ΠΟΛΙΣΙΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ Ι: ΜΑΚΡΟΘΔΩΡΙΑ ΚΑΙ ΠΟΛΙΣΙKH

ΠΑΝΔΠΙΣΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ρνιή Οηθνλνκηθψλ θαη Πνιηηηθψλ Δπηζηεκψλ Σκήκα Πνιηηηθήο Δπηζηήκεο θαη Γεκόζηαο Γηνίθεζεο ΠΟΛΙΣΙΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ Ι: ΜΑΚΡΟΘΔΩΡΙΑ ΚΑΙ ΠΟΛΙΣΙKH Νίθνο Κνπηζηαξάο ζε ζπλεξγαζία κε ηνπο Κπξηάθν Φηιίλε θαη άθε Μαλνχδα

ΠΗΓΔ-ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ Burda, M. - Wyplosz, Ch. (2007) Εσρωπαϊκή Μακροοικονομική, Σφκνο Α, Gutenberg, Αζήλα Krugman, P. - Wells, R. (2009) Μακροοικονομική, Δπίθεληξν, Θεζζαινλίθε Mankiw, N. G. -Taylor, M. P. (2010) Αρτές Οικονομικής Θεωρίας, Σφκνο Β, Gutenberg, Αζήλα Samuelson, P. - Nordhaus, W. (2000) Οικονομική, Σφκνο Β, Παπαδήζεο, Αζήλα Stiglitz, J. E. - Walsh,C. E. (2009) Αρτές της Μακροοικονομικής, Παπαδήζεο, Αζήλα

ΜΑΚΡΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΔ ΓΙΑΚΤΜΑΝΔΙ

Πίλαθαο 8.1: Ρπζκνί νηθνλνκηθήο κεγέζπλζεο 1980 1985 1990 1995 2000 2005 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 Γαλία -0,5 4 1,6 3,1 3,7 2,4-0,7-5,1 1,6 1,2-0,7-0,5-0,5 Γεξκαλία 1,4 2,3 5,3 1,7 3 0,7 1,1-5,6 4,1 3,6 0,4 0,1 1,4 Διιάδα 0,7 2,5 0 2,1 4 0,9-0,4-4,4-5,4-8,9-6,6-3,3 0,7 Οπγγαξία - - - 1,5 4,2 4,3 0,9-6,6 0,8 1,8-1,5 1,5 Ιξιαλδία 3,1 3,1 8,5 9,6 9,5 5,7-2,6-6,4-0,3 2,8-0,3 0,2 3,1 Ιηαιία 3,4 2,8 2 2,9 3,7 0,9-1 -5,5 1,7 0,6-2,3-1,9 3,4 Ιαπσλία 2,8 6,3 5,6 1,9 2,3 1,3-1 -5,5 4,7-0,5 1,8 1,6 2,8 Οιιαλδία 1,3 2,6 4,2 3,1 4,4 2,3 2,1-3,3 1,1 1,7-1,6-0,7 1,3 Πνξηνγαιία 4,6 2,8 4 4,3 3,8 0,8 0,2-3 1,9-1,8-3,3-1,4 4,6 Ιζπαλία 2,2 2,3 3,8 2,8 5,3 3,7 1,1-3,6 0-0,6-2,1-1,2 2,2 ΗΒ -2,2 3,5 0,5 2,5 3,8 2,8-0,3-4,3 1,9 1,6 0,7 1,7-2,2 ΗΠΑ -0,2 4,2 1,9 2,7 4,1 3,3-0,3-2,8 2,5 1,6 2,3 2,2-0,2 Πεγή:ΟΟΑ

Πεγή: ΟΟΑ Γηάγξακκα 8.1: Ρπζκνί νηθνλνκηθήο κεγέζπλζεο

Πίλαθαο 8.2: Γείθηεο ηηκώλ θαηαλαισηή (εηήζηα πνζνζηηαία κεηαβνιή) 1980 1985 1990 1995 2000 2005 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 Γαλία 12,3 4,7 2,6 2,1 2,9 1,8 3,4 1,3 2,3 2,8 2,4 0,8 0,6 Γεξκαλία 5,4 2,1 2,7 1,7 1,4 1,5 2,6 0,3 1,1 2,1 2 1,5 0,9 Διιάδα 24,7 19,3 20,4 8,9 3,2 3,5 4,2 1,2 4,7 3,3 1,5-0,9-1,3 Οπγγαξία.. 6,9 28,4 28,3 9,8 3,6 6 4,2 4,9 3,9 5,7 1,7-0,2 Ιξιαλδία 18,2 5,5 3,3 2,5 5,6 2,4 4,1-4,5-0,9 2,6 1,7 0,5 0,2 Ιηαιία 21,1 9,2 6,5 5,2 2,5 2 3,3 0,8 1,5 2,8 3 1,2 0,2 Ιαπσλία 7,8 2 3-0,1-0,7-0,3 1,4-1,3-0,7-0,3 0 0,4 2,7 Οιιαλδία 6,5 2,3 2,5 1,9 2,3 1,7 2,5 1,2 1,3 2,3 2,5 2,5 1 Πνξηνγαιία 15,9 19,5 13,6 4,2 2,9 2,3 2,6-0,8 1,4 3,7 2,8 0,3-0,3 Ιζπαλία 15,6 8,8 6,7 4,7 3,4 3,4 4,1-0,3 1,8 3,2 2,4 1,4-0,2 ΗΒ 18 6,1 7 2,6 0,8 2,1 3,6 2,2 3,3 4,5 2,8 2,6 1,5 ΗΠΑ 13,5 3,5 5,4 2,8 3,4 3,4 3,8-0,4 1,6 3,2 2,1 1,5 1,6 ΠΗΓΗ: ΟΟΑ

Γηάγξακκα 8.2: Γείθηεο ηηκώλ θαηαλαισηή (εηήζηα πνζνζηηαία κεηαβνιή) 40 35 30 25 20 15 10 5 0-5 -10 Γαλία Γεξκαλία Διιάδα Οπγγαξία Ιξιαλδία Ιηαιία Ιαπσλία Οιιαλδία Πνξηνγαιία Ιζπαλία ΗΒ ΗΠΑ #REF! Πεγή:ΟΟΑ

Πίλαθαο 8.3: Πνζνζηά αλεξγίαο (% εξγαηηθνύ δπλακηθνύ) 1980 1985 1990 1995 2000 2005 2008 2009 2010 2011 2012 2013 Γαλία 6,9 7,8 8,3 7 4,5 4,8 3,4 6 7,5 7,6 7,5 7 Γεξκαλία 3,2 7,3 4,8 8,2 7,8 11,2 7,6 7,8 7,1 5,9 5,5 5,3 Διιάδα 2,8 7,8 7 10 11,2 9,6 7,2 8,9 11,8 16,3 23,6 27,3 Οπγγαξία - - 10,4 6,5 7,3 7,9 10,1 11,2 11 10,9 10,3 Ιξιαλδία 7,4 16,7 13 12,2 4,6 4,8 5,8 12,3 13,9 14,6 15 13,9 Ιηαιία 7,7 10,4 11,5 11,7 10,7 7,8 6,8 7,9 8,5 8,5 10,8 12,3 Ιαπσλία 2 2,6 2,1 3,2 4,7 4,4 4 5,1 5 4,6 4,3 4 Οιιαλδία 6,2 10,5 7,7 7,2 2,7 4,7 2,8 3,4 4,5 4,4 5,3 6,7 Πνξηνγαιία 7,8 8,7 4,6 7,2 4 7,7 7,6 9,5 10,8 12,8 15,7 16,3 Ιζπαλία 11,5 21,6 16,3 23 13,9 9,2 11,3 17,9 19,9 21,5 24,9 26,2 ΗΒ 5,7 11,3 6,9 8,6 5,5 4,7 5,3 7,7 7,8 7,9 7,9 7,7 ΗΠΑ 7,1 7,2 5,6 5,6 4 5,1 5,8 9,3 9,6 8,9 8,1 7,4 Πεγή: ΟΟΑ

1980 1981 1982 1983 1984 1985 1986 1987 1988 1989 1990 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 Γηάγξακκα 8.3: Πνζνζηά αλεξγίαο (% εξγαηηθνύ δπλακηθνύ) 30 25 20 15 10 5 Γαλία Γεξκαλία Διιάδα Οπγγαξία Ιξιαλδία Ιηαιία Ιαπσλία Οιιαλδία Πνξηνγαιία Ιζπαλία ΗΒ ΗΠΑ 0 Πεγή: ΟΟΑ

Οη καθξννηθνλνκηθέο δηαθπκάλζεηο θαη νη ηδηόηεηέο ηνπο Ο νηθνλνκηθφο θχθινο νθείιεηαη ζηηο βξαρπρξφληεο δηαθπκάλζεηο ηνπ παξαγφκελνπ πξντφληνο, ζε ζρέζε κε ηε καθξνρξφληα ηάζε ηνπ. Όηαλ ην πξαγκαηηθφ πξντφλ κεηψλεηαη θαη ε αλεξγία απμάλεηαη ηφηε ε νηθνλνκία εηζέξρεηαη ζε νηθνλνκηθή ύθεζε (recession). Αλ ην πξντφλ κεησζεί θαη ε αλεξγία απμεζεί ζεκαληηθά, ηφηε ε νηθνλνκία βξίζθεηαη ζε θξίζε (depression). Οη καθξννηθνλνκηθέο δηαθπκάλζεηο είλαη απξφβιεπηεο σο πξνο ηε δηάξθεηα, ηελ έληαζε θαη ηε ρξνληθή ζηηγκή πνπ ζα εκθαληζηνχλ. Καηά ηε δηάξθεηα ησλ καθξννηθνλνκηθψλ δηαθπκάλζεσλ νη (βαζηθέο) καθξννηθνλνκηθέο κεηαβιεηέο (ην πξαγκαηηθφ ΑΔΠ, ην θαηά θεθαιήλ εηζφδεκα, ηα θέξδε ησλ επηρεηξήζεσλ, νη επελδχζεηο θαη ε θαηαλάισζε) κεηαβάιινληαη νκφξξνπα, δειαδή πξνο ηελ ίδηα θαηεχζπλζε. Η κείσζε ηνπ πξαγκαηηθνχ ΑΔΠ νδεγεί ζε αχμεζε ηεο αλεξγίαο (Νόκνο ηνπ Okun).

