Τεύχος 1 ο - Άρθρο 13 o

Τεύχος 1 ο - Άρθρο 13 o ΚΙΝΔΥΝΕΥΟΥΜΕ ΑΠΟ ΤΟΥΣ ΦΑΚΟΥΣ ΕΠΑΦΗΣ; Συγγραφέας: Μαργούτα Αναστασία Ιατρικό Τμήμα Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης. Το μάτι μας έχει τους δικούς του μηχανισμούς άμυνας απέναντι στις λοιμώξεις, ο σημαντικότερος από τους οποίους είναι το επιθήλιο του κερατοειδούς. Πρόκειται δηλαδή, για την «επιδερμίδα» του κερατοειδούς, από την οποία τα μικρόβια δεν μπορούν να περάσουν βαθύτερα στον κερατοειδή και να προκαλέσουν μόλυνση. Αυτό που μπορεί να προκαλέσει ένας φακός επαφής χωρίς καλή εφαρμογή ή ένας οποιοσδήποτε τραυματισμός όπως για παράδειγμα το νύχι μας όταν βάζουμε ή βγάζουμε τους φακούς, είναι η λύση του επιθηλίου, που επιτρέπει να εισχωρήσει ο μικροοργανισμός και να προκαλέσει τη λοιμώδη κερατίτιδα [1]. Το καλοκαίρι, και ιδιαίτερα το ελληνικό καλοκαίρι, απαιτεί πολύ μεγαλύτερη μέριμνα στην χρήση φακών επαφής. Κίνδυνοι ελλοχεύουν, ακριβώς επειδή διαφοροποιούνται, τόσο οι δραστηριότητες και η σχολαστικότητά μας με τη φροντίδα των φακών, όσο και οι λοιμογόνοι παράγοντες στους οποίους εκτίθενται. Τα έλκη του κερατοειδούς (το μπροστινό τμήμα του ματιού πάνω στον οποίο εφαρμόζουν οι φακοί) εμφανίζονται πιο συχνά το καλοκαίρι [2]. Ο μύκητας Fusarium οφείλεται για την έξαρση ασυνήθιστων, αλλά πολύ επικίνδυνων μολύνσεων στα μάτια. Ο κερατοειδής χιτώνας του ματιού υφίσταται βλάβες με επουλωτικό ιστό που οδηγούν σε

απώλεια όρασης. Μερικοί από τους χρήστες φακών επαφής που μολύνθηκαν, έχουν υποβληθεί ακόμη και σε μεταμόσχευση κερατοειδούς χιτώνα προκειμένου να σώσουν την όρασή τους [3]. Φακοί Επαφής και κολύμβηση. Η χρήση των φακών επαφής στην θάλασσα δεν είναι επικίνδυνη. Οι φακοί επαφής μπορούν να φορεθούν στην θάλασσα με ασφάλεια. Μόνη εξαίρεση αποτελεί η πιθανότητα να χαθεί ο φακός αν ανοίξουν τα μάτια μέσα σ αυτή. Αν η μυωπία, υπερμετρωπία ή ο αστιγματισμός που έχει κάποιος είναι πολύ αυξημένη μπορεί να βρεθεί στη δύσκολη θέση να μην έχει αρκετά καλή όραση για να συνεχίσει την δραστηριότητά του. Το νερό της θάλασσας γενικά δεν έχει σημαντικό αριθμό μικροβιακών σωματιδίων και δεν φέρει κίνδυνο για μολύνσεις, εκτός εάν έχει καθοριστεί κάποια συγκεκριμένη παραλία ή πλαζ ως ακατάλληλη για κολύμβηση. Οι χρήστες των φακών επαφής πρέπει να έχουν υπόψη τους ότι το θαλασσινό νερό έχει περισσότερο αλάτι από την επιφάνεια των δακρύων, αφυδατώνει τους φακούς επαφής και τους κάνει να αγκαλιάζουν πιο σφιχτά τον κερατοειδή. Αυτό φέρει ένα μικρό κίνδυνο : αν αφαιρεθούν οι φακοί επαφής αμέσως μόλις βγούμε από την θάλασσα μπορεί αυτό να προκαλέσει κάποιο επιθηλιακό έλλειμμα στον κερατοειδή, κάποια δηλαδή «γρατζουνιά» στον κερατοειδή. Άρα βγαίνοντας από την θάλασσα πρέπει να μείνουμε με τους φακούς επαφής τουλάχιστον για 10-15 λεπτά, έτσι ώστε να επανέλθει η οσμωτική ισορροπία των φακών και των δακρύων [4]. Δεν ισχύει όμως το ίδιο για πισίνες ή για λίμνες! Καθώς αυτά τα νερά είναι πιο στάσιμα υπάρχει κίνδυνος εκκόλαψης μικροοργανισμών, οι οποίοι μπορούν να μεταφερθούν στους φακούς επαφής και ανάλογα στον κερατοειδή προκαλώντας

