Οι αυτόµατοι σταθεροποιητές είναι πολιτικές που τονώνουν ή «από-θερµαίνουν» την οικονοµία όταν αυτό είναι απαραίτητο χωρίς καµία µεταβολή πολιτικής.

Μέγεθος: px

Εμφάνιση ξεκινά από τη σελίδα:

Download "Οι αυτόµατοι σταθεροποιητές είναι πολιτικές που τονώνουν ή «από-θερµαίνουν» την οικονοµία όταν αυτό είναι απαραίτητο χωρίς καµία µεταβολή πολιτικής."

Χρύσανθος Αλιβιζάτος
8 χρόνια πριν
Προβολές:

1 Για πολλούς οικονοµολόγους είναι προφανές ότι η οικονοµική πολιτική θα πρέπει να ασκείται ενεργητικά. Για παράδειγµα, υποστηρίζουν ότι οι υφέσεις είναι περίοδοι υψηλής ανεργίας, χαµηλών εισοδηµάτων και αυξηµένης οικονοµικής δυσκολίας, οπότε δικαιολογείται η άσκηση επιθετικής οικονοµικής πολιτικής. Το υπόδειγµα AD-AS δείχνει πως διαταραχές σε µια οικονοµία ενδέχεται να οδηγήσουν σε υφέσεις. Επίσης δείχνει πως η νοµισµατική και δηµοσιονοµική πολιτική µπορεί να εµποδίσει υφέσεις αντιµετωπίζοντας αυτές τις διαταραχές. Άλλοι οικονοµολόγοι είναι περισσότερο σκεπτικοί ως προς τις προσπάθειες της κυβέρνησης να σταθεροποιήσει την οικονοµία. Βασικά υποστηρίζεται ότι η κυβέρνηση θα έπρεπε να υιοθετήσει µια πιο διακριτική προσέγγιση στην άσκηση της µακροοικονοµικής πολιτικής. Αυτή η άποψη µπορεί να φαίνεται παράδοξη. Και ο λόγος εάν το υπόδειγµα µας όντως δείχνει πως η οικονοµική πολιτική µπορεί να εµποδίσει ή να µετριάσει την οξύτητα των υφέσεων, γιατί οι οικονοµολόγοι αυτοί απαιτούν από την κυβέρνηση να µην χρησιµοποιεί την νοµισµατική και δηµοσιονοµική πολιτική για οικονοµική σταθεροποίηση; 1

Το υπόδειγµα AD-AS δείχνει πως διαταραχές σε µια οικονοµία ενδέχεται να οδηγήσουν σε υφέσεις.

2 Οι οικονοµολόγοι διακρίνουν µεταξύ δύο ειδών χρονικών υστερήσεων στην άσκηση σταθεροποιητικής πολιτικής: (α) την εσωτερική χρονική υστέρηση και (β) την εξωτερική χρονική υστέρηση. Η εσωτερική χρονική υστέρηση είναι ο χρόνος που απαιτείται µεταξύ µιας διαταραχής που χτυπάει µια οικονοµία και της οικονοµικής πολιτικής που ασκείται για να αντιµετωπίσει αυτή τη διαταραχή. Αυτή η χρονική υστέρηση προκύπτει διότι απαιτείται χρόνος προκειµένου οι ασκούντες την οικονοµική πολιτική να αναγνωρίσουν ότι µια διαταραχή υφίσταται και εν συνεχεία να θέσουν σε εφαρµογή τις ενδεδειγµένες οικονοµικές πολιτικές. Η εξωτερική χρονική υστέρηση είναι το χρονικό διάστηµα που απαιτείται µεταξύ της άσκησης µιας οικονοµικής πολιτικής και των επιπτώσεων αυτής στην οικονοµία. Αυτή η υστέρηση προκύπτει γιατί οι πολιτικές δεν επηρεάζουν άµεσα τη δαπάνη, το εισόδηµα και την απασχόληση. 2

Αυτή η χρονική υστέρηση προκύπτει διότι απαιτείται χρόνος προκειµένου οι ασκούντες την οικονοµική πολιτική να αναγνωρίσουν ότι µια διαταραχή υφίσταται και εν συνεχεία να θέσουν σε εφαρµογή τις

