To Έλλειμμα του Προϋπολογισμού ως Δείκτης της Ασκούμενης Δημοσιονομικής Πολιτικής

Μέγεθος: px

Εμφάνιση ξεκινά από τη σελίδα:

Download "To Έλλειμμα του Προϋπολογισμού ως Δείκτης της Ασκούμενης Δημοσιονομικής Πολιτικής"

Σοφοκλής Ελευθεριάδης
7 χρόνια πριν
Προβολές:

1 To Έλλειμμα του Προϋπολογισμού ως Δείκτης της Ασκούμενης Δημοσιονομικής Πολιτικής (1) Το Έλλειμμα του Προϋπολογισμού (=G NT = G T + B) δεν αποτελεί απόμόνοτουκαλό δείκτη της ασκούμενης Δημοσιονομικής Πολιτικής, διότι μπορεί να μεταβάλλεται για λόγους που δε συνδέονται με τη δημοσιονομική πολιτική. -Παράδειγμα: I Y T( = ty) ( G NT) - Το Δημοσιονομικό Έλλειμμα εξαρτάται από: (α) το φορολογικό συντελεστή (t), (β) τιςδημόσιεςδαπάνες(g) και (γ) το επίπεδο του εισοδήματος (Υ). - Γενικά: Με δεδομένο το επίπεδο των δημόσιων δαπανών (G) και του φορολογικού συντελεστή (t), το δημοσιονομικό έλλειμμα θα είναι υψηλότερο σε περιόδους ύφεσης (χαμηλό Υ) και χαμηλότερο σε περιόδους άνθησης (υψηλό Υ).

2 G, NT Ισοσκελισμένος Προϋπολογισμός NT=0,2Y 200 G=200 0 Έλλειμμα 1000 Πλεόνασμα Y Παράδειγμα: G=200, t=0.2, B=0 => NT = 0.2Y - Για Y < 1000: Δημοσιονομικό Έλλειμμα - Για Y > 1000: Δημοσιονομικό Πλεόνασμα - Για Υ = 1000: Ισοσκελισμένος Προϋπολογισμός

3 - Η ύπαρξη ελλείμματος στον προϋπολογισμό δε σημαίνει πάντα ότι η κυβέρνηση ακολουθεί επεκτατική δημοσιονομική πολιτική. - Αν το έλλειμμα εμφανίζεται λόγω ύφεσης, ηπροσπάθεια μείωσης του ελλείμματος ( G, t) θα επιδεινώσει την ύφεση. (2) Προϋπολογισμός Πλήρους Απασχόλησης (Προσαρμογή του Ελλείμματος στον Οικονομικό Κύκλο) -Ο προϋπολογισμός πλήρους απασχόλησης υπολογίζει το δημοσιονομικό έλλειμμα που θα προέκυπτε αν η οικονομία παρήγαγε το δυνητικό προϊόν (πλήρους απασχόλησης). - Το έλλειμμα του προϋπολογισμού πλήρους απασχόλησης μπορεί να χρησιμοποιηθεί για την αξιολόγηση της ασκούμενης δημοσιονομικής πολιτικής.

4 Παράδειγμα G=200, t=0.2, Β=0 - Αν Y = 800 => G NT = 40 (έλλειμμα, λόγω ύφεσης) - Αν Υf =1200 το δυνητικό προϊόν, τότε ο προϋπολογισμός πλήρους απασχόλησης είναι: (G-NT)f = 200 0, = - 40 (πλεόνασμα) Αφού ο προϋπολογισμός πλήρους απασχόλησης παρουσιάζει πλεόνασμα, η ασκούμενη δημοσιονομική πολιτική δεν είναι υπερβολικά επεκτατική.

5 (3) Προσαρμογή του Ελλείμματος στον Πληθωρισμό - Το δημοσιευόμενο μέγεθος του ελλείμματος περιλαμβάνει (ως μέρος των μεταβιβαστικών πληρωμών) τους ονομαστικούς τόκους για την εξυπηρέτηση του δημόσιου χρέους. - Η πραγματική επιβάρυνση της κυβέρνησης ισούται με το πραγματικό επιτόκιο, διότι: (α) Ο πληθωρισμός αυξάνει επίσης τα ονομαστικά φορολογικά έσοδα και (β) Η πραγματική απόδοση των κατόχων κρατικών τίτλων ισούται με το πραγματικό επιτόκιο. Συμπέρασμα: Η χρήση του ελλείμματος ως δείκτη της ασκούμενης δημοσιονομικής πολιτικής προϋποθέτει τριπλή προσαρμογή: (i) Έλλειμμα ως ποσοστό του ΑΕΠ, (ii) Προσαρμογή στον Πληθωρισμό, (iii) Προσαρμογή στον Οικονομικό Κύκλο.

6 Περιορισμοί της Παρεμβατικής Δημοσιονομικής Πολιτικής (Ι) Γιατί δεν μπορεί να χρησιμοποιηθεί η Δημοσιονομική Πολιτική για την πλήρη και άμεση Σταθεροποίηση της Ζήτησης στο δυνητικό επίπεδο; (1) Χρονικές Υστερήσεις : (i) μέχρι να γίνει αντιληπτή η μεταβολή της ζήτησης, (ii) μέχρι να μεταβληθεί η δημοσιονομική πολιτική, (iii) μέχρι να πραγματοποιηθούν όλα τα στάδια της πολλαπλασιαστικής διαδικασίας. (2) Αβεβαιότητα, ως προς: (i) Τις τιμές σημαντικών μεγεθών (όπως ο πολλαπλασιαστής). (ii) Το επίπεδο της AD όταν θα εκδηλωθούν πλήρως οι επιπτώσεις της δημοσιονομικής πολιτικής. (3) Δευτερογενείς Επιδράσεις στην Αυτόνομη Ζήτηση (π.χ. εκτοπισμός ιδιωτικών επενδύσεων).

7 (ΙΙ) Γιατί οι κυβερνήσεις διστάζουν να εφαρμόσουν Επεκτατική Δημοσιονομική Πολιτική ακόμα και όταν η Ανεργία είναι Υψηλή; (1) Η επεκτατική δημοσιονομική πολιτική θα αυξήσει περισσότερο το έλλειμμα που ήδη υπάρχει λόγω της ύφεσης. => Κίνδυνος: Φαύλος κύκλος Δανεισμού ή Χρηματοδότηση με έκδοση νέου χρήματος (πληθωρισμός) (2) Η οικονομία μπορεί να βρίσκεται σε επίπεδο Πλήρους Απασχόλησης (Μακροχρόνια Ισορροπία, Φυσικό Ποσοστό Ανεργίας) => Δεν υπάρχουν πλεονάζοντες πόροι για να απορροφηθούν από μια αύξηση της Ζήτησης.

8 Δημόσιο Χρέος και Έλλειμμα -Δημοσιονομικό Έλλειμμα: G NT = G T + B = = G T + (Πληρωμές Τόκων για Προγενέστερο Δανεισμό) + Τr [όπου Tr: άλλες μεταβιβαστικές πληρωμές εκτός των τόκων] - Το (συνολικό) δημοσιονομικό Έλλειμμα δείχνει τις δανειακές ανάγκες του δημόσιου τομέα. - Πρωτογενές Έλλειμμα (Primary Budget Deficit): = G T + Tr [δεν περιλαμβάνει τις πληρωμές τόκων] - Το Δημόσιο Χρέος (D) είναι το συνολικό ανεξόφλητο χρέος του δημόσιου τομέα. D = t 1 D +Δ t D = D + + t ( G NT) => To δημοσιονομικό έλλειμμα αυξάνει το δημόσιο χρέος.

9 (Ι) Γιατί το υψηλό Δημόσιο Χρέος αποτελεί πηγή ανησυχίας για την Οικονομία; (1) Η αύξηση του δημόσιου χρέους ίσως οδηγήσει σε αύξηση των φορολογικών συντελεστών, ώστε να χρηματοδοτηθεί το κόστος εξυπηρέτησης του χρέους (η πληρωμή τόκων). Αντικίνητρα, Στρεβλώσεις (2) Οι υψηλοί τόκοι για την εξυπηρέτηση του χρέους θα δημιουργήσουν μεγάλα ελλείμματα, που θα πρέπει να χρηματοδοτηθούν: (i) Με νέο δανεισμό (φαύλος κύκλος) (ii) Με μαζική έκδοση νέου χρήματος => Πληθωρισμός

10 (ΙΙ) Πότε μπορούν να θεωρηθούν υπερβολικές οι ανησυχίες σχετικά με ένα αυξανόμενο (ονομαστικό) Δημόσιο Χρέος; (1) Αν η προσαρμογή του ελλείμματος στον πληθωρισμό δείχνει ότι η οικονομία παρουσιάζει πραγματικό πλεόνασμα, το πραγματικό δημόσιο χρέος πρέπει να έχει μειωθεί. (2) Αν η οικονομία αναπτύσσεται σε πραγματικούς όρους, τα πραγματικά φορολογικά έσοδα αυξάνονται και είναι δυνατή η εξυπηρέτηση ακόμα και ενός αυξανόμενου πραγματικού χρέους. (3) Αντομεγαλύτερομέροςείναιχρέοςπροςτουςκατοίκουςτης χώρας. (4) Αν τα χρήματα χρησιμοποιήθηκαν για τη χρηματοδότηση κερδοφόρων επενδύσεων => Αύξηση μελλοντικών φορολογικών εσόδων => Εξόφληση χρέους.

11 Προσδιορισμός του Εισοδήματος με Εξωτερικό Εμπόριο - Εξαγωγές (Χ): Αγαθά που παράγονται εγχωρίως και πωλούνται στο εξωτερικό. - Εισαγωγές (Ζ): Αγαθά που παράγονται στο εξωτερικό και αγοράζονται από κατοίκους της εγχώριας οικονομίας. - Εμπορικό Ισοζύγιο: Οι Καθαρές Εξαγωγές (= Χ Ζ) της Οικονομίας. Χ Ζ > 0 : Εμπορικό Πλεόνασμα Χ Ζ < 0 : Εμπορικό Έλλειμμα Χ Ζ = 0 : Ισοσκελισμένο Εμπορικό Ισοζύγιο

12 Ζήτηση για Εξαγωγές (Χ): Προσδιοριστικοί Παράγοντες - Η Ζήτηση για Εξαγωγές εξαρτάται θετικά από το εισόδημα των άλλων χωρών Υ*: Χ = Χ(Υ*), με dχ / dy* > 0. Για μια μικρή οικονομία, η ζήτηση για εξαγωγές είναι ανεξάρτητη απότοεθνικόεισόδημαυ(αυτόνομη Ζήτηση για Εξαγωγές). Ζήτηση για Εισαγωγές (Ζ): Προσδιοριστικοί Παράγοντες - Η Ζήτηση για Εισαγωγές εξαρτάται θετικά από το εισόδημα της εγχώριας οικονομίας Υ: Ζ = Ζ(Υ), με dζ / dy > 0. - Παρατήρηση: Η Ζήτηση για Εξαγωγές και Εισαγωγές εξαρτάται επίσης από τις σχετικές τιμές των εξαγόμενων και εισαγόμενων αγαθών.

13 - Συνάρτηση Ζήτησης για Εισαγωγές: Δείχνει την επιθυμητή δαπάνη για εισαγωγές σε κάθε επίπεδο εισοδήματος. - Οριακή Ροπή για Εισαγωγές (MPZ): Το ποσοστό κάθε επιπλέον μονάδας εισοδήματος που οι κάτοικοι μιας χώρας επιθυμούν να δαπανήσουν για εισαγωγές. MPZ ΔΖ = = ΔΥ dζ dυ -Μέση Ροπή για Εισαγωγές (APZ): Το ποσοστό του συνολικού εισοδήματος που οι κάτοικοι μιας χώρας επιθυμούν να δαπανήσουν για εισαγωγές. APZ = Ζ Y

14 Παράδειγμα: Γραμμική Συνάρτηση Εισαγωγών Z = Z+ my, 0 < m < 1 Z: Αυτόνομη Ζήτηση για Εισαγωγές Z APZ= + m Y dz MPZ = = m dm (κλίση συνάρτησης εισαγωγών)

15 Εξαγωγές, Εισαγωγές και Εμπορικό Ισοζύγιο (Διαγραμματική Απεικόνιση) X, Z Ζ=0,2Υ 50 Χ=50 0 X-Z Υ Παράδειγμα: Χ=50, m=0.2 0 Υ Χ Ζ = Υ - Σε χαμηλά επίπεδα εισοδήματος (Υ<250): Εμπορικό Πλεόνασμα - Σε υψηλά επίπεδα εισοδήματος (Υ>250): Εμπορικό Έλλειμμα => Η αύξηση του εισοδήματος αυξάνει το εμπορικό έλλειμμα, διότι αυξάνει τη ζήτηση για εισαγωγές (ενώ το Χ μένει αμετάβλητο)

16 Προσδιορισμός του Εισοδήματος σε Ανοιχτή Οικονομία - Συνθήκη Ισορροπίας: Υ = ΑD = C + I + G + X Z (1) - Εναλλακτική Έκφραση της Συνθήκης Ισορροπίας Είναι: Υd = Y NT = C +S Y = C + S + NT (2) (1), (2) => I + G + X = S + NT + Z (3) - Παρατήρηση: S I = (G NT) + (X Z), δηλαδή το επιθυμητό πλεόνασμα του ιδιωτικού τομέα πρέπει να αντισταθμίζεται από το άθροισμα του δημοσιονομικού ελλείμματος και του επιθυμητού εμπορικού πλεονάσματος.

