ΘΕΜΑ: Η ΣΥΜΒΟΛΗ ΤΟΥ ΔΙΑΔΥΚΤΙΟΥ ΚΑΙ ΤΩΝ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΩΝ ΣΤΗΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ ΑΠΟ ΑΠΟΣΤΑΣΗ-ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΩΝ

Transcript

1 ΤΕΙ ΚΑΒΑΛΑΣ ΣΧΟΛΗ ΣΔΟ ΤΜΗΜΑ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΩΝ ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΤΗΣ ΦΕΛΕΚΙΔΟΥ ΕΛΕΝΗΣ ΘΕΜΑ: Η ΣΥΜΒΟΛΗ ΤΟΥ ΔΙΑΔΥΚΤΙΟΥ ΚΑΙ ΤΩΝ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΩΝ ΣΤΗΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ ΑΠΟ ΑΠΟΣΤΑΣΗ-ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΩΝ ΕΙΣΗΓΗΤΗΣ ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ: κ. ΒΑΛΣΑΜΙΔΗΣ ΣΤΑΥΡΟΣ ΚΑΒΑΛΑ 2006

2 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΠΡΟΛΟΓΟΣ...1 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1: ΣΤΑΔΙΑ ΚΑΙ ΦΑΣΕΙΣ ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ ΣΤΑΔΙΟ ΤΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΣΜΟΥ ΣΤΑΔΙΟ ΤΗΣ ΕΚΤΕΛΕΣΗΣ ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ ΕΡΕΥΝΑΣ ΑΡΧΙΚΕΣ ΕΡΓΑΣΙΕΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΣΜΟΥ ΜΙΑΣ ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ ΚΡΙΤΗΡΙΑ ΕΓΚΥΡΟΤΗΤΑΣ ΕΡΕΥΝΑΣ ΜΕΘΟΔΟΙ ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ ΑΠΟΓΡΑΦΗ ΔΕΙΓΜΑΤΟΛΗΨΙΑ ΤΕΧΝΙΚΕΣ ΔΕΙΓΜΑΤΟΛΗΨΙΑΣ ΔΕΙΓΜΑΤΟΛΗΠΤΙΚΑ ΣΦΑΛΜΑΤΑ ΜΕΓΕΘΟΣ ΔΕΙΓΜΑΤΟΣ...12 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2: ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ ΔΙΑΔΟΧΙΚΑ ΒΗΜΑΤΑ ΓΙΑ ΤΗ ΣΥΝΤΑΞΗ ΕΝΟΣ ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟΥ ΤΥΠΟΙ ΕΡΩΤΗΣΕΩΝ ΣΥΛΛΟΓΗ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΩΝ ΕΛΕΓΧΟΣ ΚΑΙ ΔΙΟΡΘΩΣΗ ΕΠΙΣΤΡΕΦΟΜΕΝΩΝ ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΩΝ ΤΑΞΙΝΟΜΗΣΗ ΚΑΙ ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΩΝ ΣΤΟΙΧΕΙΩΝ ΚΩΔΙΚΟΠΟΙΗΣΗ ΓΡΑΦΙΚΑ ΚΑΙ ΔΙΑΓΡΑΜΜΑΤΑ ΑΝΑΛΥΣΗ ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΩΝ ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ ΜΕ Η/Υ...25 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3: ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΤΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ ΣΥΛΛΟΓΗ ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ (DATA COLLECTION)..26

3 3.2 ΑΝΑΛΥΣΗ ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ (DATA ANALYSIS).27 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4: ΣΤΟΧΟΣ ΚΑΙ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ ΤΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ...28 ΕΡΕΥΝΑΣ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 5: ΑΝΑΛΥΣΗ ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟΥ ΓΕΝΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΕΝΑΣΧΟΛΗΣΗ ΜΕ ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΟΥΣ ΥΠΟΛΟΓΙΣΤΕΣ ΧΡΗΣΗ ΔΙΑΔΙΚΤΥΟΥ ΔΙΑ ΒΙΟΥ-ΕΞ ΑΠΟΣΤΑΣΕΩΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ...50 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 6: ΣΥΣΧΕΤΙΣΗ ΜΕΤΑΒΛΗΤΩΝ...57 ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ...80 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Α...83 ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΟΣ ΠΙΝΑΚΑΣ Χ 2

4 ΕΥΧΑΡΙΣΤΙΕΣ Η παρούσα πτυχιακή εργασία πραγματοποιήθηκε στο Τεχνολογικό Εκπαιδευτικό Ίδρυμα Καβάλας κατά το σπουδαστικό έτος Θα ήθελα να ευχαριστήσω θερμά τους καθηγητές κ. Βαλσαμίδη Σταύρο και κ. Πετασάκη Ιωάννη για την βοήθεια και τις πολύτιμες συμβουλές που μου παρείχαν καθ όλη τη διάρκεια της εργασίας. Επίσης θα ήθελα να ευχαριστήσω την φίλη μου Μαρία για την ενεργό συμπαράσταση της, και τις οδηγίες που μου παρείχε για την ανάπτυξη και υλοποίηση της εργασίας. Τέλος θα ήθελα να ευχαριστήσω τους γονείς μου και την αδερφή μου Σοφία για την υπομονή και την συμπαράσταση τους.

5 ΤΕΙ ΚΑΒΑΛΑΣ ΣΧΟΛΗ ΣΔΟ ΤΜΗΜΑ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΩΝ ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΤΗΣ ΦΕΛΕΚΙΔΟΥ ΕΛΕΝΗΣ ΘΕΜΑ: Η ΣΥΜΒΟΛΗ ΤΟΥ ΔΙΑΔΥΚΤΙΟΥ ΚΑΙ ΤΩΝ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΩΝ ΣΤΗΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ ΑΠΟ ΑΠΟΣΤΑΣΗ-ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΩΝ ΕΙΣΗΓΗΤΗΣ ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ: κ. ΒΑΛΣΑΜΙΔΗΣ ΣΤΑΥΡΟΣ ΚΑΒΑΛΑ 2006

6 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΠΡΟΛΟΓΟΣ...1 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1: ΣΤΑΔΙΑ ΚΑΙ ΦΑΣΕΙΣ ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ ΣΤΑΔΙΟ ΤΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΣΜΟΥ ΣΤΑΔΙΟ ΤΗΣ ΕΚΤΕΛΕΣΗΣ ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ ΕΡΕΥΝΑΣ ΑΡΧΙΚΕΣ ΕΡΓΑΣΙΕΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΣΜΟΥ ΜΙΑΣ ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ ΚΡΙΤΗΡΙΑ ΕΓΚΥΡΟΤΗΤΑΣ ΕΡΕΥΝΑΣ ΜΕΘΟΔΟΙ ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ ΑΠΟΓΡΑΦΗ ΔΕΙΓΜΑΤΟΛΗΨΙΑ ΤΕΧΝΙΚΕΣ ΔΕΙΓΜΑΤΟΛΗΨΙΑΣ ΔΕΙΓΜΑΤΟΛΗΠΤΙΚΑ ΣΦΑΛΜΑΤΑ ΜΕΓΕΘΟΣ ΔΕΙΓΜΑΤΟΣ...12 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2: ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ ΔΙΑΔΟΧΙΚΑ ΒΗΜΑΤΑ ΓΙΑ ΤΗ ΣΥΝΤΑΞΗ ΕΝΟΣ ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟΥ ΤΥΠΟΙ ΕΡΩΤΗΣΕΩΝ ΣΥΛΛΟΓΗ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΩΝ ΕΛΕΓΧΟΣ ΚΑΙ ΔΙΟΡΘΩΣΗ ΕΠΙΣΤΡΕΦΟΜΕΝΩΝ ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΩΝ ΤΑΞΙΝΟΜΗΣΗ ΚΑΙ ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΩΝ ΣΤΟΙΧΕΙΩΝ ΚΩΔΙΚΟΠΟΙΗΣΗ ΓΡΑΦΙΚΑ ΚΑΙ ΔΙΑΓΡΑΜΜΑΤΑ ΑΝΑΛΥΣΗ ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΩΝ ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ ΜΕ Η/Υ...25 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3: ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΤΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ...26

7 3.1 ΣΥΛΛΟΓΗ ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ (DATA COLLECTION) ΑΝΑΛΥΣΗ ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ (DATA ANALYSIS) 27 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4: ΣΤΟΧΟΣ ΚΑΙ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ ΤΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ...28 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 5: ΑΝΑΛΥΣΗ ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟΥ ΓΕΝΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΕΝΑΣΧΟΛΗΣΗ ΜΕ ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΟΥΣ ΥΠΟΛΟΓΙΣΤΕΣ ΧΡΗΣΗ ΔΙΑΔΙΚΤΥΟΥ ΔΙΑ ΒΙΟΥ-ΕΞ ΑΠΟΣΤΑΣΕΩΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ...50 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 6: ΣΥΣΧΕΤΙΣΗ ΜΕΤΑΒΛΗΤΩΝ...57 ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ...80 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Α...83 ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ ΠΙΝΑΚΑΣ Χ 2

8 ΕΥΧΑΡΙΣΤΙΕΣ Η παρούσα πτυχιακή εργασία πραγματοποιήθηκε στο Τεχνολογικό Εκπαιδευτικό Ίδρυμα Καβάλας κατά το σπουδαστικό έτος Θα ήθελα να ευχαριστήσω θερμά τους καθηγητές κ. Βαλσαμίδη Σταύρο και κ. Πετασάκη Ιωάννη για την βοήθεια και τις πολύτιμες συμβουλές που μου παρείχαν καθ όλη τη διάρκεια της εργασίας. Επίσης θα ήθελα να ευχαριστήσω την φίλη μου Μαρία για την ενεργό συμπαράσταση της, και τις οδηγίες που μου παρείχε για την ανάπτυξη και υλοποίηση της εργασίας. Τέλος θα ήθελα να ευχαριστήσω τους γονείς μου και την αδερφή μου Σοφία για την υπομονή και την συμπαράσταση τους. 1

