نشريه مرکز تحقيقات مراقبتهای پرستاری دانشگاه علوم پزشکی تهران (نشريه پرستاري ايران) دوره ۲۴ شماره ۷۲ ا بان ماه ۴۸-۵۶ ۱۳۹۰ بررسی ارتباط بین سالمت معنوی و کیفیت زندگی سالمندان مقیم آسایشگاه کهریزک ١ علی جديدی ٢ *مرحمت فراهانی نيا ٣ سارا جان محمدی ٤ حميد حقانی چکیده زمينه و هدف: با توجه به افزايش شمار سالمندان لزوم توجه به كيفيت زندگي آنها بيش از پيش اهميت مي يابد يكي از عوامل موثر بر كيفيت زندگي وضعيت سلامتي است و سلامت معنوي ازابعاد مهم آن بشمار مي رود كه اغلب مورد غفلت واقع مي شود هدف از انجام اين مطالعه تعيين ارتباط بين سلامت معنوي و كيفيت زندگي در سالمندان مقيم سراي سالمندان كهريزك مي باشد روش بررسي: اين مطالعه بصورت مقطعي و از نوع همبستگي بوده و 141 سالمند مقيم آسايشگاه كهريزك با استفاده از نمونه گيري در دسترس در اين مطالعه شركت كردند سلامت معنوي با استفاده از پرسشنامه سلامت معنوي( Palutzian(SWB و Ellison و كيفيت زندگي نيز با فرم كوتاه پرسشنامه كيفيت زندگي (SF36) مورد سنجش قرار گرفت داده ها توسط نسخه 16 نرم افزار SPSS مورد تجزيه-تحليل قرار گرفت از آمار توصيفي و نيز از آزمون هاي آماري ضريب همبستگي پيرسون تي تست و آناليز واريانس جهت رسيدن به اهداف و پاسخ به سوالات پژوهش استفاده شد يافته ها: نتايج نشان دادند ميانگين نمره كيفيت زندگي سالمندان در حد متوسط بوده (50/36±11/3) و نمره كيفيت زندگي مردان بطور معنيداري بيش از زنان مي باشد (0/000=P) همچنين سطح سلامت معنوي اكثر افراد بالا و متوسط و ميانگين نمره سلامت معنوي آنها هم در سطح متوسط بود (96/26±17/93) بعلاوه نتايج نشان داد سلامت معنوي همبستگي معني داري با كيفيت زندگي سالمندان دارد (0/008=P) نتيجهگيري كلي: با توجه به نتايج اين مطالعه لازم است عوامل مرتبط با كبفيت زندگي سالمندان در مراقبت از اين گروه مد نظر قرار گيرد وجود ارتباط بين سلامت معنوي و كيفيت زندگي لزوم توجه به اين امر در مراقبت از سالمندان را مشخص مي كند کلید واژه ها: سلامت معنوي كيفيت زندگي سالمندان سراي سالمندان تاريخ دريافت: 90/4/15 تاريخ پذيرش: 90/7/19 1 - مربي گروه پرستاري بهداشت جامعه دانشكده پرستاري و مامايي دانشگاه علوم پزشكي اراك مركزي ايران 2 -عضو هيي ت علمي گروه بهداشت دانشكده پرستاري و مامايي دانشگاه علوم پزشكي تهران تهران ايران(*مو لف مسي ول) شماره تماس: 021-61054207 Email: m-farahaninia@tumsacir 3 - عضو هيي ت علمي دانشكده پرستاري و مامايي دانشگاه علوم پزشكي تهران تهران ايران 4 - عضو هيي ت علمي گروه آمار دانشكده مديريت و اطلاع رساني پزشكي دانشگاه علوم پزشكي تهران تهران ايران
بررسي ارتباط بين سلامت معنوي و كيفيت زندگي سالمندان مقيم ا سايشگاه كهريزك علي جديدي و همكاران مقدمه پير شدن جمعيت يا افزايش سريع سالمندان يك پديده جهاني است كاهش زاد و ولد و افزايش اميد به زندگي موجب شده است كه جمعيت سالمندان بسيار سريع تر از جمعيت كلي افزايش يابد (1) پيش بينيها حاكي از اين است كه تا سال 2020 ميلادي تعداد سالمندان جهان به يك ميليارد نفر برسد به طور متوسط 16 درصد جمعيت كشورهاي صنعتي را سالمندان تشكيل مي دهند و پيش بيني ميشود تا چند دهه آينده اين ميزان تا افزايش يابد 3 (2) درصد طبق گزارش مركز آمار ايران در سرشماري سال 1385 تعداد سالمندان بالاي 60 سال در ايران حدود 5/1 ميليون نفر مي باشند كه اين ميزان در حدود 7/3 درصد جمعيت كشور را تشكيل مي دهد (3) اگر اين سير ادامه پيدا كند از اين پس در ايران شاهد جمعيتي خواهيم بود كه از آن به عنوان جمعيت سالمند (4) ياد مي شود افزايش شمار افراد سالمند دچار ناتواني و اختلال عملكرد و نبود نظام حمايتي در خانواده به علت كوچكتر شدن خانواده ها شاغل شدن زنان و پراكنده شدن اعضاي خانواده موجب افزايش تقاضا براي مراقبتهاي دراز مدت از سالمندان در دهههاي آينده (5) خواهد شد هرچند چالش اصلي بهداشت عمومي در قرن بيستم افزايش اميد به زندگي بود در قرن بيست و يكم "زندگي با كيفيت بهتر" مهمترين دغدغه در اين حوزه است بديهي است چون هدف از زندگي سالمندان فقط داشتن عمر طولاني و زنده بودن نيست بلكه نوع و كيفيت زندگي آنها نيز مهم مي باشد از اين رو ارتقاي كيفيت زندگي سالمندان در مرحله اول نيازمند داشتن اطلاعات جامع در مورد كيفيت زندگي آنها است (6) كيفيت زندگي معيار اندازه گيري بهترين انرژي يا نيرو در فرد است كه اين نيرو براي سازگاري موفقيت آميز فرد با چالشهاي موجود به مصرف مي رسد عوامل متعددي بر كيفيت زندگي سالمندان تاثير دارد از جمله فقدان هاي دوره سالمندي كه سبب كاهش سازگاري شناختي و كاهش خود اتكايي مي گردد (7) بطور كلي با افزايش سن احتمال ابتلا به بيماري ها و بروز ناتواني ها در (8) سالهاي پاياني زندگي بيشتر مي شود و اثر منفي آن بر توانايي حفظ استقلال نياز به كمك را افزايش مي دهد اين مشكلات و مسايل متعدد كه به طور فيزيولوژيك در سنين بالا رخ مي دهد در كاهش كيفيت زندگي در طول دوره سالمندي تا ثير دارد در كشور ما نيز 28 درصد از سالمندان در فعاليت هاي جسمي دچار محدوديت هستند و براي انجام فعاليت هاي معمولي زندگي نياز به كمك دارند كه اين امر موجب كاهش كيفيت زندگي آنان شده است (9) مطالعه انجام شده بر روي سالمندان شهر تهران نشان مي دهد ناتواني در ميان سالمندان از ميزان بالايي برخوردار است (10) با توجه به اينكه كيفيت زندگي در اين دوران مي تواند به راحتي مورد تهديد قرار گيرد در نظر داشتن عوامل زمينه اي موثر از اهميت بالقوه اي برخوردار است (11) هر چند توجه به كيفيت زندگي همه سالمندان يكي از چالشهاي مهم قرن حاضر مي باشد اما سالمندان مقيم آسايشگاه ها از اولويت بيشتري برخوردارند چرا كه سالمندان مقيم آسايشگاه جزء آسيب (12) پذيرترين قشر سالمندان مي باشند پژوهشگران در بررسي هاي خود دريافتند سلامت رواني سالمندان مقيم خانه سالمندان بطور معني داري كمتر از سالمندان ساكن منزل مي باشد همچنين سلامت عمومي آنها نيز در سطح پايين تري قرار دارد (13) مطالعات انجام شده در مركز سالمندان كهريزك نشان مي دهد اكثر سالمندان مقيم اين (12) آسايشگاه از كيفيت زندگي پاييني برخوردارند با اينحال سجادي و بيگلريان نيز در پژوهشي بر روي زنان سالمند آسايشگاه كهريزك دريافتند كه كيفيت زندگي اين افراد در سطح خوب و سپس متوسط بود (6) يكي از مسايل تاثير گذار بر كيفيت زندگي- مخصوصا در سالمندان وضعيت سلامتي است سلامتي همانطور كه توسط سازمان بهداشت جهاني تعريف شده است داراي ابعاد جسمي رواني اجتماعي و معنوي است بعد معنوي سلامتي يكي از ابعاد سلامتي است كه برخي صاحب نظران معتقدند توجه جدي به اين بعد بسيار ضروري 49
دوره ۲۴/ شماره ۷۲/ ا بان ماه ۱۳۹۰ نشريه پرستاری ايران است سلامت معنوي داراي دو بعد مي باشد بعد عمودي كه شامل ارتباط با ماوراء و بعد افقي شامل ارتباط با ديگران و محيط مي باشد ابزارهاي مختلفي جهت سنجش سلامت معنوي وجود دارد كه يكي از آنها مقياس سلامت معنوي پالوتزيان و اليسون مي باشد در اين مقياس هر دو بعد افقي و عمودي در نظر گرفته شده و كسب نمره بيشتر به معني داشتن سلامت معنوي بالاتر ميباشد برخي مطالعات بيانگر آن است كه بدون سلامت معنوي ديگر ابعاد زيستي رواني و اجتماعي نمي تواند عملكرد درستي داشته يا به حداكثر ظرفيت خود برسند و در نتيجه بالاترين سطح كيفيت زندگي قابل دستيابي نخواهد بود (14) در سال هاي اخير تحقيقات در گستره وسيعي متوجه اين موضوع گرديده كه مذهب و معنويت چگونه بر جنبه هاي مختلف سلامت جسمي و رواني موثرند برخي محققان نشان داده اند كه معنويت ارتباط زيادي با سلامت كلي فرد دارد بطوريكه مذهب و معنويت بعنوان منابع مهمي جهت سازگاري با وقايع تنش زاي زندگي در نظر گرفته مي شود (15) پژوهشگران در تحقيقات خود بر روي سلامت معنوي بيماران مبتلا به سرطان دريافتند بين سن بيماران و سلامت معنوي آنان ارتباط مستقيم وجود دارد (16) تحقيقات در دهه اخير قويا حاكي از آن است كه توجه به نيروهاي معنوي به عنوان نيازي كه به سالمندان آرامش نيرو و نشاط وصف ناپذيري مي بخشد مورد توجه نظريه پردازان پرستاري بوده است (17) سالمندان با ايمان كه از بيماري جسمي خاصي رنج مي برند نسبت به هم گروههاي داراي ايمان ضعيف تر عملكرد بهتري داشته و نتايج بهتري از درمان خود مي گيرند (18) برخي تحقيقات نيز از ارتباط سلامت معنوي با مصونيت بيشتري در برابر برخي بيماريها حكايت دارند (19) برخي ديگر از مطالعات نيز ارتباط معني داري از نظر آماري بين معنويت و مذهبي بودن و سلامت رواني سالمندان مقيم آسايشگاه ها يافتهاند هر چند كساني كه در آسايشگاه ها زندگي مي كنند در مقايسه با ديگر سالمندان از وضعيت فيزيكي و رواني نامطلوب تري برخوردارند (20) با اين حال ارتباط بعد معنوي سلامت و كيفيت زندگي مخصوصا در ساكنين آسايشگاه ها كاملا مشخص نيست بنابراين با توجه به اينكه تحقيقي در اين صورت نگرفته است انجام چنين پژوهشي ضروري به نظر مي رسد اين انجام هدف از مطالعه تعيين ارتباط بين سلامت معنوي و كيفيت زندگي در سالمندان مقيم آسايشگاه كهريزك بود اين مطالعه در قالب چارچوب مفهومي معنويت و كيفيت زندگي هدايت شد روش بررسی اين مطالعه بصورت مقطعي و از نوع همبستگي است 141 سالمند بالاي 60 سال ساكن مركز خيريه كهريزك با استفاده ازنمونه گيري در دسترس در مطالعه شركت كردند معيار هاي پذيرش شامل موارد زير بود: داشتن حداقل 6 ماه اقامت در مركز فقدان بيماري حاد و مزمن ناتوان كننده جسمي و رواني فقدان اختلال شناختي و داشتن سواد يا توانايي مصاحبه مجوز از پژوهشگر پس از اخذ كميته اخلاق دانشكده پرستاري و مامايي دانشگاه علوم پزشكي تهران و كسب اجازه از مركز خيريه كهريزك اقدام به نمونه گيري كرد قبل از پر كردن پرسشنامه توسط شركت كنندگان فرم رضايت مندي به آنها داده شد سپس پرسشنامه در اختيار ايشان قرار داده شد و توضيحات لازم در مورد آن اراي ه شد از آنجايي كه اكثر نمونه ها بيسواد بودند پژوهشگر توسط مصاحبه با آنها اقدام به پر كردن پرسشنامه ها نمود از هنگام شروع تا پايان نمونه گيري حدود يك ماه (شهريورماه 1389) به طول انجاميد ابزار بكار گرفته شده در اين پژوهش يك فرم اطلاعات فردي شامل سن جنس وضعيت تاهل سطح تحصيلات و مدت اقامت در سراي سالمندان و پرسشنامه كيفيت زندگي 36 سوالي Questioner (SF36)Short Form 36 Item Health Survey جهت بررسي كيفيت زندگي بود اين پرسشنامه متشكل از عباراتي در قالب خرده مقياس هاي عملكرد جسمي ايفاي نقش جسمي درد بدني سلامت عمومي انرژي و نشاط عملكرد اجتماعي ايفاي نقش عاطفي و سلامت رواني مي 50
بررسي ارتباط بين سلامت معنوي و كيفيت زندگي سالمندان مقيم ا سايشگاه كهريزك علي جديدي و همكاران باشد حداكثر امتياز كسب شده براي هر بخش يا خرده مقياس 100 و حداقل امتياز صفر مي باشد كه نمرات بالا (21) دلالت بر كيفيت زندگي بهتر دارند سلامت معنوي نيز با استفاده از مقياس سلامت معنوي( Being (SWB) (Spiritual Well Palutzian و Ellison مورد سنجش قرار گرفت كه شامل 20 پرسش بصورت ليكرت با پاسخ شش قسمتي (از كاملا موافقم تا كاملا مخالفم) مي باشد اين مقياس به دو زير مقياس سلامت مذهبي و سلامت وجودي تقسيم مي شود كه هر كدام 10 عبارت را شامل شده و نمره 10 تا 60 را به خود اختصاص مي دهند عبارت هاي فرد سلامت مذهبي و عبارت هاي زوج سلامت وجودي را نشان مي دهند نمره كل حاصل جمع اين دو گروه بوده كه بين 20 تا 120 خواهد بود در مجموع نمرات به دست آمده را مي توان به صورت ذيل دسته بندي كرد: سلامت معنوي پايين (20-40) متوسط (41-99) (120 - و بالا 100) (22) ضريب آلفاي كرونباخ جهت پايايي اين ابزار توسط عباسي و همكاران (α=0/87) تعيين شده است (23) پس از تكميل پرسشنامه ها و جمع آوري اطلاعات لازم تجزيه وتحليل آنها با استفاده از نرم افزار SPSS و آزمون هاي آماري مرتبط انجام شد بدين منظور از آمار توصيفي جهت تعيين فراواني ميانگين و انحراف معيار و از آزمون هاي آماري ضريب همبستگي پيرسون تي تست و آناليز واريانس جهت رسيدن به اهداف و پاسخ به سوالات پژوهش استفاده شد از آنجايي كه اكثر شركت كنندگان در مطالعه بي سواد بودند درك برخي مفاهيم و پرسش هاي ابزار براي آنها دشوار بود بنابراين سعي شد پرسش ها با زباني ساده و قابل فهم از ايشان پرسيده شده و در صورتي كه در پاسخ آنها ابهامي وجود داشت پژوهشگر توضيحات بيشتري جهت روشن شدن پاسخ درخواست مي كرد یافتهها مشخصات جمعيت شناختي واحدهاي مورد مطالعه در جدول شماره 1 نشان داده شده است نتايج حاصل از اين مطالعه نشان داد ميانگين كيفيت زندگي سالمندان در اين مطالعه (50/36±11/3) و ميانگين كيفيت زندگي مردان و زنان به ترتيب 55/95±9/27 و 44/36±10/2 بود آزمون آماري تي مستقل نشان داد كيفيت زندگي زنان بطور معني داري كمتر از مردان مي باشد (P<0/000) و نمره كيفيت زندگي با وضعيت تاهل ارتباط دارد بطوريكه افراد بيوه نمره كمتري نسبت به افراد متاهل و مجرد كسب كردند( P<0/000 ) اما نمره كيفيت زندگي با ساير متغيرهاي جمعيت شناختي از قبيل سن سطح تحصيلات و مدت اقامت در سراي سالمندان ارتباطي نشان نداد جدول شماره ۱: مشخصات دموگرافيک واحدهای پژوهش ميانگين انحراف معيار سن جنس مرد زن جمع وضعيت تاهل مجرد متاهل مطلقه بيوه جمع سطح تحصيلات بيسواد ابتدايي سيكل و بالاتر جمع 8/64 72/72 فراواني 73 درصد 51/8 48/2 100 68 141 فراواني 39 درصد 27/7 11/3 13/5 47/5 100 16 19 67 141 فراواني 92 درصد 65/2 24/8 9/9 100 35 14 141 51
دوره ۲۴/ شماره ۷۲/ ا بان ماه ۱۳۹۰ نشريه پرستاری ايران ادامه جدول شماره ۱: مشخصات دموگرافيک واحدهای پژوهش مدت اقامت فراواني درصد كمتر از يكسال 1 تا 2 سال 2 تا 5 سال بيش از 5 سال حداقل-حداكثر جمع 17/7 22/6 40/4 19/3 25 32 57 27 141 6 ماه- 10 سال 100 ميانگين نمره سلامت معنوي شركت كنندگان (96/26±17/93) بود بطوريكه سلامت معنوي اكثر شركت كنندگان در سطح بالا (%50/4) سپس در سطح متوسط بود (%48/2) هر چند ميانگين سلامت معنوي زنان اندكي بالاتر از مردان بود اما اين تفاوت از نظر آماري معني دار نبود بعلاوه ميانگين سلامت مذهبي آنها بيشتر از سلامت وجودي بود نمره سلامت معنوي شركت كنندگان با هيچ يك از متغيرهاي جمعيت شناختي مرتبط نبود به همين ترتيب نمره سلامت وجودي و مذهبي نيز با هيچكدام از متغيرهاي جمعيت شناختي ارتباطي نداشت آزمون همبستگي پيرسون نشان داد سلامت معنوي سالمندان با كيفيت زندگي آنها ارتباط دارد (P=0/008) اما با ابعاد سلامت جسمي و رواني كيفيت زندگي ارتباطي ديده نشد(جدول شماره 2) جدول شماره ۲: همبستگی متغيرها كيفيت زندگي سلامت معنوي ابعاد سلامت معنوي وكيفيت زندگي سلامت مذهبي سلامت وجودي سلامت معنوي سلامت رواني سلامت جسمي آزمون همبستگي پيرسون بحث و نتیجه گیری از آنجايي كه تاكنون در جامعه ما شاخص مبنا و معيار هنجاري از كيفيت زندگي افراد سالمند تعيين نگرديده است چنانچه معيار صفر تا صد را كه مربوط به پرسشنامه حاضر مي باشد در نظر بگيريم مي توان ميانگين 50 با انحراف معيار 10 را به عنوان شاخص هنجار جامعه و شاخصي قابل قبول براي وضعيت كيفيت زندگي سالمندان تعيين كرد (24) بنابراين كيفيت زندگي سالمندان در اين مطالعه در حد متوسط مي باشد كه اين يافته را تحقيقات ديگر نيز تاييد مي كنند نجاتي و عشايري دريافتند نمره همه ابعاد كيفيت زندگي سالمندان بالاتر از 50 و در حد (25) مطلوب مي باشد حبيبي سولا و همكاران نيز دريافتند 44 درصد سالمندان كيفيت زندگي خوبي داشته و ميانگين كيفيت زندگي آنها متوسط مي باشد (26) اما برخي مطالعات نيز نشان مي دهند كيفيت زندگي سالمندان در كشور ما چندان مطلوب نيست احمدي و همكاران دريافتند كيفيت زندگي سالمندان كمتر از متوسط بوده و حدود %42 سالمندان داراي اختلالات دستگاه هاي متعدد و %46 نيز دچار اختلال خواب مي باشند كه بر كيفيت زندگي آنها تاثير منفي دارد خود دريافت حدود جسمي هستند %86 (27) (24) نجاتي نيز در بررسي هاي سالمندان دچار مشكلات بعلاوه ساكنان آسايشگاه هاي سالمندي به طور متوسط به نوعي بيماري مزمن مبتلا هستند كه آنان را نيازمند مراقبتهاي پزشكي ميسازد (28) كه بر كيفيت زندگي آنها تاثير سوء دارد نمره كيفيت زندگي زنان در مطالعه حاضر نسبت به مردان به طور معني داري كمتر بود كه اين يافته با نتايج مطالعات ديگران همخواني دارد (6 26 25) اما سجادي و بيگلريان با مطالعه كيفيت زندگي زنان اين آسايشگاه دريافتند زنان سالمند در ابعاد فيزيكي در سطح خوب و از نظر سلامت رواني در سطح متوسط مي باشند و در ضمن در سطح بالاتري از ساكنين ساير مراكز مي باشند و اين وضعيت را ناشي از تلاش خيرين مديريت صحيح و موفق اراي ه خدمات مطلوب و فضاي فيزيكي اين مركز مي دانند (6) اين مطالعه در بعلاوه نتايج بين كيفيت R 0/172 0/213 0/224 0/053 0/113 P 0/042 0/011 0/008 0/511 0/176 52
بررسي ارتباط بين سلامت معنوي و كيفيت زندگي سالمندان مقيم ا سايشگاه كهريزك علي جديدي و همكاران زندگي با سطح تحصيلات ارتباط نداد اما حبيبي سولا و همكاران معني داري را نشان دريافتند وضعيت تحصيلي با كيفيت زندگي سالمندان ارتباط دارد بطوريكه در بيشتر متغيرها افراد داراي سطح تحصيلي ديپلم به بالا (26) كيفيت زندگي بالاتري نسبت به بقيه داشتند افزايش سن نيز منجر به افت كيفيت زندگي در اكثر ابعاد مي (11 25) شود اما اين مطالعه چنين نتيجه اي را نشان نداد همچنين نتايج تحقيقات نشان ميدهد كساني كه در آسايشگاهها زندگي ميكنند در مقايسه با ديگر سالمندان از وضعيت فيزيكي و رواني نامطلوب تري برخوردارند (29) كه منجر به افت كيفيت زندگي آنها مي شود بيش از نيمي از شركت كنندگان در اين مطالعه سلامت معنوي بالا (52 داشتند همكاران سازگاري دارد درصد) كه با مطالعه رضايي و (16) در واقع مذهب و معنويت منابع مهم قدرت و حمايت در تمام دوران زندگي بوده و جهت خروج از شرايط بحراني و تنش زا كمك كننده است (30) مذهب و معنويت براي بسياري از مردم اهميت داشته و اين مساله براي سالخوردگان مهمتر از جوانترها مي باشد (31 16 5) نتايج اين مطالعه نشان داد سلامت معنوي با هيچكدام از متغيرهاي جمعيت شناختي ارتباط ندارد در حالي كه اين يافته با نتايج ديگر مطالعات همخواني ندارد رضايي و همكاران دريافتند سلامت معنوي با سن ارتباط دارد بطوريكه افراد در سنين بالاتر سلامت معنوي بالاتري دارند (32 16) چرا كه سالمندان داراي ايمان مذهبي قوي تر اميد به زندگي بيشتري نسبت به ديگران دارند (33) بعلاوه سلامت معنوي با وضعيت تاهل نيز مرتبط است بطوريكه افراد بيوه و مطلقه سلامت معنوي بيشتر دارند (16) مطالعه حاضر اين نتايج را تا ييد نكرد وجود با اين در اين مطالعه سلامت مذهبي سالمندان بالاتر از سلامت وجودي آنان بود كه اين نتيجه را رضايي و همكاران نيز بدست آوردند آنها علت اين موضوع را شرايط فرهنگي جامعه ايران ميدانند بطوريكه افراد براي سازگاري با شرايط بحراني به مذهب روي مي آورند (16) نتايج مطالعه نشان داد كيفيت زندگي با سلامت معنوي سالمندان مقيم آسايشگاه ارتباط دارد Rippentrop و همكاران نيز دريافتند معنويت با (34) كيفيت زندگي سالمندان ارتباط مستقيم دارد بعلاوه Daaleman و Studenski به اين نتيجه رسيدند كه معنويت بالاتر با نتايج بهتر سلامتي همراه است (30) در واقع معنويت در هنگام تنهايي و سختي موجب آرامش و تسكين اضطراب مي شود بعلاوه مذهب و معنويت باعث اميدواري شده و سالمندان را در شرايط سخت حمايت ميكنند (35) هر چند مطالعات نشان مي معنوي با تمام ابعاد كيفيت زندگي مرتبط است دهند سلامت (36) اما اين مطالعه چنين نتيجه اي را نشان نداد سلامت معنوي سالمندان مقيم آسايشگاه كهريزك با سلامت روان آنها ارتباط معني داري نداشت در حاليكه اين يافته مخالف با نتايج ديگر تحقيقات مي باشد برخي مطالعات ارتباط معني داري از نظر آماري بين معنويت و مذهبي بودن و سلامت رواني سالمندان مقيم آسايشگاه ها يافته اند (29) يكي از دلايل اين امر مي تواند اين مسي له باشد كه سالمندان ساكن آسايشگاه ها به طور كلي از سلامت روان مطلوبي برخوردار نيستند مطالعات نشان مي دهند سالمندان ساكن سراي سالمندان نسبت به ساكنين منزل سلامت رواني پايين تري داشته شدت افسردگي بيشتري دارند (13) (37) و اختلال شناختي و بعلاوه در سالمندان مبتلا به بيماري قلبي نيز سلامت معنوي بالا با كاهش علايم افسردگي همراه است كاظمي دريافتند (33) %43 همينطور صادقي و سالمندان ساكن آسايشگاه علايم دمانس و %42 آنها علايم افسردگي را نشان دادند با توجه به نتايج اين مسي ولين (5) مطالعه مي توان با توصيه به آسايشگاه هاي سالمندي نسبت به سلامت معنوي آنها توجه بيشتري مبذول داشته و با برآورده كردن نيازهاي معنوي موجبات بهبود كيفيت زندگي آنان را فراهم ساخت بعلاوه از آنجايي كه كيفيت زندگي زنان سالمند نسبت به مردان در اكثر زمينه ها پايين تر ميباشد ضرورت توجه به كيفيت زندگي آنها بيشتر مي باشد از طرفي با توجه به نتايج مطالعه حاضر و ديگر مطالعات 53
نشريه پرستاری ايران مرتبط كه نشان دهنده پايين تر بودن كيفيت زندگي ساكنين آسايشگاه هاي سالمندي نسبت به ساكنين منازل مي باشد و نيز با توجه به فرهنگ غني كشور ايران پايبندي به سنت هاي ديرين و خودداري از روانه كردن سالمندان به سراي سالمندان توصيه ميشود همچنين پيشنهاد مي شود مكان هايي جهت ساخت سراي سالمندان انتخاب شود كه از نشاط و شادابي ظاهري برخودار بوده و فاصله زيادي با شهرها نداشته باشند تا بدين وسيله خانواده ها راحت تر بتوانند به والدين خود سركشي كنند بالا بودن سلامت معنو ي گوياي آن است كه ديگر ابعاد وجودي انسان در حال تعادل مي باشد لذا جهت بهبود كيفيت زندگي سالمندان لازم است به بعد معنوي زندگي ايشان نيز پرداخته شود اما از آنجايي كه نمونه گيري در دوره ۲۴/ شماره ۷۲/ ا بان ماه ۱۳۹۰ مطالعه حاضر بصورت تصادفي نبوده است نتايج بايستي با احتياط مورد استفاده قرار گيرد به دليل اينكه بسياري از سالمندان ساكن در آسايشگاه كهريزك واجد درجاتي از معلوليت هستند شرايط شركت در اين مطالعه را نداشتند لذا توصيه مي شود پژوهش هاي بعدي با تعداد نمونه هاي بيشتر و بر روي ساير سالمندان از جمله سالمندان معلول انجام شود تقدیر و تشکر در پايان لازم است از همكاري مسي ولين مركز خيريه كهريزك و تمام سالمنداني كه در اين پژوهش شركت كردند قدرداني نماييم فهرست منابع 1- Khoshbin S [World Health Organization Regional Office for Eastern Mediterranean Active and Healthy Ageing and aged care strategy in the Eastern Mediterranean Region] Tehran: Mezrab; 2010 Persian 2- Norozi K [Principle of community-based health and social services development and provision for elders] 1 st ed Tehran: Welfare and Rehabilitation Sciences University 2008 Persian 3- Statistic center of Iran Census 85Available from: http://wwwsciorgir/content/userfiles/_census 85/ natayej/ maps/ n-3 Html/may /2006 Accessed: Jun 12 2006 4- Ahmadi V, Beheshti SS [Demographic characteristics and welfare of elderly people in Iran] J popul 2008 16 (61, 62): 19-38 Persian 5- Sadeghi M,Kazemi H [Prevalence of dementia and depression in the elderly living in nursing homes in Tehran province] Iranian J Psychiatr Clinical Psychol 2004, (36): 40-45 Persian 6- Sajjadi H, Biglryian A [Quality of life in elderly women in Kahrizak Hospice Charity] Payesh Spring 2006; 5(2): 105-108Persian 7- Tajvar M, Farziyanpour F [Elderly health and a review on different Aspects of their life] Tehran: Nasle Farda and Arjmand; 2004Persian 8- Alipoor F, Sajjadi M, Amina F, Biglaryan A, Jalilian A [ District 2 of Tehran elderly quality of life] Salmand 2009; 3(9,10) : 75-83 Persian 9- Habibiy A, Nikpour S, Saydeoshohadaei M, Haghani H [Quality of life and physical activity] IJN 2007; 21(53): 30-51 Persian 10- Shahbazi MR, Mirkhani M, Hatamizadeh N, Rahgozar M [Evaluation of disability in Tehran elderly] Salmand 2009; 3(9, 10): 84-92 Persian 11 Vahdaninia M, Goshtasbi A, Montazeri A, Maftoun F [Health-related quality of life in an elderly population in Iran: a population-based study] Payesh 2005 4(4)113-120Persian 12- Ghahremani L, Nazari M, Mousavi MT [Improvement of Quality of Life in Elderly men in Kahrizak Nursing Home Based on Educational Intervention] Knowl Health 2009;4(2):18-23 Persian 13 - Hemati Almdarlu Gh, Dehshiri GhR, Shojaee S, Hakimi Rad E [Health and loneliness Status of the Elderly Living in Nursing Homes Versus Those Living with Their Families] Salmand 2008, 3(8): 557-564 Persian 14-Omidvari S [Spiritual health; concepts and challenges] Quranic Interdiscip Stud J Iranian Student s Quranic Organiz 2009;1(1): 5-17 Persian 54
بررسي ارتباط بين سلامت معنوي و كيفيت زندگي سالمندان مقيم ا سايشگاه كهريزك علي جديدي و همكاران 15- Stuckey JC Blessed assurance: The role of religion and spirituality in Alzheimer's disease caregiving and other significant life events J Aging Stud 2001;15(1):69-84 16- Rezaei M, Seyedfatemi N, Hosseini F [Spiritual Well-being in Cancer Patients who Undergo Chemotherapy] HAYAT 2008;14(3-4): 104 Persian 17- Movaghari M, Nikbakht Nasrabadi A [Study on quality of spiritual care rehabilitation in inpatient elderly in mental hospitals of Tehran Medical Sciences University] Payesh 2003 2:121-6 Persian 18- Sperry L Working with spiritual issues of the elderly and their caregivers Psychiatr Ann 2006;36(3):185 19- Riley JB Communication in Nursing 6 th Ed USA: Mosby Elsevier, 2008 20- Fry P Religious involvement, spirituality and personal meaning for life: Existential predictors of psychological wellbeing in community-residing and institutional care elders Aging Ment Health 2000;4(4):375-87 21- Darvish Pourkakhaki A, Abed Saeidi ZH, Delavar A, Saeid Alzakerin M Tools to measurement of health status and quality of life of elderly people Pejouhesh dar Pezeshki 2009 3: 162-73 22- O Connor M, Guilfoyle A, Breen L, Mukhardt F, Fisher C Relationships between quality of life, spiritual well-being, and psychological adjustment styles for people living with leukaemia: An exploratory study Ment Health Relig Culture 2007;10(6):631-47 23-Mojgan A [Nursing Student s Spiritual Well-Being, Spirituality and Spiritual care Perspectives] Unpublished MScThesis, Medical University of Tehran, Iran 2006 Persian 24- Ahmadi F, Salar A, Faghihzadeh S [Quality of life in Zahedan elderly population] HAYAT 2004;10(3) : 61-67 Persian 25- Nejati V, Ashayeri H [Health-related quality of life among elderly in Kashan] IJPCP 2008, 14(1): 56-61 Persian 26- Habibi Sola A, Nikpour S, Sohbatzadeh R, Haghani H [Quality Of Life in elderly people of west of Tehran] Nurs Research 2008 2(7)29-35 Persian 27- Nejati V Assessing the health status of elderly people in the province of Qom (2007) JQUMS 2009;13(1):67-72 28- Litin SC, Cortes DA, Trastek VF, Barthley HB [Mayo clinic family health book] 2 nd ed Tehran: Teimoorzadeh & Tabib 2000Persian 29- Mohammadi Shahbolaghi F, Babaei M [The final report of research on effect of participate in protective groups on spiritual Well-being and health care pressure of elderly family] Tehran: Welfare and Rehabilitation Sciences University and the Alzheimer's Association of Iran 2007 Persian 30- Daaleman TP, Perera S, Studenski SA Religion, spirituality, and health status in geriatric outpatients Ann Fam Med 2004 Jan-Feb;2(1):49-53 31- Koenig HG Spirituality, wellness, and quality of life Sex