3 Υπάρχει τρόπος να µειωθούν οι υστερήσεις; Κάποιες πολιτικές, που καλούνται αυτόµατοι σταθεροποιητές, σχεδιάζονται προκειµένου να µειώσουν τις υστερήσεις που σχετίζονται µε τη σταθεροποιητική πολιτική. Οι αυτόµατοι σταθεροποιητές είναι πολιτικές που τονώνουν ή «από-θερµαίνουν» την οικονοµία όταν αυτό είναι απαραίτητο χωρίς καµία µεταβολή πολιτικής. Για παράδειγµα, το σύστηµα των σταθερών εισοδηµατικών φόρων αυτόµατα µειώνει τους συνολικούς φόρους όταν η οικονοµία βρίσκεται σε ύφεση, χωρίς κάποια µεταβολή στους φορολογικούς νόµους, διότι τα άτοµα και οι επιχειρήσεις πληρώνουν χαµηλότερους φόρους όταν το εισόδηµά τους µειώνεται. Παροµοίως, η «προστασία» κατά της ανεργίας και το κράτος πρόνοιας αυτόµατα αυξάνουν τις µεταβιβαστικές πληρωµές όταν η οικονοµία κινείται σε µια ύφεση επειδή περισσότεροι άνθρωποι απόζητούν αυτά τα προνόµια. Κάποιος µπορεί να θεωρήσει αυτούς τους αυτόµατους σταθεροποιητές ως έναν τύπο δηµοσιονοµικής πολιτικής χωρίς εσωτερική υστέρηση. 3

Για παράδειγµα, το σύστηµα των σταθερών εισοδηµατικών φόρων αυτόµατα µειώνει τους συνολικούς φόρους όταν η οικονοµία βρίσκεται σε ύφεση, χωρίς κάποια µεταβολή στους φορολογικούς νόµους, διότι τα

4 Όπως έχουµε ήδη σηµειώσει, αφού η οικονοµική πολιτική επηρεάζει την οικονοµία έπειτα από µακρά υστέρηση, η «επιτυχής» σταθεροποίηση προαπαιτεί ικανοποιητική δυνατότητα πρόβλεψης των µελλοντικών οικονοµικών συνθηκών. Ένας τρόπος µε τον οποίο επιχειρείται η διενέργεια προβλέψεων είναι µέσα από τη συστηµατική µελέτη των γνωστών ως leading indicators (δηλαδή µε άλλα λόγια εκείνων των δεικτών µιας οικονοµίες που «προαναγγέλουν» οικονοµικές εξελίξεις). Ένας οικονοµικός δείκτης καλείται leading indicator εάν η διακύµανσή του προηγείται εκείνης της οικονοµίας. Μια µεγάλη πτώση σε έναν τέτοιο δείκτη πιθανόν υποδεικνύει ότι µία επερχόµενη ύφεση είναι πιθανή. Ένας άλλος τρόπος είναι µέσα από τη χρήση µάκρο-οικονοµετρικών υποδειγµάτων, τα οποία έχουν αναπτυχθεί τόσο από κυβερνητικούς φορείς όσο και από ιδιωτικές επιχειρήσεις. Στόχος είναι η πρόβλεψη της πορείας µεταβλητών όπως της ανεργίας, του πληθωρισµού και άλλων ενδογενών µεταβλητών. 4

Ένας τρόπος µε τον οποίο επιχειρείται η διενέργεια προβλέψεων είναι µέσα από τη συστηµατική µελέτη των γνωστών ως leading indicators (δηλαδή µε άλλα λόγια εκείνων των δεικτών µιας οικονοµίες που

5 Οτιµηµένος µε Nobel Robert Lucas έδωσε έµφαση στη σηµασία αλλά και στον τρόπο µε τον οποίο οι άνθρωποι διαµορφώνουν τις προσδοκίες τους για το µέλλον. Οι προσδοκίες παίζουν έναν κρίσιµο ρόλο επειδή επηρεάζουν όλα τα είδη της οικονοµικής συµπεριφοράς. Τόσο τα νοικοκυριά όσο και οι επιχειρήσεις αποφασίζουν να καταναλώσουν και να επενδύσουν βασισµένοι σε προσδοκίες που έχουν σχετικά µε τις µελλοντικές αποδόσεις. Αυτές οι προσδοκίες εξαρτώνται από πολλά πράγµατα, συµπεριλαµβανοµένου των κυβερνητικών πολιτικών. Υποστήριξε ότι οι παραδοσιακές µέθοδες αποτίµησης της οικονοµικής πολιτικής όπως εκείνες που βασίζονται στα standard µάκρο-οικονοµετρικά υποδείγµατα δε λαµβάνουν επαρκώς υπόψη τους την επίπτωση της πολιτικής πάνω στις προσδοκίες. Αυτού του είδους η κριτική είναι γνωστή ως Lucas Critique. 5

Τόσο τα νοικοκυριά όσο και οι επιχειρήσεις αποφασίζουν να καταναλώσουν και να επενδύσουν βασισµένοι σε προσδοκίες που έχουν σχετικά µε τις µελλοντικές αποδόσεις.