9 ΠΡΟΛΟΓΟΣ Η πλατιά εφαρμογή των στατιστικών μεθόδων, καθώς και η ραγδαία ανάπτυξη των πληροφοριακών συστημάτων και των Ηλεκτρονικών Υπολογιστών, είχαν ως αποτέλεσμα την ανάπτυξη ενός αρκετά μεγάλου αριθμού εξειδικευμένων προιόντων στατιστικού λογισμικού. Ετσι, πακέτα όπως το SPSS, MINITAB κ.λ.π εμφανίστηκαν στην διεθνή και στην ελληνική αγορά λογισμικού, προσφέροντας νέες δυνατότητες στην προσέγγιση της στατιστικής επιστήμης και στη διαδικασία υποστήριξης αποφάσεων με Η/Υ, ακόμη και σε αυτούς που έχουν μυηθεί σε βάθος στη στατιστική θεωρία. Το στατιστικό πακέτο SPSS είναι ένα από τα πλέον αξιόπιστα συστήματα λογισμικού που υποστηρίζουν στατιστικές μεθόδους. Περιλαμβάνει ένα πλήρες σύνολο εργαλειών στατιστικής ανάλυσης και παρουσίασης δεδομένων που μπορεί να αξιοποιηθεί με απόλυτη επιτυχία σε ένα ευρύ φάσμα εφαρμογών όπως στην επιστημονική έρευνα, στην έρευνα αγοράς, στο σχεδιασμό και τις προβλέψεις και επιπλέον αποτελεί ένα εργαλείο που μπορεί να καλύψει κάθε ανάγκη στατιστικής επεξεργασίας. Τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του πακέτου, που το έχουν καταστήσει ένα από τα πλέον δημοφιλή στο χώρο του, είναι το ευρύ φάσμα στατιστικών μεθόδων που διαθέτει από τις πιο απλές, μέχρι τις πιο εξειδικευμένες, η ευκολία διαχείρισης δεδομένων και αρχείων, η δημιουργία πινάκων και γραφικών και τέλος η δυνατότητα συνεργασίας με όλα τα γνωστά και δημοφιλή προγράμματα της αγοράς. 2

10 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 ΣΤΑΔΙΑ ΚΑΙ ΦΑΣΕΙΣ ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ Σε κάθε στατιστική μελέτη πρωταγωνιστικό ρόλο παίζει η έρευνα, η έννοια της οποίας συναντάται κυρίως στον κλάδο της στατιστικής. Έρευνα είναι η διαδικασία που αποσκοπεί μετά από συστηματική και προγραμματισμένη συλλογή, ανάλυση και ερμηνεία στοιχείων, στην λύση προβλημάτων. Ο σχεδιασμός και η υλοποίηση μιας έρευνας είναι επιστήμη, πρόκειται δε για μία επαναλαμβανόμενη διαδικασία που μπορεί να προκαλέσει αλλαγές και να αναθεωρήσει ότι θεωρούνταν ως τώρα δεδομένο ακόμη και τον καθορισμό των ερωτήσεων της έρευνας. Η διεξαγωγή μίας έρευνας αποτελείται από δύο μεγάλα στάδια, του Προγραμματισμού και της Εκτέλεσης. 1.1 ΣΤΑΔΙΟ ΤΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΣΜΟΥ Στο στάδιο αυτό γίνονται όλες οι ενέργειες έτσι ώστε να σχεδιαστεί μία έρευνα και να είναι έτοιμη για να υλοποιηθεί. Μία στατιστική έρευνα με τη συμπλήρωση ερωτηματολογίου πρέπει πρώτα να περάσει από το στάδιο του προγραμματισμού και τις φάσεις που περιλαμβάνει. Δεν είναι κάτι τόσο απλό, όσο θα μπορούσε να φανταστεί κανείς η δημιουργία και η ανάλυση ενός ερωτηματολογίου, αλλά χρειάζεται μεθοδευμένη εργασία και συγκεκριμένο πλάνο δράσης. Η διεξαγωγή μιας έρευνας κατά το πρώτο στάδιο του προγραμματισμού, είναι μια διαδικασία η οποία απαρτίζεται από διακριτές μεταξύ τους φάσεις τις οποίες παραθέτουμε παρακάτω και είναι οι εξής: 1. Προσδιορισμός του αντικειμένου της έρευνας. Από την αρχή πρέπει να προσδιοριστεί σαφώς το αντικείμενο της έρευνας, για να εξασφαλισθεί η σωστή επιλογή των πληροφοριών και να αποφευχθούν έξοδα και σπατάλη χρόνου και χρήματος για συλλογή άσχετων πληροφοριών. 2. Επιλογή των υλικών μέσων που θα διατεθούν σ αυτούς που πραγματοποιούν την έρευνα. Προβλήματα διάρκειας της έρευνας, οικονομικά κονδύλια, διαθέσιμο προσωπικό κ.λ.π. 3

11 3. Προηγούμενες έρευνες. Αναζήτηση πηγών που αφορούν το θέμα όπως άλλες έρευνες, συγκέντρωση ποσοτικών, αριθμητικών στοιχείων κ.λ.π. 4. Καθορισμός του αντικειμενικού σκοπού της έρευνας. Ποια είναι τελικά η ουσία της διεξαγωγής της έρευνας αυτής. 5. Καθορισμός του πληθυσμού ή του πεδίου της έρευνας. Σε ποια κατηγορία πληθυσμού πρέπει να καταταχθούν τα άτομα που ερωτήθηκαν κατά τη διάρκεια της έρευνας. 6. Κατασκευή του δείγματος. Με ποιόν τρόπο θα γίνει η επιλογή του δείγματος καθώς και ποιο θα είναι το μέγεθός του. 7. Σύνταξη του πλάνου του ερωτηματολογίου. Επιλογή του πλάνου του ερωτηματολογίου, επιλογή και διατύπωση των ερωτήσεων. 8. Δοκιμή του πλάνου του ερωτηματολογίου. Μια δοκιμαστική, αρχικά, έρευνα με τη διανομή και συμπλήρωση ενός μικρού αριθμού ερωτηματολογίων, για να διαπιστωθούν οι αδυναμίες και οι ατέλειές του. 9. Σύνταξη του οριστικού ερωτηματολογίου. Το ερωτηματολόγιο παίρνει την τελική του μορφή, χωρίς παρατυπίες, ελλείψεις και λάθη. 10. Κωδικοποίηση του ερωτηματολογίου. Κωδικοποίηση των απαντήσεων για να έχουμε ευκολότερη εισαγωγή των δεδομένων στο πρόγραμμα επεξεργασίας ΣΤΑΔΙΟ ΤΗΣ ΕΚΤΕΛΕΣΗΣ Το στάδιο αυτό αρχίζει να εκτελείται από την στιγμή που τελειώνει ο προγραμματισμός και ξεκινά η υλοποίηση της έρευνας. Περιλαμβάνει όλες τις απαραίτητες φάσεις που αφορούν το πρακτικό μέρος της έρευνας με βάση όσα σχεδιάστηκαν στο προηγούμενο θεωρητικό στάδιο. Ένας επιστημονικά τεκμηριωμένος προγραμματισμός, μειώνει την περίπτωση να ανακύψουν προβλήματα υλοποίησης, αλλά και αν αυτό συμβεί, πρέπει να επιλυθούν κατά τη διάρκεια της στατιστικής έρευνας. Οι φάσεις της εκτέλεσης παραθέτονται παρακάτω και είναι οι εξής: 1. Υλοποίηση της έρευνας. Επίβλεψη των ερευνητών, συμπλήρωση των ερωτηματολογίων. Η έρευνα μπορεί να γίνει με απογραφή ή με δειγματοληψία. 4

12 2. Ανίχνευση των ερωτηματολογίων. Επεξεργασία των ερωτηματολογίων, χειρονακτική ή με ένα πρόγραμμα στατιστικής σε ηλεκτρονικό υπολογιστή (SPSS, MINITAB κτλ). 3. Παρουσίαση στοιχείων. Ταξινόμηση και οργάνωση των στοιχείων σε στατιστικούς πίνακες και απεικόνισή τους με στατιστικά διαγράμματα. Απαραίτητη προϋπόθεση για την άμεση εξαγωγή συμπερασμάτων και από άτομα με περιορισμένες γνώσεις. 4. Ανάλυση δεδομένων. Οι πίνακες και τα διαγράμματα μας δίνουν μια γενική εικόνα του θέματος για το οποίο γίνεται η έρευνα, για το λόγο αυτό είναι απαραίτητη η επιπλέον ανάλυση των στοιχείων με την βοήθεια στατιστικών παραμέτρων. 5. Ερμηνεία. Με την προϋπόθεση ότι τα αποτελέσματα έχουν συλλεχθεί σωστά, θα ερμηνευθούν ανάλογα με τον σκοπό της έρευνας και η ερμηνεία τους αυτή είναι η βάση για την εξαγωγή σωστών συμπερασμάτων και την λήψη ορθών αποφάσεων. 6. Εφαρμογή. Εφαρμόζουμε διάφορες μεθόδους για καλύτερη λύση του προβλήματος, έχοντας ερμηνεύσει τα αποτελέσματα της έρευνας. 7. Αξιολόγηση των αποτελεσμάτων. Αξιολογούμε τα αποτελέσματα από την εφαρμογή των προτεινόμενων λύσεων. 1.2 ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ ΕΡΕΥΝΑΣ Στο τέλος κάθε στατιστικής έρευνας, αφού δηλαδή ολοκληρωθεί η παρουσίαση, η ανάλυση και η ερμηνεία των αποτελεσμάτων, πρέπει απαραιτήτως να ακολουθεί η «ταυτότητα της έρευνας». Δηλαδή να αναφέρονται: Το όνομα της εταιρίας. Η μέθοδος που χρησιμοποιήθηκε (απογραφή ή δειγματοληψία). Το μέγεθος του πληθυσμού ή του δείγματος. Η μέθοδος επιλογής του δείγματος. Ο τρόπος συλλογής των πληροφοριών. Ο τρόπος και ο χρόνος πραγματοποίησης της έρευνας. 5

