η ΕΠΙ ΡΑΣΗ ΤΟΥ ΡΙΣΚΟΥ 2-13 2.7 ΟΨΕΙΣ ΣΤΗΝ ΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΤΟΥ ΚΥΚΛΟΥ ΖΩΗΣ 2-14 2.7.1 ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΝΕΩΝ ΠΡΟΙΟΝΤΩΝ 2-14 2.7.2 ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ ΕΙΣΑΓΩΓΗΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ 2-18 2.7.3 ΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΑΛΛΑΓΩΝ ΚΑΙ ΕΚ ΟΣΕΩΝ 2-20 2.8 ΕΡΓΑΛΕΙΑ ΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΚΥΚΛΟΥ ΖΩΗΣ ΠΡΟΙΟΝΤΟΣ 2-21 2.8.1 ΣΕΙΡΙΑΚΗ ΚΑΙ ΠΑΡΑΛΛΗΛΗ ΜΗΧΑΝΙΚΗ 2-22

2 ΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΤΟΥ ΚΥΚΛΟΥ ΖΩΗΣ ΤΟΥ ΠΡΟΙΟΝΤΟΣ 2.1 ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΗΣ ΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΚΥΚΛΟΥ ΖΩΗΣ ΠΡΟΙΟΝΤΟΣ Τα σηµερινά προϊόντα χαρακτηρίζονται από µεγάλη πολυπλοκότητα, που οφείλεται: Εσωτερική τους πολυπλοκότητα Πολυπλοκότητα διαδικασίας Συνεργασία οµάδων και επικοινωνία Πληροφορική υποδοµή Πληθώρα κανονισµών και προδιαγραφών Συνεπώς η εισαγωγή ενός νέου προϊόντος (New Product Introduction) χαρακτηρίζεται ως πολυδιάστατο και συγχρόνως ο χρόνος εισαγωγής του έχει µειωθεί πολύ, όπως φαίνεται και στο σχ.2.1. Χρόνος εισαγωγής προϊόντος στην αγορά Χρόνος εισαγωγής προϊόντος στην αγορά Προϊόν και Υπηρεσίες 1980 `85 `90 `95 2000 Σχ.2.1. Γραφική απεικόνιση της διαδικασίας εισαγωγής νέων προϊόντων. Παραδείγµατα: Αυτοκίνητα: Σήµερα σε 3 έτη, 5 έτη πριν σε 5 έτη ιαχείριση Κύκλου Ζωής Προϊόντος -2-1-

CPU: Το 1985 η εισαγωγή ενός νέου CPU ήταν καινοτοµία. Στη συνέχεια, κάθε 18 µήνες νέα CPU στο ½ τιµής και 2Χ απόδοση. Το 1988 σε 12 µήνες 4Χ απόδοση και ¼ τιµής. Το 1990 16Χ απόδοση και 1/16 τιµής σε περίοδο 6 µηνών. Χρόνος παραγωγής ενός CD-Player, εννέα µήνες. Λογισµικού Knowledge based 2 έως 3 έτη. Αποτέλεσµα: Αυξάνουν οι απαιτήσεις του πελάτη (προσωπικές επιθυµίες), Αυξάνουν οι αποδόσεις του προϊόντος Το προϊόν απαξιούται σε µικρότερο χρόνο Εισαγωγή πολλών προϊόντων σε σύντοµο χρόνο δεν είναι καλή πολιτική Το κόστος ανάπτυξης είναι σηµαντικό, τόσο σε εξοπλισµό όσο και σε προσωπικό Οι εταιρείες αποβλέπουν σε συνεχώς µικρότερους χρόνους ανάπτυξης και δοκιµής ιαχείριση Κύκλου Ζωής Προϊόντος -2-2-

2.2 ΟΡΙΣΜΟΣ ΧΡΟΝΟΥ ΖΩΗΣ ΤΟΥ ΠΡΟΙΟΝΤΟΣ Υπάρχουν πολλοί τρόποι ορισµού του χρόνου ζωής του προϊόντος, σχ.2.2. Σχ.2.2. Ορισµός χρόνου διεκπεραίωσης και χρόνου ζωής προϊόντος-υπηρεσίας. Υπάρχουν δύο κύριοι χρόνοι, ο χρόνος διεκπεραίωσης (lead time) και ο χρόνος ζωής (life cycle time). Ο πρώτος αναφέρεται στον χρόνο που απαιτείται για την εκπλήρωση ενός σταδίου, σχ.2.3 για µια µηχανουργική κατεργασία. Ο δεύτερος είναι ο συνολικός χρόνος ζωής, δηλαδή από την δηµιουργία της ιδέας µέχρι την ανακύκλωσή του. ιαχείριση Κύκλου Ζωής Προϊόντος -2-3-

