Effect of Pilates training on some psychological and social factors related to falling in elderly women

Transcript

1 Original Article Effect of Pilates training on some psychological and social factors related to falling in elderly women Mokhtari M 1, Bahram ME 1*, Pourvaghar MJ 2, Akasheh G 3 1- Faculty of Physical Education, University of Isfahan, Isfahan, I. R. Iran. 2- Department of Physical Education, Faculty of Humanity, University of Kashan, Kashan, I. R. Iran. 3- Department of Psychiatry, Faculty of Medicine, Kashan University of Medical Sciences, Kashan, I. R. Iran. Abstract: Received April 17, 2012; Accepted August 7, 2013 Background: Falling is a common serious medical condition that affects the health of elderly persons and increases the health care costs. It also can lead to physical, psychological, social, and economic outcomes and even death. Therefore, the present study aimed to examine the effect of Pilates training on psychological and social factors related to falling in elderly women in Shahrekord during Materials and Methods: In this quasi-experimental study, 30 elderly women (age range, 70.23±5.9) referred to Farhikhtegan rehabilitation center in Shahrekord were randomly allocated into the experimental and control groups. To evaluate the psychological and social factors, Geriatric Depression Scale (GDS) and WHOQOL-BREF (WB) questionnaire were used, respectively. Then the experimental group received a 12-week Pilates training exercise. Results: Results showed a significant difference between the two groups regarding the depression (P=0.007) and quality of life in both the physical (P=0.0001) and environmental (P=0.017) dimensions. Conclusion: Pilates training sessions can reduce the depression level and improve the quality of life in the elderly. It can therefore help them play a more significant role in the society and be more interactive in terms of social and cultural aspects. Keywords: Falling, Depression, Pilates training, Elderly, Quality of life * Corresponding Author. m.bahram@spr.ui.ac.ir Tel: Fax: IRCT Registration No: IRCT N2 Conflict of Interests: No Feyz, Journal of Kashan University of Medical Sciences November, 2013; Vol. 17, No 5, Pages Please cite this article as: Mokhtari M, Bahram ME, Pourvaghar MJ, Akasheh G. Effect of Pilates training on some psychological and social factors related to falling in elderly women. Feyz 2013; 17(5):

2 بررسي تاثير برنامه تمرين پيلاتس بر عوامل رواني و اجتماعي مرتبط با افتادن در زنان سالمند مهيار مختاري محمد ابراهيم بهرام محمد جواد پوروقار گودرز عكاشه مقدمه در طول يك قرن گذشته تعداد و نسبت افراد مسن در ميان جمعيت جهان بهعلت توسعه شرايط اجتماعياقتصادي و سرويسهاي پزشكي بهتر افزايش يافته است [1]. در ايران هم با افزايش اميد به زندگي جمعيت سالمندان در حال افزايش است بهطوريكه پيشبيني ميشود در سال 1400 بيش از 10 درصد جمعيت كشور بيش از 60 سال داشته باشند [2]. لذا منطقي بهنظر ميرسد كه بايد توجه زيادي به سالمندي و فرايندهاي مربوط به آن شود. خلاصه: سابقه و هدف: افتادن يك مشكل تهديد كننده سلامتي در سالمندان است كه باعث تغيير كيفيت زندگي آنها و بالا رفتن هزينههاي نگهداري شده و داراي عوارض جسماني رواني اجتماعي و اقتصادي است بهطوريكه حتي ممكن است موجب مرگ آنها شود. هدف از تحقيق حاضر تاثير يك دوره برنامه تمريني پيلاتس بر عوامل رواني و اجتماعي مرتبط با افتادن در زنان سالمند است. مواد و روشها: براي انجام اين مطالعه نيمه تجربي 30 زن سالمند با ميانگين سني 70/23±5/9 سال كه در سال 1390 به مركز توانبخشي جامع سالمندان فرهيختگان (شهركرد) مراجعه كرده بودند بهصورت دسترس و هدفمند انتخاب شدند و بهطور تصادفي در دو گروه تجربي و شاهد قرار گرفتند. براي ارزيابي عوامل رواني از فرم كوتاه افسردگي سالمندان و براي سنجش عوامل اجتماعي از پرسشنامه كيفيت زندگي سازمان بهداشت جهاني استفاده شد. سپس گروه تجربي بهمدت 12 هفته برنامه ورزشي پيلاتس را دريافت كردند. نتايج: در پايان مطالعه 1 كارشناس ارشد رفتار حركتي دانشكده تربيت بدني و علوم ورزشي دانشگاه اصفهان 2 كارشناس ارشد فيزيولوژي ورزشي دانشكده تربيت بدني و علوم ورزشي دانشگاه اصفهان 3 استاديار گروه تربيت بدني دانشكده علوم انساني دانشگاه كاشان 4 استاديار گروه روانپزشكي دانشكده پزشكي دانشگاه علوم پزشكي كاشان * نشاني نويسنده مسي ول: اصفهان دانشگاه اصفهان دانشكده تربيت بدني و علوم ورزشي گروه فيزيولوژي ورزشي دورنويس: تلفن: پست الكترونيك: m.bahram@spr.ui.ac.ir تاريخ دريافت: 91/1/29 اختلاف معنيداري بين دو گروه كنترل و تمرين در بعد افسردگي (0/007=P) و كيفيت زندگي در ابعاد جسماني (0/0001=P) و محيطي (0/017=P) مشاهده شد. نتيجهگيري: نتايج تحقيق حاضر نشان داد شركت در تمرينات پيلاتس ميتواند به كاهش سطوح افسردگي و بهبود كيفيت زندگي كه از عوامل كليدي مرتبط با افتادن در سالمندان ميباشد كمك كرده و به ايفاي نقش فعالتر در جامعه و افزايش تعاملات اجتماعي و فرهنگي آنان منجر شود. واژگانكليدي: افتادن افسردگي پيلاتس سالمند كيفيت زندگي تاريخ پذيرش نهايي: 92/5/16 دو ماهنامه علمي پژوهشي فيض دوره هفدهم شماره 5 آذر و دي 1392 صفحات اگرچه رسيدن به سن سالمندي را بايد يكي از عمدهترين پيشرفت- هاي بشري محسوب كرد ولي متاسفانه اغلب افرادي كه به سن سالمندي ميرسند به چند بيماري و مشكل جدي سلامتي مبتلا هستند [3]. از اين بين افتادن يا زمين خوردن بهعنوان مشكلي شايع كه تمامي ابعاد سلامتي سالمندان را تحت تاثير قرار ميدهد معرفي شده است.