πιθανόν κάποιες σοβαρές λοιμώξεις. Η πιο σοβαρή λοίμωξη από πισίνες, λίμνες και γενικά στάσιμα νερά είναι αυτή της ακανθαμοιβάδας. Η ακανθαμοιβάδα δεν είναι μικρόβιο. Είναι πρωτόζωο, ένας μικρός δηλαδή οργανισμός ο οποίος ζει σε στάσιμα νερά και μπορεί να επιμολύνει τους φακούς επαφής και τον κερατοειδή αν χρήστες φακών επαφής κολυμπούν στα νερά της πισίνας και ανοίγουν τα μάτια φορώντας τους φακούς τους. Βέβαια η γνώση και αντιμετώπιση της ακανθαμοιβάδας τα τελευταία 10 χρόνια έχει προωθήσει ιδιαίτερα αποτελεσματικά χημικά για τον καθαρισμό των πισίνων και ο κίνδυνος έχει μειωθεί σημαντικά [5,6]. Χρήσιμες συμβουλές για σωστή χρήση των φακών επαφής. 1.Ακολουθείτε πάντα τις συμβουλές του εφαρμοστή σας. 2. Έχετε γυαλιά με την πρόσφατη συνταγή σας που θα μπορείτε να φοράτε όταν δε χρησιμοποιείτε φακούς επαφής. 3. Χρησιμοποιείτε τους φακούς επαφής για το χρονικό διάστημα που προορίζονται από τον κατασκευαστή τους ή σύμφωνα με τη συμβουλή του εφαρμοστή σας. 4. Χρησιμοποιείτε τους φακούς επαφής όσες ώρες σας έχει συμβουλέψει ο εφαρμοστής σας ή λιγότερες. 5. Εάν κάποιες ημέρες έχετε κόκκινα, ερεθισμένα ή πολύ ξηρά μάτια μη φοράτε φακούς επαφής. 6. Πλένετε πάντα τα χέρια σας πριν την τοποθέτηση και την αφαίρεση των φακών επαφής από τα μάτια σας. 7. Μην πλένετε τους φακούς σας ποτέ με νερό της βρύσης και μην τους φέρνετε σε επαφή με νερό της βρύσης, όπως επίσης και τη θήκη τους. 8. Ενυδατώνετε τους φακούς σας μόνο με φυσιολογικό ορό ή υγρό καθαρισμού πολλαπλής

χρήσης. 9. Ακολουθείτε πιστά τις οδηγίες χρήσης που αναγράφονται στο μπουκάλι του υγρού σας και οποιεσδήποτε περαιτέρω διαδικασίες που σας συστήνει ο εφαρμοστής σας. 10. Πετάτε το χρησιμοποιημένο υγρό φακών επαφής και αντικαταστήστε με φρέσκο σε κάθε καινούρια χρήση. 11. Εάν διατηρείτε για πολλές ημέρες τους φακούς στη θήκη, αλλάζετε το υγρό σύμφωνα με τις συμβουλές του εφαρμοστή σας. 12. Διατηρείτε τη θήκη των φακών επαφής ιδιαίτερα καθαρή και αλλάζετέ την συχνά. 13. Να ακολουθείτε τις οδηγίες του υγρού καθαρισμού για το χρόνο λήξης του κατόπιν ανοίγματος της συσκευασίας. 14. Μη κοιμάστε με φακούς, παρά μόνο όταν είναι κατάλληλοι και κατόπιν ειδικής εφαρμογής και παρακολούθησης από τον εφαρμοστή σας. 15. Να ελέγχετε την κατάσταση των ματιών σας στον εφαρμοστή των φακών σας τουλάχιστον μία φορά το χρόνο ή συχνότερα εάν εκείνος σας το προτείνει. 16. Μην ανταλλάζετε οποιουσδήποτε φακούς επαφής με άλλους, βάζετε σε κίνδυνο την υγεία των ματιών σας. 17. Όταν χρησιμοποιείτε κολλύρια σιγουρευτείτε ρωτώντας τον γιατρό σας ότι είναι συμβατά με τη χρήση φακών επαφής. 18. Μην τοποθετείτε καλλυντικά, όπως μολύβι στο εσωτερικό των βλεφάρων, επηρεάζει την παραγωγή δακρύων και ερεθίζει τα μάτια. 19. Εάν οι φακοί σας αφυδατωθούν από κακή χρήση ή από δυσμενείς συνθήκες και κολλήσουν στο μάτι, μην προσπαθήσετε να τους αφαιρέσετε με δύναμη. Ενυδατώστε το μάτι με φυσιολογικό ορό ή με υγρό πολλαπλής χρήσης, βεβαιωθείτε ότι ο φακός κινείται και μετά αφαιρέστε τον. Μη φορέσετε φακούς επαφής την υπόλοιπη μέρα [7,8,9].