Χαρακτηριστικά µεγέθη χρόνων. Χρόνος ανάπτυξης (Development life cycle) είναι ο χρόνος από την έναρξη της ιδέας µέχρι την έναρξη εισροών στην εταιρεία. Χρήσιµος χρόνος ζωής (Useful life span), είναι ο χρόνος µέχρι την αντικατάστασή του. Ο χρόνος αποπληρωµής (pay off period) αρχίζει µετά το χρόνο ανάπτυξης. Στο Σχ.2.4 φαίνονται αυτά τα µεγέθη για ορισµένα προϊόντα. Σχ.2.3. Ορισµός του χρόνου διεκπεραίωσης για µηχανουργική κατεργασία. 15 Χρονικό διάστηµα σε χρόνια (µέσος όρος) Χρήσιµη ζωή προϊόντος 10 Περίοδος Κερδοφορίας Περίοδος Κερδοφορίας 5 Χρόνος Ανάπτυξης Συναρµολόγηση Οχηµάτων Εξαρτήµατα Οχηµάτων Συναρµολόγηση Αεροσκαφών Ηλεκτρονικά Εξαρτήµατα Αµυνας Η/Υ και Ηλεκτρονικά Εξοπλισµός Βαρέων Κατασκευών Βαρύς Μηχανολογικός Εξοπλισµός Εξαρτήµατα Μηχανών Σχ.2.4. Απεικόνιση του χρόνου ανάπτυξης και του χρήσιµου χρόνου για διάφορα προϊόντα ευρείας χρήσης. ιαχείριση Κύκλου Ζωής Προϊόντος -2-4-

Οι τάσεις αυτές προφανώς επηρεάζουν όχι µόνο τους κατασκευαστές αλλά και τους προµηθευτές και τους υποκατασκευαστές. Η τάση αυτή αναγνωρίστηκε για πρώτη φορά στην Ιαπωνία από τις αρχές του 1980 όταν άρχισε η αρχή του Just-in-Time. Η διατήρηση της θέσης της επιχείρησης εξαρτάται από τους παρακάτω παράγοντες: Συνέχεια στην ανάπτυξη (Continue to evolve) Γρήγορη ανάδραση σε µεταβαλλόµενες απαιτήσεις Επαναπροσδιορισµός του σκοπού σε κανονικά διαστήµατα Συνεχή επαφή µε τις εξελίξεις στην τεχνολογία και στην καινοτοµία ιαχείριση Κύκλου Ζωής Προϊόντος -2-5-

2.3 ΚΑΤΑΝΟΜΗ ΤΟΥ ΧΡΟΝΟΥ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ Στο σχ.2.5 φαίνονται δύο διαφορετικές απόψεις κατανοµής του χρόνου ανάπτυξης ενός προϊόντος που έχουν ληφθεί για την περίπτωση σχεδιοµελέτης ενός πλοίου. Επανασχεδ. #n Ελαχιστοποίηση χρόνου κατά τον ορισµό προϊόντος Ορισµός #2 17% Ορισµός #1 Σχεδ. #n 33% Σχεδ. #2 Σχεδ. #1 50% Επανασχεδ. #3 Επανασχεδ. #2 Επανασχεδ. #1 Αποτελέσµατα από τη µέγιστη χρήση προσπάθειας στο στάδιο του επανασχεδιασµού Ορισµός Σχεδιασµός Κύκλος Σχεδιασµού & Ανάπτυξης Προϊόντος Παραγωγή προϊόντος (α) Καλύτερη Βρετανική Επιχείρηση Μεγιστοποίηση προσοχής κατά τον ορισµό Ορισµός #n 66% Ορισµός #3 Ορισµός #2 Ορισµός #1 Τα σχήµατα αναφέρονται στο ποσοστό του χρόνου που ξοδεύτηκε για την ανάπτυξη µικρών πλοίων, σε σύγκριση µε τον Ιαπωνικό ανταγωνισµό Σχεδ. #2 24% Σχεδ. #1 10% Απαιτεί ελάχιστη προσπάθεια στο στάδιο του επανασχεδιασµού ιαχείριση Κύκλου Ζωής Προϊόντος -2-6- Επανασχεδιασµός Ορισµός Σχεδιασµός Επανασχεδιασµός Κύκλος Σχεδιασµού & Ανάπτυξης Προϊόντος Παραγωγή προϊόντος (α) Καλύτερη Ιαπωνική Επιχείρηση Σχ.2.5. Κατανοµή του χρόνου ανάπτυξης ανάµεσα ενός Βρετανικού και ενός Ιαπωνικού ναυπηγείου. Το αποτέλεσµα αυτού του διαγράµµατος είναι στην αναγνώριση: ιαφορές στην µεθοδολογία διαχείρισης του κύκλου ζωής. Απόδοση µε την οποία διαχειρίζονται τον κύκλο ζωής του προιόντος. Κάνοντας αποφασιστικές αποφάσεις στα πρώτα στάδια έχει ως αποτέλεσµα µεγαλύτερη ανταγωνιστικότητα και κέρδος.

2.4 ΕΠΙ ΡΑΣΗ ΤΩΝ ΑΠΟΦΑΣΕΩΝ Στο σχ.2.6 φαίνεται η επίδραση των διαφόρων αποφάσεων στα διάφορα στάδια ανάπτυξης στο κόστος του προϊόντος. Υφιστάµενο κόστος για την εισαγωγή αλλαγής (καµπύλη a) 100 Β C 75 a % Αναλογία κόστους 50 υνατότητα ελέγχου (καµπύλη b) 25 Α b υνατότητα ελέγχου για ενεργοποίηση αλλαγής (καµπύλη b) D ιαχείριση Κύκλου Ζωής Προϊόντος -2-7- Προγραµ- µατισµός Σχεδιασ- µός ιαδικασίες Παραγωγή Κατασκευή Λειτουργία Υποστήριξη προϊόντος Φάσεις του κύκλου ζωής Σχ.2.6. Καµπύλες συσχέτισης αποφάσεων στο κόστος του προϊόντος, (α) Σχετικό κόστος εισαγωγής αλλαγής, (β) Βαθµός Ελέγχου για την ενεργοποίηση της αλλαγής. Στο σχήµα έχουµε δύο εκθετικές και δύο λογαριθµικές συναρτήσεις κόστους. Στον οριζόντιο άξονα έχουµε το χρόνο έναρξης των διαφόρων σταδίων. Το κόστος αλλαγής (α) αυξάνει πολύ γρήγορα εάν δεν γίνεται στο πρώτο στάδιο. Παρόµοια αποτελέσµατα έχουµε και στο Σχ.2.7, όπου έχουµε τα πραγµατικά κόστη (actual or incurred cost) ενός προϊόντος (όπως λαµβάνουν χώρα) (καµπύλη c) και τα µελλοντικά ή δεσµευµένα κόστη (future or commitment cost) όπως προβλέπεται ότι θα συµβούν στο µέλλον (καµπύλη d).

100 Μελλοντικά δεσµευµένο κεφάλαιο, από αποφάσεις που λαµβάνονται στα προηγούµενα στάδια (καµπύλη d) 75 d % εσµευµένο κεφάλαιο (αθροιστικό) Tn / Co 50 25 Προγραµ- µατισµός c Σχεδιασµός ιαδικασίες Πρωτότυπα Εργαλεία Συνολικό τρεχον κόστος. Πραγµατικό κόστος σε κάθε στάδιο (καµπύλη c) Κόστος που προκύπτει πραγµατικά (καµπύλη c) Παραγωγή Λειτουργία Υποστήριξη προϊόντος ιαχείριση Κύκλου Ζωής Προϊόντος -2-8- Προγραµ- µατισµός Σχεδιασ- µός ιαδικασίες Πρωτότυπα Παραγωγή Λειτουργία Υποστήριξη Εργαλεία προϊόντος Φάσεις του κύκλου ζωής Σχ.2.7. (c) Ολικό κόστος που συµβαίνει σε κάθε στάδιο, (δ) Κόστος που δεσµεύεται σε κάθε στάδιο. Αντίστοιχα αποτελέσµατα φαίνονται στο Σχ.2.8, όπου φαίνεται η κατανοµή του κόστους στα διάφορα στάδια. Προγραµµατισµός παραγωγής (6%) Αγορές και Συµβάσεις (40%) Σχεδιασµός (11%) Πωλήσεις και ιαχείριση (18%) Παραγωγή (25%) Σχ.2.8. Κατανοµή του κόστους στα διάφορα τµήµατα.

Το ίδιο ισχύει και για τις αλλαγές που επιφέρουµε σε ένα προϊόν. Αλλαγές που γίνονται στα πρώτα στάδια δεν έχουν µεγάλο κόστος, ενώ άµα γίνουν σε µετέπειτα στάδιο είναι εξαιρετικά χρονοβόρες και επηρεάζουν µόνο το 10-20% του κόστους. Είναι σύνηθες να ανακαλύπτουµε σφάλµατα στο στάδιο της παραγωγής και να σπαταλούµε χρήµατα για την διόρθωσή του και στην πραγµατικότητα διορθώνεται το σύµπτωµα του σφάλµατος. Τεχνικές SQC που εφαρµόζονται στο στάδιο της παραγωγής έχουν αυτή τη λογική. Συνεπώς, κόστος ακύρωσης Ν (>1) καθηκόντων στο 25% του χρόνου ανάπτυξης, + κόστος ακύρωσης λανθασµένων αποφάσεων, αναµένεται να είναι <<<< (κατά πολύ µικρότερο) συνολικού κόστους ακύρωσης Ν καθηκόντων στο 74% του χρόνου ανάπτυξης. Μια αντίστοιχη τάση ισχύει και για το κόστος που έχουµε για την διόρθωση ενός σφάλµατος και για το ποσοστό ελέγχου που έχουµε σε κάθε στάδιο, Σχ.2.9. 100 Υφιστάµενο κόστος για την επιδιόρθωση λάθους (καµπύλη e) 75 e % Ποσοστό κόστους που 50 δηµιουργείται κατά τη διόρθωση κάποιου λάθους (καµπύλη e) f Ποσοστό ελέγχου (καµπύλη f) Ποσοστό ελέγχου (καµπύλη f) 25 Προγραµ- µατισµός Σχεδιασµός ιαδικασίες Πρωτότυπα Παραγωγή Λειτουργία Υποστήριξη προϊόντος Προγραµ- µατισµός Σχεδιασµός ιαδικασίες Παραγωγή Κατασκευή Λειτουργία Υποστήριξη προϊόντος Φάσεις του κύκλου ζωής Σχ.2.9. (e), Κόστος που απαιτείται για την διόρθωση ενός σφάλµατος και (f) ποσοστό ελέγχου που έχουµε. Σφάλµα που ανιχνεύεται στα πρώτα στάδια (σχεδίασης και µελέτης) κοστίζουν λίγο για να διορθωθούν. Μετά την διαδικασία ή στην παραγωγή κοστίζουν κατά πολύ ιαχείριση Κύκλου Ζωής Προϊόντος -2-9-

περισσότερο (διόρθωση αρχείου CAD, Πρωτοτύπων, DFX έλεγχος, ανάλυση, τεκµηρίωση, κλπ.). Για µια συνάρτηση κόστους του τύπου C(t/T) = e µ(τ/τ) Αυτό σηµαίνει ότι: C planning e µ(1/6) C design e µ(2/6) C process e µ(3/6) C production e µ(4/6) C manufacturing e µ(5/6) C operation e µ(6/6) Σύνηθες κόστος Planning + Design 10%-20%. Για µεγάλα έργα (αεροπορική ή ναυπηγική βιοµηχανία) περίπου 40% - 50%. ιαχείριση Κύκλου Ζωής Προϊόντος -2-10-

2.5 ΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΤΟΥ ΚΥΚΛΟΥ ΖΩΗΣ Ως διαχείριση του κύκλου ζωής προϊόντος ορίζεται η διαδικασία µετασχηµατισµού ενός συνόλου πρώτων υλών και πόρων σε ένα χρήσιµο προϊόν, ενέργεια ή υπηρεσία που ο καταναλωτής επιθυµεί να αγοράσει ή να χρησιµοποιήσει, Σχ.2.10. Πρώτες Ύλες Πηγές υλικών Νερό, τροφή, ξύλο, µεταλλεύµατα,πετρέλαιο, καλώδια κλπ. Πηγές ενέργειας Χηµική, πυρηνική, υδροηλεκτρική, µηχανική, ηλεκτρική κλπ. Αλλες πηγές Εργατικό δυναµικό, κεφάλαιο, ακίνητα, διοίκηση κλπ Σύστηµα διαχείρισης αποβλήτων (ανακύκλωση) Μετατροπή Προϊόντος & ιαδικασίας ιαδικασία Μετατροπής Μετατροπή Ενέργειας Μετατροπή των 7 Τ (Talent, Tasks etc) Σύστηµα διαχείρισης αποβλήτων (ανακύκλωση) Απόβλητα (προιόντα) Απόβλητα (ενέργεια) Απόβλητα (προσπάθεια) Χρήσιµο Προϊόν Χρήσιµη Ενέργεια Κερδοφόρες Υπηρεσίες Καταναλωτές Ανακύκλωση αποβλήτων Απόβλητα Ανακύκλωση αποβλήτων Σχ.2.10. Ορισµός και σκοπός της διαχείρισης του κύκλου ζωής. Η σηµερινή κατάσταση στην ανάπτυξη νέων προϊόντων συνίσταται από µεγάλους χρόνους διεκπεραίωσης, πολλαπλές αλλαγές σχεδίασης, πολύπλοκη παραγωγή, και υψηλό κόστος εξυπηρέτησης των απαιτήσεων του πελάτη. Μια σύγκριση του ποσοστού των αλλαγών που απαιτούνται από εταιρείες στην Αµερική και στην Ιαπωνία φαίνεται στο σχ.2.11. Η παράλληλη µηχανική έχει αυτό ακριβώς το σκοπό να µειώσει τέτοια φαινόµενα και τέτοιες τάσεις. ιαχείριση Κύκλου Ζωής Προϊόντος -2-11-

100% Αριθµός επεξεργασµένων µηχανολογικών αλλαγών 50% Καλύτερη ιαπωνική επιχείρηση (που χρησιµοποιεί µεθόδους ΠΜ) Καλύτερη αµερικάνικη επιχείρηση (που χρησιµοποιεί παραδοσιακές µεθόδους) Επιστροφές κατά τη χρήση 0% Ολοκληρωµένο το 85% των συνολικών αλλαγών Αποστολή προς πελάτες 25-30 20-25 15-20 10-15 5-10 0-5 1η εργ. Αριθµός µηνών πριν από την παραγωγή Σχ.2.11. Αριθµός αλλαγών στην µελέτη του προϊόντος στις καλλίτερες εταιρείες στην Αµερική και στην Ιαπωνία. Μια αντίστοιχη εικόνα φαίνεται και στον παρακάτω πίνακα, όπου εµπεριέχει στοιχεία από την αυτοκινητοβιοµηχανία της Αµερικής και της Ιαπωνίας, για το 1990. Πίνακας 1. Σύγκριση δεδοµένων παραγωγής αυτοκινητοβιοµηχανίας Αµερικής και Ιαπωνίας Concept-to-delivery Life cycle US (Japan) Data during 1990 Competitive Advantage Percentage Design Time per Model (in Months) 60 (47) 21.7 % Design Effort per Model (in Million Man 30 (1.7) 43.3 % Hours) Average Replacement Period per 9.2 (4.2) 54.3 % Model (in Years) Average Annual Production per Model 230 (120) 47.8 % (in Thousands) Model in Production (in Number) 36 (72) 50.0 % Source: Based on Data Published in The Economist, April 14,1990. ιαχείριση Κύκλου Ζωής Προϊόντος -2-12-

2.6 Η ΕΠΙ ΡΑΣΗ ΤΟΥ ΡΙΣΚΟΥ Σε κάθε νέο προϊόν και υπηρεσία έχουµε και ένα ρίσκο που σχετίζεται µε αυτό. Η σχέση µεταξύ του ρίσκου και της ανταµοιβής που έχουµε φαίνεται στο Σχ.2.12. Ρίσκο D 100% C ιάρκεια ανταµοιβής E 75% 50% B F 25% A Περίοδος καινοτοµίας Υπάρχον G Χαρακτηριστικά που υπάρχουν στα διαθέσιµα προϊόντα (µεταφέρσιµα) Ηπια τροποποίηση των χαρακτηριστικών Ανάπτυξη νέων χαρακτηριστικών ή αντικατάσταση υπαρχόντων Αντιγραφή και τροποποίηση χαρακτηριστικών ανταγωνιστικών προϊόντων Παρόµοια αντιγραφή µη πατενταρισµένων χαρακτηριστικών και οικειοποίησή τους Σχ.2.12. Σχέση µεταξύ του ρίσκου που αναλαµβάνουµε και της ανταµοιβής που έχουµε για διαφορετικές περιπτώσεις ανάπτυξης προϊόντων. ιαχείριση Κύκλου Ζωής Προϊόντος -2-13-

2.7 ΟΨΕΙΣ ΣΤΗΝ ΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΤΟΥ ΚΥΚΛΟΥ ΖΩΗΣ Υπάρχουν τέσσερις όψεις στον κύκλο ζωής του προϊόντος που χρειάζονται και αντίστοιχη διαχείριση. Αυτές είναι: Εισαγωγή νέων προϊόντων Στρατηγικές τεχνολογικές επιλογές ιαχείριση Συνέχειας ιαχείριση Αλλαγών 2.7.1 ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΝΕΩΝ ΠΡΟΙΟΝΤΩΝ Σκοπός είναι να εισάγουµε ένα προϊόν στην αγορά την κατάλληλη χρονική περίοδο, όταν η ζήτησή του είναι µεγάλη, ώστε να αποφέρει το µέγιστο όφελος στην εταιρεία. Η παράλληλη µηχανική µπορεί να συµβάλλει σηµαντικά προς τον σκοπό αυτό, Σχ.2.13. Κέρδος στο µερίδιο αγοράς από απώλεια αγοράς της εταιρίας Ε Ογκος πωλήσεων Μεγαλύτερη ζωή πωλήσεων (Τ) Προϊόντα κακής ποιότητας Μεγαλύτερο µερίδιο αγοράς (Se>Sl) Υπολλειµατικό µερίδιο αγοράς βασισµένο στην ικανοποίηση του πελάτη Πωλήσεις εταιρίας Ε (Se) Εξασφαλισµένο µερίδιο αγοράς Se (t) Πωλήσεις εταιρίας L (Sl) t = T Tn T- life Απώλεια της αγοράς Εισαγωγή εταιρίας Ε (χρόνος t = 0) Εισαγωγή εταιρίας L (χρόνος t = T) Χρόνος t Σηµείωµα S: Πωλήσεις (Sales) E, e: πρώιµη εισαγωγή (early introduction) L,l : όψιµη εισαγωγή (late introduction) t: χρόνος που έχει παρέλθει µετά από την αρχική εισαγωγή T: χρόνος κατά τον οποίο η εταιρία L εισήγαγε το προϊόν της Σχ.2.13. Αποτύπωση των πωλήσεων και του µεριδίου αγοράς από την έγκαιρη εισαγωγή προϊόντος στην αγορά. ιαχείριση Κύκλου Ζωής Προϊόντος -2-14-

Παραδείγµατα. Η υποτίµηση της ανάγκης εισαγωγής mini-van, mid-size car truck από GM, Ford και Chrysler στις αρχές του 1990. Σπορ αυτοκίνητα µε πτυσσόµενη οροφή στα µοντέλα Ford Mustang και GM Pontiac TransAm. Συµβολίζουµε µε: S e (t) = Όγκος πωλήσεων εταιρείας E, που εισήγαγε τα προϊόντα πρώτη στην αγορά S l (t) = Όγκος πωλήσεων εταιρείας L, που εισήγαγε τα προϊόντα έπειτα στην αγορά Τ = Χρόνος εισαγωγής του προϊόντος της εταιρείας L στην αγορά. Η εταιρεία E έχει το 100% µέχρι το χρόνο Τ. Μετά το χρόνο Τ, το µερίδιο θα είναι = [S e (t) S l (t)] Το ποσοστό που διατηρεί η εταιρεία E εξαρτάται από πολλούς παράγοντες, µεταξύ των οποίων είναι: Στο κεφάλαιο που έχει επενδύσει ο πελάτης στο προϊόν Στην εκπαίδευση που έχει κάνει στους εργαζόµενους Παραγωγικότητα που έχει κερδίσει από την χρήση του προϊόντος Ένα άλλο µεγάλο προσόν προέρχεται από τη σχέση τιµής και κόστους. Το µεγαλύτερο κέρδος προέρχεται από τις αρχικές πωλήσεις του προϊόντος, Σχ.2.14. ιαχείριση Κύκλου Ζωής Προϊόντος -2-15-

Σηµείωµα C: κόστος (cost) P: τιµή (price) E,e: πρώιµη εισαγωγή (early introduction) L,l: όψιµη εισαγωγή (late introduction) t: χρόνος που έχει παρέλθει από αρχική εισαγωγή Τ: χρόνος εισαγωγής προϊόντος εταιρίας L Κόστος µονάδας / τιµή Περιθώριο κέρδους εταιρίας Ε Πλεονέκτηµα στην τιµή λόγω πρώιµης εισαγωγής Περιθώριο κέρδους εταιρίας L Τιµή αγοράς P(t) Κόστος εταιρίας L Cl(t) Κόστος εταιρίας Ε Ce (t) Tn T - life Πλεονέκτηµα κόστους λόγω πρώιµης εισαγωγής Cl(t) - Ce(t) Εισαγωγή εταιρίας Ε (Χρόνος t=0) Εισαγωγή εταιρίας L (Χρόνος t=t) Χρόνος t Σχ.2.14. Κόστος και Τιµή προϊόντος που εισήχθη πρώτο στην αγορά. Συµβολίζουµε µε: P(t) = Τιµή αγοράς του προϊόντος C e (t) = Κόστος ανάπτυξης του προϊόντος από την εταιρεία E. C l (t) = Κόστος ανάπτυξης του προϊόντος από την εταιρεία L. Κέρδος ανά µονάδα για την εταιρεία E = P(t) C e (t) για t>0 Κέρδος ανά µονάδα για την εταιρεία L = P(t) C l (t) για t>t. Προτέρηµα κόστους (Cost Advantage) = [C l (t) C e (t)] Ολικό Κέρδος της εταιρείας ΤΡΜ e (t) = [S e (t)] * [P(t) C e (t)] t<t TPM e (t)= {S e (t) * [P(t) C e (t)] } t>t TPM l (t)= {S l (t) * [P(t) C l (t)] } t>t Το ολικό προτέρηµα κόστους Total Cost Advantage TCA(t) = TPM e (t) TPM l (t) TCA(t) =[S e (t)] * [P(t) C e (t)] TCA(t) = {S e (t) * [P(t) C e (t)] } - {S l (t) * [P(t) C l (t)] } t<t t>t ιαχείριση Κύκλου Ζωής Προϊόντος -2-16-

Εάν οι όγκοι πωλήσεων είναι οι ίδιοι τότε TCA(t) = S (C l C e ) t>t Η τιµή του προϊόντος συνήθως µειώνεται µε τον ανταγωνισµό και το κέρδος µειώνεται σταθερά. Ετούτος, πάντα υπάρχει το προτέρηµα της πρώτης εισαγωγής, όσον αφορά την παραγωγή, την καµπύλη µάθησης, τον χρόνο ανάδρασης στα µηνύµατα της αγοράς, κλπ. Το προτέρηµα της πρώτης εισαγωγής γίνεται ακόµα µεγαλύτερο όταν η αλλαγή του συνεπάγεται και κόστος για τον πελάτη. Σύµφωνα µε µελέτη που αφορά προϊόντα υψηλής τεχνολογίας, προϊόν που φθάνει στην αγορά µε καθυστέρηση 6 µηνών, θα κερδίσει 1/3 λιγότερο κέρδος σε 5 έτη. Αντίθετα, εάν φθάσει στην ώρα του και µε υπέρβαση 50% του προϋπολογισµού, θα έχει σαν συνέπεια µείωση 5% του κέρδους της εταιρείας. Πολλές φορές µια εταιρεία µπορεί να αποκτήσει πρόσθετα εισοδήµατα από την εισαγωγή ενός παράγωγου προϊόντος, βασιζόµενη στο ήδη υπάρχον προϊόν. Το αθροιστικό κέρδος υπολογίζεται από την ολοκλήρωση όλων των καµπυλών κόστους, σε όλο το χρονικό διάστηµα. Εταιρεία Ε: (R & P) = S e (t) * [P(t) C e (t)]dt Εταιρεία L: (R & P) = S l (t) * [P(t) C l (t)]dt Τα µεγέθη αυτά όµως επηρεάζονται όµως από διάφορους παράγοντες, όπως: Οικονοµική κατάσταση Τάσεις αγοράς (ιδιαίτερα σε εποχικά προϊόντα, πχ. Ενδύµατα, υποδήµατα, κλπ) Ποιότητα προϊόντων ιαχείριση Κύκλου Ζωής Προϊόντος -2-17-

2.7.2 ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ ΕΙΣΑΓΩΓΗΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ Σε κάθε κύκλο ζωής του προϊόντος υπάρχει ένα στάδιο στο οποίο η εισαγωγή µιας ορισµένης τεχνολογίας έχει κορεσθεί, Σχ.2.15. βέλτιστη µετάβαση πρώιµη µετάβαση D' E' D''' D'' E''' E'' Απόδοση ή Λειτουργικότητα ή Χαρακτηριστικά D E C' C''' C'' όψιµη µετάβαση A A' B C B' A''' B''' A'' B'' κενό µετάβασης Χρόνος ή προσπάθεια (εργατικό δυναµικό) που καταναλώθηκε ΣΗΜΕΙΩΜΑ Α : σηµείο εισαγωγής τεχνολογίας ΑΕ: χρήσιµη περίοδος ζωής ΑΒ: περίοδος εισαγωγής τεχνολογίας BD: περίοδος βελτίωσης τεχνολογίας ΒC: λεπτοµερής ρύθµιση CD: τροποποιήσεις DE: συντήρηση τεχνολογίας Ε : τέλος της παρούσας τεχνολογίας Σχ.2.15. Καµπύλες που δείχνουν την στρατηγική εισαγωγής νέας τεχνολογίας. Στις καµπύλες αυτές διακρίνουµε τα ακόλουθα τµήµατα: Τµήµα ΑΒ, που αποτελεί το τµήµα εισαγωγής της τεχνολογίας Τµήµα ΒD, που αποτελεί το τµήµα βελτίωσης της τεχνολογίας Τµήµα DE, της συντήρησης της τεχνολογίας Το σηµείο C είναι σηµείο καµπής της καµπύλης, καµπυλότητα = 0. Τα σηµεία Α και Ε προκύπτουν από την πρώτη παράγωγο = 0. Οι σταθερές a, b, c και d προσδιορίζουν την καµπύλη. ιαχείριση Κύκλου Ζωής Προϊόντος -2-18-

Συνήθως, το πρώτο και το τελευταίο τµήµα είναι τα πιο χρονοβόρα και κοστοβόρα. [t b t a ] >>> [t c t b ] [t e t d ] >>> [t d t c ] Στο τµήµα ΑΒ η εταιρεία µαθαίνει την τεχνολογία και το κόστος είναι ανάλογο του αντίστοιχου διαστήµατος t a - t b. Στο BD αποκοµίζει τα οφέλη της τεχνολογίας, διαρκεί λίγο, ενώ το κόστος είναι ανάλογο του διαστήµατος t d t b. Στο τρίτο τµήµα, το DE, ο ανταγωνισµός έχει βρει εναλλακτική τεχνολογία πολύ πιο ανταγωνιστική και ίσως να µην αξίζει σε µια εταιρεία να επενδύσει στην υπάρχουσα υποδοµή και πρέπει να την αλλάξει. Η αλλαγή αυτή πρέπει να γίνει στο κατάλληλο διάστηµα. Στο Σχ.2.15 φαίνονται και καµπύλες που διακρίνονται από πολύ γρήγορη αλλαγή της τεχνολογίας, καµπύλη Α Ε, ή πολύ αργή αλλαγή Α Ε, και την έγκαιρη αλλαγή, καµπύλη Α Ε. ιαχείριση Κύκλου Ζωής Προϊόντος -2-19-

2.7.3 ΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΑΛΛΑΓΩΝ ΚΑΙ ΕΚ ΟΣΕΩΝ Ένα προϊόν ποτέ δεν µένει το ίδιο αλλά αλλάζει συνεχώς. Οι εταιρείες εισάγουν συστήµατα καταγραφής της γνώσης και των διαδικασιών για να αποκτήσουν πλήρη έλεγχο των διαφόρων εκδόσεων. Τα βασικά στοιχεία που καταγράφονται είναι, Σχ.2.16, η διαδικασία καταγραφής προδιαγραφών, Ο κατάλογος των προϊόντων και η διαδικασία ανάπτυξης του προϊόντος. ιαδικασία καθορισµού προδιαγραφών προϊόντος - Αρχ. σύλληψη ιδέας - Πολιτική τριών P (Policy, - Προδιαγραφές Practices & Procedures) ( δεδοµένα εισόδου, περιορισµοί, απαιτήσεις) - ιαµόρφωση - Παρουσίαση - WBS Κατάλογος προϊόντος Αιτήσεις για µηχανικές αλλαγές (ECR) ιαταγές για µηχανικές αλλαγές (ECO) - Εξαρτήµατα - Χαρακτηριστικά - Υλικά - PtBS - Εξαρτήµατα - όπου χρησιµοποιούνται - από τα οποία αποτελούνται Ορισµός διαδικασίας Ορισµός προϊόντος Εκδόσεις Ορισµός απαιτήσεων PtBS PsBS Παράδοση & υποστήριξη Αναθεωρήσεις ιαδικασία ανάπτυξης προϊόντος ΣΗΜΕΙΩΜΑ - WBS: οµή ιαµελισµού Εργασίας - PtBS: οµή ιαµελισµού Προϊόντος - PsBS: οµή ιαµελισµού ιεργασίας Σχ.2.16. Συµµετέχοντες σε σύστηµα διαχείρισης διαδικασίας αλλαγών. ιαχείριση Κύκλου Ζωής Προϊόντος -2-20-

2.8 ΕΡΓΑΛΕΙΑ ΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΚΥΚΛΟΥ ΖΩΗΣ ΠΡΟΙΟΝΤΟΣ Έχουν αναπτυχθεί πολλά εργαλεία τα οποία µπορούν να βοηθήσουν σηµαντικά την διαχείριση του κύκλου ζωής του προϊόντος. Τα εργαλεία αυτά χρησιµοποιούνται πολύ στην παράλληλη µηχανική. Τέτοια είναι CAD, CAM, CAE, CAPP CIM, CAT Rapid prototyping, Rapid tooling System Integration (σε επίπεδο υπολογιστών) Ανάπτυξη Συνάρτησης Ποιότητας (Quality Function Deployment). Στο Σχ.2.17, φαίνονται τα αποτελέσµατα χρήσης της τεχνολογίας QFD. Εταιρία που δε χρησιµοποιεί QFD Αριθµός αλλαγών µελέτης που έχουν γίνει Εταιρία που χρησιµοποιεί QFD H εταιρία που χρησιµοποιούσε QFD έκανε λιγότερες αλλαγές από την εταιρία που δεν χρησιµοποιούσε Στάδιο Ν Στάδιο 5 Στάδιο 4 Στάδιο 3 Στάδιο 2 Στάδιο 1 Εργ.1 Στάδια ανάπτυξης προϊόντος µέχρι την εργασία 1 Σχ.2.17. Επίδραση της tεχνολογίας QFD στις αλλαγές σχεδίασης. ιαχείριση Κύκλου Ζωής Προϊόντος -2-21-