17 Αλγεβρικός Υπολογισμός Ισορροπίας σε Ανοιχτή Οικονομία (Γραμμικό Υπόδειγμα) Συνάρτηση Κατανάλωσης: C = a+ βy, a> 0, 0 < β < 1 (1) Ιδιωτική Επένδυση: Ι =Ι (2) Δημόσιες Δαπάνες: G = G Αυτόνομος Φόρος: T = T (4) Zήτηση για Εξαγωγές: X= Χ (5) d (3) Ζήτηση για Εισαγωγές: Ζ =Ζ+mY, 0<m<1 (6)

18 Υπολογισμός Ισορροπίας και Πολλαπλασιαστών με Εξωτερικό Εμπόριο Y = Y T, οπότε: C = a βt+ βy d i Συνθήκη Ισορροπίας: Y= AD = C + I + G + X M, δηλαδή: Υ= α βt+ βy + I+ G+ X Z my a Z β YE = + I+ G+ X T 1 β + m 1 β + m 1 β + m 1 β + m 1 β + m (Εισόδημα Ισορροπίας)

19 Πολλαπλασιαστές ΔYE 1 = Δ I 1 β + m ΔYE 1 = ΔG 1 β + m ΔYE 1 = Δ X 1 β + m ΔYE β = ΔT 1 β + m : Πολλαπλασιαστής Ιδιωτικών Επενδύσεων : Πολλαπλασιαστής Δημόσιων Δαπανών : Πολλαπλασιαστής Εξαγωγών : Πολλαπλασιαστής (Αυτόνομης) Φορολογίας (i) Όσο μεγαλύτερη είναι η ζήτηση για εξαγωγές, τόσο μεγαλύτερο είναι το εισόδημα ισορροπίας. (ii) Όσο μεγαλύτερη είναι η οριακή ροπή για εισαγωγές (m), τόσο μικρότερο είναι το εισόδημα ισορροπίας.

20 (iii) Όσο μεγαλύτερη είναι η οριακή ροπή για εισαγωγές, τόσο μικρότερο είναι το μέγεθος του πολλαπλασιαστή. Η οριακή ροπή για Εισαγωγές λειτουργεί ως Αυτόματος Σταθεροποιητής (όπως ο φορολογικός συντελεστής t και ο συντελεστής μεταβιβαστικών πληρωμών). - Εξήγηση: Η αύξηση της οριακής ροπής για εισαγωγές μειώνει τις πολλαπλασιαστικές επιπτώσεις ενός αρχικού πλήγματος (demand shock) στη ζήτηση για κατανάλωση εγχωρίως παραγόμενων αγαθών.

21 - Ερώτηση: Χ => Υ => Ζ = Ž + my, οπότε: (Χ Ζ) ή?? => Πρόταση: Κάθε αύξηση των εξαγωγών βελτιώνει το εμπορικό ισοζύγιο της οικονομίας. Απόδειξη: Χρησιμοποιούμε την εναλλακτική συνθήκη ισορροπίας: I + G + Χ = S + NT +Ζ, ή: I + G + (X Z) = S + NT (*) X Y, Y S,NT d Δηλαδή, το δεξιό μέρος της (*) αυξάνεται, οπότε πρέπει να αυξηθεί και το αριστερό μέρος. Εφόσον τα Ι, G μένουν αμετάβλητα, πρέπει να αυξηθεί ο όρος (Χ Ζ). Άρα, το εμπορικό ισοζύγιο βελτιώνεται (οι καθαρές εξαγωγές αυξάνονται).

Σχετικά έγγραφα

Συνολική Ζήτηση, Δημοσιονομική Πολιτική και Εξωτερικός Τομέας

Συνολική Ζήτηση, Δημοσιονομική Πολιτική και Εξωτερικός Τομέας - Βασικά Ζητήματα Δημοσιονομικής Πολιτικής (1) Σταθεροποιητική Πολιτική (2) Σημασία Δημοσιονομικού Ελλείμματος (3) Επιπτώσεις Δημόσιου Χρέους