13 1.3 ΑΡΧΙΚΕΣ ΕΡΓΑΣΙΕΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΣΜΟΥ ΜΙΑΣ ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ 1. Προπαρασκευαστικές εργασίες Όταν αποφασισθεί η διενέργεια μιας στατιστικής έρευνας απαιτούνται πολλές προκαταρκτικές ενέργειες. Για το λόγο αυτό είναι απαραίτητη η παρουσία ενός Στατιστικού, με εμπειρία στη διεξαγωγή στατιστικών μελετών. Επειδή το έργο του σχεδιασμού μιας στατιστικής έρευνας προϋποθέτει γνώση των εννοιών και των ορισμών που υπεισέρχονται, είναι αναγκαία η συνεργασία του Στατιστικού με ειδικούς, επί του εξεταζόμενου θέματος. Κατά το στάδιο αυτό, δημιουργείται και η «ομάδα εργασίας», η οποία αποτελείται απ' τους υπεύθυνους για το σχεδιασμό και την εκτέλεση της στατιστικής μελέτης. 2. Αντικειμενικός σκοπός της έρευνας Αντικειμενικός σκοπός της επιστημονικής έρευνας είναι να δώσει απάντηση σε σημαντικά ερωτήματα με την εφαρμογή επιστημονικών μεθόδων. Η απόφαση αν ένα σημαντικό πρόβλημα χρειάζεται ή πρέπει να ερευνηθεί με επιστημονικές μεθόδους, είναι το πρώτο βήμα στην ερευνητική διαδικασία. Οι ζητούμενες πληροφορίες είναι δυνατόν ή να έχουν καθαρά περιγραφικό χαρακτήρα ή να επιζητείται μέσω αυτών ο έλεγχος κάποιας υπόθεσης ή να ζητείται η εκτίμηση της επίδρασης διαφόρων παραγόντων (μεταβλητών). Με κριτήριο τον αντικειμενικό τους σκοπό οι στατιστικές μελέτες διακρίνονται σε δύο κατηγορίες: Στατικές Μελέτες Δυναμικές Μελέτες Οι Στατικές στατιστικές μελέτες περιλαμβάνουν αφενός μεν τις έρευνες περιγραφικού χαρακτήρα, αφετέρου δε τις έρευνες ελέγχου υποθέσεων. Οι δυναμικές στατιστικές μελέτες περιλαμβάνουν τις έρευνες εκτίμησης της επίδρασης διαφόρων παραγόντων καθώς και τις έρευνες για την παρακολούθηση της πορείας ενός φαινομένου διαχρονικά. 6

14 3. Ερευνητέα χαρακτηριστικά Στην περίπτωση των στατιστικών ερευνών το βασικό πρόβλημα είναι: «τι πληροφορίες πρέπει να συγκεντρώσουμε». Οι πληροφορίες που πρέπει να συγκεντρώσουμε προσδιορίζονται από τα ερευνητέα χαρακτηριστικά του εξεταζόμενου πληθυσμού. Οι συλλεγόμενες πληροφορίες πρέπει να ανταποκρίνονται στις εξής δύο αρχές: Να είναι πρακτικά δυνατή η συλλογή τους. Να είναι σχετικές με το σκοπό της στατιστικής μελέτης. 3. Μονάδα έρευνας Προϋπόθεση διενέργειας μιας στατιστικής έρευνας, είναι η δυνατότητα διαίρεσης του υπό έρευνα πληθυσμού σ' ένα ορισμένο αριθμό μονάδων έρευνας. Ποια θα είναι η μονάδα έρευνας σε δεδομένη έρευνα, το καθορίζει ο σκοπός της. Για παράδειγμα, σε έρευνες επί του ανθρώπινου πληθυσμού η μονάδα έρευνας μπορεί να είναι το άτομο ή το νοικοκυριό κ.τ.λ. Η μονάδα έρευνας πρέπει να προσδιορίζεται επακριβώς σε κάθε στατιστική μελέτη (έρευνα). 4. Προσδιορισμός του ερευνητέου πληθυσμού Μετά τον καθορισμό της μονάδας έρευνας το επόμενο βήμα είναι ο προσδιορισμός του ερευνητέου πληθυσμού. Με τον όρο «προσδιορισμός του ερευνητέου πληθυσμού» εννοούμε, κατά κανόνα, τον καθορισμό των γεωγραφικών ορίων που θα καλύψει η έρευνα. Εντούτοις, υπάρχουν περιπτώσεις όπου μόνο γεωγραφικός προσδιορισμός, δεν καταλήγει σε πλήρη προσδιορισμό του υπό έρευνα πληθυσμού. Στις περιπτώσεις αυτές επιβάλλεται επιπλέον και προσδιορισμός κατηγοριών ειδικών προσώπων ή ιδρυμάτων, τα οποία η έρευνα προτίθεται να καλύψει (π.χ. σε μια έρευνα βιομηχανιών, πρέπει να προσδιοριστεί εκτός των γεωγραφικών ορίων και τι θεωρείται «Βιομηχανία», ώστε να είναι δυνατόν να εντοπιστούν οι βιομηχανίες προς έρευνα). Σε έρευνες για ανθρώπινους πληθυσμούς θα πρέπει να καθορίζεται: Η γεωγραφική περιοχή του ερευνητέου πληθυσμού. Η σύνθεση του πληθυσμού από άποψη φύλου. Η σύνθεση του πληθυσμού από άποψη ηλικίας. 7

15 Η γενική σύνθεση του πληθυσμού (πολιτικός, συνολικός, ιδιωτικός, πληθυσμός συλλογικών συμβάσεων κλπ.). 6. Χρονοδιάγραμμα της έρευνας Στις αρχικές εργασίες προγραμματισμού μιας στατιστικής μελέτης περιλαμβάνεται και ο σχεδιασμός ενός χρονοδιαγράμματος της έρευνας, δηλαδή ενός λεπτομερούς ημερολογιακού προγράμματος της προτεινόμενης πορείας των επιμέρους εργασιών. Γενικά, το διάγραμμα αυτό περιλαμβάνει το χρόνο ενάρξεως και λήξεως όλων των εργασιών, απ' τον αρχικό σχεδιασμό μέχρι τη δημοσίευση των προκαταρκτικών και τελικών αποτελεσμάτων της έρευνας. Είναι απαραίτητο και χρησιμεύει σαν οδηγός και μέτρο της προόδου της όλης εργασίας ΚΡΙΤΗΡΙΑ ΕΓΚΥΡΟΤΗΤΑΣ ΕΡΕΥΝΑΣ Η απόδειξη των ερευνητικών υποθέσεων δεν είναι εύκολο πράγμα. Μία στατιστική έρευνα πρέπει πάνω από όλα να ικανοποιεί κάποια βασικά κριτήρια εγκυρότητας, τα οποία σε γενικές γραμμές είναι: α. Αντικειμενικότητα Σημαίνει ότι η έρευνα πρέπει να διεξάγεται με τέτοιο τρόπο, ώστε η συλλογή, η ανάλυση και ερμηνεία των δεδομένων της να γίνεται χωρίς να επηρεάζονται από προκαταλήψεις, επιθυμίες, προσωπικές πεποιθήσεις ή συναισθήματα και γενικά από τον υποκειμενισμό του ερευνητή. Αν η συλλογή, ανάλυση και ερμηνεία των δεδομένων γίνει από άλλο ερευνητή, πρέπει να καταλήγει στα ίδια αποτελέσματα. 1 Βλ. Μπένος Β., Εισαγωγή στην Τεχνική των Στατιστική Μελετών, εκδ. Σταμούλης, Πειραιάς

16 β. Μεθοδικότητα ή συστηματικότητα Η έρευνα διεξάγεται βασισμένη σε κατάλληλες μεθόδους και τεχνικές, με προδιαγραμμένο σχέδιο και όχι τυχαία και απρογραμμάτιστα, με σκοπό να συγκεντρώσει τα απαραίτητα στοιχεία για τη λύση του προβλήματος. γ. Επαναληπτικότητα Με το όρο αυτό δηλώνεται ότι η έρευνα πρέπει να μπορεί να επαναληφθεί. Τα δεδομένα μιας έρευνας που δεν μπορούν να επιβεβαιωθούν από άλλες παρόμοιες, ενδεχομένως να θεωρηθούν ύποπτης προέλευσης και να απορριφθούν. Για το λόγο αυτό η επαναληπτικότητα, απαιτεί, η μελέτη της έρευνας να συντάσσεται με σαφήνεια και με τις αναγκαίες λεπτομέρειες, ώστε να επιτρέπει σε έναν άλλο ερευνητή, να βρίσκει στο κείμενο επαρκείς πληροφορίες, για να μπορέσει να επαναλάβει την έρευνα. Γενικά, ο ερευνητής κατά τη σύνταξη της έκθεσής του οφείλει να δίνει επαρκείς διευκρινήσεις και λεπτομέρειες, ώστε ένας άλλος ερευνητής να μπορεί, εάν το επιθυμεί, να την επαναλάβει. δ. Εμπειρικότητα Η ερευνητική δραστηριότητα στηρίζεται στην εμπειρία και την παρατήρηση. Εμπειρική έρευνα σημαίνει ότι το αντικείμενό της είναι μετρήσιμο και οι μεταβλητές που χρησιμοποιεί μπορούν να παρατηρηθούν και να μετρηθούν. Γιατί οι μεταβλητές που δεν μπορούν να παρατηρηθούν ή να μετρηθούν, οδηγούν σε υποκειμενικά συμπεράσματα, παρερμηνείες και παρεξηγήσεις. ε. Δημοσιότητα Σημαίνει ότι τα αποτελέσματα της έρευνας είναι ανά πάσα στιγμή στη διάθεση του καθενός. Η μελέτη που χρησιμοποιεί μεθόδους και καταλήγει σε αποτελέσματα, τα οποία δεν μπορούν να χρησιμοποιηθούν από άλλους εκτός από τον ερευνητή, δεν μπορεί να χαρακτηρισθεί ως έρευνα. Έτσι η έρευνα και τα αποτελέσματά της μπορούν να αναπαραχθούν και να επαναληφθούν. Τότε, άλλωστε, ικανοποιείται και ο βασικός όρος της αντικειμενικότητας. 9

17 1.5 ΜΕΘΟΔΟΙ ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ Οι διάφορες μέθοδοι συγκέντρωσης στατιστικών στοιχείων μπορούν να συνοψισθούν σε τρείς μεγάλες ομάδες: τις απογραφές τις δειγματοληπτικές έρευνες και τις συνεχείς καταγραφές. Οι παράγοντες οι οποίοι επηρεάζουν την επιλογή της μεθόδου για τη συλλογή των στοιχείων είναι το αντικείμενο της έρευνας, η μονάδα έρευνας και τέλος η έκταση της έρευνας. Οι μέθοδοι συλλογής των στοιχείων μπορούν να ταξινομηθούν κατά πολλούς τρόπους. Οι πιο συνηθισμένοι τρόποι για την συλλογή στοιχείων είτε με απογραφή είτε με δειγματοληψία είναι: το αποστελλόμενο ερωτηματολόγιο, η προσωπική ή η τηλεφωνική συνέντευξη και τέλος η απευθείας παρατήρηση ΑΠΟΓΡΑΦΗ Η διαδικασία με την οποία συλλέγονται όλες οι παρατηρήσεις του πληθυσμού σε μία συγκεκριμένη χρονική στιγμή ονομάζεται απογραφή. Η απογραφή δεν είναι δυνατή παρά μόνο όταν ο πληθυσμός είναι καλά ορισμένος και πεπερασμένος ΔΕΙΓΜΑΤΟΛΗΨΙΑ Δειγματοληψία είναι η απογραφή ορισμένων συγκεκριμένων χαρακτηριστικών ενός τμήματος του πληθυσμού. Το τμήμα του πληθυσμού που απογράφεται ονομάζεται δείγμα. Το δείγμα πρέπει να επιλεγεί με σωστό τρόπο έτσι ώστε να είναι: αντιπροσωπευτικό, αξιόπιστο, αντικειμενικό και συγκρίσιμο και να αποτελεί έτσι μια μικρογραφία του πληθυσμού. Σκοπός των δειγματοληπτικών ερευνών είναι να προσδιορίσουμε όσο γίνεται ακριβέστερα ιδιότητες του πληθυσμού, μελετώντας τα στοιχεία του δείγματος. Οι εκτιμήσεις για τις ιδιότητες του πληθυσμού, σε αντίθεση με ότι συμβαίνει στις 10