Οηθνλνκηθνί θύθινη: έλα απξόβιεπην θαηλόκελν ηε Βίβιν, ν Ισζήθ ιέεη ζην Φαξαψ λα αλακέλεη επηά ρξφληα αθζνλίαο πνπ ζα αθνινπζεζνχλ απφ επηά ρξφληα ιηηφηεηαο. Απηφο είλαη κάιινλ ν πξψηνο ηεθκεξησκέλνο νηθνλνκηθφο θχθινο θαη ε πξψηε (ίζσο θαη ηειεπηαία) επηηπρεκέλε νηθνλνκηθή πξφβιεςε. Καηαγεγξακκέλα παξαδείγκαηα νηθνλνκηθψλ θχθισλ βξίζθνπκε απφ ηηο αξρέο ηνπ 19 νπ αηψλα, αιιά νη νηθνλνκνιφγνη εμαθνινπζνχλ λα δηαθσλνχλ σο πξνο ηηο αηηίεο πνπ ηνπο πξνθαινχλ. Κάπνηνη ζεσξνχλ φηη νη πθέζεηο ελεξγνπνηνχληαη απφ εμσγελείο παξάγνληεο, ν Keynes ζεσξεί πσο νθείινληαη ζηηο ςπρηθέο δηαζέζεηο ησλ νηθνλνκηθψο δξψλησλ (animal spirits), δειαδή ηηο κεηαβνιέο ησλ πξνζδνθηψλ ησλ παξαγσγψλ πνπ νδεγνχλ ζε κεηψζεηο ησλ επελδχζεσλ, απνιχζεηο θαη θαηά ζπλέπεηα κείσζε ηε δήηεζεο, ελψ άιινη επηξξίπηνπλ ηελ επζχλε ζηηο νηθνλνκηθέο πνιηηηθέο ησλ εθάζηνηε θπβεξλήζεσλ. Όπνηα θη αλ είλαη ε αηηία, νη νηθνλνκηθνί θχθινη κε ηηο ελαιιαγέο απφ πεξηφδνπο πςειήο νηθνλνκηθήο κεγέζπλζεο ζε πεξηφδνπο δξακαηηθήο χθεζεο, εμαθνινπζνχλ λα εκθαλίδνληαη απξφνπηα, μαθληάδνληαο θαη θνβίδνληαο θάζε θνξά. THE ECONOMIST, 26/09/2002

θνηεηλέο γσλίεο Η έιεπζε ηεο θξίζεο απέδεημε πσο είλαη πηζαλφ κηθξήο έθηαζεο δηαηαξαρέο λα πξνθαινχλ δπζαλάινγα κεγάιεο θαη παξαηεηακέλεο επηδξάζεηο ζηελ νηθνλνκία, νδεγψληαο ηελ ζε ζθνηεηλέο γσλίεο. ε θαηαζηάζεηο, δειαδή, φπνπ ε νηθνλνκία δπζιεηηνπξγεί θαη ε καθξννηθνλνκηθή πνιηηηθή δπζθνιεχεηαη λα επηηειέζεη ηνλ ζηαζεξνπνηεηηθφ ηεο ξφιν. Ο επεθηαηηθφο ραξαθηήξαο ηεο λνκηζκαηηθήο πνιηηηθήο δελ απέηξεςε ηελ πηζησηηθή ζπξξίθλσζε, ε επηιεθηηθή δεκνζηνλνκηθή παξέκβαζε πεξηνξίζηεθε απφ ηα πςειά δεκφζηα ρξέε, ελψ ην ξπζκηζηηθφ θαη επνπηηθφ πιαίζην απνδείρηεθε αλεπαξθέο γηα ηελ απνηξνπή ζπζζψξεπζεο αληζνξξνπηψλ ζην αδηαθαλέο θαη πνιχπινθν ρξεκαηνπηζησηηθφ ζχζηεκα. Η ππνβάζκηζε ηνπ αμηφρξενπ ησλ θπβεξλεηηθψλ νκνιφγσλ δεκηνχξγεζε έλαλ θαχιν θχθιν αλαηξνθνδφηεζεο δπζκελψλ δηαηαξαρψλ κεηαμχ δεκνζηνλνκηθνχ θαη ηξαπεδηθνχ ηνκέα, ελψ, παξάιιεια, ν απνπιεζσξηζκφο, απμάλνληαο ηελ πξαγκαηηθή αμία ηνπ (δεκφζηνπ θαη ηδησηηθνχ) ρξένπο, πξνθάιεζε ζπξξίθλσζε ηεο νηθνλνκηθήο δξαζηεξηφηεηαο, ε νπνία, κε ηελ ζεηξά ηεο, αλαηξνθνδνηεί ηνλ απνπιεζσξηζκφ. Πεγή: Άξζξν ηνπ επηθεθαιήο νηθνλνκνιφγνπ ηνπ ΓΝΣ, Olivier Blanchard, ζην πεξηνδηθφ IMF, Growth & Development, επηέκβξηνο 2014, ηεχρνο 51, Νν 3,

Ο Νόκνο ηνπ Okun % κεηαβνιή αλεξγίαο = -1/2(%κεηαβνιή πξαγκαηηθνύ ΑΔΠ - 3%) Απφ ηελ παξαπάλσ ζρέζε πξνθχπηεη φηη φηαλ ην πξαγκαηηθφ ΑΔΠ : απμάλεηαη κε κέζν ξπζκφ 3%, ην πνζνζηφ αλεξγίαο παξακέλεη ακεηάβιεην απμάλεηαη κε ξπζκφ κεγαιχηεξν ηνπ 3%, ην πνζνζηφ αλεξγίαο κεηψλεηαη απμάλεηαη κε ξπζκφ κηθξφηεξν ηνπ 3% ή κεηψλεηαη, ηφηε ην πνζνζηφ αλεξγίαο απμάλεηαη

Η θακπύιε ηεο ζπλαζξνηζηηθήο δήηεζεο Η θακπύιε ηεο ζπλαζξνηζηηθήο δήηεζεο δείρλεη ηηο πνζόηεηεο πξντόλησλ θαη ππεξεζηώλ πνπ δεηνύληαη ζηελ νηθνλνκία ζε θάζε επίπεδν ηηκώλ. Όηαλ ην γεληθφ επίπεδν ησλ ηηκψλ κεηψλεηαη απφ P1 ζε P2, ηφηε ε δεηνχκελε πνζφηεηα ησλ πξντφλησλ θαη ππεξεζηψλ απμάλεηαη απφ Τ1 ζε Τ2 (κε φινπο ηνπο άιινπο πξνζδηνξηζηηθνχο παξάγνληεο ηεο δήηεζεο ζηαζεξνχο). Γηάγξακκα 8.4: Η ζπλαζξνηζηηθή δήηεζε Γεληθφ επίπεδν ηηκψλ P1 P2 πλαζξνηζηηθή δήηεζε (AD) Y1 Y2 Πνζφηεηα πξντφλησλ-ππεξεζηψλ

Γηαηί ε θακπύιε ζπλαζξνηζηηθήο δήηεζεο έρεη αξλεηηθή θιίζε; Σν παξαγφκελν πξντφλ κηαο νηθνλνκίαο είλαη ην άζξνηζκα ηεο θαηαλάισζεο (C), ηεο επέλδπζεο (Ι), ησλ δεκνζίσλ δαπαλψλ (G) θαη ησλ θαζαξψλ εμαγσγψλ (ΝΥ). Τ=C +I +G +NX H κείσζε ηνπ επηπέδνπ ησλ ηηκψλ απμάλεη ηελ αμία ηνπ ρξήκαηνο, ησλ εηζνδεκάησλ θαη ηεο θαηαλάισζεο, θαζψο ηα άηνκα αηζζάλνληαη πινπζηφηεξα (απνηέιεζκα Pigou) Η κείσζε ηνπ επηπέδνπ ησλ ηηκψλ απμάλεη ηελ αμία ηνπ ρξήκαηνο κε απνηέιεζκα ζπλαιιαγέο ίζεο αμίαο λα δηεμάγνληαη κε κηθξφηεξε πνζφηεηα ρξήκαηνο. Σα άηνκα κπνξνχλ λα απνηακηεχζνπλ ηελ πιενλάδνπζα πνζφηεηα ρξήκαηνο, απμάλνληαο ηελ πξνζθνξά ρξήκαηνο ζηε ρξεκαηαγνξά (ηξάπεδεο) θαη πξνθαιψληαο κείσζε ησλ επηηνθίσλ. Η κείσζε ησλ επηηνθίσλ, κε ηε ζεηξά ηεο, απμάλεη ηελ επέλδπζε θαη θαη επέθηαζε ηε ζπλαζξνηζηηθή δήηεζε (John Maynard Keynes) Η κείσζε ησλ επηηνθίσλ, εμαηηίαο ηεο πηψζεο ηνπ επηπέδνπ ησλ ηηκψλ, πξνθαιεί εθξνή θεθαιαίσλ θαη κείσζε ηεο δήηεζεο γηα ην εγρψξην λφκηζκα, ε νπνία νδεγεί ζε ππνηίκεζε ηνπ λνκίζκαηνο. Απνηέιεζκα ηεο ππνηίκεζεο ηνπ εγρψξηνπ λνκίζκαηνο είλαη ε αχμεζε ηεο ηηκήο ησλ εηζαγφκελσλ πξντφλησλ θαη ε κείσζε ηεο ηηκήο ησλ εμαγφκελσλ, απμάλνληαο ηηο θαζαξέο εμαγσγέο θαη θαη επέθηαζε ηε ζπλαζξνηζηηθή δήηεζε (απνηέιεζκα Mundell- Fleming)