[4] با افزايش سن و افت تدريجي كاركرد دستگاههاي مختلف بدن تغييرات زيادي در عوامل مرتبط با سلامتي سالمندان ايجاد شده و شرايط را براي زمين خوردن سالمندان مهيا ميكند [5]. از دست دادن تعادل و زمين خوردن ششمين علت مرگ و مير در جمعيت سالمندان است كه معمولا با برخي بيماريها و ناتوانيها همراه است بهطوريكه افراد مسني كه زمين ميخورند 10 برابر افراد عادي در بيمارستان بستري مي- شوند [6]. برآورد هزينه 3 بيليون دلاري با احتساب ميانگين 11/6 روز بستري براي شكستگي هر فرد از دست دادن حس اعتماد به نفس و آمادگي جسماني و ايجاد محدوديت مفصلي ضعف عضلاني محدوديت در فعاليت هاي روزانه عدم تعادل در راه رفتن انزواي اجتماعي افزايش اتكا به ديگران و ترس از افتادن از جمله عوارض افتادن در اين سنين است [7]. با وجود اينكه هزينههاي اقتصادي ناشي از افتادن در حال افزايش ميباشد اما از 454

3 بررسي تاثير برنامه تمرين پيلاتس... دست دادن تحرك در سالمندان كه منجر به از دست دادن استقلال و خود مختاري آنان ميگردد بزرگترين فقدان براي سالهاي باقيمانده زندگي است [8]. علاوه بر آسيبهاي جسماني كه ممكن است در نتيجه افتادنها اتفاق بيفتد سالمندان ممكن است احساس ترس و افسردگي را بعد از افتادن در خود توسعه دهند. افسردگي ممكن است با احساس ترس و اثرات بغرنج روانشناختي افتادن همراه شود [9]. بنابراين افتادن ميتواند باعث بروز انواع مشكلات و ناتوانيهاي فيزيكي رواني بر (افسردگي) اجتماعي كاهش عملكرد و استقلال در فعاليتهاي روزمره زندگي و در نهايت مرگ شود [10]. تغييراتي كه در طي سالمندي رخ ميدهد تا حدودي نتيجه افت تدريجي كاركرد دستگاههاي مختلف بدن است [4]. اكثر دستگاههاي بدن از 30 سالگي به بعد ساليانه 1 درصد از كاركرد خود را از دست ميدهند [11]. از طرف ديگر تغييرات در كاركرد سيستمهاي بدن سبب كاهش مشاركت اجتماعي و فعاليتهاي بدني سالمندان ميشود و اين امر زمينه بروز برخي مشكلات رواني از جمله افسردگي در سالمندان را فراهم ميآورد. اساس گزارش سازمان بهداشت جهاني سال در درصد از زنان و مردان بالاي 65 سال كه در جامعه زندگي ميكنند دچار افسردگي هستند [12] كه حدود 2 درصد آنها به سمت افسردگي شديد پيشرفت مينمايند [13]. در ايران افسردگي 35 الي 45 درصد از بيماريهاي رواني را بهخود اختصاص ميدهد كه متا سفانه اين رقم روز بهروز سير صعودي مييابد [12]. از اينرو افسردگي يكي از شايعترين اختلالات روانپزشكي سالمندان و از شايعترين عوامل خطر خودكشي در سالمندان است [14]. از سوي ديگر افسردگي نتيجه طبيعي پير شدن نيست و در سالمندان مستقل سالم ميزان شيوع افسردگي شديد كمتر از جمعيت عمومي است [15]. همچنين علت افسردگي در سالمندان همچون افراد جوانتر اجتماعي رواني و زيستي است [14]. بنابراين بايستي توجه خاص به اين عامل مهم شود چرا كه افسردگي زمينه را براي كاهش فعاليتهاي روزمره و انزوا طلبي اين قشر از جامعه فراهم مينمايد. افسردگي درمان نشده در سالمندان موجب كاهش چشمگيري در كيفيت زندگي سالمند و خانواده وي ميگردد بنابراين [16]. نيازمند راهكارهاي مداخلهاي مناسب هستيم تا سطح افسردگي را كه يكي از اثرات منفي افتادن است كاهش دهيم. يكي ديگر از عواملي كه در سلامتي نقش مهمي را ايفا كرده و ارتباط نزديكي با افتادن سالمندان دارد عوامل اجتماعي است [17 ] چرا كه افتادن باعث محدود شدن شبكه ارتباطات شخص و كاهش تعاملات اجتماعي و فرهنگي سالمند شده و به دنبال آن سبب انزوا طلبي و در نهايت كاهش كيفيت زندگي فرد ميگردد [18]. بنا به تعريف سازمان جهاني بهداشت كيفيت زندگي درك افراد از موقعيت خود در زندگي از نظر فرهنگ سيستم ارزشي كه در آن زندگي ميكنند اهداف انتظارات استانداردها و اولويتهايشان ميباشد [19]. اين مفهوم شامل تلفيق پيچيدهاي از سلامت جسماني وضعيت روحيرواني ميزان استقلال روابط اجتماعي اعتقادات شخصي و تعامل با ويژگيهاي برجستهاي از محيط است [20]. امروزه كيفيت زندگي يك شاخص اساسي محسوب ميشود و از آنجا كه كيفيت زندگي ابعاد متعددي مانند جنبههاي فيزيولوژيك عملكرد و وجود فرد را در بر ميگيرد توجه به آن از اهميت خاصي برخوردار است و براي ارزيابي صحيح كيفيت زندگي بايد به ابعاد فوق توجه شود [21]. بررسي محققين بيانگر اين واقعيت است كه سالمندان دچار اختلالات متعدد حسي از جمله بينايي شنوايي و حسهاي ديگر ميشوند كه نتيجه آن محدود شدن موقعيتهاي اجتماعي و افزايش تدريجي وابستگي به ديگران و كاهش كيفيت زندگي است [22]. از آنجا كه افراد مسن بيشتر در معرض تجربه حوادث ناخوشايند مانند زمين خوردن هستند در نتيجه موضوعات مربوط به رضايت اقتصادي اجتماعي و گرايش به روابط متقابل با ديگران نسبت به ساير گروههاي سني از اهميت بيشتري برخوردار است [23]. بنابراين ارتباط نزديكي بين زمين خوردن و كاهش سطح كيفيت زندگي سالمندان وجود دارد. به- عنوان مثال در يك مطالعه كه به بررسي استراتژيهاي پيشگيرانه جهت رفع نقايص در عملكرد جسماني و فاكتورهاي