Οι φακοί επαφής χρησιμοποιούνται για τη διόρθωση μιας διαθλαστικής ανωμαλίας, όπως η μυωπία, η υπερμετρωπία ή ο αστιγματισμός, ενώ πρόσφατα κυκλοφόρησαν και πολυεστιακοί φακοί επαφής για τη διόρθωση της πρεσβυωπίας. Ακόμη είναι ιδανικοί για τη διόρθωση της ανισομετρωπίας (μεγάλη διαφορά μεταξύ δύο ματιών). Σε αντίθεση με τα γυαλιά δεν προκαλούν πρισματική εκτροπή των αντικειμένων στις μεγάλες ανωμαλίες προσφέροντας ταυτόχρονα ευρύτερο πεδίο όρασης. Χαρίζουν αισθητικό αποτέλεσμα, μπορούν να χρησιμοποιηθούν στα αθλήματα, αποφεύγονται τα προβλήματα λόγω καιρικών συνθηκών (βροχή- ομίχλη) και χρησιμοποιούνται για θεραπευτικούς σκοπούς. Η χρήση τους, ωστόσο, δεν ενδείκνυται σε όλους τους ασθενείς. Αντενδείξεις αποτελούν οι φλεγμονές ματιών και βλεφάρων, οι υποτροπιάζουσες αποπτώσεις επιθηλίου, οι αλλεργίες, ο διαβήτης, οι ανατομικές ανωμαλίες των βλεφάρων, η δυσανεξία των φακών καθώς και τα ξηρά και χαμηλής περιεκτικότητας σε οξυγόνο περιβάλλοντα. Επιπρόσθετα, ισχυρή αντένδειξη είναι η ξηροφθαλμία, όπως και η λήψη φαρμάκων που την προκαλούν (αντισυλληπτικά, αντισταμινικά κ.ά.) [10]. Βιβλιογραφία: 1. WRE, BJD Re: Report on testing from an investigation of fusarium keratitis in contact lens wearers.eye contact lens, 2009 Mar; 35 (2): 111 2. HS, DW, MA, GF, TMA Moisture plus contact lens solution as a source of acanthamoeba keratitis Cornea 2009 Feb;28 (2): 219-20 3. Associated Press Contact lens wearers warned about eye fungus ET April 2006 4. Contact lenses- swimming; Edited guide Entry- h2g2 BBC; April 2001 5. RCF, BAS, DJK, MDC Risk factors for acanthamoeba keratitis in contact lens users: a case control study. BMJ 1995; 310 (6994): 1567-70 6. Keratitis Study Group Acanthamoeba keratitis in Scotland: risk factors for contact lens wearers Cont Lens

Anterior Eye 1999; 22(2): 58-68 7. Brewitt H. [Contact lenses infections and hygiene] Opthalmologe. May 1997; 94(5): 311-6 8. Dixie Farley Keeping an Eye on Contact Lenses: Safety, options, shape, contact lenses decisions US FDA Consumer. March- April 1998; revised August 1998 9. Kerr NM, Omonde S: Acanthamoeba keratitis associated with cosmetic contact lens wear NZ Med J 2008; 121(1286): 116-9 10. John Stamler Contact lens complications emedicine.com September 1, 2004