6 Η οικονοµική πολιτική διενεργείται µε βάση κανόνες εάν οι ασκούντες την οικονοµική πολιτική ανακοινώνουν προκαταβολικά πως πρόκειται να αντιδράσουν σε διάφορες καταστάσεις που ενδεχοµένως προκύψουν και δεσµεύονται πως θα ακολουθήσουν σε κάθε περίπτωση το περιεχόµενο της ανακοίνωσης. Η οικονοµική πολιτική διενεργείται µε βάση διακριτική ευχέρεια εάν οι ασκούντες την οικονοµική πολιτική είναι ελεύθεροι να σταθµίζουν τα γεγονότα τη στιγµή που συµβαίνουν και να επιλέγουν κατά περίσταση την κατάλληλη οικονοµική πολιτική. Η συζήτηση σχετικά µε το αν η οικονοµική πολιτική πρέπει να διενεργείται µε βάση κανόνες ή διακριτική ευχέρεια είναι ξεχωριστή από τη συζήτηση για το αν η οικονοµική πολιτική πρέπει να είναι παθητική ή ενεργητική. Η οικονοµική πολιτική µπορεί να ασκείται µε βάση έναν κανόνα και ταυτόχρονα να είναι παθητική ή ενεργητική. 6

Η οικονοµική πολιτική διενεργείται µε βάση διακριτική ευχέρεια εάν οι ασκούντες την οικονοµική πολιτική είναι ελεύθεροι να σταθµίζουν τα γεγονότα τη στιγµή που συµβαίνουν και να επιλέγουν κατά

7 Οοπορτουνισµός στην άσκηση της οικονοµικής πολιτικής προκύπτει όταν οι στόχοι των ασκούντων την οικονοµική πολιτική έρχονται σε σύγκρουση µε την ευηµερία της κοινωνίας. Μερικοί οικονοµολόγοι φοβούνται ότι οι πολιτικοί ενδιαφέρονται µόνο για να κερδίζουν τις εκλογές και άρα επιλέγουν τις ασκούµενες οικονοµικές πολιτικές µε κριτήριο την επιµήκυνση της παραµονής τους στην εξουσία. Μια κυβέρνηση µπορεί να προκαλέσει µια ύφεση αµέσως µόλις ανέβει στην εξουσία προκειµένου να τιθασεύσει τον πληθωρισµό και µετά καθώς θα πλησιάζουν οι εκλογές να προκαλέσει µια άνθηση προκειµένου να µειώσει την ανεργία. Η διαχείριση της οικονοµίας κατά τέτοιον τρόπο καλείται Πολιτικό-οικονοµικός Κύκλος. 7

επιµήκυνση της παραµονής τους στην εξουσία.

8 Οι Οιοπορτουνιστές πολιτικοί προσπαθούν να να εκµεταλλευτούν την την καµπύλη Phillips και και να να ξεγελάσουν τους τους αφελείς ψηφοφόρους που που έχουν µυωπική µνήµη και και δεν δεν έχουν γνώση των των κινήτρων των των πολιτικών και και επίσης δεν δεν καταλαβαίνουν πως πως η οικονοµία «δουλεύει». Πιο Πιο συγκεκριµένα, οι οι πολιτικοί δεν δεν λαµβάνουν υπόψη τους τους την την ανταλλακτική σχέ- σχέ- οισση µεταξύ πληθωρισµού και και ανεργίας όταν όταν τα τα πολιτικά τους τους οφέλη είναι είναι σε σε πρώτο πλάνο. 8

καταλαβαίνουν πως πως η οικονοµία «δουλεύει».

9 Οι ασκούντες την οικονοµική πολιτική ανακοινώνουν προκαταβολικά την πολιτική την οποία θα ακολουθήσουν προκειµένου µε αυτό τον τρόπο να επηρεάσουν τις προσδοκίες των ιδιωτικών παραγόντων της οικονοµίας. Αλλά, αργότερα και αφού οι ιδιωτικοί παράγοντες της οικονοµίας έχουν πάρει τις αποφάσεις τους στη βάση των προσδοκιών που έχουν για το µέλλον, οι ασκούντες την οικονοµική πολιτική ενδέχεται να µπουν στον πειρασµό να αποκλίνουν από την ανακοίνωση τους. 9

Αλλά, αργότερα και αφού οι ιδιωτικοί παράγοντες της οικονοµίας έχουν πάρει τις αποφάσεις τους στη βάση των