خطر افتادن پرداخته است شكستگيهاي استي وپروتيك (شكستگي بهدليل كاهش توده استخواني) كه در اثر افتادنها رخ ميدهد بهعنوان يك عامل برجسته كه بهطور قابل ملاحظهاي كيفيت زندگي را در سالمندان كاهش ميدهد شناخته شده است [24]. زمين خوردن يك مشكل تهديد كننده سلامتي در سالمندان است كه باعث تغيير كيفيت زندگي سالمندان و بالا رفتن هزينههاي نگهداري شده و داراي عوارض جسماني رواني اجتماعي و اقتصادي است [26 25]. از اينرو توجه به پيشگيري يا كاهش احتمال سقوط در افراد مسن توسط برنامه ريزي تمرينات ويژه ميتواند به سلامتي و كيفيت زندگي آنان كمك قابل توجهي نموده و در نتيجه بهطور عمده در استفاده از منابعي كه صرف هزينههاي مراقبت بهداشتي ميگردد صرفهجويي شود [28 27]. در سالهاي اخير پيشگيري از زمين خوردن در سالمندان بهطور فزايندهاي بهعنوان موضوع سلامت عمومي مطرح شده است [29]. در اين ميان استفاده از ورزش و فعاليت بدني بهعنوان عاملي مو ثر براي پيشگيري از سقوط در سالمندان پذيرفته شده است [30]. تحقيقات اثرات سودمند ورزش بر كاهش افتادن در سالمندان را گزارش كردهاند. 455

4 مختاري و همكاران يك مطالعه متاآناليز نشان داده است كه ورزش براي كاهش خطر ابتلا به سقوط در سالمندان موثر است و در نتيجه بروز آسيبهاي ناشي از سقوط و هزينههاي مراقبت هاي بهداشتي را كاهش مي- دهد [31]. همچنين تحقيقات زيادي اثرات مفيد مداخلات ورزشي از هر نوع (مقاومتي آب و ورزش تعادلي) را بر بهبود كيفيت زندگي و كاهش افسردگي گزارش كردهاند [33 32]. براي مثال در تحقيق Correa و همكاران نتايج حاكي از رضايت بخش بودن مداخله برنامههاي ورزشي (حركات موزون ايروبيك مديتيشن يوگا) در كمك به كيفيت زندگي و سطوح افسردگي زنان سالمند فعال در مقايسه با زنان سالمند بيتحرك بوده است [34]. با توجه به اثرات مثبت ورزش و فعاليت بدني بر عوامل رواني و اجتماعي سالمندان به معرفي يكي از شكلهاي جديد ورزش ذهنيبدني به نام پيلاتس (Pilates) ميپردازيم كه در آن تمركز بر روي كنترل حركات وضعيت قرارگيري بدن و تنفس صورت ميگيرد [35]. پيلاتس (كنترولوژي) به معناي ايجاد هماهنگي كامل بين جسم ذهن و روح است. در پيلاتس فرد ابتدا از طريق كنترولوژي به شيوهاي هدفمند كنترل كامل جسم خود را در دست ميگيرد و سپس از طريق تكرار كامل حركات به شيوهاي تدريجي ولي پيشرفت كننده به يك نوع هماهنگي طبيعي دست پيدا ميكند [36]. روش تمريني پيلاتس متشكل از ورزشهايي است كه تمركز روي بهبود انعطاف و قدرت در تمام اندامهاي بدن را دارد بدون اين كه عضلات را حجيم كند يا آنها را از بين ببرد. اين روش تمريني از حركات كنترل شدهاي تشكيل شده كه بين بدن و مغز هارموني فيزيكي ايجاد كرده و توانايي بدني افراد را در هر سن بالا ميبرد. اين ورزش توسط پزشكان بهعنوان يك روش منحصر به فرد از آمادگي جسماني كه در آن تركيبي از تقويت كشش و تنفس عضلاني بهمنظور توسعه عضلات تنه و بازگرداندن تعادل عضله استفاده ميشود شناخته شده است [37]. بر خلاف ورزشهاي مقاومتي سنتي كه در آن عضلات بهصورت جداگانه تمرين ميشود ورزش پيلاتس با يك رويكرد كلنگر نيازمند فعال سازي و هماهنگي چندين گروه عضله در يك زمان است [36]. گرچه مطالعات اخير گزارش كردهاند كه ورزش پيلاتس براي تمام سنين تمام تيپهاي بدني و آمادگيهاي بدني مختلف مناسب است [38] ولي محققان براي ترسيم نتايج واضح سودمندي ورزش پيلاتس روي بهبود عملكرد جسماني و ساير فاكتورهاي سلامتي در بين سالمندان نيازمند تحقيقات بيشتري هستند [35]. پيشنهاد شده است كه ورزش پيلاتس شايد ريسك افتادن را در اثر بهبود تعادل نيروي عضله و هماهنگي كاهش دهد [39]. بيشتر پژوهش- هاي تجربي درباره اثرات پيلاتس به مطالعه جوانان و افراد ميان- سال محدود شده است [40-46]. همچنين تحقيقات معدودي در خارج از كشور به اثر ورزش پيلاتس روي سالمندان پرداختهاند.[47-52] بنابراين ضرورت تحقيقات تجربي بر روي سالمندان آشكار ميگردد. با توجه به معدود بودن تحقيقات در مورد اثر پيلاتس روي سالمندان و اينكه در كشور ما نيز هنوز تحقيقات چنداني راجع به تاثير ورزش پيلاتس بر روي سالمندان انجام نشده است لذا هدف از تحقيق حاضر مطالعه اثر بخشي برنامه تمريني پيلاتس بر عوامل رواني و اجتماعي مرتبط سالمند ميباشد. مواد و روشها با افتادن در زنان اين كارآزمايي باليني با اخذ مجوز لازم از معاونت پژوهشي و كميته اخلاق دانشگاه اصفهان در سامانه IRCT با شماره IRCT N2 ثبت شد. اين تحقيق به- صورت نيمه تجربي با استفاده از پيش آزمون - پس آزمون و گروه كنترل انجام شد. جامعه آماري اين پژوهش 60 نفر از سالمندان مراجعه كننده به مركز توانبخشي جامع سالمندان فرهيختگان استان چهار محال و بختياري (شهركرد) در سال 1390 بودند. نمونهگيري تحقيق حاضر شامل 30 زن سالمند با محدوده سني 62 تا 80 سال بهصورت هدفمند و در دسترس انجام شد و بهصورت تصادفي در دو گروه كنترل (15 نفر) و تجربي يا پيلاتس (15 نفر) تقسيم شدند. معيارهاي ورود به مطالعه شامل: 1- سالمندان سالم زن بالاي 60 سال 2- كسب نمره 18 در آزمون معاينه مختصر رواني 3- نداشتن سابقه بيماري قلبيريوي حاد صدمات مغزي بيماري پاركينسون و 4- عدم ناتوانيهاي ارتوپدي معنيدار يا بيماري حاد بود و شرايط خروج از مطالعه شامل: استفاده از عصا ناتواني در راه رفتن بهصورت مستقل و مصرف داروهاي آرامبخش و بهبود در تعادل بود. بعد از جمعآوري مشخصات دموگرافيك (سن قد وزن سطح تحصيلات) و معاينه توسط پزشك اجازه تمرينات ورزشي از طرف پزشك صادر شد. بهمنظور سنجش قد از قدسنج و براي سنجش وزن از يك ترازوي ديجيتال استفاده شد. قبل از شروع برنامه تمريني هدف از اجراي تحقيق براي آزمودني- ها شرح داده شد و رضايتنامه كتبي دريافت گرديد. سپس افراد بهطور تصادفي به دو گروه تجربي و گواه تقسيم شدند. قبل از اجراي برنامه تمريني بهمنظور ارزيابي عوامل رواني از تمام شركت كنندگان فرم كوتاه افسردگي سالمندان Geriatric ) (Depression Scale بهعمل آمد. فرم كوتاه (15 سوالي) از فرم 30 سوالي [53] با ضريب آلفاي 0/9 استخراج شد. ضريب آلفاي اين فرم در مطالعات مشابهي در چين انگلستان و مالزي از 0/7 تا 456