18 απογραφές, δεν είναι ακριβείς, αλλά αντιθέτως αποτελούν προσεγγίσεις που περιέχουν κάποιο σφάλμα. Ο βασικότερος παράγοντας που μας κάνει να επιλέγουμε την δειγματοληψία αντί της απογραφής, είναι οπωσδήποτε η αδυναμία να πραγματοποιηθεί απογραφή είτε για λόγους αντικειμενικούς είτε για λόγους οικονομίας, μια και το κόστος μιας έρευνας είναι συνήθως ανάλογο του αριθμού των στοιχείων που εξετάζονται. Η μαθηματική δειγματοληψία στηρίζεται στη θεωρία των πιθανοτήτων και τη στατιστική. Και στους δύο αυτούς κλάδους των μαθηματικών η έννοια του «τυχαίου» είναι βασική και αυστηρά ορισμένη. Επειδή, όπως θα δούμε, το αντιπροσωπευτικό υποσύνολο, το δείγμα, δεν είναι παρά ένα «τυχαίο υποσύνολο» του πληθυσμού, πρέπει να διευκρινίσουμε πως το «τυχαίο» δε συμπίπτει μ αυτό που στη καθημερινή ζωή λέμε «στην τύχη». Μόνο οι πίνακες τυχαίων αριθμών, αν χρησιμοποιηθούν σωστά, εγγυώνται την «τυχαιότητα» της επιλογής γιατί είναι φτιαγμένοι ακριβώς ώστε ν ανταποκρίνονται στο μαθηματικό ορισμό του τυχαίου.αντίθετα δηλαδή απ το ότι θα περίμενε κανείς, η επίτευξη του τυχαίου απαιτεί την πραγματοποίηση μιας πολύ συστηματικής διαδικασίας ΤΕΧΝΙΚΕΣ ΔΕΙΓΜΑΤΟΛΗΨΙΑΣ Υπάρχουν διάφορες μέθοδοι κατασκευής ενός δείγματος. Ανεξαρτήτως μεθόδου, αντικειμενικός σκοπός κάθε στατιστικής ανάλυσης παραμένει πάντα ο ίδιος: «Η αντιπροσωπευτικότητα του δείγματος». Το πόσο ένα δείγμα αντιπροσωπεύει ορθά τον πληθυσμό, εξαρτάται από το δειγματοληπτικό πλαίσιο (sample frame), δηλαδή την καταγραφή ή τον προσδιορισμό των στοιχείων του πληθυσμού, το μέγεθος του δείγματος και το σχεδιασμό της διαδικασίας συλλογής δεδομένων. Οι τεχνικές δειγματοληψίας μπορούν να διαιρεθούν σε δύο κατηγορίες: A. Τυχαία Δειγματοληψία (Random or probability sampling) B. Μη τυχαία ή Κατευθυνόμενη Δειγματοληψία (Nonrandom or judgment sampling) 11

19 ΔΕΙΓΜΑΤΟΛΗΠΤΙΚΑ ΣΦΑΛΜΑΤΑ Στην δειγματοληψία είναι επιθυμητό να πάρουμε ένα δείγμα το οποίο να αποτελεί μια μικρογραφία του πληθυσμού, να είναι δηλαδή αντιπροσωπευτικό (representative ). Αγνοώντας όμως τα χαρακτηριστικά του πληθυσμού είναι αδύνατο να προσδιορίσουμε ποιο είναι το αντιπροσωπευτικό δείγμα και άρα να το επιλέξουμε. Αποδεικνύεται ότι όταν η δειγματοληψία είναι τυχαία, τότε η πιθανότητα να προκύψει ένα δείγμα χονδρικά αντιπροσωπευτικό είναι μεγαλύτερη. Θα πρέπει να τονιστεί ότι το τέλεια αντιπροσωπευτικό δείγμα δεν υπάρχει. Έτσι, συμπεραίνοντας για τον πληθυσμό με βάση τις πληροφορίες του δείγματος θα κάνουμε αναπόφευκτα ένα σφάλμα. Για την αξιολόγηση της ακρίβειας μίας δειγματοληπτικής έρευνας και για λόγους ευκολίας τα σφάλματα ταξινομούνται σε δύο κατηγορίες: 1. Δειγματοληπτικά σφάλματα 2. Μη δειγματοληπτικά σφάλματα Τα σφάλματα της πρώτης κατηγορίας μπορεί να προκύψουν από τη μη σωστή επιλογή της κατάλληλης μεθόδου δειγματοληψίας, και την επιλογή ακατάλληλου δείγματος, όσον αφορά τη μεταβλητότητα και το μέγεθος του δείγματος. Μία καλή δειγματοληπτική έρευνα πρέπει να περιλαμβάνει τον υπολογισμό των δειγματοληπτικών σφαλμάτων. Οι πληροφορίες για τα δειγματοληπτικά σφάλματα θα πρέπει να είναι άμεσα διαθέσιμες σε όσους πρόκειται να χρησιμοποιήσουν τα στατιστικά αποτελέσματα. Δηλαδή, θα πρέπει να αναφέρεται τόσο η δειγματοληπτική μέθοδος, όσο και το σφάλμα, της εκτίμησης μίας παραμέτρου. Ο όρος "μη δειγματοληπτικό σφάλμα" προέρχεται από το γεγονός ότι αυτός ο τύπος σφάλματος μπορεί να συμβεί σε οποιαδήποτε έρευνα, είτε αυτή γίνεται με τη μέθοδο της απογραφής, είτε με τη μέθοδο της δειγματοληψίας. Δυστυχώς, σε αντίθεση με τα δειγματοληπτικά σφάλματα, δεν υπάρχει μία απλή και άμεση μέθοδος για την εκτίμηση του μεγέθους των μη δειγματοληπτικών σφαλμάτων. Τα μη δειγματοληπτικά σφάλματά μπορούν να ταξινομηθούν σε δύο κατηγορίες: α) Μη συστηματικά (ή σφάλματα τυχαίου τύπου) των οποίων οι επιδράσεις προσεγγιστικά αλληλοαναιρούνται όταν χρησιμοποιούνται αρκετά μεγάλου μεγέθους δείγματα, και 12

20 β) Συστηματικά (ή μεροληψίες) τα οποία οδηγούν τις εκτιμήσεις μας πάντοτε προς τα πάνω ή πάντοτε προς τα κάτω από την πραγματική τιμή και γι' αυτό δεν μπορούν να αλληλοεξουδετερωθούν, π. χ. μία ζυγαριά ζυγίζει τα πάντα κατά (έστω) 50gr βαρύτερα. Κατά τη διεξαγωγή των στατιστικών μελετών επιδιώκουμε να μειώνουμε στο ελάχιστο τις δυσκολίες που συναντάμε κατά τη συγκέντρωση των στατιστικών δεδομένων και να οδηγούμαστε όσο το δυνατό σε πιο αξιόπιστα συμπεράσματα. Για να μειωθούν αυτές οι δυσκολίες και να αυξηθεί η αξιοπιστία των συμπερασμάτων θα πρέπει να λαμβάνονται ορισμένες προφυλάξεις. Στο στάδιο της δειγματοληψίας θα πρέπει να ληφθούν υπόψη τα παρακάτω σφάλματα στην επιλογή του δείγματος: Το αυτοεπιλεγόμενο δείγμα έχει την τάση να περιλαμβάνει κυρίως άτομα με φανατισμό ή τουλάχιστον με πολύ ισχυρή γνώμη για το ερευνούμενο θέμα. Έτσι π.χ. σε τηλεοπτικές εκπομπές λόγου, οι τηλεθεατές έχουν την δυνατότητα να «ψηφίζουν» για ένα θέμα, συνήθως με ένα «ναι» ή με ένα «όχι» τηλεφωνώντας με δική τους χρέωση. Είναι προφανές ότι ένα τέτοιο δείγμα περιλαμβάνει μόνο αυτούς που έχουν ισχυρή άποψη και συγχρόνως δεν υπολογίζουν το οικονομικό κόστος του τηλεφωνήματος. Δειγματοληψία σε ορισμένο σημείο του δρόμου σε ορισμένη ώρα της ημέρας αποκλείει όλους εκείνους, οι οποίοι τη συγκεκριμένη ώρα έχουν λόγους να μην βρίσκονται στο δρόμο, είτε διότι εργάζονται, είτε διότι έχουν μειωμένη κινητικότητα, είτε επειδή το καταναλωτικό προφίλ τους δεν ταιριάζει με αυτό του συγκεκριμένου δρόμου. Ομοίως δειγματοληψία οικιών από τηλεφώνου 8-2 το πρωί έχει ως αποτέλεσμα μόνο οι οικογένειες με ένα τουλάχιστον μη εργαζόμενο μέλος να αντιπροσωπεύονται στο δείγμα ΜΕΓΕΘΟΣ ΔΕΙΓΜΑΤΟΣ Το πλήθος των μονάδων του δείγματος λέγεται μέγεθος δείγματος (sample size). Η διεξαγωγή αποτελεσμάτων σε μια έρευνα επηρεάζεται σημαντικά από το μέγεθος του δείγματος. Είναι αυτονόητο, ότι όσο πιο μεγάλο είναι το μέγεθος του δείγματος, τόσο περισσότερο αξιόπιστα θα είναι τα συμπεράσματα. Όμως, το σφάλμα μηδενίζεται όταν 13

21 το μέγεθος του δείγματος φτάσει το μέγεθος του πληθυσμού, δηλαδή όταν η δειγματοληψία μετατρέπεται σε απογραφή. Το ζητούμενο όμως δεν είναι φυσικά να μηδενιστεί το σφάλμα, αλλά να περιοριστεί μέσα σε επιθυμητά πλαίσια. Πόσο μεγάλο πρέπει να είναι το δείγμα ουσιαστικά καθορίζεται από την ακρίβεια εκτίμησης που θέλουμε να επιτύχουμε. Δηλαδή, καθορίζεται από τον βαθμό σφάλματος που ο ερευνητής μπορεί να ανεχτεί στην έρευνά του. Η επιλογή του μεγέθους γίνεται συνήθως λαμβάνοντας υπόψη τα εξής: 1. Το διαθέσιμο χρηματικό ποσό. 2. Το επίπεδο εμπιστοσύνης και το δειγματοληπτικό σφάλμα. 14

22 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2 ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ Το ερωτηματολόγιο είναι το βασικό μέσο επικοινωνίας ανάμεσα στο συνεντευκτή και στον ερωτώμενο και σημαντικό εργαλείο στα προβλήματα έρευνας. Είναι ένα έντυπο το οποίο περιέχει μια σειρά ερωτήσεων που ο ερωτώμενος καλείται να απαντήσει γραπτώς. Ο καλός σχεδιασμός των ερωτηματολογίων αποτελεί τη σωστή βάση για μια πετυχημένη έρευνα. Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι οι δειγματοληπτικές έρευνες σε ανθρώπινους πληθυσμούς (δημοσκοπήσεις) δείχνουν αυτό που δηλώνουν οι ερωτώμενοι και όχι αυτό που πράγματι κάνουν. Αν ένα ερωτηματολόγιο δεν είναι καλά σχεδιασμένο έτσι ώστε να αντλεί τη σωστή πληροφορία, σίγουρα ο αντικειμενικός σκοπός της έρευνας θα έχει αποτύχει. Στην περίπτωση που το ερωτηματολόγιο είναι ακατάλληλο, οι πληροφορίες θα είναι ατελείς, άσχετες ή διφορούμενες και καμιά εκ των υστέρων ανάλυση ή ερμηνεία δεν μπορεί να διορθώσει τα πράγματα ώστε να βγουν τα σωστά αποτελέσματα. Πρέπει να τονιστεί ότι το ερωτηματολόγιο είναι απλώς ένα εργαλείο και όχι πάντα το καλύτερο. Υπάρχουν περιπτώσεις που οι πληροφορίες είναι καλύτερα να αναζητηθούν σε αρχεία, στατιστικές υπηρεσίες ή να ληφθούν με άμεσες παρατηρήσεις ή μετρήσεις. Άλλωστε και τα ερωτώμενα άτομα αρκετές φορές δεν δίνουν τις σωστές πληροφορίες, όπως π.χ. όταν δεν γνωρίζουν τίποτα σχετικό με το αντικείμενο της έρευνας, δεν θυμούνται την πληροφορία (όταν κυρίως αναφερόμαστε στο παρελθόν), πρόκειται για προσωπικές ερωτήσεις στις οποίες οι απαντήσεις είναι συχνά ψευδείς, δεν κατάλαβαν σωστά την ερώτηση επειδή περιείχε αόριστες λέξεις, οι ερωτήσεις είναι βαρετές και ο ερωτούμενος απαντά στη τύχη και χωρίς προσοχή. Έτσι, ο σχεδιασμός του ερωτηματολογίου απαιτεί προσοχή για να αποφευχθούν σοβαρά λάθη. 15

23 2.1 ΔΙΑΔΟΧΙΚΑ ΒΗΜΑΤΑ ΓΙΑ ΤΗ ΣΥΝΤΑΞΗ ΕΝΟΣ ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟΥ Η διαδικασία σχεδιασμού του ερωτηματολογίου χωρίζεται στις παρακάτω τρεις φάσεις: Α) προετοιμασία Στη φάση αυτή πρέπει: 1. Να κατανοήσουμε πλήρως τους στόχους της έρευνας. 2. Να συζητήσουμε με τον ενδιαφερόμενο (για τη διεξαγωγή της συγκεκριμένης έρευνας) οτιδήποτε σχετικό με την έρευνα. 3. Να ενημερωθούμε πλήρως γύρω από το θέμα της έρευνας ανατρέχοντας σε όλες τις σχετικές πηγές. 4. Να συνταχθεί μια σειρά ερωτήσεων, οι απαντήσεις των οποίων θα δώσουν τις απαιτούμενες πληροφορίες. 5. Να γίνει η τοποθέτηση των ερωτήσεων σε μια λογική σειρά που θα τις κάνει όσο το δυνατό πιο ενδιαφέρουσες και αποτελεσματικές. 6. Να φροντίσουμε έτσι ώστε το ερωτηματολόγιο να βοηθάει στην επεξεργασία των αποτελεσμάτων με τη χρήση ηλεκτρονικού υπολογιστή. 7. Να μην επιτραπεί η τελική ανάμειξη του ενδιαφερόμενου (πελάτη) στη διαμόρφωση του ερωτηματολογίου. Β) Βασικές Αρχές Πρέπει να ληφθούν υπόψη γενικές βασικές αρχές, τόσο για τα χαρακτηριστικά του ερωτηματολογίου όσο και στη διαμόρφωση των ερωτήσεων. Β1) Χαρακτηριστικά ενός ερωτηματολογίου Ένα ερωτηματολόγιο πρέπει: 1. Να ανταποκρίνεται στους στόχους της έρευνας. Οι ερευνητές δεν πρέπει να παρασύρονται από τις δικές τους προκαταλήψεις ή τα δικά τους ενδιαφέροντα ώστε να δίνουν υπερβολική σημασία σε μια λιγότερο σημαντική ερώτηση και να παραμελούν κάποια πιο σημαντική. 2. Να είναι όσο το δυνατό σύντομο και απλό, ενώ ταυτόχρονα να καλύπτει όλες τις σχετικές πληροφορίες. 16

24 3. Να διευκολύνει τους ερωτώμενους να δίνουν τις πληροφορίες που έχουν. 4. Να αποφεύγει την παροχή άσχετων πληροφοριών από τον ερωτώμενο, καθώς και τις παρεκκλίσεις από το θέμα. 5. Να περιέχει ερωτήσεις-κλειδιά για τον έλεγχο της αξιοπιστίας των απαντήσεων. 6. Να διευκολύνει την εκτίμηση, ανάλυση και ερμηνεία αποτελεσμάτων. 7. Να μην υπερβαίνει τον διαθέσιμο χρόνο. Β2) Διαμόρφωση των ερωτήσεων Μερικοί βασικοί κανόνες για τη διαμόρφωση των ερωτήσεων είναι οι εξής: 1. Πρέπει να αποφεύγονται οι μεγάλου μήκους ερωτήσεις. Μια σειρά από σύντομες ερωτήσεις σε διάφορες απόψεις του θέματος είναι καλύτερη από μια μακροσκελή ερώτηση που συνήθως είναι και πολύπλοκη. 2. Οι ερωτήσεις πρέπει να είναι απλές. Να μην περιέχουν δυσνόητες λέξεις, ή λέξεις που στο ευρύ κοινό μπορεί να έχουν διαφορετική σημασία. 3. Ο ερωτώμενος να μπορεί να απαντήσει από τη δική του πείρα και γνώση. 4. Να αποκλείονται οι περιττές ερωτήσεις. 5. Οι ερωτήσεις πρέπει να επιδέχονται απαντήσεις που να μπορούν να σημειωθούν (απαντηθούν) γρήγορα και σωστά. 6. Σε ορισμένες περιπτώσεις προτιμάται να τονίζεται κάποια άποψη προκειμένου αυτός που απαντά να ενθαρρύνεται να δώσει τη σωστή απάντηση. Όπως π.χ στις περιπτώσεις που η απάντηση του ερωτώμενου μπορεί να θεωρηθεί ότι είναι κατώτερη ή όχι κοινωνικά αποδεκτή. 7. Αντίθετα με την προηγούμενη περίπτωση, οι ερωτήσεις δεν πρέπει να φορτώνονται γιατί ο απαντητής επηρεάζεται. Όπως για παράδειγμα, «Πολλοί ειδικοί πιστεύουν ότι... αλλά άλλοι διαφωνούν. Ποια είναι η δική σας γνώμη;» Σε μια τέτοια περίπτωση υπάρχει το ενδεχόμενο ο απαντητής να συμφωνήσει με τους «ειδικούς». 8. Να μην περιλαμβάνονται ερωτήσεις που ζητούν ταυτόχρονα δυο διαφορετικά θέματα. Όπως για παράδειγμα στην ερώτηση «Είστε ευχαριστημένος με το μισθό και το ωράριο της δουλειάς σας;» μπορεί κάποιος να είναι ευχαριστημένος με το ωράριο, όχι όμως και με το μισθό του! 9. Ιδιαίτερη προσοχή απαιτείται σε ερωτήσεις διπλής άρνησης, όπως «Εγκρίνετε ή δεν εγκρίνετε να απαγορευτεί η κυκλοφορία των ΤΑΞΙ στο κέντρο της Αθήνας;» Μια τέτοια ερώτηση σίγουρα θα δημιουργήσει σύγχυση στον ερωτώμενο. 17

25 10. Πρέπει να αντιμετωπίζονται προσεκτικά οι ερωτήσεις που ενοχλούν, Π.χ. προσωπικές. Γ) Δοκιμαστική έρευνα Μια δοκιμαστική έρευνα πρέπει να γίνεται στο 5%-10% του τελικού δείγματος για να διαπιστώνεται αν: 1. το ερωτηματολόγιο δημιουργεί ή όχι αρνητικές αντιδράσεις 2. κρατάει το ενδιαφέρον μέχρι τέλους 3. η σειρά των ερωτήσεων είναι σωστή 4. ο χρόνος της συνέντευξης είναι λογικός 5. δεν υπάρχουν δυσνόητες έννοιες Επίσης ο προέλεγχος μπορεί: 6. να βοηθήσει τον συνεντεύκτη στην εξοικείωσή του με το ερωτηματολόγιο 7. να δώσει τις απαραίτητες πληροφορίες για τη σύνταξη των ερωτήσεων πολλαπλής επιλογής στη τελική τους μορφή. Οι απαντήσεις που θα δοθούν κατά τη διάρκεια του προελέγχου δίνουν μια εικόνα του είδους των απαντήσεων που θα πρέπει να αναμένονται σε ορισμένες ερωτήσεις. 8. Τέλος, μπορούμε να πούμε ότι γίνεται εξέταση των αποτελεσμάτων της παραπάνω δοκιμής, από άποψη ευχέρειας ταξινόμησης και ποιότητας των συγκεντρωμένων πληροφοριών. Αν μετά τον προέλεγχο γίνουν μεγάλες αλλαγές και αναμόρφωση του ερωτηματολογίου, πρέπει να γίνει ξανά δεύτερος έλεγχος (pιlot study) πριν την τελική υποβολή του. Κατ' αυτόν τον τρόπο μπορούμε στη συνέχεια να περιορίσουμε πολύ τα μη δειγματοληπτικά σφάλματα. 2.2 ΤΥΠΟΙ ΕΡΩΤΗΣΕΩΝ Υπάρχουν διάφοροι τύποι ερωτήσεων που χρησιμοποιούνται στον καταρτισμό ενός ερωτηματολογίου. 1. Απλής επιλογής: Δίνουν στον ερωτώμενο τη δυνατότητα μόνο δυο απαντήσεων, συνήθως ΝΑΙ ή ΟΧΙ, όπως π.χ. 18

26 - Έχετε κάνει μεταπτυχιακές σπουδές; o ΝΑΙ o ΟΧΙ 2. Πολλαπλής επιλογής: Ο ερωτώμενος μπορεί να διαλέξει μεταξύ ενός αριθμού απαντήσεων. Π.χ. -Για πιο λόγο αποφασίσατε να κάνετε μεταπτυχιακές σπουδές; o Επιστημονική εξέλιξη o Επαγγελματική αποκατάσταση o Κοινωνικό γόητρο o Επίδομα σπουδών o Επιστημονικό ενδιαφέρον 3. Ανοικτές ερωτήσεις: Επιτρέπουν στον απαντητή να δώσει μια απάντηση κατά τη δική του κρίση. Π.χ. -Πώς νομίζετε ότι πρέπει να γίνονται οι εξετάσεις στο μάθημα της Στατιστικής; 4. Συνδυασμός κλειστών ερωτήσεων με ανοικτή: Σε μερικές ερωτήσεις μπορεί να έχουμε συνδυασμό περίπτωσης πολλαπλής επιλογής με δυνατότητα στο τέλος ανοικτής απάντησης. Για παράδειγμα, στις παραπάνω απαντήσεις για τις μεταπτυχιακές σπουδές μπορεί να προστεθεί στο τέλος και η δυνατότητα απάντησης Κάτι άλλο. Προσδιορίστε Ερωτήσεις κατάταξης: Εδώ ο ερωτώμενος καλείται να κατατάξει ιεραρχικά πολλές πιθανές απαντήσεις βασισμένος σε κάποιο κριτήριο αξιολόγησης. Όπως: «Ακολουθούν διάφοροι παράγοντες που οι καταναλωτές λαμβάνουν υπόψη τους, προκειμένου να προβούν στην αγορά αυτοκινήτου. Διαβαθμίστε τους παράγοντες αυτούς κατά σειρά προτίμησης θέτοντας τον αριθμό 1 μπροστά από τον παράγοντα που αποτελεί την πρώτη σας προτίμηση, τον αριθμό 2 μπροστά από τον παράγοντα που είναι η δεύτερη προτίμησή σας» κ.τ.λ. 19

27 6. Ερωτήσεις σημαντικότητας: Χρησιμοποιούνται για την καταγραφή της κλιμάκωσης της γνώμης που επικρατεί για κάποιο γεγονός, καταλληλότητα ενός μηχανήματος κ.λ.π. Όπως για παράδειγμα, -Πώς κρίνετε το νέο νομοσχέδιο για τα φορολογικά μέτρα; o Πολύ καλό o Καλό o Μέτριο o Κακό o Πολύ κακό Η τυποποίηση στις ερωτήσεις, εκτός του ότι είναι αρκετά κατανοητή από τους απαντητές, μπορεί επιπλέον να χρησιμοποιηθεί ταυτόχρονα σε πολλές ερωτήσεις. Για παράδειγμα χρησιμοποιώντας τους βαθμούς 1,2,3 (με το 1 να δείχνει ελάχιστο και το 3 μέγιστο) απαντήστε στα παρακάτω ερωτήματα: -Πώς κρίνετε το μάθημα της Στατιστικής από άποψη: o Επαγγελματικής χρησιμότητας o Ποιότητας διδασκαλίας o Συμμετοχής φοιτητών Γενικά μπορεί να ειπωθεί ότι: Για προσωπικές συνεντεύξεις και ερωτηματολόγια που αποστέλλονται ταχυδρομικά μπορούν να χρησιμοποιηθούν όλοι οι τύποι των ερωτήσεων. Για τηλεφωνικές συνεντεύξεις είναι προτιμότερες οι ερωτήσεις απλής εκλογής. Μπορούν επίσης να συνδυαστούν και με μερικές ανοικτές ερωτήσεις. Είναι προφανές ότι τόσο οι κλειστές όσο και οι ανοικτές ερωτήσεις έχουν, ανάλογα με το αντικείμενο που εξετάζεται, τα πλεονεκτήματα και τα μειονεκτήματά τους. 20

28 Έτσι, για παράδειγμα, σε μια ανοικτή ερώτηση: -Ποιο είναι κατά τη γνώμη σας το κυριότερο πρόβλημα που αντιμετωπίζει η περιοχή σας; και στην αντίστοιχη κλειστή ερώτηση: -Ποιο από τα παρακάτω προβλήματα είναι κατά τη γνώμη σας το κυριότερο που αντιμετωπίζει η περιοχή σας; (Αναφέρονται στο τέλος ορισμένα από τα προβλήματα που συνήθως παρουσιάζονται όπως, κυκλοφοριακό, παιδικοί σταθμοί, χώροι πρασίνου κλπ.) Απαντώντας κάποιος στην ανοικτή ερώτηση μπορεί να μην αναφέρει κάποιο από τα προβλήματα που αναφέρονται στην κλειστή ερώτηση, παρόλο που θα το θεωρούσε σαν το σημαντικότερο ίσως γιατί δεν θα το σκέφτηκε εκείνη τη στιγμή. Έτσι δεν μαθαίνουμε την πραγματική του γνώμη. Αυτό προφανώς αποτελεί μειονέκτημα των ανοικτών ερωτήσεων. Από την άλλη πλευρά όμως, απαντώντας κάποιος στην κλειστή ερώτηση, του αφαιρείται η δυνατότητα να πει το κυριότερο κατά τη γνώμη του πρόβλημα της περιοχής, αν αυτό δεν συμπεριλαμβάνεται στον κατάλογο. Αυτό προφανώς αποτελεί μειονέκτημα των κλειστών ερωτήσεων. Πλεονέκτημα των κλειστών ερωτήσεων είναι το γεγονός ότι ο απαντητής βλέποντας τον κατάλογο των προβλημάτων διαλέγει κάποιο που το θεωρεί σημαντικό, ενώ ίσως δεν θα το σκεφτόταν σε μια ανοικτή ερώτηση. Η κωδικοποίηση στις κλειστές ερωτήσεις (για την παραπέρα ανάλυση) είναι ευκολότερη παρά στις ανοικτές ερωτήσεις, όπου οι απαντητές μπορεί να ξεφεύγουν από το θέμα και να δίνουν απαντήσεις χωρίς καμιά πληροφορία. Για παράδειγμα, στην ερώτηση «Πότε μετακομίσατε στην τωρινή σας κατοικία;» μπορεί κάποιος να απαντήσει: o πριν 10 χρόνια o από τότε που παντρεύτηκα o πριν λίγο καιρό o όταν ήταν τα παιδιά μικρά 21

29 Μερικές περιπτώσεις που μπορούν να χρησιμοποιηθούν οι ανοικτές ερωτήσεις είναι: 1. όταν υπάρχουν πολλές κατηγορίες απαντήσεων που δεν μπορούν να προβλεφθούν 2. όταν απαιτείται η ανεπηρέαστη απάντηση του ερωτώμενου 3. όταν ενδιαφερόμαστε γενικότερα για την τοποθέτηση του απαντητή σε κάποιο πολιτικό ή κοινωνικό φαινόμενο και 4. όταν σε μια σειρά από κλειστές ερωτήσεις ακολουθεί κάποια ανοικτή για να δοθεί έτσι η αίσθηση στον ερωτώμενο ότι δίνεται και σε αυτόν η ευκαιρία να εκφράσει ελεύθερα την άποψη του ΣΥΛΛΟΓΗ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΩΝ Αξίζει στο σημείο αυτό να αναφέρουμε ορισμένα στοιχεία για τις τεχνικές συλλογής των δεδομένων που απαιτεί μία δειγματοληπτική έρευνα. Οι πληροφορίες συλλέγονται συνήθως με τη βοήθεια τυποποιημένων ερωτήσεων. Οι ερωτήσεις είναι κοινές για όλα τα άτομα του πληθυσμού και έτσι κάθε εξεταζόμενο άτομο απαντά στις ίδιες ακριβώς ερωτήσεις. Οι πληροφορίες που συγκεντρώνονται είναι εμπιστευτικές και με καμιά περίπτωση δεν πρέπει να αποκαλύπτονται. Στην Ελλάδα το απόρρητο των στοιχείων των δειγματοληπτικών ερευνών προστατεύεται από το άρθ. 40 του Ν.Δ. 3627/56 και οι παραβάτες τιμωρούνται με αυστηρές ποινές. Για τη συγκέντρωση των απαραιτήτων πληροφοριών υπάρχουν αρκετές μέθοδοι. Πολλές από αυτές όμως δεν έχουν πρακτική αξία κυρίως λόγω του υψηλού κόστους που απαιτούν ή είναι εξαιρετικά πολύπλοκες. Οι κυριότεροι τρόποι συλλογής πληροφοριών που χρησιμοποιούν οι ερευνητές, κυρίως όταν γίνεται χρήση ερωτηματολογίων είναι: Ταχυδρομικά (έρευνα μέσω ταχυδρομείου) Τηλεφωνικά (τηλεφωνική συνέντευξη) Προσωπική συνέντευξη Συνδυασμός των παραπάνω 2 Βλ. Δαμιανός Χ., Μεθοδολογία δειγματοληψίας, Τεχνικές και Εφαρμογές. Εκδόσεις Αίθρα,Σελ

30 Κάθε μία από τις μεθόδους αυτές συλλογής των πληροφοριών παρουσιάζει πλεονεκτήματα έναντι των άλλων, αλλά ταυτόχρονα έχει και τα μειονεκτήματά της. 2.4 ΕΛΕΓΧΟΣ ΚΑΙ ΔΙΟΡΘΩΣΗ ΕΠΙΣΤΡΕΦΟΜΕΝΩΝ ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΩΝ Αμέσως μετά τη λήψη κάθε επιστρεφόμενου ερωτηματολογίου θα πρέπει ο ερευνητής να προβεί σε γενικό έλεγχο κάθε μιας απάντησης για να εντοπίσει τυχόν σφάλματα που έχουν γίνει κατά τη συμπλήρωσή του. Ειδικότερα ο ερευνητής θα πρέπει να ελέγξει με σχολαστικότητα μήπως υπάρχουν: 1. Αναπάντητες ερωτήσεις. Σε περίπτωση που οι αναπάντητες ερωτήσεις είναι μεγάλης σημασίας ο ερευνητής μπορεί να επιδιώξει τη λήψη συμπληρωματικών πληροφοριών από τον ερωτώμενο (αν αυτό είναι δυνατό) ή να αποφασίσει την μη χρησιμοποίηση του ερωτηματολογίου για περαιτέρω ανάλυση του συνόλου ή τμήματος των δεδομένων που περιέχονται σε αυτό. 1. Ανακρίβειες και αντιφάσεις απαντήσεων. 2. Σφάλμα απροσεξίας. Π.χ. ο ερωτώμενος να έχει τσεκάρει δύο εναλλακτικές επιλογές εκεί όπου ζητείται μόνο μία, να έχει τοποθετήσει δύο φορές τον ίδιο αριθμό σε ερώτηση που ζητείται η κατάταξη ή διαβάθμιση παραγόντων, κ.λ.π. Ο έλεγχος για τον εντοπισμό και διόρθωση τυχόν μη δειγματοληπτικών σφαλμάτων είναι ιδιαίτερα σημαντικός και θα πρέπει να πραγματοποιηθεί από τον ερευνητή με σχολαστικότητα πριν την έναρξη οποιασδήποτε άλλης διαδικασίας. 2.5 ΤΑΞΙΝΟΜΗΣΗ ΚΑΙ ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΩΝ ΣΤΟΙΧΕΙΩΝ Μετά τη συγκέντρωση των στατιστικών στοιχείων, από τα πολυάριθμα συμπληρωμένα ερωτηματολόγια, ακολουθεί το στάδιο της επεξεργασίας και της μηχανογραφικής οργάνωσης των δημογραφικών στοιχείων. Το στάδιο αυτό της επεξεργασίας είναι πολύ κουραστικό και δαπανηρό, γιατί περιλαμβάνει τον έλεγχο όλων των ερωτηματολογίων για το σκοπό, μήπως αυτά περιέχουν ασυμπλήρωτες, ασαφείς, δυσανάγνωστες ή ασυμβίβαστες απαντήσεις. Μετά ακολουθεί η διαλογή των 23

31 πληροφοριών των διαφόρων χαρακτηριστικών των στατιστικών μονάδων και η εμφάνιση αυτών των χαρακτηριστικών σε κατάλληλους αριθμητικούς πίνακες με βάση διάφορα κριτήρια. Η διαλογή των στατιστικών πληροφοριών μπορεί να γίνει είτε με το χέρι, είτε με μηχανικά μέσα, ανάλογα με τον αριθμό των ερωτηματολογίων και τον αριθμό των χαρακτηριστικών που πρόκειται να μελετήσουμε. Η διαλογή των στοιχείων με το χέρι γίνεται όταν ο αριθμός των ερωτηματολογίων και των χαρακτηριστικών είναι περιορισμένος, ενώ αν ο αριθμός των ερωτηματολογίων και των χαρακτηριστικών είναι μεγάλος, όπως συμβαίνει στα δημογραφικά προβλήματα, χρησιμοποιούμε μηχανογραφικά συστήματα (ηλεκτρονικούς υπολογιστές, υπολογιστικές μηχανές κ.λ.π.). Παρακάτω παρουσιάζονται κάποιοι τρόποι ταξινόμησης και επεξεργασίας στατιστικών δεδομένων ΚΩΔΙΚΟΠΟΙΗΣΗ Για να μπορέσει ο ερευνητής με τα στοιχεία που έχει στη διάθεσή του, να καταλήξει σε συμπεράσματα, είναι ανάγκη τα δεδομένα να υποστούν μια ορισμένη επεξεργασία. Μια βασική διαδικασία κατηγοριοποίησης των δεδομένων, είναι η κωδικοποίηση και κωδικογράφηση των δεδομένων. Κωδικογράφηση είναι η μετατροπή του γλωσσικού και γενικά του ποιοτικού υλικού σε σύμβολα και αριθμούς, καθώς επίσης και ο μετασχηματισμός του ποιοτικού υλικού σε ποσοτικό και η ταξινόμηση των ποιοτικών δεδομένων σε περιορισμένο αριθμό κατηγοριών. Μπορεί να γίνει (α) απευθείας στο ερωτηματολόγιο ή δελτίο παρατήρησης, από τον ίδιο τον συνεντευκτή κατά τη διάρκεια της συνέντευξης ή (β) σε ειδικά δελτία κωδικογράφησης τα λεγόμενα παραστατικά αν πάλι η οργάνωση της έρευνας το απαιτεί ή ακόμα και η φύση της απάντησης. Η κωδικογράφηση προετοιμάζει για τη φάση του σχεδιασμού της έρευνας οπότε είναι δυνατόν να προβλέπονται οι δυνατές κατηγορίες απάντησης σε κάθε ερώτηση. Η κατηγοριοποίηση πρέπει να ικανοποιεί δύο βασικές απαιτήσεις: Πρώτον να εξαντλεί το περιεχόμενο του διαθέσιμου υλικού, τις απαντήσεις που έχουν δοθεί και δεύτερον κάθε απάντηση να ταξινομείται σε μία και μόνο κατηγορία, δηλαδή οι 24

32 κατηγορίες να αποκλείονται αμοιβαία. Για παράδειγμα, μια απάντηση ή μια δήλωση δεν πρέπει κανονικά να μπορεί να ταξινομείται παρά σε μια και μόνο κατηγορία. Συναφές με το θέμα της κατηγοριοποίησης, είναι το πρόβλημα της αξιοπιστίας και της εγκυρότητας της κωδικοποίησης. Η κωδικοποίηση των απαντήσεων των ερωτηματολογίων έχει σκοπό να μας διευκολύνει στην διαλογή των στοιχείων που περιέχονται σε αυτά, καθώς και στην κατάταξη των αποτελεσμάτων σε μορφή πινάκων. Για τις ποιοτικές μεταβλητές πρέπει στο ερωτηματολόγιο να αναγράφονται όλες οι πιθανές απαντήσεις. Σε κάθε μία από αυτές αντιστοιχούμε έναν αριθμό, ώστε να είναι εύκολη η μεταφορά του κάθε ερωτηματολογίου σε μία σειρά συγκεντρωτικής κατάστασης. Αν π.χ θέλουμε να κωδικοποιήσουμε την μεταβλητή Επίπεδο Μόρφωσης, τότε μια κωδικοποίηση αυτής της μεταβλητής θα μπορούσε να είναι όπως αυτή του ερωτηματολογίου. Πίνακας Επίπεδο εκπαίδευσης Κωδικός Δεν πήγα σχολείο 1 Μερικές τάξεις δημοτικού 2 Απόφοιτος δημοτικού 3 Απόφοιτος γυμνάσιου 4 Απόφοιτος λυκείου 5 Απόφοιτος ΙΕΚ 6 Απόφοιτος ΤΕΙ 7 Απόφοιτος ΑΕΙ 8 Κάτοχος μεταπτυχιακού 9 Κάτοχος διδακτορικού 10 Μια κωδικοποίηση είναι αξιόπιστη όταν διαφορετικοί κωδικογράφοι φτάνουν σε ταυτόσημα αποτελέσματα κατά την κατηγοριοποίηση του ίδιου ερευνητικού υλικού. Επίσης, μια κωδικοποίηση θεωρείται έγκυρη, αν δεν ταξινομεί στην ίδια κατηγορία διαφορετικά φαινόμενα ή αν δεν αποδίδει την ίδια τιμή ή αξία σε στάσεις ή πράξεις που στο πλαίσιο της έρευνας διαφέρουν σημαντικά. 25

33 2.5.2 ΓΡΑΦΙΚΑ ΚΑΙ ΔΙΑΓΡΑΜΜΑΤΑ Μια εικόνα μιλά όσο χίλιες λέξεις και μια από τις απαραίτητες πλέον λειτουργίες των Στατιστικών Πακέτων είναι η δημιουργία γραφικών. Η γραφική απεικόνιση των στοιχείων είναι ένα βοηθητικό μέσο για την συναγωγή γενικών συμπερασμάτων από πίνακες που μπορεί να είναι πολύ πολύπλοκοι. Η τεχνική των γραφικών παραστάσεων είναι πολύ γνωστή. Οι αριθμοί μετατρέπονται σε γραμμές και σχήματα και έτσι παρέχεται μια σφαιρική εικόνα των αποτελεσμάτων. Τα συνηθέστερα γραφικά που χρησιμοποιούμε είναι το διάγραμμα, οι στήλες-ραβδογράμματα και οι πίτες. Το γραμμικό διάγραμμα χρησιμοποιείται συνήθως για μη ομαδοποιημένα στοιχεία, οι στήλες για δεδομένα που είναι ομαδοποιημένα σε αρκετές κατηγορίες, ενώ οι πίτες για δεδομένα ομαδοποιημένα σε πολύ λίγες κατηγορίες. Στις γραφικές παραστάσεις των δεδομένων, πρέπει να δίνονται με σαφήνεια και ακρίβεια ο τίτλος του πίνακα ή της γραφικής παράστασης, η ονομασία των αξόνων και οι μονάδες μέτρησης. Η καταχώρηση των στοιχείων αυτών διευκολύνει την καλύτερη κατανόηση των πληροφοριών που απεικονίζονται. 2.6 ΑΝΑΛΥΣΗ ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΩΝ ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ ΜΕ Η/Υ Η στατιστική ανάλυση των δεδομένων που προέρχονται από τις διάφορες έρευνες, με τη βοήθεια Η/Υ, γίνεται με τη χρήση στατιστικών προγραμμάτων όπως το S.P.S.S. (Statistical Package for the Social Sciences) και το S.A.S. (Statistical Analysis System) τα οποία παρέχουν τη δυνατότητα στον ερευνητή να επιχειρήσει στατιστικές επεξεργασίες, τόσο κλασικές (χαρακτηριστικές τιμές, κατανομές, έλεγχοι υποθέσεων) όσο και πιο πολύπλοκες (παραγοντικές αναλύσεις, διακριτική ανάλυση). Και τα δύο προγράμματα στο βασικό τους τμήμα προσφέρουν, εκτός από συγκεκριμένες στατιστικές τεχνικές, ισχυρή και ευέλικτη διαχείριση δεδομένων, δυνατότητες πινακοποίησης δεδομένων και αποτελεσμάτων, δυνατότητες δημιουργίας και επεξεργασίας στατιστικών γραφικών, καθώς και βοήθημα για τη δημιουργία αναφορών. Εκτός από τα δύο προγράμματα στα οποία, λόγω της ευρείας διάδοσης τους, αναφερθήκαμε, υπάρχει στην αγορά μια πληθώρα προγραμμάτων- πακέτων, κατάλληλων για τη στατιστική ανάλυση δεδομένων, που «τρέχουν» τόσο σε μεγάλα συστήματα όσο και σε προσωπικούς υπολογιστές. Τέτοια είναι το Statistica, Minitab, S- Plus κ.τ.λ. Πάντως, εκείνος που τελικά θα αποφασίσει για το ποιο πρόγραμμα θα 26