Οη «πξνζθνξέο» θηλεηνπνηνύλ ηνλ θαηαλαισηή Αλάζεο πήξε ε αγνξά ηηο ηειεπηαίεο εβδνκάδεο ράξε ζηηο πξνζθνξέο θαη ηηο κεηψζεηο ηηκψλ. Ύζηεξα απφ έλα θαηαζηξνθηθφ ηειεπηαίν ηξίκελν ηνπ 2008 θαη έλα πησηηθφ πξψην ηξίκελν ηνπ 2009, πνιιέο επηρεηξήζεηο έθαλαλ ηελ... αλάγθε θηινηηκία. Πξνθεηκέλνπ λα ζπληεξήζνπλ ηνπο ηδίξνπο ηνπο θαη λα δηψμνπλ ην ζηνθ, πξνρψξεζαλ ζε πξνζθνξέο. Η αγνξά άξρηζε λα θηλείηαη αλ θαη απηφ δελ πξνδηθάδεη ηε βειηίσζε ηεο εηθφλαο ζην ιηαλεκπφξην γηα ην ζχλνιν ηεο ρξήζεο. χκθσλα κε ηνπο ίδηνπο ηνπο εκπφξνπο, ε αχμεζε πνπ παξαηεξείηαη αθνξά θπξίσο ηνλ φγθν θαη δελ ζπλνδεχεηαη απαξαίηεηα απφ άλνδν ηεο αμίαο ησλ πσιήζεσλ. Πξαθηηθά δειαδή, νη πσιήζεηο γίλνληαη ζε ρακειφηεξεο ηηκέο θαη απηφ επεξεάδεη ηελ θεξδνθνξία. Πνιινί έκπνξνη, φκσο, απνθαζίδνπλ λα «ζπζηάζνπλ» ηα πεξηζψξηα θέξδνπο ηνπο, ψζηε λα δηαηεξήζνπλ ηελ αληαγσληζηηθφηεηά ηνπο αιιά θαη λα «θιέςνπλ» κεξίδα θαηαλαισηψλ ζε κηα πησηηθή αγνξά. χκθσλα κε ηνλ πξφεδξν ηνπ ΔΛΠΔ, θ. Θ. Βάξδα, ν θαηαλαισηήο ζηε ζεκεξηλή ζπγθπξία θνβάηαη λα μνδέςεη, αιιά ελεξγνπνηείηαη φηαλ δηαπηζηψλεη φηη έρεη ηε δπλαηφηεηα λα αγνξάζεη θζελφηεξα. Η εθηίκεζε απηή επηβεβαηψζεθε εμάιινπ απφ ηελ αχμεζε ησλ πσιήζεσλ απηνθηλήησλ κεηά ηελ πξνζσξηλή κείσζε ησλ ηειψλ ηαμηλφκεζεο, ελψ πηζαλνινγείηαη φηη αληίζηνηρε ζεηηθή επίδξαζε ζηελ «θαζηζκέλε» αγνξά ειεθηξηθψλ ζα επηθέξεη ε επηδφηεζε γηα ηα θιηκαηηζηηθά. Καηά γεληθή νκνινγία ησλ εκπφξσλ, απηφ πνπ έρεη αιιάμεη είλαη ε ζπκπεξηθνξά ησλ θαηαλαισηψλ, νη νπνίνη ζηξέθνληαη ζε βαζηθέο αγνξέο αιιά θαη ζε θζελφηεξα πξντφληα, νπφηε απηή ε ηάζε δελ κπνξεί λα αθήζεη αδηάθνξνπο ηνπο εκπφξνπο. ΔΛΔΤΘΔΡΟΣΤΠΙΑ, 14/06/2009

Μεηαηόπηζε ηεο θακπύιεο ζπλαζξνηζηηθήο δήηεζεο (Ι) Όηαλ ε θακπχιε ζπλαζξνηζηηθήο δήηεζεο κεηαηνπηζηεί πξνο ηα έμσ θαη δεμηά (απφ ηε ζέζε AD1 ζηε ζέζε AD2), ηφηε γηα θάζε επίπεδν ηηκψλ (P1) δεηνχληαη κεγαιχηεξεο πνζφηεηεο πξντφλησλ θαη ππεξεζηψλ (ε ζπλνιηθή δήηεζε απμάλεηαη απφ Τ1 ζε Τ2). Παξάγνληεο πνπ πξνθαινχλ κηα πξνο ηα έμσ θαη δεμηά κεηαηφπηζε ηεο θακπχιεο ζπλαζξνηζηηθήο δήηεζεο είλαη: αχμεζε ηνπ αξηζκνχ ησλ θαηαλαισηψλ κεηαβνιή ησλ πξνηηκήζεσλ ησλ θαηαλαισηψλ, πνπ πξνθαιεί κείσζε ησλ εηζαγσγψλ ή/θαη αχμεζε ησλ εμαγσγψλ αχμεζε ησλ επελδχζεσλ, εμαηηίαο ηεο ηερλνινγηθήο πξνφδνπ αχμεζε ησλ δεκνζίσλ δαπαλψλ κείσζε ηεο θνξνινγίαο, ε νπνία απμάλεη ην δηαζέζηκν εηζφδεκα θαη ηελ θαηαλάισζε κείσζε ησλ επηηνθίσλ, ε νπνία απμάλεη ηηο επελδχζεηο, αιιά θαη ηελ θαηαλάισζε πνπ ρξεκαηνδνηείηαη κέζσ ηνπ δαλεηζκνχ.

Μεηαηόπηζε ηεο θακπύιεο ζπλαζξνηζηηθήο δήηεζεο (ΙΙ) Όηαλ ε θακπχιε ζπλαζξνηζηηθήο δήηεζεο κεηαηνπηζηεί πξνο ηα κέζα θαη αξηζηεξά (απφ ηε ζέζε AD1 ζηε ζέζε AD3), ηφηε γηα θάζε επίπεδν ηηκψλ (P1) δεηνχληαη κηθξφηεξεο πνζφηεηεο πξντφλησλ θαη ππεξεζηψλ (ε ζπλνιηθή δήηεζε κεηψλεηαη απφ Τ1 ζε Τ3). Παξάγνληεο πνπ κπνξνχλ λα πξνθαιέζνπλ κηα πξνο ηα κέζα θαη αξηζηεξά κεηαηφπηζε ηεο θακπχιεο ζπλαζξνηζηηθήο δήηεζεο είλαη: κείσζε ηνπ αξηζκνχ ησλ θαηαλαισηψλ κεηαβνιή ησλ πξνηηκήζεσλ ησλ θαηαλαισηψλ, πνπ πξνθαιεί κείσζε ησλ εμαγσγψλ ή/θαη αχμεζε ησλ εηζαγσγψλ κείσζε ησλ δεκνζίσλ δαπαλψλ αχμεζε ηεο θνξνινγίαο, ε νπνία κεηψλεη ην δηαζέζηκν εηζφδεκα θαη ηελ θαηαλάισζε αχμεζε ηεο απνηακίεπζεο εηο βάξνο ηεο ηξέρνπζαο θαηαλάισζεο αχμεζε ησλ επηηνθίσλ, ε νπνία κεηψλεη ηηο επελδχζεηο, αιιά θαη ηελ θαηαλάισζε πνπ ρξεκαηνδνηείηαη κέζσ ηνπ δαλεηζκνχ.

Γηάγξακκα 8.5: Μεηαηνπίζεηο ηεο θακπύιεο ζπλαζξνηζηηθήο δήηεζεο Γεληθφ επίπεδν ηηκψλ ΑD2 ΑD3 ΑD1 Τ3 Τ1 Τ2 πλνιηθή δήηεζε γηα πξντφληα θαη ππεξεζίεο

Από ηνλ απμεκέλν πιεζσξηζκό ζηελ αλεπαξθή δήηεζε Πξηλ έλα ρξφλν, ην θπξηφηεξν πξφβιεκα πνπ αληηκεηψπηδαλ νη ζρεδηαζηέο ηεο νηθνλνκηθήο πνιηηηθήο ήηαλ πψο λα ζπγθξαηήζνπλ ηνλ πιεζσξηζκφ θαζψο νη ηηκέο ηνπ πεηξειαίνπ απμάλνληαλ. ήκεξα, κε ην μέζπαζκα ηεο ρξεκαηνπηζησηηθήο θξίζεο θαη ηελ αλεπαξθή πιένλ δήηεζε, θαινχληαη λα απαληήζνπλ ζε λέα εξσηήκαηα: κπνξεί λα εληζρπζεί ε δήηεζε κε ηα παξαδνζηαθά καθξννηθνλνκηθά εξγαιεία κείσζε επηηνθίσλ, κείσζε θνξνινγίαο; Δίλαη απηά αξθεηά; Οη ηξάπεδεο είλαη ν δηακεζνιαβεηήο κεηαμχ ησλ θεληξηθψλ ηξαπεδψλ θαη ηεο επξχηεξεο νηθνλνκίαο. ήκεξα απηφο ν δηακεζνιαβεηήο θαίλεηαη λα κελ ιεηηνπξγεί. Παξφιν πνπ νη θεληξηθέο ηξάπεδεο κείσζαλ ηα επηηφθηα ζεκαληηθά, νη ηξάπεδεο θαίλνληαη δηζηαθηηθέο θαη δελ πξάηηνπλ ην ίδην, αθήλνληαο έηζη ην δαλεηζκφ ζηα ίδηα επίπεδα θαη ρεηξνηεξεχνληαο αθφκα πεξηζζφηεξν ηελ θαηάζηαζε. Ίζσο, ηειηθά, ηε ζπγθεθξηκέλε πεξίνδν ρξεηαζηεί ε δηακφξθσζε λέσλ ηερληθψλ θαη κέζσλ γηα ηελ αλαδσπχξσζε ηεο δήηεζεο θαη ελ ζπλερεία ηεο νηθνλνκίαο ζην ζχλνιφ ηεο. Άξαγε πνηα ζα είλαη ε επφκελε θίλεζε; THE ECONOMIST, 30/10/2008

Η Ιαπσλία ζε δύζθνιε ζέζε Έλα παιηφ πξφβιεκα μαλαζηνηρεηψλεη ηελ Ιαπσλία. Ο δείθηεο ηηκψλ θαηαλαισηή παξνπζηάδεη πηψζε εδψ θαη κήλεο, αιιά ην θαινθαίξη ε πηψζε επηηαρχλζεθε δξακαηηθά. Σν επηέκβξε νη ηηκέο ήηαλ κεησκέλεο θαηά 2,2% ζε ζχγθξηζε κε έλα ρξφλν λσξίηεξα. Απηφ νθείιεηαη θπξίσο ζε δχν παξάγνληεο. Πξψηνλ, ιφγσ ηεο νηθνλνκηθήο θξίζεο πνπ ρηχπεζε ηηο νηθνλνκίεο παγθνζκίσο, νη εμαγσγέο ηεο Ιαπσλίαο κεηψζεθαλ απφηνκα, αθήλνληαο πιήζνο πξντφλησλ, (πνπ επξφθεηην λα εμαρζνχλ), ζηελ εζσηεξηθή αγνξά. Γεχηεξνο παξάγνληαο πξφθιεζεο ηνπ παξαηεξνχκελνπ απνπιεζσξηζκνχ είλαη ε γήξαλζε θαη ε κείσζε ηνπ πιεζπζκνχ ηεο ρψξαο. Έηζη νη παξαγσγνί αιιά θαη νη έκπνξνη, ζε κηα πξνζπάζεηα αχμεζεο ηεο δήηεζεο, ξίρλνπλ ηηο ηηκέο ησλ πξντφλησλ ηνπο. Η θπβέξλεζε ςάρλεη άκεζα ιχζε, ε νπνία φκσο δελ θαίλεηαη εχθνιε εμαηηίαο θπξίσο ηνπ πξνβιήκαηνο ηνπ πιεζπζκνχ. Γελ είλαη φκσο θαη αδχλαηε. THE ECONOMIST, 20/11/2009