5 بررسي تاثير برنامه تمرين پيلاتس... 0/9 متغير بوده است [54]. و پايايي آزمون-بازآزمون آن 0/7 تا 0/84 و بهروش تصنيف بوده است 0/82.[56 55] در تحقيق ملكوتي و همكاران كه بهمنظور هنجاريابي فرم 15 سوالي مقياس افسردگي سالمندان انجام شد نتايج نشان داد كه فرم 11 سوالي كه با كنار گذاشتن سوالات و 10 از فرم 15 سوالي استخراج گرديده است را ميتوان بهعنوان فرم كوتاه با ضريب آلفا برابر 0/92 و همبستگي 0/58 با فرم اصلي (0/001>P) در نظر گرفت چرا كه همبستگي بيشتري با علاي م افسردگي دارد و از اعتبار و پايايي بهتري نسبت به فرم 15 سوالي برخوردار است [54]. براي ارزيابي كيفيت زندگي سالمندان پرسشنامههاي گوناگون است اما در سال 2006 در آمريكا پژوهشي درباره انتخاب بهترين پرسشنامه كيفيت زندگي سالمندان انجام دادند كه يكي از سه پرسشنامه مناسب در اين زمينه را پرسشنامه كيفيت زندگي سازمان بهداشت جهاني اعلام نمودند [57]. اين پرسشنامه كه با ادغام برخي حيطهها و حذف مقداري از سوالات فرم اصلي پرسشنامه تنظيم شده است در حداقل 39 كشور جهان (تا بهار 1387) با فرهنگهاي متفاوت در زمينه كيفيت زندگي سالمندان مورد استفاده قرار گرفته است. آهنگري و همكاران جهت ارزيابي پايايي آن از روش بازآزمايي استفاده نموده و نتايجي كه پس از محاسبه بهدست آمد نشان داد كه پرسشنامه مذكور از پايايي نيز برخودار ميباشد بدين معني كه ميزان آلفاي بهدست آمده 0/914 ميباشد كه در دامنه مورد قبول قرار دارد [58]. اين پرسشنامه يك ابزار خودسنجي است كه توسط خودآزمودنيها تكميل ميگردد و چهار حيطه سلامت جسماني سلامت رواني روابط اجتماعي و سلامت محيط را با 24 سوال ميسنجد (هر يك از حيطهها بهترتيب داراي و 8 سوال ميباشند). 2 سوال اول به هيچيك از حيطهها تعلق ندارند و وضعيت سلامت و كيفيت زندگي را به شكل كلي مورد ارزيابي قرار ميدهد. بنابراين اين پرسشنامه در مجموع 26 سوال دارد [59]. در پرسشنامه براي هر سو ال پنج پاسخ طرح ريزي شده است و براي هر پاسخ امتيازي در نظر گرفته شده است. نمره گذاري از يك تا پنج ميباشد و در سو الاتي كه پاسخ منفي ميباشد نمره- گذاري معكوس است. در ضمن اين پرسشنامه با استفاده از دو مقياس 20 و 100 ارزشي نمرهگذاري ميشود كه در اين پژوهش از مقياس 100 ارزشي استفاده گرديده است كه در جدول شماره 1 توضيح داده شده است [60]. بعد از گرفتن پيش آزمونها از كل آزمودنيها گروه تجربي يك دوره تمرين ورزشي پيلاتس 3 جلسه يك ساعته در هفته را بهمدت 12 هفته در بخش ورزشي مركز سالمندان شهركرد دريافت كردند. تمريناتي كه در اين تحقيق مورد استفاده قرار گرفت مطابق با برنامه تمريني بود كه در تحقيقات خارج از كشور استفاده گرديده است [ ]. اين تمرينات به 2 قسمت تقسيم شده بودند. بخش اول تمرينات بر روي تشك (6 هفته اول) و بخش دوم تمرينات با استفاده از باند (6 هفته دوم) انجام شدند. مربي هر تمرين را نمايش ميداد و سپس بهصورت كلامي براي اطمينان از صحت يادگيري تمرين را تكرار ميكرد و در ادامه به نحوه اجراي سالمندان نظارت ميكرد و به آنان راهنماييهاي لازم را ميداد. همچنين تمام حركات به- صورت آهسته و كنترل شده بهمنظور افزايش هماهنگي و تسهيل فرايند يادگيري به سالمندان آموزش داده ميشد. تمرينات در ابتدا از حركات ساده پيلاتس انتخاب شده بودند و بيشتر بهمنظور آشنايي سالمندان با اصول پيلاتس بود. با گذر زمان و پيشرفت سالمندان در تمرينات ابتدايي و اصلاح حركات به شدت و پيچيدگي تمرينات افزوده ميشد. روند پيشروي تمرينات از حالت خوابيده به نشسته و ايستاده بود. همچنين يك دوره 30 ثانيهاي استراحت بين هر تمرين با تمرين بعدي در نظر گرفته شده بود. افراد گروه كنترل در دوره تمرينات فقط به فعاليتهاي روزانه خود پرداختند. پس از اتمام تمرينات براي بررسي اثر تمرينات از هر دو گروه پس آزمون بهعمل آمد. در تجزيه و تحليل آماري از آزمون Kolmogorov-Smirnov براي بررسي توزيع نرمال بودن دادهها استفاده شد. همچنين همگوني واريانسها با آزمون لوين بررسي شده و سپس براي مقايسههاي مورد نظر از آزمون ANCOVA و در سطح معنيداري 0/05=α با استفاده از نرم افزار SPSS ويرايش 16 مورد تجزيه و تحليل استنباطي قرار گرفتند. نتايج دادههاي جمعآوري شده با استفاده از شاخصهاي آمار توصيفي مانند ميانگين و انحراف استاندارد مورد توصيف قرار گرفت. و در ادامه دادهها با استفاده از تحليل كوواريانس مورد تجزيه و تحليل استنباطي قرار گرفتند. تمام 30 نفر از سالمندان تا انتها در تمرينات شركت داشتند و افت آزمودني مشاهده نشد (جدول شماره 2). مطابق با جداول شماره 3 و 4 نتايج حاصل از مطالعه نشان داد يك دوره برنامه تمرين پيلاتس باعث تفاوت معني- داري در متغير افسردگي (0/007=P و 19/200>F) با 19/80 درصد كاهش بين گروه تجربي و شاهد در پس آزمون شد. همچنين تفاوت معنيداري در ابعاد جسماني (0/0001=P و 17/816=F) با 14/58 درصد و محيطي (0/017=P و 6/418=F) با 12/35 درصد افزايش از ابعاد كيفيت زندگي بهدست آمد و در بعد رواني (0/06=P و =F) 3/844 و اجتماعي (0/120=P و 2/584=F) از 457

6 مختاري و همكاران ابعاد كيفيت زندگي تفاوت معنيداري مشاهده نشد هر چند در عامل اجتماعي 7/78 درصد و عامل رواني 15/85 درصد افزايش را بههمراه داشت اما اختلاف مشاهده شده معنيدار نبود. رديف 1 ابعاد بعد جسماني (هفت پرسشي ( جدول شماره 1- نتايج پرسشنامه صد ارزشي نحوه نمرهگذاري (Q 6 Q 4 ) + (Q 6 Q 4 ) + Q 10 + Q 15 + Q 16 + Q 17 + Q 18 2 بعد رواني (شش پرسشي) Q 5 + Q 6 + Q 7 + Q 11 + Q 19 + (Q 6 Q 26 ) 3 بعد اجتماعي (سه پرسشي) Q 20 + Q 21 + Q 22 4 بعد محيطي (هشت پرسشي) Q 8 + Q 9 + Q 12 + Q 13 + Q 14 + Q 23 + Q 24 + Q 25 جدول شماره 2- شاخصهاي آماري مربوط به سن قد و وزن آزمودنيها متغير گروه پيلاتس (تعداد 15 نفر) گروه كنترل (تعداد 15 نفر) سن (سال) 69/8±4/70 قد (سانتيمتر) 150/70±7/13 وزن (كيلوگرم) 63/07±9/86 60/27±11/23 150/13± 8/82 70/7±7/02 گروه جدول شماره 3- نتايج آزمون ANCOVA افسردگي در گروههاي تجربي و كنترل پيشآزمون تجربي (15 نفر) X ± SD پسآزمون پيشآزمون كنترل (15 نفر) X ± SD پسآزمون F 8/365 1/710±7/27 0/990±6/53 1/291±5/67 افسردگي 1/907±7/07 *تفاوت معنادار بين گروه تجربي و كنترل شاخص آماري تغييرات (درصد) -19/80 سطح معناداري 0/007 عامل اجتماعي (كيفيت زندگي) جدول شماره 4- نتايج آزمون ANCOVA كيفيت زندگي در گروههاي تجربي تجربي (15 نفر) X ± SD پيشآزمون پسآزمون كنترل (15 نفر) F X ± SD پيشآزمون پسآزمون سلامت جسماني و كنترل شاخص آماري تغييرات (درصد) سطح معناداري 0/0001 0/060 0/120 0/017 14/58 15/85 7/78 12/35 17/82 3/84 2/584 6/418 42/09±6/43 44/44±11/59 75/11±8/90 70/00±6/41 43/43±11/69 40/22±12/37 75/11±9/58 68/17±7/10 52/38± 8/55 53/55±11/09 80/00±7/13 77/33±9/ /71±9/54 46/22±7/54 74/22±7/50 68/83±5/25 سلامت رواني سلامت اجتماعي سلامت محيط *تفاوت معنادار بين گروه تجربي و كنترل بحث تحقيق حاضر تاثير يك دوره برنامه تمريني پيلاتس بر عوامل رواني و اجتماعي مرتبط با افتادن در زنان سالمند را بررسي كرد. با انجام تمرينات تعريف شده در مدت برنامه تمريني كاهش معنيداري در ميزان افسردگي (19/80 درصد) در گروه پيلاتس مشاهده شد. همچنين افزايش معنيداري در كيفيت زندگي در ابعاد جسماني ( 14/58 درصد) محيطي ( 12/35 درصد) اجتماعي (7/78 درصد) و عامل رواني ( 15/8 درصد) به همراه داشت هر چند دو عامل اجتماعي و رواني از كيفيت زندگي تغييري حاصل نشد. اين يافتهها با نتايج برخي از تحقيقات همسو بوده و آن را تاي يد ميكند [32 36]. براي مثال در يك تحقيق به تعيين اثر 12 هفته تمرينات پيلاتس بر روي زنان بالاي 65 سال به مدت يكسال 458

7 بررسي تاثير برنامه تمرين پيلاتس... پرداخته شده است. شركتكنندگان در گروه تمريني براي مدت 12 هفته هر هفته 3 جلسه يك ساعته به تمرين پرداختند. نتايج تحقيق نشان داد 12 هفته تمرين پيلاتس ميتواند در جلوگيري از افتادن - ها افزايش نيروي عضلاني تعادل پويا زمان عكس العمل و كاهش افسردگي و نيز بالا بردن كيفيت زندگي زنان سالمند بالاي 65 سال موثر ميباشد [60]. تاثير ورزش پيلاتس در كاهش افسردگي سالمندان را ميتوان به نقش سروتونين نسبت داد چرا كه عدم تعادل در سطوح سرتونين ممكن است طوري در خلق اثر گذارد كه منجر به افسردگي شود [61]. يكي از استراتژيهايي كه باعث افزايش سروتونين ميشود ورزش است [62] كه بهطور طبيعي باعث بالا بردن سطح هوشياري و روحيهي عمومي فرد شده و احساس انرژي و شادابي بيشتري براي انجام كارهاي روزمرهي زندگي به افراد ميدهد [63]. براي مثال در تحقيق Hassan و 12 Amin هفته تمرين پيلاتس باعث افزايش غلظت سروتونين خون و كاهش افسردگي در زنان شد [61]. از طرفي در تحقيق حاضر از يك دوره 12 هفتهاي تمرينات پيلاتس استفاده شده است و يافتهها نشان داد يك دوره تمرين پيلاتس در بهبود كيفيت زندگي سالمندان موثر است. در مطالعهاي كه توسط Eyigor و همكاران براي تعيين اثر برنامه ورزشي روي اجراي جسماني و كيفيت زندگي در زنان سالمند انجام شد آنها نتيجه گرفتند اين برنامه سبب بهبود عملكرد جسماني و افزايش نيروي عضلاني در هر دو اندازهگيري مربوط به مچ پا و زانو و نيز بهبود در نمرهي ارزيابي كيفيت زندگي گرديد [64]. در تحقيق ديگر carta و همكاران تاثير فعاليت جسماني (تمركز بيشتر بر روي نيروي عضلاني) بر كيفيت زندگي در زنان سالمندي كه از افسردگي رنج ميبردند را بررسي كردند. نتايج بهبود معنيداري در كيفيت زندگي در گروه تمريني كه در فعاليتهاي جسماني شركت ميكردند را نشان داد. اما در گروه كنترل كه فعاليتي انجام نميدادند و فقط از داروهاي ضد افسردگي استفاده ميكردند هيچ تفاوتي در سطح كيفيت زندگي مشاهده نشد [65]. Rodrigues Siqueira و همكاران در تحقيق خود تاثير برنامه تمريني پيلاتس روي 52 زن سالمند را بررسي كردند. گروه تمرين در تمرينات پيلاتس براي 2 جلسه در هفته بهمدت 8 هفته شركت كردند. نتايج تحقيق بهبود قابل ملاحظهاي را در استقلال شخصي تعادل ايستا و كيفيت زندگي سالمندان نشان داد [52]. مطالعات Irez نيز نشان داد كه تمرينات پيلاتس براي دوره 8 و 12 ماهه اثر مثبتي بر كيفيت زندگي سالمندان دارد [60]. در تحقيق حاضر نيز 12 هفته تمرينات پيلاتس باعث بهبود نمره كيفيت زندگي سالمندان شد هرچند بر بعد رواني و اجتماعي تاثير چنداني نداشت. بهبود كيفيت زندگي سالمندان در تحقيق