10 1) Προκειµένου να ενθαρρύνει την επένδυση, η κυβέρνηση µπορεί να ανακοινώσει ότι δεν θα φορολογήσει το εισόδηµα από την επένδυση. Αλλά αφού κατασκευαστούν τα εργοστάσια, η κυβέρνηση ενδέχεται να µπει στον πειρασµό να αυξήσει τους φόρους. 2) Προκειµένου να ενθαρρύνει την έρευνα, η κυβέρνηση ανακοινώνει ότι θα δώσει ένα προσωρινό µονοπώλιο στις επιχειρήσεις που ανακαλύπτουν καινούρια φάρµακα. Αλλά αφού τα φάρµακα ανακαλυφτούν, η κυβέρνηση ενδέχεται να αθετήσει τη δέσµευση της. 3) Προκειµένου να ενθαρρύνει τη σκληρή δουλειά, ο καθηγητής σας ανακοινώνει ότι όσοι πάρουν tutorials θα έχουν ένα βαθµολογικό bonus. Αφού όµως ολοκληρωθεί το µάθηµα, αθετεί την υπόσχεση του και δεν λαµβάνει υπόψη του τα tutorials καθότι έτσι γίνεται απλούστερη η διαδικασία βαθµολόγησης. 10

2) Προκειµένου να ενθαρρύνει την έρευνα, η κυβέρνηση ανακοινώνει ότι θα δώσει ένα προσωρινό µονοπώλιο στις επιχειρήσεις που ανακαλύπτουν καινούρια φάρµακα.

11 Οι Μονεταριστές είναι οικονοµολόγοι οι οποίοι υποστηρίζουν ότι η Κεντρική Τράπεζα θα έπρεπε να κρατά το ρυθµό προσφοράς χρήµατος σταθερό. Οι Μονεταριστές πιστεύουν ότι οι διακυµάνσεις στην προσφορά χρήµατος είναι υπεύθυνες για τις µεγάλες διακυµάνσεις που παρατηρούνται στην οικονοµία. Υποστηρίζουν ότι η βραδεία και σταθερή µεγέθυνση της προσφοράς χρήµατος θα οδηγούσε σε σταθερότητα στο προϊόν, στην απασχόληση και στις τιµές. P LRAS P* Y Y' Y'' Y AD'' AD' AD Εδώ, µπορούµε να δούµε ότι αυτή η οικονοµία µεγεθύνεται (η LRAS µετακινείται προς τα δεξιά) έτσι συνεχόµενες αυξήσεις στην προσφορά χρήµατος (via + AD) δεν οδηγούν απαραίτητα σε αυξήσεις στον πληθωρισµό. 11

Υποστηρίζουν ότι η βραδεία και σταθερή µεγέθυνση της προσφοράς χρήµατος θα οδηγούσε σε σταθερότητα στο προϊόν, στην απασχόληση και στις τιµές.

12 Ένας δεύτερος κανόνας πολιτικής είναι η στόχευση του ονοµαστικού ΑΕΠ. Σύµφωνα µε αυτό τον κανόνα, η Κεντρική Τράπεζα ανακοινώνει µια σχεδιασµένη εξέλιξη για το ονοµαστικό ΑΕΠ. Εάν το ονοµαστικό ΑΕΠ αυξηθεί πάνω από το στόχο, η Κεντρική Τράπεζα µειώνει την προσφορά χρήµατος προκειµένου να µειώσει την AD. Εάν πέσει κάτω από το στόχο, η Κεντρική Τράπεζα αυξάνει την προσφορά χρήµατος προκειµένου να διεγείρει την AD. Επειδή ένας στόχος που αφορά στο ονοµαστικό ΑΕΠ επιτρέπει στην νοµισµατική πολιτική να προσαρµόζεται σε µεταβολές στην ταχύτητα κυκλοφορίας του χρήµατος, οι περισσότεροι οικονοµολόγοι πιστεύουν ότι θα οδηγούσε σε µεγαλύτερη σταθερότητα στο προϊόν και στις τιµές σε σχέση µε έναν κανόνα σαν αυτόν που προτείνουν οι µονεταριστές. 12

Εάν πέσει κάτω από το στόχο, η Κεντρική Τράπεζα αυξάνει την προσφορά χρήµατος προκειµένου να διεγείρει την AD.

Σχετικά έγγραφα

ΜΑΚΡΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΘΕΩΡΙΑ ΙΙ

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΡΗΤΗΣ ΜΑΚΡΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΘΕΩΡΙΑ ΙΙ Ενότητα 5: Σταθεροποιητική Πολιτική Κουτεντάκης Φραγκίσκος Γαληνού Αργυρώ Τμήμα Οικονομικών Επιστημών Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό