ΚΑΙΝΟΤΟΜΕΣ ΛΥΣΕΙΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΚΑΙ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ ΑΘΗΝΑ 2014
1 1. Τι είναι το e-learning; Το e-learning, η ηλεκτρονική μάθηση, είναι μια διαδικασία μάθησης και ταυτόχρονα μια μεθοδολογία εξ αποστάσεως εκπαίδευσης μέσα από σύγχρονες τεχνολογίες, όπως προγράμματα υπολογιστών και τηλεπικοινωνιακά συστήματα. Το e-learning χρησιμοποιεί και αξιοποιεί την τεχνολογία ώστε να βελτιώσει την εκπαίδευση. Επίσης, συχνά αποκαλείται εκπαίδευση υποβοηθούμενη από υπολογιστή. Πολλές έρευνες δείχνουν ότι αυτός ο τρόπος εκπαίδευσης θα σηματοδοτήσει το μέλλον της εκπαίδευσης. Το e-learning είναι ακόμα πιο αποδοτικό και από την παραδοσιακή διδασκαλία σύμφωνα με έρευνα του Αμερικάνικου Υπουργείου Παιδείας (Αύγουστος 2009). Έρευνες του ίδιου φορέα συστήνουν τη χρήση ηλεκτρονικής μάθησης ως ιδανικό τρόπο ώστε να επιβιώσουν οι εταιρίες στις συγκυρίες της οικονομικής κρίσης. Η εξ αποστάσεως εκπαίδευση είναι σαφέστερα πιο οικονομική μέθοδος, δεν υπόκειται σε γεωγραφικούς περιορισμούς και προσφέρει δυνατότητες εκεί που η παραδοσιακή διδασκαλία έχει λειτουργικές δυσκολίες. Εκπαιδευόμενοι με δυσκολίες προγραμματισμού ή γεωγραφικής θέσης και απόστασης μπορούν να ευνοηθούν, καθώς η εξ αποστάσεως εκπαίδευση είναι πιο ευέλικτη χρονικά και μπορεί να διεξαχθεί ηλεκτρονικά οπουδήποτε. 2. Ποιο είναι το κύριο χαρακτηριστικό του e-learning; Το κύριο χαρακτηριστικό του e-learning είναι ότι εκπαιδευτής και εκπαιδευόμενος βρίσκονται σε διαφορετικά γεωγραφικά σημεία. Αυτό σημαίνει ότι ο εκπαιδευόμενος έχει τη δυνατότητα να επιλέξει το δικό του χώρο και χρόνο μάθησης εκμηδενίζοντας τα εμπόδια που μπορεί να δημιουργεί η απόσταση ή και ο χρόνος.
2 3. Ποια είναι τα πλεονεκτήματα του e-learning; Μερικά από τα πλεονεκτήματα του e-learning είναι: Πρόσβαση στο περιεχόμενο από οποιοδήποτε χώρο και σε οποιοδήποτε χρόνο, με μοναδική προϋπόθεση την ύπαρξη υπολογιστή και σύνδεσης στο διαδίκτυο. Μείωση λειτουργικού κόστους. Εξοικονόμηση χρόνου και κόστους μετάβασης στον χώρο εκπαίδευσης. Ευελιξία στον χρονικό προγραμματισμό μελέτης ο εκπαιδευόμενος επιλέγει τον δικό του ρυθμό μάθησης. Αλληλεπίδραση εκπαιδευτή και εκπαιδευόμενων. Πλούσιο περιεχόμενο, το οποίο απεικονίζεται με διαγράμματα, video, ήχο εικόνα, animation κ.ά. Δυναμικό περιεχόμενο, το οποίο βελτιώνεται και ενημερώνεται συνεχώς. Συμμετοχή εκπαιδευόμενων με πολλούς και ποικίλους τρόπους προκειμένου να αυξηθεί τόσο το ενδιαφέρον τους όσο και η αποτελεσματικότητα της μαθησιακής διαδικασίας. Προσαρμογή και ανταπόκριση στις ανάγκες των εκπαιδευόμενων. 4. Ποιο επίπεδο τεχνολογίας και εξοπλισμού απαιτεί το e-learning; Ο χρήστης μπορεί να έχει πρόσβαση στη γνώση και στην πληροφορία, αρκεί να διαθέτει ηλεκτρονικό υπολογιστή και σύνδεση στο διαδίκτυο. 5. Τι επίπεδο γνώσης σε υπολογιστές και τεχνολογίας απαιτεί το e- learning; Ο χρήστης χρειάζεται να έχει βασική εξοικείωση με τον ηλεκτρονικό υπολογιστή και βασικές γνώσεις πλοήγησης στο διαδίκτυο προκειμένου να αξιοποιήσει τα οφέλη του e-learning.
3 6. Ποιες είναι οι μορφές του e-learning; Η εκπαίδευση μπορεί να γίνει με τους εξής τρόπους: σύγχρονη, ασύγχρονη και blended learning. 7. Τι είναι η σύγχρονη εκπαίδευση; Η διαδικασία της διδασκαλίας και της μάθησης γίνονται ταυτόχρονα. Η σύγχρονη εκπαίδευση ακολουθεί το πρότυπο της παραδοσιακής διδασκαλίας, όπου η διδασκαλία γίνεται σε συγκεκριμένο τόπο και χρόνο, με μόνη διαφορά ότι εκπαιδευτής και εκπαιδευόμενος δεν συναντώνται σε φυσικό χώρο αλλά σε μια ψηφιακή αίθουσα, η οποία τους επιτρέπει να βρίσκονται σε διαφορετικά σημεία γεωγραφικά. Η σύγχρονη εκπαίδευση απαιτεί την παρουσία όλων, εκπαιδευτή και εκπαιδευόμενων, όχι σε συγκεκριμένο τόπο, αλλά σε συγκεκριμένο χρόνο, ταυτόχρονα. Μοναδική προϋπόθεση είναι να έχουν ένα υπολογιστή και σύνδεση στο διαδίκτυο. Εκπαιδευτής και εκπαιδευόμενοι έχουν τη δυνατότητα να ανταλλάσσουν απόψεις και εκπαιδευτικό υλικό. Έχοντας προγραμματίσει την εκπαιδευτική συνεδρία συγκεκριμένη ώρα και μέρα, «συναντώνται» μέσα στο ψηφιακό περιβάλλον, την ηλεκτρονική τάξη και απολαμβάνουν απεριόριστες δυνατότητες, όπως τη χρήση multimedia (video, audio, animation, live charts & diagrams). Επίσης, μπορούν να αξιοποιούν τα chat rooms και το video conferencing. Τα τελευταία χρόνια η σύγχρονη εκπαίδευση γίνεται όλο και πιο διαδεδομένη, δεδομένου ότι «μιμείται» την παραδοσιακή διδασκαλία και παράλληλα, ενισχύει την κοινωνικοποίηση δημιουργώντας εκπαιδευτικές κοινότητες. Με πολύ απλά τεχνολογικά μέσα και με χαμηλό λειτουργικό κόστος προσφέρει απεριόριστες δυνατότητες που ξεκινούν από μια απλή αλλά πολύ οργανωμένη παρουσίαση διαφανειών μέχρι τις πιο προηγμένες μορφές τεχνολογίας και multimedia, με σκοπό να επιτευχθεί η μέγιστη αποτελεσματικότητα στην εκπαιδευτική διαδικασία.
4 8. Τι είναι η ασύγχρονη εκπαίδευση; Ο εκπαιδευόμενος μαθαίνει όχι μόνο σε διαφορετικό χώρο από τον εκπαιδευτή, αλλά και σε διαφορετικό χρόνο από τη διαδικασία της παράδοσης ή δημιουργίας του μαθήματος. Η ασύγχρονη εκπαίδευση δίνει τη δυνατότητα συμμετοχής στην εκπαιδευτική διαδικασία χωρίς τη φυσική παρουσία του εκπαιδευτή, με τον εκπαιδευόμενο να έχει πρόσβαση στο εκπαιδευτικό υλικό, όποτε και από όποιο σημείο επιθυμεί, αρκεί να υπάρχει υπολογιστής και σύνδεση στο διαδίκτυο. Για αυτόν τον λόγο, η ασύγχρονη εκπαίδευση είναι περισσότερο ευέλικτη από την σύγχρονη. Η ασύγχρονη εκπαίδευση είναι ο πιο εξατομικευμένος τρόπος εκπαίδευσης και απευθύνεται σε εκπαιδευόμενους που ακολουθούν το δικό τους πρόγραμμα και δεν μπορούν είτε λόγω προτίμησης είτε λόγο χρονικών και γεωγραφικών περιορισμών να ενταχθούν σε ένα ομαδικό πρόγραμμα με συγκεκριμένο πρόγραμμα. Πολλές φορές το προφίλ των εκπαιδευόμενων είναι άτομα που δουλεύουν καλύτερα με αυτό-κινητοποίηση και δεν χρειάζονται συνεχή καθοδήγηση από τον εκπαιδευτή ώστε να ολοκληρώσουν την εργασία τους. Ο συγκεκριμένος τρόπος εκπαίδευσης είναι, επίσης, ιδανικός για εκπαιδευόμενους με φορτωμένα προγράμματα και υποχρεώσεις, όπως εργασία και οικογένεια. Με την ασύγχρονη εκπαίδευση τους δίνεται η δυνατότητα να δημιουργήσουν το δικό τους εκπαιδευτικό πρόγραμμα όποτε και όπου μπορούν και να διαχειριστούν το εκπαιδευτικό υλικό με ένα πολύ εξατομικευμένο τρόπο προσδίδοντας στην εκπαίδευση τους το πλεονέκτημα της μέγιστης ελευθερίας. Η ασύγχρονη εκπαίδευση επιτρέπει την αλληλεπίδραση εκπαιδευτή και εκπαιδευόμενων από διαφορετικά μέρη και σε διαφορετικές χρονικές στιγμές. Οι εκπαιδευόμενοι γνωρίζουν επακριβώς το πλάνο της εκπαίδευσης και τις εργασίες που πρέπει να ολοκληρώσουν ώστε να αξιολογηθούν από τον εκπαιδευτή τους, καθώς όλα αυτά τα δεδομένα παρέχονται με ένα πολύ οργανωμένο τρόπο και είναι άμεσα διαθέσιμα σε αυτούς. Υπάρχουν αναρτημένα αρχεία με το περιεχόμενο της εκπαίδευσης, καθώς και prerecorded multimedia, όπως αποθηκευμένα αρχεία video για χρήση από τους εκπαιδευόμενους όποτε εκείνοι επιθυμούν. Οι εκπαιδευόμενοι, επίσης, έχουν
5 τη δυνατότητα να ολοκληρώνουν τις εργασίες τους όποτε και επιθυμούν και να τις αποστείλουν στον εκπαιδευτή αφού τις ολοκληρώσουν. Επιπρόσθετα, μπορούν να επικοινωνούν με τον εκπαιδευτή αλλά και με τους άλλους εκπαιδευόμενους που παρακολουθούν ίδια προγράμματα μέσω email και chat rooms. Η ασύγχρονη εκπαίδευση είναι μια πολλή δομημένη μορφή εκπαίδευσης, ώστε να επιτυγχάνονται οι εκπαιδευτικοί στόχοι και παράλληλα να παρέχεται η μέγιστη ευελιξία και ελευθερία στην εκπαιδευτική διαδικασία. Η ασύγχρονη εκπαίδευση έχει σχεδιαστεί ώστε να ικανοποιεί τις διαφορετικές ανάγκες των ατόμων και είναι ένας πολύ δυναμικός τρόπος μάθησης που επιτρέπει σε άτομα με διαφορετικές συνθήκες διαβίωσης να ικανοποιήσουν τις ανάγκες τους. 9. Ποιος είναι ο πιο αποτελεσματικός τρόπος εκπαίδευσης; Προσπαθώντας να επιλέξει κανείς μεταξύ σύγχρονης και ασύγχρονης εκπαίδευσης, καλό είναι να εξετάσει δύο σημαντικά κριτήρια. Το πρώτο κριτήριο είναι το πρόγραμμα των εκπαιδευόμενων. Αν μπορεί να υπάρχει πρόγραμμα, τότε ο καλύτερος τρόπος είναι η σύγχρονη εκπαίδευση. Αν τα άτομα, εκ των συνθηκών, δεν μπορούν να δεσμευτούν σε συγκεκριμένο πρόγραμμα, τότε καλύτερος τρόπος είναι η ασύγχρονη εκπαίδευση. Το δεύτερο κριτήριο που πρέπει να ληφθεί υπόψη κατά την αναζήτηση του κατάλληλου τρόπου εκπαίδευσης αφορά στις παραμέτρους που συνεισφέρουν περισσότερο στην εκπαιδευτική διαδικασία και συγκεκριμένα στην αυξημένη αλληλεπίδραση ή στην αυξημένη εξατομίκευση. Κάποιοι μαθαίνουν καλύτερα σε ομάδα, κάποιοι με πιο εξατομικευμένο τρόπο. Κάποιοι δουλεύουν καλύτερα σε επαφή με τον εκπαιδευτή, κάποιοι άλλοι όχι. Φυσικά μπορούν να γίνουν και πολλοί συνδυασμοί καθώς και παραμετροποιήσεις. Θα μπορούσε να ειπωθεί ότι η σύγχρονη εκπαίδευση είναι ιδανικός τρόπος για εκπαιδευτικούς και ακαδημαϊκούς οργανισμούς, ενώ η ασύγχρονη εκπαίδευση απευθύνεται περισσότερο σε επιχειρήσεις. Αυτή η διαπίστωση, βέβαια, δεν είναι δεσμευτική, καθώς ο κύριος παράγοντας που διαμορφώνει την επιλογή μεταξύ σύγχρονης και ασύγχρονης εκπαίδευσης είναι οι ανάγκες
6 του οργανισμού. Και οι δύο μορφές εκπαίδευσης είναι τόσο δυναμικές και ευέλικτες που επιτυγχάνουν τους στόχους τους με πολλούς τρόπους και συνδυασμούς και για το λόγο αυτό έχουν επικρατήσει μέχρι σήμερα με μεγάλη επιτυχία. Πρέπει να σημειωθεί, όμως, πως η τεχνολογία και οι σύγχρονες τάσεις στην εκπαίδευση οδηγούν στην αξιοποίηση του blended learning, που αν και σε υβριδικό στάδιο, λειτουργεί ήδη με μεγάλη επιτυχία σε επιχειρήσεις και οργανισμούς που κατανοούν ότι καλύτερη λύση είναι εκείνη που συνθέτει ώστε να μπορεί με το καλύτερο δυνατό τρόπο να ικανοποιεί τις ανάγκες εκπαιδευόμενων, εκπαιδευτών και οργανισμού. 10. Τι είναι το blended learning; Το blended learning, η υβριδική μάθηση, είναι η πιο σύγχρονη μέθοδος εκπαίδευσης που συνδυάζει την παραδοσιακή διδασκαλία με την ηλεκτρονική μάθηση. Στόχος της είναι να κάνει την εκπαιδευτική διαδικασία πιο αποτελεσματική. Με άλλα λόγια, το blended learning εξετάζει πάντα ποιος είναι ο πιο αποτελεσματικός τρόπος ώστε να επιτευχθούν οι εκπαιδευτικοί στόχοι. Μπορεί να το κάνει αυτό αποτελεσματικά ακριβώς γιατί οι λύσεις που προσφέρει είναι πάντα συνδυαστικές. Για παράδειγμα, μπορεί να συστήσει παραδοσιακή διδασκαλία σε συνδυασμό με ασύγχρονη εκπαίδευση. Μπορεί ακόμα να ενσωματώσει στοιχεία ηλεκτρονικής μάθησης και τεχνολογίας στην παραδοσιακή τάξη όπως και στοιχεία προσωποποιημένης εκπαίδευσης με υψηλή αλληλεπίδραση στη σύγχρονη και ασύγχρονη εκπαίδευση. Τα μαθήματα που έχουν σχεδιαστεί και υλοποιηθεί με τη μέθοδο του blended learning συνδυάζουν παραδοσιακές, πρόσωπο με πρόσωπο στην τάξη, και ηλεκτρονικές, μέσω υπολογιστή, δραστηριότητες με ένα πολύ οργανωμένο τρόπο. Η βασική του ποιότητα στηρίζεται στην παιδαγωγική του αξία. Ωστόσο, υβριδική διδασκαλία δεν σημαίνει ότι κάποιος εκπαιδευτής μπορεί να δημοσιεύει στο διαδίκτυο τις διαλέξεις του ή να επικοινωνεί με τους εκπαιδευόμενους μέσω chat rooms. Επιτυχημένο blended learning είναι αυτό που τεχνολογία και διδασκαλία ενημερώνουν το ένα το άλλο: το περιεχόμενο της εκπαίδευσης γίνεται δυναμικό όταν απευθύνεται σε εκπαιδευόμενους που
7 μαθαίνουν με διαφορετικούς τρόπους. Το περιεχόμενο παραμετροποιείται για τις ανάγκες των εκπαιδευόμενων. Με αυτό τον τρόπο σχεδόν οποιοδήποτε αντικείμενο μάθησης μπορεί να αξιοποιηθεί μέσα από το blended learning. Στην πράξη, οι εκπαιδευτές χρησιμοποιούν κάποιο σύστημα διαχείρισης της εκπαίδευσης, ώστε να συνδέονται με τους εκπαιδευόμενους ηλεκτρονικά. Αυτό το σύστημα διαχείρισης είναι συνήθως μια πλατφόρμα μέσα από την οποία οι εκπαιδευόμενοι έρχονται σε επαφή με το εκπαιδευτικό υλικό, τη διαχείριση των εργασιών τους, με multimedia που συνοδεύουν την εκπαίδευση και με εργαλεία επικοινωνίας που τους δίνουν τη δυνατότητα να αλληλεπιδρούν με τους εκπαιδευτές και τους άλλους εκπαιδευόμενους. Αξίζει να σημειωθεί ότι ακόμα και αν όλοι οι εκπαιδευτές χρησιμοποιούσαν την ίδια πλατφόρμα, θα την αξιοποιούσαν με τελείως διαφορετικό τρόπο. Οι εκπαιδευόμενοι με τη σειρά τους μπορούν να ελέγχουν το χρόνο τους, το ρυθμό και τη τοποθεσία της μαθησιακής τους διαδικασίας. Το καλύτερο μοντέλο blended learning είναι αυτό που είναι σωστό και για τον εκπαιδευτή και για τους εκπαιδευόμενους. Κάποια σημεία που πρέπει να γνωρίζουν οργανισμοί και εκπαιδευτές είναι: Το σύστημα διαχείρισης εκπαίδευσης ή αλλιώς η πλατφόρμα που θα χρησιμοποιήσουν πρέπει να είναι απλή στη χρήση ώστε να δίνει τη δυνατότητα να γίνουν συνδυασμοί με ευκολία. Η πλατφόρμα που θα επιλέξουν πρέπει να έχει σχεδιαστεί με το σκεπτικό του blended learning, ώστε να μπορεί να το ενσωματώσει. Οι εκπαιδευτικοί στόχοι πρέπει να είναι ξεκάθαροι, όπως επίσης και οι ανάγκες των εκπαιδευόμενων. Όσα περισσότερα εργαλεία έχει το σύστημα διαχείρισης τόσες και οι δυνατότητες που προσδίδονται στην εκπαιδευτική διαδικασία. Το περιεχόμενο πρέπει να παρουσιάζεται με ποικίλους τρόπους, ώστε αφ ενός να μην κουράζει, αφ ετέρου να αφορά σε διαφορετικούς τρόπους μάθησης. Επίσης, η επικοινωνία πρέπει να είναι εύκολη και να υλοποιείται με αρκετούς τρόπους, ενώ τα multimedia πρέπει να χρησιμοποιούνται ώστε να καθιστούν το περιεχόμενο πιο ενδιαφέρον. Επιπρόσθετα, η
8 αυτοαξιολόγηση και η εξέταση είναι απαραίτητο να παρέχονται συχνά και με εύκολο τρόπο. Το blended learning μας επιτρέπει να συνδυάζουμε διαφορετικούς τρόπους εκπαίδευσης, ώστε να έχουμε το καλύτερο αποτέλεσμα στη μάθηση. Ο τρόπος μπορεί να αφορά σε παραδοσιακή εκπαίδευση, σύγχρονη και ασύγχρονη εκπαίδευση ή και στον συνδυασμό όλων αυτών. Με την πλατφόρμα FlexLearn έχετε τη δυνατότητα να συνδυάζετε όλους τους παραπάνω τρόπους στην εκπαιδευτική σας διαδικασία. Η πλατφόρμα FlexLearn υποστηρίζει την ασύγχρονη εκπαίδευση, η οποία παρέχει τη μέγιστη ελευθερία στον εκπαιδευόμενο και ελέγχει το ρυθμό και τον τόπο της μάθησης του. Παράλληλα, η ασύγχρονη εκπαίδευση μπορεί να συνδυαστεί αλλά και να ενσωματώσει σύγχρονη εκπαίδευση και παραδοσιακή διδασκαλία, ώστε να προσφέρει μεγαλύτερες δυνατότητες επικοινωνίας. Είναι σημαντικό να σημειώσουμε πως η ομάδα διαχείρισης του FlexLearn εκπαιδεύει τους εκπαιδευτές με σύντομο και περιεκτικό τρόπο, προκειμένου οι τελευταίοι να χρησιμοποιούν αποτελεσματικά το σύστημα διαχείρισης και τα εργαλεία του. Επίσης, αναλαμβάνει το σχεδιασμό του περιεχομένου βάσει των προτύπων που χρειάζονται ώστε να λειτουργεί αποτελεσματικά το σύστημα.