حاضر را ميتوان به اثرات سودمند ورزش نسبت داد. همه متخصصين دنيا معتقدند كه كيفيت زندگي سازهاي چند بعدي است و داراي ابعاد جسمي رواني اجتماعي و ذهني است [66]. ورزش و فعاليت بدني با بهبود استقامت قلبيعروقي تقويت عضلات افزايش تعادل هماهنگي و آرامش كاهش استرس و اضطراب افزايش حالت خلقي بهبود رفاه و سلامت عمومي افزايش سلامت روان و عملكرد شناختي بر ابعاد كيفيت زندگي اثر ميگذارد [67]. روش تمريني پيلاتس نيز متشكل از تمريناتي است كه اثر سودمندي روي تنفس انعطاف پذيري آرام سازي قدرت و استقامت دارد و به خوبي براي افزايش سلامت جسمي و ذهني طراحي شده است [60]. بنابراين بهنظر ميرسد تمرينات پيلاتس بر روي كيفيت زندگي سالمندان موثر باشد. در نهايت بهدليل اينكه اكثر افتادنها در نتيجه تعامل بين عوامل خطرزاي متعدد رخ ميدهد [68]. بنابراين براي جلوگيري و كاهش افتادنها بايد روشهايي را بهكار برد كه تمامي عوامل خطرزاي مرتبط را در برگيرد. براي مثال يك متاآناليز توسط Chang و همكاران در مورد مداخلات براي جلوگيري از افتادن در سالمندان گزارش كرد كه برنامه پيشگيري از افتادن بايد چند عاملي باشند تا هم بر خطر افتادن و هم ميزان آن موثر باشد [69]. ورزش پيلاتس نيز بهدليل اينكه با يك رويكرد كلنگر نيازمند فعالسازي و هماهنگي چندين گروه عضله در يك زمان است و بهمنظور بهبود انعطاف پذيري عمومي بدن و سلامتي در نظر گرفته شده است و تاكيد آن بر تقويت هسته (تنه) وضعيت قرارگيري بدن و هماهنگي تنفس با حركات بدن است [48] شايد بتواند نقش يك برنامه مداخله گر چند عاملي را روي افتادن در سالمندان ايفا كند. شركت كنندگان در تحقيق حاضر از جامعه زنان انتخاب شده بودند بنابراين نياز است كه در مطالعات آينده از شركت كنندگان مرد نيز استفاده شود. همچنين در تحقيقات آينده بايستي از نمونههاي بزرگ تر استفاده شود تا نتايج قابليت تعميم بيشتري داشته باشد. نتيجهگيري نتايج مطالعه حاضر نشان داد كه برنامه تمريني پيلاتس بر عوامل رواني و اجتماعي مرتبط با افتادن در زنان سالمند موثر است. يافتهها نشان ميدهد كه ورزش پيلاتس ممكن است يك ابزار مفيد براي كمك به افراد سالمند در جهت كاهش اثرات منفي زمين خوردن آنها باشد. از سوي ديگر ورزش پيلاتس ورزشي كم هزينه كم خطر و غير تهاجمي است و بهگونهاي است كه اساس آن بر اجراي حركات بهصورت بسيار كنترل شده و آرام است. 459

8 مختاري و همكاران بنابراين بهنظر ميرسد بتوان به كمك اين ورزش پيامدهاي منفي افتادن در سالمندان و در پي آن هزينههاي درماني را كاهش داد تا به اين ترتيب كمك بزرگي به باز گرداندن اين شهروندان ارشد جامعه در انجام هر چه بهتر فعاليتهاي روزمره زندگي گردد. تشكر و قدرداني از همكاري مسولين و سالمندان مركز توانبخشي جامع سالمندان فرهيختگان استان چهارمحال و بختياري (شهركرد) كمال تشكر را داريم. References: [1] Lord SR, Clark RD, Webster IW. Physiological factors associated with falls in an elderly population (12): ; J Am Geriatr Soc [2] Mojabi MA. Dizziness in elderly. J Qazvin Univ Med Sci 2007; 11(2): [In Persian]. [3] Busse AL, Gil G, Santarém JM, Filho WJ. Physical activity and cognition in the elderly: a review. Dementia & Neuropsychologia 2009; 3(3): [4] Hauer K, Pfisterer M, Weber C, Wezler N, Kliegel M, Oster P. Cognitive impairment decreases postural control during dual tasks in geriatric patients with a history of severe falls. J Am Geriatr Soc 2003; 51(11): [5] van Uffelen JG, Chin APM, Hopman-Rock M, van MW. The effects of exercise on cognition in older adults with and without cognitive decline: a systematic review. Clin J Sport Med 2008; 18(6): [6] Anderson BD, Spector A. Introduction to Pilatesbased rehabilitation. Orthopaedic Physical Therapy Clinics of North America 2005; 9(3): [7] Cassilhas RC, Viana VA, Grassmann V, Santos RT, Santos RF, Tufik S, et al. The impact of resistance exercise on the cognitive function of the elderly. Med Sci Sports Exerc 2007; 39(8): [8] Krotish DE. The Effects of a Multidimensional Intervention on Balance, Gait, and Mobility, [Dissertation] 2008; UMI Number, [9] Gallahue DL, Ozmun JC. Understanding Motor Development. 6 th ed. Tehran. Elmva-Harekat; [in Persian] [10] Cohen H, Heaton LG, Congdon SL, Jenkins HA. Changes in sensory organization tests scores with age. Age Ageing 1996; 25(1): [11] Caldwell K, Harrison M, Adams M, Triplett NT. Effect of Pilates and taiji quan training on selfefficacy, sleep quality, mood, and physical performance of college students. J Bodyw Mov Ther 2009; 13(2): [12] Segal NA, Hein J, Basford JR. The effects of Pilates training on flexibility and body composition: an observational study. Arch Phys Med Rehabil 2004; 85(12): [13] Karel MJ, Ogland Hand S, Gatz M, Unutzer J. Assessing and treating late-life depression: A casebook and resource guide. New York: Basic books; P.68. [14] Khan RS, Marlow C, Head A. Physiological and psychological responses to a 12-week BodyBalance training programme. J Sci Med Sport 2008; 11(3): [15] Valenstein M, Taylor KK, Austin K, Kales HC, McCarthy JF, Blow FC. Benzodiazepine