2.8.1 ΣΕΙΡΙΑΚΗ ΚΑΙ ΠΑΡΑΛΛΗΛΗ ΜΗΧΑΝΙΚΗ Στα πρώτα στάδια εφαρµογής της πληροφορικής η κυρίαρχη τεχνοτροπία είχε να κάνει µε την σειριακή (λειτουργική) διαίρεση της ροής των πληροφοριών. Αποτέλεσµα ήταν η δηµιουργία φραγµών µεταξύ των διαφόρων σταδίων εξέλιξης της διαδικασίας σχεδιοµελέτης, Σχ.2.18. (α) Σειριακή Μηχανική Ροή πληροφοριών Λάθη, αλλαγές και διορθώσεις Κύκλος Ζωής CE (β) Παράλληλη Μηχανική Κύκλος Ζωής CE Κερδισµένος Χρόνος Προσδιορισµός απαιτήσεων Ορισµός Προϊόντος Ορισµός ιαδικασιών Παράδοση & Υποστήριξη Σχ.2.18. Η σειριακή και η παράλληλη µηχανική στην ανάπτυξη του προϊόντος. Τα στάδια αυτά είναι: προσδιορισµός απαιτήσεων, προσδιορισµός προϊόντος, προσδιορισµός διαδικασίας, παράδοση και υποστήριξη. Κάθε οµάδα εργαζόταν από µόνη της και παρέδιδε τα αποτελέσµατα στην επόµενη. Συνήθη σφάλµατα: Ακατάλληλο προϊόν προς παραγωγή Ο απαιτούµενος εξοπλισµός δεν είναι διαθέσιµος ιαχείριση Κύκλου Ζωής Προϊόντος -2-22-

Πολύ υψηλές προδιαγραφές ανοχών οι οποίες συνεπάγονται υψηλό κόστος και πολλά σκάρτα. Προβλήµατα στην συναρµολόγηση Υπάρχον εξοπλισµός, εργαλεία και ιδιοσυσκευές δεν επαναχρησιµοποιείται Η ανάδραση από το ένα στάδιο στο προηγούµενο είχε τη µορφή σφαλµάτων, αλλαγών και διορθώσεων. Αναλύσεις γίνονται για να διορθώσουν τα σφάλµατα και όχι να τα αποτρέψουν. Όταν απαιτείται µια αλλαγή, τότε η σειριακή διαδικασία επαναλαµβάνεται. Η διαδικασία αυτή προσοµοιάζει την σκυταλοδροµία και οι νόµοι που την διέπουν, για τον υπολογισµό του χρόνου εκτέλεσης της διαδικασίας, Σχ.2.19. Ολικός χρόνος (SE) = [T απαιτήσεων +Τ ορ.προιόντος +Τ ορ.διαδικασίας +Τ παράδοση,υποστ ]*R factor R factor ο συντελεστής επανάληψης. Συνήθης τιµή >>> 2. Στη σειριακή διαδικασία και η τεκµηρίωση της διαδικασίας δεν είναι εφικτή και δύσκολα καταγράφεται. Η εισαγωγή της τεχνολογίας CAD, CAM, CAE, CAPP, κλπ., αυτοµατοποιεί την διαδικασία και µειώνει το χρόνο εκτέλεσης αλλά δεν εισάγει αυτόµατα και την συνεργασία µεταξύ των οµάδων, επειδή αυτό είναι κύρια θέµα αρχής διοίκησης. Η σειριακή προσέγγιση έχει επίσης και άλλα µειονεκτήµατα, όπως: Ο χρόνος ανάπτυξης λόγω της σειριακής µορφής του είναι µεγάλος Το 50-80% του κόστους παραγωγής έχει ήδη δεσµευθεί στα πρώτα στάδια Ο µεγάλος χρόνος ανάπτυξης µπορεί να έχει ως αποτέλεσµα µείωση την χρήσιµης (εµπορικής) ζωής του προϊόντος ιαχείριση Κύκλου Ζωής Προϊόντος -2-23-

(α) Αγώνας σειριακής επικάλυψης v1 Ανάπτυξη ταχύτητας v2 v3 v4 vn Σηµείο εκκίνησης ροµέας 1 ροµέας 2 ροµέας 3 ροµέας 4 ροµέας N Χρόνος τερµατισµού ιανυόµενη απόσταση = x µίλια Χρόνος σειριακού αγώνα (β) Αγώνας παράλληλης επικάλυψης v1 Σηµείο εκκίνησης ροµέας 1 ροµέας 2 v2 v3 Το σκυτάλη µεταφέρεται όταν η ταχύτητα του (i+1)-οστού δροµέα είναι σχεδόν η ίδια µε την ταχύτητα του i-οστού δροµέα Περίοδος κατά την οποία δύο δροµείς τρέχουν µαζί ροµέας 3 ροµέας 4 v4 vn ροµέας N Χρόνος τερµατισµού Χρόνος παράλληλου αγώνα Εξοικονόµηση χρόνου Σχ.2.19. Αναλογία µεταξύ της διαδικασίας σχεδιοµελέτης και της σκυταλοδροµίας. Από το 1990 άρχισε µια νέα οργάνωση της εργασίας, η παράλληλη µηχανική, όπου η έµφαση δίνεται στην αλληλουχία και στην αλληλεξάρτηση µεταξύ των καθηκόντων, Σχ.2.18(β). Η σχέση µεταξύ του χρόνου που απαιτείται για την εκπλήρωση του έργου και της σκυταλοδροµίας φαίνεται στο Σχ.2.19(β). Στο Σχ.2.20, φαίνεται η σχέση των χρόνων στην παράλληλη και τη σειριακή εκτέλεση. Ο συντελεστής επανάληψης R factor. Παίρνει τιµές 0.25 0.75 (0.5). ιαχείριση Κύκλου Ζωής Προϊόντος -2-24-

ιαχείριση Κύκλου Ζωής Προϊόντος -2-25-