Reprod Menopause 2004;2(2):76-82 32- Motlagh M, Nouri F, Shirifnia S, Mohammadnejad E, Heydari B Relationship between different dimensions of prayer and spiritual health of patients treated with hemodialysis Iranian J Crit Care Nurs 2010;2(4):7-8 33 Whelan-Gales MA, Quinn Griffin MT, Maloni J, Fitzpatrick JJ Spiritual well-being, spiritual practices, and depressive symptoms among elderly patients hospitalized with acute heart failure Geriatr Nurs 2009 Sep-Oct;30(5):312-7 34 Rippentrop EA, Altmaier EM, Chen JJ, Found EM, Keffala VJ The relationship between religion/spirituality and physical health, mental health, and pain in a chronic pain population Pain 2005 Aug;116(3):311-21 35 Brown C Professional Social Worker and Anglican Priest London: Jessica Kingsley, 2005 36 Johnson ME, Piderman KM, Sloan JA, Huschka M, Atherton PJ, Hanson JM, et al Measuring spiritual quality of life in patients with cancer J Support Oncol 2007 Oct; 5(9):437-42 37 Sohrabi M, Zolfaghari P, Mehdizadeh F, Aghayan M, Aghmashadi M, Shariati Z Evaluation and comparison of cognitive state and depression in elderly admitted in sanitarium with elderly sited in personal home Knowl Health 2008;3(2):27-31 55
Iran Journal of Nursing (IJN) Vol 24, No 72, Oct 2011:48-56 The Relationship between Spiritual Well-Being and Quality of Life among Elderly People Residing in Kahrizak Senior House Jadidi A MSc 1 *Farahaninia M MSc 2 Janmohammadi S MSc 3 Haghani H MSc 4 ABSTRACT Background & Aim: Regarding the increasing number of elderly people, their quality of life becomes more important Spiritual health is one of the important aspects of health status that is often neglected This study aims to identify the relationship between spiritual well-being and quality of life among elderly people residing in Kahrizak Senior House Material & Methods: It was a descriptive, correlational study The sample included 141 elderly people residing in Kahrizak Senior House who recruited by convenience sampling Data was collected by Spiritual Well-Being Index (SWBI) and Short Form Quality of Life (SF36)and analyzed by Pearson correlation coficient, ANOVA, and t-test using SPSS-PC (v-16) Results: The mean score of quality of life was (5036±113) Women s quality of life was significantly lower than men (P=0000) The mean score of spiritual well-being was (9626±1793) There was a positive correlation between spiritual well-being and quality of life (P=0008) Conclusion: regarding the lower levels of quality of life especially in women elderly, more attention should be paid to this group of society Awareness of the importance of spiritual well-being in caring of these people is recommended Key Words: Spiritual Well-Being, Quality of Life, Elderly People, Senior House Received: 6 Jul 2011 Accepted: 11 Oct 2011 1 -Senior Lecturer, School of Nursing and Midwifery, Arak University of Medical Sciences and Health Services, Markazi, Iran 2 - Senior Lecturer,School of Nursing and Midwifery,Tehran University of Medical Sciences and Health Services, Tehran, Iran, ( Corresponding Author) Email: m-farahaninia@tumsacir Tel:02161045207 3 - Senior Lecturer, School of Nursing and Midwifery,Tehran University of Medical Sciences and Health Services, Tehran, Iran 4 -Senior Lecturer, School of Management and Medical Information, Tehran University of Medical Sciences and Health Services, Tehran, Iran