use among depressed patients treated in mental health setting. Am J Psychiatry 2004; 161(4): [16] Unutzer J. Clinical practice. late-life depression. N Engl J Med 2007, 357(22): [17] Arfken CL, Lach HW, Birge SJ, Miller JP. The prevalence and correlates of fear of falling in elderly persons living in the community. Am J Public Health 1994; 84(4): [18] Miller JM. Perception and Psychological Effects of Falling of Elderly people living in the Community [Dissertation], Chicago, 1995; UMI: [19] Bonomi AE, Patrick DL, Bushnell DM, Martin M. Validation of theunited States version of theworld Health Organization Quality of Life (WHOQOL) instrument. J Clin Epidemiol 2000; 53 (1): [20] World Health Organization. The World health organization quality of life assessment. World Health Organization Technical Report Series 1995; 41(10): [21] Fassino S, Leombruni P, Abbate Daga G, Brustolin A, Rovera GG, Fabris F. Quality of life in dependent older adults living at home. Arch Gerontol Geriatr 2002; 35(1): [22] Hossain P, Kawar B, El NM. Obesity and diabetes in the developing world-a growing challenge. N Engl J Med 2007; 356(3): [23] Eyigor S, Karapolat H, Durmaz B. A randomized controlled trial of Turkish folklore dance on the physical performance, balance, depression and quality of life in older women. Arch Gerontol Geriatrics 2009; 48, [24] Woollacott M, Shumway-Cook A. Attention and the control of posture and gait: a review of an emerging area of research. Gait Posture 2002; 16(1): [25] Williams HG, Mcclenaghan BA, Dickerson J. Spectral characteristics of postural control in elderly individuals. Arch Phys Med Rehabil 1997; 78(7): [26] Richardson JK, Ashton-Miller JA, Lee SG, Jacobs K. Moderate peripheral neuropathy impairs weight transfer and unimpeded balance in the elderly. Arch Phys Med Rehabil 1996; 77(11): [27] Akbari kamrani AA, Azadi F, Salavati M, Kazemi B. Prediction of risk of falling among 460

9 بررسي تاثير برنامه تمرين پيلاتس... institutionalized elderly people in Iran. J Rehabil 2003; 13(4): [in Persian] [28] Kiel DP, O'Sullivan P, Teno JM, Mor V. Health care utilization and functional status in the aged following fall. Med Care 1991; 29(3): [29] Cromwell RL, Meyers PM, Meyers PE, Newton RA. Tae Kwon Do: an effective exercise for improving balance and walking ability in older adults. J Gerontol A Biol Sci Med Sci 2007; 62(6): [30] Bean JF, Kiely DK, Herman S, Leveille SG, Mizer K, Frontera WR, et al. The relationship between leg power and physical performance in mobility-limited older people. J Am Geriatr Soc 2002; 50(3): [31] Gardner MM, Robertson MC, Campbell AJ. Exercise in preventing falls and fall related injuries in older people: a review of randomized controlled trials. Br J Sports Med 2000; 34(1): [32] Devereux K, Robertson D, Briffa NK. Effects of a water-based program on women 65 years and over, a randomized controlled trial. Aust J Physiother 2005; 51(2): [33] Dunleavy K. Pilates fitness continuum: postrehabilitation and prevention Pilates fitness programs. Rehab Manag 2010; 23(9): [34] Correa J, Cunha FA, Pires TH, Giani T, Ferreira MA, Dantas E. Effects of distinct physical activity and meditation programs on quality of life and depression levels in active elderly women. J Human Movement 2009; 23: [35] Deslandes AC, Moraes H, Alves H, Pompeu FA, Silveira H, Mouta R, et al. Effect of aerobic training on EEG alpha asymmetry and depressive symptoms in the elderly: a 1-year follow-up study. Braz J Med Biol Res 2010; 43(6): [36] Sjosten N, Kivela SL. The effects of physical exercise on depressive symptoms among the aged, a systematic review. Int J Geriatr Psychiatry 2006; 21(5): [37] Sorosky S, Stilp S, Akuthota V. Yoga and pilates in the management of low back pain. Curr Rev Musculoskelet Med 2007; 1(1): [38] Legters K. Fear of falling. Phys Ther 2002; 82(3): [39] Smith K, Smith E. Integrating Pilates-based core strengthening into older adult fitness programs implications for practice. Top in Geriatric Rehab 2005; 21(1): [40] Latey P. The Pilates method: history and philosophy. J Bodyw Mov Ther 2001; 5(4): [41] Kloubec JA. Pilates for improvement of muscle endurance, flexibility, balance, and posture. J Strength Cond Res 2010; 24(3): [42] Cozen DM. Use of Pilates in foot and ankle rehabilitation. Sports Med Arthrosc 2000; 8(4): [43] Bernardo LM. The effectiveness of Pilates training in healthy adults: An appraisal of the research literature. J Bodyw Mov Ther 2007; 11: [44] Shinkai S, Watanabe S, Kumagai S, Fujiwara Y, Amano H, Yoshida H, et al. Walking speed as a good predictor for the onset of functional dependence in a Japanese rural community population. Age Ageing 2000; 29(5): [45] Johnson EG, Larsen A, Ozawa H, Wilson CA, Kennedy KL. The effects of Pilates-based exercise on dynamic balance in healthy adults. J Bodyw Mov Ther 2007; 11(3): [46] Silva YO, Melo MO, Gomes LE, Bonezi A, Bonezi A. Ana'lise da resistência externa e da atividade eletromiogra'fica do movimento de extensa~o de quadril realizado segundo o método Pilates. Rev bras fisioter 2009; 13(1): [47] Babayigit Irez B, Ozdemir RA, Evin R, Irez SG, Korkusuz F. Integrating Pilates exercise into an exercise program for 65+ year-old women to reduce ; 10: 105 falls. J Sports Sci Med [48] Jago R, Jonker ML, Missaghian M, Baranowski T. Effect of 4 weeks of Pilates on the body composition of young girls. Prev Med 2006; 42(3): [49] Sekendiz B, Altun O, Korkusuz F, Akın S. Effects of Pilates exercise on trunk strength, endurance and flexibility in sedentary adult females. J Bodyw Mov Ther 2007; 11: [50] Kaesler DS, Mellifont RB, Kelly PS, Taaffe DR. A novel balance exercise program for postural stability in older adults, a pilot study. J Bodyw Mov Ther 2007; 11: [51] Hall DW, Aguilar E, Larkam E. Effects of Pilates-based training on static and dynamic balance in an elderly population. Med Sci Sports Exerc 1999; 31: S388. [52] Siqueira Rodrigues BG, Ali Cader S, Bento Torres NV, Oliveira EM, Martin Dantas EH. Pilates method in personal autonomy, static balance and quality of life of elderly females. J Bodyw Mov Ther 2010; 14(2): [53] Sheikh JI, Yesavage JA. Geriatric Depression Scale (GDS), recent evidence and development of a shorter version. Clin Gerontol 1986; 5: [54] Malakooti S, Fathollahi P, Mirabzadeh A, Salavati, M, Kahani Sh. Normalization of Geriatric Depression Scale (GDS), 15-question form in Iran. Med Univ Res J 2006, 30 (4): [in Persian] [55] Almeida OP, Almeida SA. Short versions of the geriatric depression scale, a study of their validity for the diagnosisof a major depressive episode according to ICD-10 and DSM-IV. Int J Geriatr Psychiatry 1999; 14(10): [56] De Craen AJ, Heeren TJ, Gussekloo J. Accuracy of the 15-item geriatric depression scale (GDS-15) in a community sample of the oldest old. Int J Geriatr Psychiatr 2003; 18(1): [57] McClane KS. Screening Instruments for Use in a Complete Geriatric Assessment. Clin Nurse Spec 2006; 20(4):

10 مختاري و همكاران [58] Ahanghari M, Kamali M, Arjomand Hesabi M. Effects of hypertension on quality of life of elderly members elderly Cultural Center of Tehran. Iranian J Ageing 2007; 3(7): [in Persian] [59] Nejat S, Holakoee Naeini K, Mohamad K, Majdzade R. Standardization of the World Health Organization Quality of Life BREF (WHOQOL- BREF), Translation and Psychometric of the Iranian version. J Sch Public Health Inst Public Health Res 2007; 4(4): [in Persian] [60] Irez GB, Ozdemir RA, Evin R, Irez SG, Korkusuz F. Integrating Pilates exercise into an exercise program for 65+ year-old women to reduce falls. J of Sports Sci and Med 2011; 10: [61] Hassan EAH, Amin MA. Pilates Exercises Influence on the Serotonin Hormone, Some Physical Variables and the Depression Degree in Battered Women. World J Sport Sci 2011; 5(2): [62] Young SN. How to increase serotonin in the human brain without drugs. J Psychiatry Neurosci (6): 2007; [63] Rueter LE, Jacobs BL. A microdialysis examination of serotonin release in the rat forebrain induced by behavioral/environmental manipulations. Brain Res 1996; 739(1-2): [64] Eyigor S, Karapolat H, Durmaz B. Effects of a group-based exercise program on the physical performance, muscle strength and quality of life in older women. Arch Gerontol Geriatr 2007; 45(3): [65] Carta MG, Hardoy MC, Pilu A, Sorba M, Floris AL, Mannu FA, et al. Improving physical quality of life with group physical activity in the adjunctive treatment of major depressive disorder. Clin Pract Epidemiol Ment Health 2008; 4(1): 1-6. [66] Rubenstein LZ, Josephson KR. The epidemiology of falls and syncope. Clin Geriatr Med 2002; 18(2): [67] Bahram ME, Najjarian M, Sayyah M, Mojtahedi H. The effect of an eight-week aerobic exercise program on the homocysteine level and VO2max in young non-athlete men. Feyz 2013; 17(2): [in Persian]. [68] Gardner MM, Buchner DM, Robertson MC, Campbell AJ. Practical implementation of an exercise based falls prevention programme. Age Ageing 2001; 30(1): [69] Chang JT, Morton SC, LRubenstein LZ, Mojica WA, Maglione M, Suttorp MJ, et al. Interventions for the prevention of falls in older adults: Systematic review and meta-analysis of randomised clinical trials. BM J 2004; 328(7441):