Η ζπλαζξνηζηηθή πξνζθνξά (βξαρπρξόληα πεξίνδνο) Η θακπύιε ηεο ζπλαζξνηζηηθήο πξνζθνξάο δείρλεη ηηο πνζόηεηεο πξντόλησλ θαη ππεξεζηώλ πνπ πξνζθέξνληαη ζε κηα νηθνλνκία γηα θάζε επίπεδν ηηκώλ. Σε βξαρπρξόληα πεξίνδν, κηα αχμεζε ηνπ γεληθνχ επηπέδνπ ησλ ηηκψλ απφ P1 ζε Ρ2 έρεη σο απνηέιεζκα ηελ αχμεζε ησλ πνζνηήησλ πξντφλησλ θαη ππεξεζηψλ πνπ πξνζθέξνληαη ζε κηα νηθνλνκία απφ Τ1 ζε Τ2. Η ζπλαζξνηζηηθή θακπχιε πξνζθνξάο θαηά ηε βξαρπρξόληα πεξίνδν έρεη ζεηηθή θιίζε γηαηί: Οη επηρεηξήζεηο απμάλνπλ ηελ πξνζθεξφκελε πνζφηεηα πξντφλησλ-ππεξεζηψλ, φηαλ αληηιακβάλνληαη φηη απμάλεηαη ην γεληθφ επίπεδν ηηκψλ (ππφζεζε ησλ ιαλζαζκέλσλ αληηιήςεσλ Milton Friedman θαη Robert Lucas) Tε βξαρπρξφληα πεξίνδν νη νλνκαζηηθνί κηζζνί (W) είλαη άθακπηνη. Μηα άλνδνο ηνπ επηπέδνπ ησλ ηηκψλ (Ρ) έρεη σο απνηέιεζκα ηε κείσζε ησλ πξαγκαηηθψλ κηζζψλ (W/P), ηελ αχμεζε ηεο δήηεζεο εξγαζίαο, ηεο απαζρφιεζεο θαη ηνπ παξαγφκελνπ πξντφληνο (ππφζεζε ηεο αθακςίαο ησλ κηζζψλ- John Maynard Keynes) ε κηα κε πξνζδνθψκελε κείσζε ηνπ γεληθνχ επηπέδνπ ησλ ηηκψλ θάπνηεο επηρεηξήζεηο δελ πξνζαξκφδνπλ άκεζα ηηο ηηκέο ηνπο, κε απνηέιεζκα ηνλ πεξηνξηζκφ ησλ πσιήζεψλ ηνπο, γεγνλφο πνπ ηηο παξαθηλεί ζε κείσζε ηεο πνζφηεηαο πξντφλησλ θαη ππεξεζηψλ πνπ πξνζθέξνπλ (Νέα Κευλζηαλή ζεσξία αθακςίαο ησλ ηηκψλ)

Γηάγξακκα 8.6: Η ζπλαζξνηζηηθή πξνζθνξά (βξαρπρξόληα πεξίνδνο) Δπίπεδν Σηκψλ Ρ2 Ρ1 Y1 Y2 Πνζφηεηα πξντφληνο

Η ζπλαζξνηζηηθή πξνζθνξά (καθξνρξόληα πεξίνδνο) Σε καθξνρξόληα πεξίνδν, ε θακπχιε ηεο ζπλαζξνηζηηθήο πξνζθνξάο είλαη θάζεηε, ζηνλ άμνλα ησλ πνζνηήησλ ζην πξντφλ πιήξνπο απαζρφιεζεο. Απηφ ζπκβαίλεη γηαηί ηε καθξνρξφληα πεξίνδν νη νλνκαζηηθνί κηζζνί (W) είλαη εχθακπηνη, κε απνηέιεζκα λα κελ κεηαβάιινληαη νη πξαγκαηηθνί κηζζνί (W/P), εμαηηίαο κηαο αχμεζεο ηνπ επηπέδνπ ησλ ηηκψλ (Ρ). Γηάγξακκα 8.7: Η ζπλαζξνηζηηθή πξνζθνξά ηε καθξνρξόληα πεξίνδν Δπίπεδν ηηκψλ Ρ2 Ρ1 πλαζξνηζηηθή πξνζθνξά (AS) Τ1 Πνζφηεηα πξντφληνο

Μεηαηνπίζεηο ηεο καθξνρξόληαο θακπύιεο ζπλαζξνηζηηθήο πξνζθνξάο Όηαλ ε καθξνρξφληα θακπχιε ζπλαζξνηζηηθήο πξνζθνξάο κεηαηνπηζηεί πξνο ηα έμσ θαη δεμηά (απφ ηε ζέζε LAS1 ζηε ζέζε LAS2), ηφηε γηα θάζε επίπεδν ηηκψλ (Ρ1) απμάλεηαη ε πξνζθνξά πξντφλησλ θαη ππεξεζηψλ (απφ Τ1 ζε Τ2). Παξάγνληεο πνπ κπνξνύλ λα κεηαηνπίζνπλ πξνο ηα έμσ θαη δεμηά ηε καθξνρξόληα θακπύιε ζπλαζξνηζηηθήο πξνζθνξάο είλαη: βειηίσζε ηεο ηερλνινγίαο, θαζψο κε ηελ ίδηα πνζφηεηα παξαγσγηθψλ ζπληειεζηψλ παξάγεηαη κεγαιχηεξε πνζφηεηα πξντφλησλ-ππεξεζηψλ αχμεζε ηνπ εξγαηηθνχ δπλακηθνχ, είηε εμαηηίαο ηεο αχμεζεο ηνπ πιεζπζκνχ είηε ιφγσ ηεο εθαξκνγήο πνιηηηθψλ πνπ απμάλνπλ ηε ζπκκεηνρή ζε απηφ εθαξκνγή πνιηηηθψλ πνπ κεηψλνπλ ην θπζηθφ πνζνζηφ αλεξγίαο αχμεζε ηεο απνηακίεπζεο, ε νπνία νδεγεί ζε κεγαιχηεξν απφζεκα θεθαιαίνπ. Όηαλ ε καθξνρξφληα θακπχιε ζπλαζξνηζηηθήο πξνζθνξάο κεηαηνπηζηεί πξνο ηα κέζα θαη αξηζηεξά (απφ ηε ζέζε LAS1 ζηε ζέζε LAS3), ηφηε γηα θάζε επίπεδν ηηκψλ (Ρ1) κεηψλεηαη ε πξνζθνξά πξντφλησλ θαη ππεξεζηψλ (απφ Τ1 ζε Τ3). Παξάγνληεο πνπ κπνξνύλ λα κεηαηνπίζνπλ πξνο ηα κέζα θαη αξηζηεξά ηε καθξνρξόληα θακπύιε ζπλαζξνηζηηθήο πξνζθνξάο είλαη: κείσζε ηνπ εξγαηηθνχ δπλακηθνχ, είηε εμαηηίαο ηεο κείσζεο ηνπ πιεζπζκνχ είηε ιφγσ ηεο εθαξκνγήο πνιηηηθψλ πνπ πεξηνξίδνπλ ηε ζπκκεηνρή ζε απηφ εθαξκνγή πνιηηηθψλ πνπ απμάλνπλ ην θπζηθφ πνζνζηφ αλεξγίαο κείσζε ηνπ απνζέκαηνο ηνπ θεθαιαίνπ.

Γηάγξακκα 8.8: Μεηαηνπίζεηο ηεο καθξνρξόληαο θακπύιεο ζπλαζξνηζηηθήο πξνζθνξάο Δπίπεδν ηηκψλ LAS3 LAS1 LAS2 Ρ1 Τ3 Τ1 Τ2 Πνζφηεηα πξντφληνο

Η νηθνλνκία ζε «λέα επνρή» Λίγα ρξφληα πξηλ, ν Ννκπειίζηαο Robert Solow είρε παξαηεξήζεη πσο «κπνξείο λα δεηο ηα απνηειέζκαηα ηεο ρξήζεο ησλ Η/Τ παληνχ, εθηφο απφ ηνλ ηνκέα ηεο παξαγσγηθφηεηαο». Ωζηφζν, ηα πξάγκαηα θαίλεηαη λα αιιάδνπλ. Πξάγκαηη, ε νηθνλνκία εηζέξρεηαη ζε λέα επνρή. Η κεγέζπλζε απμήζεθε, ε παξαγσγηθφηεηα ην ίδην, ε αλεξγία εμαθαλίδεηαη, ελψ ν πιεζσξηζκφο είλαη αλχπαξθηνο. Σειηθά, ήηαλ ζέκα ρξφλνπ γηα λα θηάζνπλ ηα ζαπκαηνπξγά απνηειέζκαηα ηεο ηερλνινγηθήο επαλάζηαζεο θαη ζηελ νηθνλνκία. Σα ηειεπηαία δπν ρξφληα ε Ακεξηθή αχμεζε θαηαθφξπθα ηελ πνζφηεηα πξντφλησλ θαη ππεξεζηψλ πνπ παξάγνληαη απφ δεδνκέλε πνζφηεηα παξαγσγηθψλ ζπληειεζηψλ θαη κάιηζηα γξεγνξφηεξα απφ πνηέ. Η Wall Street θαίλεηαη πεπεηζκέλε πσο πξφθεηηαη γηα ζαχκα (κηαο θαη ηίπνηα άιιν δε δηθαηνινγεί απηά ηα απίζηεπηα απνηειέζκαηα). Η αλεξγία ζπλερίδεη λα κεηψλεηαη ρσξίο σζηφζν λα επεξεάδεη ηνλ πιεζσξηζκφ θαη, έηζη, ε πξαγκαηηθφηεηα ηεο «λέαο νηθνλνκηθήο επνρήο» θαληάδεη πην πηζηεπηή απφ πνηέ! Όια απηά πξνθχπηνπλ απφ ηε ρξήζε ησλ ηερλνινγηθψλ θαηλνηνκηψλ. Οη ακεξηθαληθέο εηαηξείεο ηε δεθαεηία ηνπ 90 αχμεζαλ ηηο επελδχζεηο ηνπο ζηνλ ηνκέα ησλ ηερλνινγηψλ, ελψ νη ππφινηπεο επελδχζεηο παξέκεηλαλ ζηαζεξέο. Ωο απνηέιεζκα, ν ηερλνινγηθφο ηνκέαο εθηηλάρζεθε, ζπκβάιινληαο θαηά 35% ζηελ νηθνλνκηθή κεγέζπλζε ηεο ρψξαο. THE ECONOMIST, 22/06/1999

Ιζνξξνπία ζηε καθξνρξόληα πεξίνδν Η καθξνρξφληα ηζνξξνπία ηεο νηθνλνκίαο επηηπγράλεηαη ζην ζεκείν Α, φπνπ ε θακπχιε ηεο ζπλαζξνηζηηθήο δήηεζεο (AD) ηέκλεηαη κε ηε βξαρπρξφληα θαη ηε καθξνρξφληα θακπχιε ζπλαζξνηζηηθήο πξνζθνξάο (AS θαη LAS αληίζηνηρα). ε απηφ ην ζεκείν παξάγεηαη ην πξντφλ πιήξνπο απαζρφιεζεο (Τ1) θαη ζην επίπεδν ηηκψλ Ρ1 ε πξνζθεξφκελε πνζφηεηα ηζνχηαη κε ηε δεηνχκελε. Γηάγξακκα 8.9: Η νηθνλνκία ζε ηζνξξνπία Δπίπεδν ηηκψλ Μαθξνρξόληα θακπύιε ζπλαζξνηζηηθήο πξνζθνξάο (LAS) Βξαρπρξφληα θακπχιε ζπλαζξνηζηηθήο δήηεζεο (AD) Βξαρπρξφληα θακπχιε ζπλαζξνηζηηθήο πξνζθνξάο (AS) Πνζφηεηα πξντφληνο

Μείσζε ηεο ζπλαζξνηζηηθήο δήηεζεο Αο ππνζέζνπκε φηη κηα νηθνλνκία βξίζθεηαη ζε καθξνρξφληα ηζνξξνπία (ζεκείν Α δηαγξάκκαηνο 8.10) Μηα κείσζε ηεο ζπλαζξνηζηηθήο δήηεζεο (AD) γηα πξντφληα θαη ππεξεζίεο, εμαηηίαο, γηα παξάδεηγκα, κηαο θξίζεο ζην ρξεκαηνπηζησηηθφ ζχζηεκα, ζα έρεη σο απνηέιεζκα ηε κεηαηφπηζε ηεο θακπχιεο πξνο ηα κέζα θαη αξηζηεξά (απφ ηε ζέζε AD1 ζηε ζέζε ΑD2), κε λέν ζεκείν ηζνξξνπίαο ην Β, ην νπνίν αληηζηνηρεί ζε ρακειφηεξν επίπεδν ηηκψλ (Ρ2) θαη πξντφληνο (Τ2) βξαρπρξφληαο ηζνξξνπίαο. Δπηπιένλ, ε πηψζε ηεο δήηεζεο θαη ηνπ παξαγφκελνπ πξντφληνο ζα πξνθαιέζνπλ κείσζε ηεο απαζρφιεζεο θαη αχμεζε ηεο αλεξγίαο. Η αχμεζε ηεο αλεξγίαο, βξαρπρξφληα, νθείιεηαη θαη ζηελ αθακςία ησλ νλνκαζηηθψλ κηζζψλ (W). Η κείσζε ηνπ επηπέδνπ ησλ ηηκψλ (Ρ) ζα πξνθαιέζεη αχμεζε ησλ πξαγκαηηθψλ κηζζψλ (W/P) θαη κείσζε ηεο δήηεζεο εξγαζίαο. Μαθξνρξφληα, πνπ νη πξνζδνθίεο, νη ηηκέο θαη νη κηζζνί πξνζαξκφδνληαη, ζα κεηαηνπηζηεί πξνο ηα έμσ θαη δεμηά ε βξαρπρξφληα θακπχιε ζπλαζξνηζηηθήο πξνζθνξάο (απφ ηε ζέζε ΑS1 ζηε ζέζε AS2), κε απνηέιεζκα ε νηθνλνκία λα πξνζεγγίζεη έλα λέν ζεκείν καθξνρξφληαο ηζνξξνπίαο (Γ), ζην νπνίν παξάγεηαη ην ίδην πξντφλ (Τ1) θαη ην επίπεδν ησλ ηηκψλ είλαη κηθξφηεξν (κεηψζεθε απφ Ρ1 ζε Ρ3), ζε ζρέζε κε ην αξρηθφ ζεκείν ηζνξξνπίαο (Α).

Γηάγξακκα 8.10: Μείσζε ηεο ζπλαζξνηζηηθήο δήηεζεο 1. Μηα κείσζε ηεο ζπλαζξνηζηηθήο δήηεζεο Δπίπεδν ηηκψλ Ρ1 Ρ2 Ρ3 AD2 LAS AD1 Α B Γ AS1 AS2 3. ηαδηαθά, ε βξαρπρξφληα θακπχιε ζπλαζξνηζηηθήο πξνζθνξάο κεηαηνπίδεηαη πξνο ηα έμσ θαη δεμηά 4. Μαθξνρξφληα, ε παξαγσγή ζα επηζηξέςεη ζην επίπεδν ηεο πιήξνπο απαζρφιεζεο 2 πξνθαιεί κείσζε ηεο παξαγσγήο, ηε βξαρπρξφληα Y2 Y1 Πνζφηεηα πξντφληνο πεξίνδν.

Μείσζε παξαγσγήο! Μείσζε παξαγσγήο ζην εξγνζηάζην ηεο Αινπκίληνλ ηεο Διιάδαο κε δηαθνπή ηεο παξαγσγήο ζην εξγνζηάζην ηεο ζπγαηξηθήο Sometra ζηε Ρνπκαλία, δξνκνινγεί ν Μπηηιελαίνο. Η θαηξαθχια ησλ ηηκψλ ηνπ κνιχβδνπ θαη ηνπ ςεπδαξγχξνπ, πνπ θπξίσο επεμεξγάδεηαη ε ζπγθεθξηκέλε εηαηξεία, θαζηζηά ηδηαίηεξα δεκηνγφλα, ηειηθά, ηε δξαζηεξηφηεηά ηεο. ε φηη αθνξά ηελ Αινπκίληνλ ηεο Διιάδαο, ν φκηινο έρεη κεηψζεη ηελ παξαγσγή θαη παξαθνινπζεί ηελ εμέιημε ηεο δήηεζεο πξνθεηκέλνπ λα απνθαζίζεη αλ ππάξρεη αλάγθε γηα λέεο πεξηθνπέο θαη απνιχζεηο. ΔΛΔΤΘΔΡΟΣΤΠΙΑ, 25/01/2009

Μείσζε ηεο ζπλαζξνηζηηθήο πξνζθνξάο Αο ππνζέζνπκε φηη κηα νηθνλνκία βξίζθεηαη ζε καθξνρξφληα ηζνξξνπία (ζεκείν Α δηαγξάκκαηνο 8.11) Μηα κείσζε ηεο ζπλαζξνηζηηθήο πξνζθνξάο (AS) γηα πξντφληα θαη ππεξεζίεο, εμαηηίαο, γηα παξάδεηγκα, ηεο αχμεζεο ηεο ηηκήο ηνπ πεηξειαίνπ, ζα έρεη σο απνηέιεζκα ηε κεηαηφπηζε ηεο θακπχιεο πξνο ηα κέζα θαη αξηζηεξά (απφ ηε ζέζε AS1 ζηελ ΑS2), κε λέν ζεκείν βξαρπρξφληαο ηζνξξνπίαο ην Β, ην νπνίν αληηζηνηρεί ζε πςειφηεξν επίπεδν ηηκψλ (Ρ2) θαη ρακειφηεξν επίπεδν πξντφληνο (Τ2). Δπηπιένλ, ε πηψζε ηεο ζπλαζξνηζηηθήο πξνζθνξάο ζα πξνθαιέζεη κείσζε ηεο απαζρφιεζεο θαη αχμεζε ηεο αλεξγίαο, ε νπνία δεκηνπξγεί πηέζεηο ζηνπο κηζζνχο. Μαθξνρξφληα, πνπ νη πξνζδνθίεο, νη ηηκέο θαη νη κηζζνί πξνζαξκφδνληαη, ε βξαρπρξφληα θακπχιε ζπλαζξνηζηηθήο πξνζθνξάο ζα κεηαηνπηζηεί πξνο ηα έμσ θαη δεμηά (απφ ηε ζέζε ΑS2 ζηελ AS1) θαη ζα επαλέιζεη ζηελ αξρηθή ηεο ζέζε, κε απνηέιεζκα ε νηθνλνκία λα πξνζεγγίζεη ην αξρηθφ ζεκείν καθξνρξφληαο ηζνξξνπίαο (Α). Απηφ ζα ζπκβεί γηαηί ε αχμεζε ηεο αλεξγίαο ζα πξνθαιέζεη κείσζε ησλ κηζζψλ θαη αχμεζε ηνπ παξαγφκελνπ πξντφληνο.

Γηάγξακκα 8.11:Μείσζε ηεο ζπλαζξνηζηηθήο πξνζθνξάο Δπίπεδν ηηκψλ LAS 4. Μαθξνρξφληα, ε παξαγσγή ζα επηζηξέςεη ζην επίπεδν πιήξνπο απαζρφιεζεο. AD1 AS2 1. Μηα κείσζε ηεο βξαρπρξφληαο ζπλαζξνηζηηθήο πξνζθνξάο 3 θαη αχμεζε ηνπ επηπέδνπ ησλ ηηκψλ. P2 P1 B A AS1 2 πξνθαιεί κείσζε ηεο παξαγσγήο Y2 Y1 Πνζφηεηα πξντφληνο

Κξίζε δεκόζηνπ ρξένπο θαη καθξννηθνλνκηθέο δηαθπκάλζεηο Η θξίζε δεκφζηνπ ρξένπο αλαθέξεηαη ζηελ πεξίπησζε εθείλε θαηά ηελ νπνία ε θπβέξλεζε κίαο ρψξαο δελ κπνξεί λα αλαρξεκαηνδνηήζεη ην ρξένο ηεο. Απηφ ζπκβαίλεη φηαλ ην θφζηνο θπβεξλεηηθνχ δαλεηζκνχ, ην επηηφθην, δειαδή, κε ην νπνίν δαλείδεηαη ε θπβέξλεζε, έρεη απμεζεί ηφζν πνιχ, ψζηε νη επελδπηέο (νη αγνξαζηέο ησλ νκνιφγσλ) ζεσξνχλ πσο ε θπβέξλεζε δελ ζα είλαη ζε ζέζε λα απνπιεξψζεη ηα νκφινγα πνπ εθδίδεη. Η εδξαίσζε απηήο ηεο αληίιεςεο κεηαθξάδεηαη ζε αχμεζε ηνπ επηηνθίνπ θπβεξλεηηθνχ δαλεηζκνχ, πξνθεηκέλνπ νη επελδπηέο λα αληηζηαζκίζνπλ ηνλ απμεκέλν θίλδπλν πνπ αληηκεησπίδνπλ απφ ηελ πηζαλφηεηα ε θπβέξλεζε λα αζεηήζεη ηηο ππνρξεψζεηο ηεο. Η θξίζε δεκφζηνπ ρξένπο πξνθχπηεη, ζπλήζσο, χζηεξα απφ κία καθξά πεξίνδν ζπζζψξεπζεο δεκνζηνλνκηθψλ ειιεηκκάησλ θαη ππνηνληθνχ ξπζκνχ νηθνλνκηθήο κεγέζπλζεο, θαη νδεγεί ζε αχμεζε ηνπ ιφγνπ δεκφζηνπ ρξένπο πξνο ΑΔΠ. Όηαλ μεζπά κία θξίζε δεκόζηνπ ρξένπο, ην απνηέιεζκα είλαη ε ύθεζε θαη ε αύμεζε ηεο αλεξγίαο. Απηό ζπκβαίλεη κέζα από δύν θπξίσο θαλάιηα: Γεκνζηνλνκηθή ιηηφηεηα (αχμεζε ηεο θνξνινγίαο θαη κείσζε ησλ δεκνζίσλ δαπαλψλ) πξνθεηκέλνπ λα βειηησζεί ην δεκνζηνλνκηθφ ηζνδχγην Αξλεηηθή επίδξαζε ζην ηξαπεδηθφ ζχζηεκα κέζσ κείσζεο ηεο αμίαο ησλ θπβεξλεηηθψλ νκνιφγσλ πνπ δηαζέηνπλ νη ηξάπεδεο ζην ελεξγεηηθφ ηνπο. Καη ζηηο δχν πεξηπηψζεηο, ε ηειηθή επίδξαζε είλαη ε κείσζε ηεο ζπλνιηθήο δήηεζεο (κεηαηφπηζε ηεο θακπχιεο δήηεζεο πξνο ηα θάησ θαη αξηζηεξά), ε χθεζε θαη ε αχμεζε ηεο αλεξγίαο.

Υξεκαηνπηζησηηθέο θξίζεηο θαη νηθνλνκηθέο δηαθπκάλζεηο Οη ρξεκαηνπηζησηηθέο θξίζεηο ιακβάλνπλ ρψξα, φηαλ νη δαλεηζηέο κηαο νηθνλνκίαο αίξνπλ ηελ εκπηζηνζχλε ηνπο ζην ρξεκαηνπηζησηηθφ ζχζηεκα θαη πξνβαίλνπλ ζε καδηθή ξεπζηνπνίεζε ησλ ηνθνθφξσλ πεξηνπζηαθψλ ηνπο ζηνηρείσλ. Η ρξνληθή αλαληηζηνηρία κεηαμχ βξαρππξφζεζκσλ, άκεζα ξεπζηνπνηήζηκσλ, ππνρξεψζεσλ θαη πεξηνπζηαθψλ ζηνηρείσλ καθξνρξφληαο ξεπζηνπνίεζεο ζηνπο ηζνινγηζκνχο ηνπ ρξεκαηνπηζησηηθψλ ηδξπκάησλ, ζεκειηψλεηαη ζηελ εκπηζηνζχλε (πίζηε). Η θξίζε ζπλεπάγεηαη αδπλακία απφ ηελ πιεπξά ηνπο λα αληαπνθξηζνχλ ζηηο καδηθέο ξεπζηνπνηήζεηο. Κνηλφ ζηνηρείν ζε φινπο ηνπο ηχπνπο ρξεκαηνπηζησηηθψλ θξίζεσλ, είλαη ν θινληζκφο ηεο εκπηζηνζχλεο έλαληη ηνπ ρξεκαηνπηζησηηθνχ ζπζηήκαηνο, ιφγσ ζπζζψξεπζεο κε δηαηεξήζηκσλ αληζνξξνπηψλ (π.ρ. ππεξβάιισλ δαλεηζκφο ζε κε αμηφρξενπο νθεηιέηεο). πλέπεηεο ησλ ρξεκαηνπηζησηηθώλ θξίζεσλ Οη ρξεκαηνπηζησηηθέο θξίζεηο ζπλνδεχνληαη απφ πηζησηηθή ζπξξίθλσζε, κείσζε ηεο αμίαο ησλ πεξηνπζηαθψλ ζηνηρείσλ, κείσζε ηνπ δηαηξαπεδηθνχ δαλεηζκνχ, επηβάξπλζε ησλ ηζνινγηζκψλ γηα επηρεηξήζεηο, λνηθνθπξηά θαη θπβέξλεζε θαη κεγάιεο θιίκαθαο δηαζσζηηθέο παξεκβάζεηο απφ ηηο θπβεξλήζεηο. Οη εμειίμεηο απηέο δηνρεηεχνληαη ζηελ πξαγκαηηθή νηθνλνκία κέζα απφ ηα εμήο θπξίσο θαλάιηα: Μείσζε ηεο επέλδπζεο ιφγσ δπζιεηηνπξγίαο ηνπ ρξεκαηνπηζησηηθνχ ζπζηήκαηνο θαη αχμεζεο ηνπ θφζηνπο ρξεκαηνδφηεζεο Μείσζε ηεο θαηαλάισζεο, ιφγσ επηβάξπλζεο ησλ ηζνινγηζκψλ ησλ λνηθνθπξηψλ Δπηδείλσζε ηνπ δεκνζηνλνκηθνχ ηζνδπγίνπ, ιφγσ ηνπ θφζηνπο ηεο δηαζσζηηθήο παξέκβαζεο, ηεο κείσζεο ησλ θνξνινγηθψλ εζφδσλ θαη ηεο αχμεζεο ησλ δεκνζίσλ δαπαλψλ πνπ ζρεηίδνληαη κε ηελ χθεζε. Τν ηειηθφ απνηέιεζκα είλαη ε κείσζε ηεο ζπλνιηθήο δήηεζεο, ε παξαηεηακέλε χθεζε θαη ε αχμεζε ηεο αλεξγίαο.

Δμσγελείο λνκηζκαηηθέο δηαηαξαρέο Οη λνκηζκαηηθέο δηαηαξαρέο πξνθχπηνπλ, φηαλ νη απνθάζεηο ηεο Κεληξηθήο Σξάπεδαο κίαο ρψξαο πεξί ηελ λνκηζκαηηθή πνιηηηθή, πξνθαινχλ κεηαβνιέο ζηελ λνκηζκαηηθή πνιηηηθή κίαο άιιεο ρψξαο. Πξφθεηηαη, ζπλεπψο, γηα εμσγελείο λνκηζκαηηθέο δηαηαξαρέο, νη νπνίεο αλάγνληαη ζηελ χπαξμε πςεινχ βαζκνχ αιιειεμάξηεζεο κεηαμχ ησλ νηθνλνκηψλ θαη ηελ ρσξίο πεξηνξηζκνχο δηαζπλνξηαθή θίλεζε ησλ θεθαιαίσλ. Δηδηθόηεξα: Μία απφθαζε γηα αχμεζε ηνπ επηηνθίνπ ζηελ ρψξα Α, ζα πξνθαιέζεη εηζξνή δαλεηαθψλ θεθαιαίσλ απφ ηελ ρψξα Β, εθφζνλ ην επηηφθην ζηελ πξψηε είλαη, πιένλ πςειφηεξν. Η κείσζε ηεο πξνζθνξάο δαλεηαθψλ θεθαιαίσλ ζηελ ρψξα Β, ζα επηθέξεη αχμεζε ηνπ επηηνθίνπ θαη θαη επέθηαζε, κείσζε ηεο επέλδπζεο. Η πξνζθνξά ρξήκαηνο ζηελ ρψξα Β έρεη κεησζεί ιφγσ ηεο απφθαζεο ηεο ρψξαο Α λα απμήζεη ην επηηφθην. Η κείσζε ηεο επέλδπζεο ζπλεπάγεηαη κείσζε ηεο ζπλνιηθήο δήηεζεο, χθεζε θαη αχμεζε ηεο αλεξγίαο. Αληίζεηα, αλ ε ρψξα Α πξνβεί ζε κείσζε ηνπ επηηνθίνπ, ηφηε ζα πξνθχςεη εθξνή θεθαιαίσλ απφ ηελ ρψξα Α πξνο ηελ ρψξα Β. Η αχμεζε ηεο πξνζθνξάο δαλεηαθψλ θεθαιαίσλ ζα κεηψζεη ην επηηφθην ζηελ ρψξα Β θαη ζα απμήζεη ηελ επέλδπζε. Η πξνζθνξά ρξήκαηνο ζα απμεζεί ιφγσ ηεο απφθαζεο ηεο ρψξαο Α λα κεηψζεη ην επηηφθην. Η αχμεζε ηεο επέλδπζεο ζα νδεγήζεη ζε αχμεζε ηεο δήηεζεο θαη ηνπ ζπλνιηθνχ πξντφληνο θαη ζε κείσζε ηεο αλεξγίαο.

Γηαηαξαρέο ζηελ παξαγσγηθόηεηα Οη δηαηαξαρέο ζηελ παξαγσγηθφηεηα απνηεινχλ δηαηαξαρέο πνπ επεξεάδνπλ ηελ πιεπξά ηεο ζπλνιηθήο πξνζθνξάο. Η κεηαβνιή ζηελ παξαγσγηθφηεηα αθνξά νπζηαζηηθά ζε κεηαβνιή ζηελ ηερλνινγία παξαγσγήο. Όηαλ ε παξαγσγηθφηεηα βειηηψλεηαη, ε ίδηα πνζφηεηα παξαγφκελνπ πξντφληνο κπνξεί λα παξαρζεί κε κηθξφηεξεο πνζφηεηεο ησλ παξαγσγηθψλ ζπληειεζηψλ. Απνηέιεζκα απηνχ είλαη ε κείσζε ηνπ θφζηνπο παξαγσγήο θαη ε αχμεζε ηεο ζπλνιηθήο πξνζθνξάο γηα δεδνκέλν επίπεδν ηηκψλ. Σν ζπλνιηθφ πξντφλ ηζνξξνπίαο απμάλεηαη θαη ην επίπεδν ηηκψλ κεηψλεηαη. Όηαλ, αληίζεηα, ε ηερλνινγία παξαγσγήο επηδεηλψλεηαη, ε παξαγσγή ηεο ίδηαο πνζφηεηαο πξντφληνο, απαηηεί κεγαιχηεξεο πνζφηεηεο ησλ παξαγσγηθψλ ζπληειεζηψλ. Σν θφζηνο παξαγσγήο απμάλεηαη θαη, γηα δεδνκέλν επίπεδν ηηκψλ, ε ζπλνιηθή πξνζθνξά κεηψλεηαη. Σν ζπλνιηθφ πξντφλ ηζνξξνπίαο κεηψλεηαη θαη ην επίπεδν ηηκψλ απμάλεηαη, θαζψο νη επηρεηξήζεηο κεηαθπιίνπλ ηελ αχμεζε ηνπ θφζηνπο παξαγσγήο ζηνπο θαηαλαισηέο.

Η θακπύιε Phillips Η θακπχιε Phillips πξνθχπηεη απφ ηελ εκπεηξηθή αξλεηηθή ζπζρέηηζε κεηαμχ ηνπ ξπζκνχ αχμεζεο ησλ νλνκαζηηθψλ κηζζψλ θαη ηνπ πνζνζηνχ αλεξγίαο θαη εμειίρζεθε ζε αξλεηηθή ζρέζε κεηαμχ ηνπ ξπζκνχ πιεζσξηζκνχ θαη ηνπ πνζνζηνχ αλεξγίαο. Γειαδή, όζν πςειόηεξνο (ρακειόηεξνο) είλαη ν ξπζκόο πιεζσξηζκνύ, ηόζν ρακειόηεξν (πςειόηεξν) είλαη ην πνζνζηό αλεξγίαο. Μηα αχμεζε ηεο ζπλαζξνηζηηθήο δήηεζεο θαη ηνπ παξαγφκελνπ πξντφληνο νδεγνχλ ζε αχμεζε ηνπ επηπέδνπ ησλ ηηκψλ, ελψ ζχκθσλα κε ην Νφκν ηνπ Okun κεηψλεηαη ην πνζνζηφ αλεξγίαο. Δπηπιένλ, φηαλ ην πνζνζηφ αλεξγίαο είλαη ρακειφ απμάλεηαη ε ηζρχο ησλ εξγαηηθψλ ζπλδηθάησλ, κε απνηέιεζκα λα δηεθδηθνχλ πςειφηεξεο κηζζνινγηθέο απμήζεηο Γηάγξακκα 8.12: Η θακπύιε Phillips ηε βξαρπρξόληα πεξίνδν Ρπζκφο πιεζσξηζκνχ (π) π2 π1 U2 U1 Πνζνζηφ αλεξγίαο (u)

Πιεζσξηζκόο vs. αλεξγία ζε Δπξώπε θαη ΗΠΑ ηηο λεφηεξεο πξνβιέςεηο πνπ έδσζε ρζεο ζηε δεκνζηφηεηα, ν ΟΟΑ βιέπεη ηνλ ήδε ρακειφ πιεζσξηζκφ λα δέρεηαη πεξαηηέξσ πησηηθέο πηέζεηο κέρξη ηα κέζα ηνπ 2010. Ωο απνηέιεζκα, γηα ηηο 30 ρψξεο κέιε ηνπ, ν νξγαληζκφο πξνβιέπεη φηη ε αλεξγία ζα θηλεζεί ζε αθφκε πςειφηεξα επίπεδα. Απφ ην 8,2% θέηνο ζα «ρηππήζεη» ην 9% ην 2010 θαη ζα ππνρσξήζεη θαηά 0,2%, θηάλνληαο ην 8,8% ην 2011. Κάηη πνπ ζεκαίλεη φηη ε αλάπηπμε πνπ ζα ζεκεησζεί ηελ επφκελε δηεηία δελ ζα είλαη αξθεηά ηζρπξή γηα λα ζηεξίμεη κηα ζνβαξή άλνδν ηεο απαζρφιεζεο. Δηδηθά ζηηο ΗΠΑ, ε αλεξγία ζα ζπλερίζεη λα απμάλεηαη θαη ζα πξνζεγγίζεη ην αλψηαην επίπεδφ ηεο ζ απηφλ ηνλ θχθιν ζηα κέζα ηνπ 2010, ελψ, αθφκε ρεηξφηεξα, ζηελ επξσδψλε ε αλεξγία ζα ζπλερίζεη λα απμάλεηαη σο ηα κέζα ηνπ 2011. ΔΛΔΤΘΔΡΟΣΤΠΙΑ, 20/11/2009

Πίλαθαο 8.4: Η εμέιημε ηνπ πιεζσξηζκνύ θαη ηεο αλεξγίαο ζην ΗΒ 2013 2012 2011 2010 2009 2008 2005 2000 1995 1990 1985 1980 Πνζνζηό αλεξγίαο Ρπζκόο πιεζσξηζκνύ 5,7 11,3 6,9 8,6 5,5 4,7 5,3 7,7 7,8 7,9 7,9 7,7 18 6,1 7 2,6 0,8 2,1 3,6 2,2 3,3 4,5 2,8 2,6 Πεγή: OECD

Πιεζσξηζκόο Γηάγξακκα 8.13: Η θακπύιε Phillips ζην ΗΒ (1980-2013) 20 18 1980 16 14 12 10 8 ΗΒ 6 1989 4 2 2013 1997 1995 1987 0 0 2 4 6 8 10 12 14 Πεγή: OECD Αλεξγία

Πίλαθαο 8.5: Η εμέιημε ηνπ πιεζσξηζκνύ θαη ηεο αλεξγίαο ζηελ Ιξιαλδία 2013 2012 2011 2010 2009 2008 2005 2000 1995 1990 1985 1980 Πνζνζηό αλεξγίαο 18,2 5,5 3,3 2,5 5,6 2,4 4,1-4,5-0,9 2,6 1,7 0,5 Ρπζκόο πιεζσξηζκνύ 7,4 16,7 13 12,2 4,6 4,8 5,8 12,3 13,9 14,6 15 7,4 Πεγή: OECD

Πιεζσξηζκόο Γηάγξακκα 8.14: Η θακπύιε Phillips ζηελ Ιξιαλδία (1980-2013) 25 20 1980 15 10 5 Ιξιαλδία 0 1999 1998 2013-5 2009-10 0 2 4 6 8 Αλεξγία 10 12 14 16 18 Πεγή: OECD

Πίλαθαο 8.4: Η εμέιημε ηνπ πιεζσξηζκνύ θαη ηεο αλεξγίαο ζηελ Διιάδα 2013 2012 2011 2010 2009 2008 2005 2000 1995 1990 1985 1980 Πνζνζηό αλεξγίαο Ρπζκόο πιεζσξηζκνύ 2,8 7,8 7 10 11,2 9,6 7,2 8,9 11,8 16,3 23,6 27,3 24,7 19,3 20,4 8,9 3,2 3,5 4,2 1,2 4,7 3,3 1,5-0,9 Πεγή: OECD

Πιεζσξηζκόο Γηάγξακκα 8.14: Η θακπύιε Phillips ζηελ Διιάδα (1980-2013) 30 25 20 1980 1986 15 1993 10 Διιάδα 5 2008 0 2013-5 0 5 10 Αλεξγία 15 20 25 30 Πεγή: ΟΟΑ

Μεηαηόπηζε ηεο θακπύιεο Phillips Η θακπχιε Phillips κπνξεί λα κεηαηνπηζηεί πξνο ηα πάλσ θαη δεμηά, εμαηηίαο ηεο κεηαβνιήο ησλ πιεζσξηζηηθψλ πξνζδνθηψλ. Αλ απμεζνχλ νη πιεζσξηζηηθέο πξνζδνθίεο, ηφηε ζε θάζε πνζνζηφ αλεξγίαο αληηζηνηρεί πςειφηεξνο ξπζκφο πιεζσξηζκνχ. Γηάγξακκα 8.15: Η θακπύιε Phillips κε αύμεζε ησλ πιεζσξηζηηθώλ πξνζδνθηώλ Η θακπχιε Phillips κπνξεί λα κεηαηνπηζηεί πξνο ηα πάλσ θαη δεμηά εμαηηίαο ηεο αχμεζεο ηνπ θπζηθνχ πνζνζηνχ αλεξγίαο. Αλ απμεζεί ην θπζηθφ πνζνζηφ αλεξγίαο, ηφηε γηα θάζε επίπεδν πιεζσξηζκνχ ζα αληηζηνηρεί πςειφηεξν πνζνζηφ αλεξγίαο. Γηάγξακκα 8.16: Η αύμεζε ηνπ θπζηθνύ πνζνζηνύ αλεξγίαο θαη ε θακπύιε Phillips Ρπζκφο πιεζσξηζκνχ (π) π2 π1 Ρπζκφο πιεζσξηζκνχ Phillips 2 (π) Phillips 1 Phillips 2 Phillips 1 π1 U1 Πνζνζηφ U1 U2 αλεξγίαο (u) Πνζνζηφ αλεξγίαο (u)

Η καθξνρξόληα θακπύιε Phillips Αο ππνζέζνπκε φηη ε νηθνλνκία βξίζθεηαη ζην ζεκείν Α, ζην νπνίν αληηζηνηρεί θπζηθφ πνζνζηφ αλεξγίαο Un θαη ξπζκφο πιεζσξηζκνχ π1. Αλ απμεζεί ε ζπλαζξνηζηηθή δήηεζε θαη ην παξαγφκελν πξντφλ, ην πνζνζηφ αλεξγίαο ζα κεησζεί ζε U1, ελψ ν ξπζκφο πιεζσξηζκνχ ζα είλαη πςειφηεξνο (π2). Οη εξγαδφκελνη ζα δηεθδηθήζνπλ αχμεζε ησλ νλνκαζηηθψλ κηζζψλ (W) πξνθεηκέλνπ λα δηαηεξήζνπλ ζηαζεξνχο ηνπο πξαγκαηηθνχο κηζζνχο (W/P) ηνπο. Η αχμεζε ησλ κηζζψλ ζα πξνθαιέζεη κείσζε ηεο δήηεζεο εξγαζίαο θαη ην πνζνζηφ αλεξγίαο ζα επαλέιζεη ζην αξρηθφ ηνπ επίπεδν (Un), φκσο ν ξπζκφο πιεζσξηζκνχ ζα είλαη, πιένλ, πςειφηεξνο. Γηάγξακκα 8.17: Η καθξνρξόληα θακπύιε Phillips Ρπζκφο πιεζσξηζκνχ π2 B Μαθξνρξόληα θακπύιε Phillips Γ π1 A U1 Un Πνζνζηφ αλεξγίαο

Η νηθνλνκία ζε ηζνξξνπία ηε καθξνρξόληα πεξίνδν Αο ππνζέζνπκε φηη ε νηθνλνκία βξίζθεηαη ζε ηζνξξνπία, φπνπ παξάγεηαη πξντφλ Τn, ην επίπεδν ηηκψλ είλαη Ρ1 θαη ε αλεξγία αλέξρεηαη ζην θπζηθφ πνζνζηφ ηεο Un (ζεκεία Α θαη Α ηνπ δηαγξάκκαηνο 8.18). Έζησ φηη απμάλεηαη ε δήηεζε ηεο νηθνλνκίαο, κε απνηέιεζκα ηε κεηαηφπηζε ηεο θακπχιεο ζπλαζξνηζηηθήο δήηεζεο πξνο ηα πάλσ θαη δεμηά, απφ ηε ζέζε AD1 ζηε ζέζε AD2. Η νηθνλνκία πξνζεγγίδεη, πξνζσξηλά, έλα λέν ζεκείν ηζνξξνπίαο (Β), ζην νπνίν αληηζηνηρεί κεγαιχηεξν πξντφλ (Τ1) θαη πςειφηεξν επίπεδν ηηκψλ (Ρ2). Η αχμεζε ηνπ παξαγφκελνπ πξντφληνο νδεγεί ζε κεγαιχηεξε δήηεζε εξγαζίαο, κε απνηέιεζκα ηε κείσζε ηνπ πνζνζηνχ αλεξγίαο απφ Un ζε U1. Βξαρπρξόληα, ε άλνδνο ηνπ επηπέδνπ ησλ ηηκψλ απφ Ρ1 ζε Ρ2 κείσζε ηνπο πξαγκαηηθνχο κηζζνχο ησλ εξγαδνκέλσλ (W/P), θαζψο νη νλνκαζηηθνί κηζζνί (W) παξέκεηλαλ ακεηάβιεηνη. Παξάιιεια, φκσο, ε κείσζε ησλ πξαγκαηηθψλ κηζζψλ πεξηφξηζε θαη ην πνζνζηφ αλεξγίαο (απφ Un ζε U1). Μαθξνρξόληα, νη εξγαδφκελνη ζα δηεθδηθήζνπλ αχμεζε ησλ νλνκαζηηθψλ κηζζψλ (W), πξνθεηκέλνπ λα δηαηεξήζνπλ ζηαζεξνχο ηνπο πξαγκαηηθνχο κηζζνχο (W/P) ηνπο. Η άλνδνο ησλ νλνκαζηηθψλ κηζζψλ, ε νπνία ζα επαλαθέξεη ηνπο πξαγκαηηθνχο ζην αξρηθφ ηνπο επίπεδν, έρεη σο απνηέιεζκα: α) ηε κείσζε ηεο πξνζθνξάο πξντφλησλ θαη ππεξεζηψλ, κεηαηνπίδνληαο πξνο ηα πάλσ θαη αξηζηεξά ηελ θακπχιε βξαρπρξφληαο ζπλαζξνηζηηθήο πξνζθνξάο (απφ ηε ζέζε AS1 ζηε ζέζε AS2) θαη β) ηε κεηαηφπηζε ηεο βξαρπρξφληαο θακπχιεο Phillips πξνο ηα πάλσ θαη δεμηά (απφ ηε ζέζε Phillips 1 ζηε ζέζε Phillips 2). Η νηθνλνκία ζα πξνζεγγίζεη λέα ζεκεία καθξνρξφληαο ηζνξξνπίαο (Γ θαη Γ ), ζηα νπνία ην παξαγφκελν πξντφλ παξακέλεη ζηαζεξφ (Τ1) φπσο θαη ην πνζνζηφ αλεξγίαο (Un), ελψ ην επίπεδν ησλ ηηκψλ είλαη πςειφηεξν (απμήζεθε απφ Ρ1 ζε Ρ3), ζε ζρέζε κε ηα αξρηθά ζεκεία ηζνξξνπίαο (Α θαη Α ).

Γηάγξακκα 8.18: Η νηθνλνκία ζε ηζνξξνπία ηε καθξνρξόληα πεξίνδν Δπίπεδν ηηκψλ LAS Δπίπεδν ηηκψλ Μαθξνρξόληα Κακπύιε Phillips AD2 AS2 P3 P2 P1 AD1 A Γ B AS1 B U1-Un Γ A Phillips 2 Phillips 1 Τn Τ1 Πξντφλ U1 Un Πνζνζηφ Αλεξγίαο

Η νηθνλνκία ζε ηζνξξνπία ηε καθξνρξόληα πεξίνδν Σπλεπψο, ηε βξαρπρξφληα πεξίνδν, κηα κεηαβνιή ζε έλα νλνκαζηηθφ κέγεζνο φπσο είλαη ην επίπεδν ησλ ηηκψλ επεξεάδεη ηηο πξαγκαηηθέο κεηαβιεηέο ηεο νηθνλνκίαο, φπσο είλαη ην πξντφλ θαη πνζνζηφ αλεξγίαο (άξζε ηεο θιαζηθήο δηρνηόκνπ). Μαθξνρξφληα, πνπ νη ηηκέο θαη νη κηζζνί είλαη εχθακπηνη, κηα κεηαβνιή ζε έλα νλνκαζηηθφ κέγεζνο ηεο νηθνλνκίαο (επίπεδν ησλ ηηκψλ) δελ επεξεάδεη ηηο πξαγκαηηθέο κεηαβιεηέο, φπσο είλαη ην πξντφλ θαη ε αλεξγία (ηζρύο ηεο θιαζηθήο δηρνηόκνπ).

Πιεξνθόξεζε θαη κέηξεζε ηνπ νηθνλνκηθνύ θύθινπ Απαξαίηεηε πξνυπφζεζε γηα ηνλ ζρεδηαζκφ ηεο καθξννηθνλνκηθήο πνιηηηθήο είλαη ε αθξηβήο πιεξνθφξεζε γηα ηελ νηθνλνκία. Η πνηφηεηα ηεο πιεξνθνξίαο παίδεη ζεκαληηθφ ξφιν ζηελ δηακφξθσζε ησλ απφςεσλ ησλ νηθνλνκνιφγσλ γηα ηελ έληαζε ησλ νηθνλνκηθψλ θχθισλ θαη ηε ζηαζεξνπνίεζε ηεο νηθνλνκίαο. Οη πεξηζζφηεξνη νηθνλνκνιφγνη δέρνληαη πσο νη θάκςεηο κεηά ηνλ Β Παγθφζκην Πφιεκν είλαη θαηά κέζν φξν κεηξηφηεξεο απφ εθείλεο πνπ αληηκεηψπηζαλ νη ΗΠΑ λσξίηεξα θαηά ηε δηάξθεηα ηνπ 20 νπ αηψλα. Η Christina Romer, απφ ην παλεπηζηήκην Berkeley ηεο Καιηθφξληα, δηαθσλεί. εκεηψλεη πσο ηα καθξννηθνλνκηθά δεδνκέλα πνπ έρνπλ νη ζεκεξηλνί νηθνλνκνιφγνη ζηελ δηάζεζή ηνπο είλαη πνιχ θαιχηεξα απφ εθείλα πνπ είραλ ζηηο πξψηεο δεθαεηίεο ηνπ 20 νπ αηψλα γηα λα ππνινγίζνπλ ηελ καθξννηθνλνκηθή απφδνζε. Τπνζηεξίδεη δειαδή φηη ζε κεγάιν βαζκφ ε πξνθαλήο κείσζε ηεο έληαζεο ησλ νηθνλνκηθψλ θχθισλ αληηθαηνπηξίδεη απιψο βειηηψζεηο ζηελ ηθαλφηεηά καο λα κεηξάκε ηηο νηθνλνκηθέο δηαθπκάλζεηο. Οη πεξηζζφηεξνη νηθνλνκνιφγνη, σζηφζν, πηζηεχνπλ φηη ε βειηίσζε ησλ δεδνκέλσλ δελ εξκελεχεη ην θαηλφκελν ηεο εκθάληζεο επηφηεξσλ νηθνλνκηθψλ θχθισλ. Οη νηθνλνκνιφγνη είλαη φλησο ζε ζέζε λα αμηνινγνχλ θαιχηεξα ηελ νηθνλνκία ζήκεξα αιιά νη αιιαγέο ζηελ νηθνλνκία θαη νη βειηηψζεηο ζηελ δηακφξθσζε ηεο νηθνλνκηθήο πνιηηηθήο έρνπλ βνεζήζεη ζην λα γίλνπλ νη νηθνλνκηθνί θχθινη επηφηεξνη. Stiglitz, J. E.- Walsh,C. E. (2009) Αρτές της Μακροοικονομικής, Παπαδήζεο, Αζήλα, ζ. 439-440.