34 επιλέξει είναι ο ερευνητής, σε συνάρτηση με τη χρήση που πληροφορίες που έχει από τον ευρύτερο χώρο δράσης του 3. επιθυμεί και με τις σχετικές 3 Βλ. Φίλιας Β. κ.α., Εισαγωγή στη Μεθοδολογία και τις Τεχνικές των Κοινωνικών Ερευνών, Αθήνα 2000, σελ. 469,472 27

35 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3 ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΤΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ Με την βοήθεια του SPSS, έγινε σημαντική προσπάθεια ώστε να εφαρμοστούν κάποιες στατιστικές μέθοδοι για το εμπλουτισμό της πτυχιακής εργασίας με στατιστική τεκμηρίωση. Κάναμε την παρακάτω έρευνα, καταρτίζοντας ένα ερωτηματολόγιο με στόχο την εξαγωγή συμπερασμάτων σε ένα δείγμα ανθρώπων που ρωτήθηκαν για την προτίμησή τους όσον αφορά το θέμα της δια βίου εξ αποστάσεως εκπαίδευσης από τη μια και της παραδοσιακής εκπαίδευσης- από την άλλη. Γενικοί στόχοι είναι να δοθεί μια αναλυτικότερη εξήγηση του ερωτηματολογίου με τη χρήση πινάκων της στατιστικής που ενισχύουν τα αποτελέσματα και τα κάνουν πιο κατανοητά. 3.1 ΣΥΛΛΟΓΗ ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ (DATA COLLECTION) Για την συλλογή των στοιχείων χρησιμοποιήθηκε η μέθοδος του ερωτηματολογίου. Το ερωτηματολόγιο (Παράρτημα Α), το οποίο περιλαμβάνει «απλής» και «πολλαπλής» επιλογής ερωτήσεις, απευθύνθηκε σε δείγμα συνόλου 200 ατόμων/εργαζόμενων ηλικίας από 18 έως 72 ετών του νομού Καβάλας και Θεσσαλονίκης. Στο πρώτο μέρος του ερωτηματολογίου περιλαμβάνονται 6 ερωτήσεις που αφορούν τα δημογραφικά στοιχεία (ηλικία, φύλο, οικογενειακή κατάσταση, επίπεδο εκπαίδευσης, επάγγελμα, ωράριο απασχόλησης). Επιπλέον στο πρώτο μέρος υπάρχουν και 2 ερωτήσεις με στόχο τον καλύτερο προσδιορισμό του επιπέδου εκπαίδευσης, και του ενδιαφέροντος για σπουδές σε κάποιο ίδρυμα. Στο δεύτερο μέρος ακολουθούν 3 ερωτήσεις οι οποίες έχουν ως στόχο την εκτίμηση της ενασχόλησης μας με τους Ηλεκρονικούς Υπολογιστές. Η πρώτη αναφέρεται στα χρόνια ενασχόλησης με τους Ηλεκρονικούς Υπολογιστές. Η δεύτερη προσδιορίζει την τοποθεσία χρήσης του και η τρίτη έχει ως στόχο την εκτίμηση της καθημερινής ενασχόλησης με τους Η/Υ. 28

36 Στο τρίτο μέρος του ερωτηματολογίου υπάρχουν 2 ερωτήσεις οι οποίες έχουν ως στόχο το διαδίκτυο, πόσο συχνά το επισκέπτομαστε και με ποιά αφορμή. Τέλος, το τέταρτο μέρος του ερωτηματολογίου, το οποίο περιλαμβάνει 6 ερωτήσεις, αναφέρεται στην δια βίου-εξ αποστάσεως εκπαίδευση. Η πρώτη ερώτηση έχει ως στόχο τον προσδιορισμό των αιτιών εφαρμογής της δια βίου εκπαίδευσης. Η δεύτερη εκτιμά την σημασία του τόπου διαμονής. Η τρίτη και η τέταρτη αναφέρονται στα πλεονεκτήματα και μειονεκτήματα της εξ αποστάσεως εκπαίδευσης. Οι δύο τελευταίες ερωτήσεις σχετίζονται με την επιλόγη και την αποτελεσματικότητα των δύο συστημάτων. 3.2 ΑΝΑΛΥΣΗ ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ (DATA ANALYSIS) Για την ανάλυση των δεδομένων χρησιμοποιήθηκε το στατιστικό λογισμικό πρόγραμμα S.P.S.S for Windows που ενδείκνυται για ανάλυση στοιχείων της συγκεκριμένης μορφής. Έτσι χρησιμοποιήθηκε η μέθοδος της Περιγραφικής Στατιστικής. Για την στατιστική περιγραφή του δείγματος, χρησιμοποιήσαμε τις παρακάτω τρεις μεθόδους: 1. Στατιστικούς πίνακες-κατανομές συχνοτήτων 2. Γραφικές παραστάσεις 3. Στατιστικά μέτρα 29

37 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4 ΣΤΟΧΟΣ ΤΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ Η έρευνα αγοράς πραγματοποιήθηκε με στόχο να συγκεντρωθούν στοιχεία που δεν μπορούσαν να συγκεντρωθούν με οποιοδήποτε άλλο τρόπο. Τα στοιχεία αυτά αναφέρονται κυρίως στις διαφορές μεταξύ ανδρών και γυναικών ως προς τις αντιλήψεις και σχέσεις μεταξύ των κυρίαρχων συναισθημάτων τα οποία επηρεάζουν την αποδοχή της δια βίου-εξ αποστάσεως εκπαίδευσης Ειδικότερα, η έρευνα που πραγματοποιήθηκε εξυπηρετεί τους εξής σκοπούς: Εξετάζει την επιλογή του συστήματος εκπαίδευσης, παραδοσιακό ή εξ αποστάσεως, και κατά πόσο αυτό επηρεάζεται από την πρόθεση συμπεριφοράς των αντρών και των γυναικών, την ηλικία των ερωτηθέντων, την οικογενειακή τους κατάσταση και απο το επάγγελμα τους. Εξετάζει την επιρροή της έδρας του ιδρύματος, αρνητικά ή θετικά και κατά πόσο αυτή επηρεάζεται από την πρόθεση συμπεριφοράς των αντρών και των γυναικών καθώς και από την οικογενειακή τους κατάσταση. Εξετάζει την αντιληπτή ευκολία της χρήσης των ηλεκτρονικών υπολογιστών και κατά πόσο τα χρόνια ενασχόλησης με αυτούς επηρεάζεται από την πρόθεση συμπεριφοράς των αντρών και των γυναικών. Εξετάζει το ενδιαφέρον κάποιου για την δια βίου εκπαίδευση και κατά πόσο αυτό επηρεάζεται από την επιλογή του συστήματος εκπαίδευσης, παραδοσιακό ή εξ αποστάσεως. Οι στόχοι αυτοί συντελούν στην πραγματοποίηση του γενικότερου σκοπού της έρευνας και στην αξιολόγηση των υποθέσεων (Υπόθεση 1 εως 8) που τέθηκαν στην εργασία. Στις επόμενες παραγράφους παρουσιάζονται τα αποτελέσματα της έρευνας αγοράς έτσι όπως προκύπτουν από την ανάλυση των ερωτηματολογίων. 30

38 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 5 ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ ΕΡΕΥΝΑΣ Η διαδικασία για την εκμαίευση των περιγραφικών στοιχείων είναι η εξής: Από το στατιστικό πακέτο SPSS πραγματοποιούμε τα εξής: Analyze Descriptive Statistics Frequencies Και φτάνουμε σε αυτό το παράθυρο: Βάζουμε όπως φαίνεται στο πεδίο variable την μεταβλητή την οποία θέλουμε να μελετήσουμε και έπειτα επιλέγουμε τα διάφορα στατιστικά μέτρα. 31

39 Επιλέγουμε τη μέση τιμή (Mean), τη διάμεσο (Median) την τυπική απόκλιση (Std. deviation), την μέγιστη (Minimum), ελάχιστη τιμή (Maximum) και το εύρος (Range). Έπειτα από το Charts: επιλέγουμε το είδος της γραφικής παράστασης, αν αυτή θα είναι κυκλικό διάγραμμα, ραβδόγραμμα ή ιστόγραμμα. 32

40 Τελειώνοντάς δίνεται η δυνατότητα να επιλέξουμε τον τρόπο παρουσίασης των τιμών του διαγράμματος, εάν θέλουμε να εμφανίζονται με ποσοστά ή με συχνότητες. Καταλήγουμε στο εξής παράθυρο αποτελεσμάτων (Output) του στατιστικού πακέτου. Στο ίδιο παράθυρο των αποτελεσμάτων υπάρχει και ένας πίνακας με τις συχνότητες καθώς και το αντίστοιχο διάγραμμα, τα οποία παραθέτονται παρακάτω. 33

41 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 6 ΑΝΑΛΥΣΗ ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟΥ 6.1 ΓΕΝΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ Η ηλικιακή σύνθεση του δείγματος κυμαίνεται από ετών, ενώ ακριβή ποσοστά σχετικά με τις ηλικιακές ομάδες παρέχονται στον πίνακα και στο γράφημα που ακολουθεί. Παρατηρούμε ότι οι ηλικίες με την μεγαλύτερη συχνότητα είναι από 35 εώς 44 και από 45 εώς 54 χρονών με ποσοστά 26,5% και 24,5% αντίστοιχα. Ηλικιακές ομάδες Πίνακας Συχνότητα Ποσοστά Έγκυρα Ποσοστά Αθροιστική Συχνότητα Valid < ,0 17,0 17, ,5 20,5 37, ,5 26,5 64, ,5 24,5 88,5 > ,5 11,5 100,0 Total ,0 100,0 34

42 Η ηλικία του δείγματος Ποσοστά 15 26,5% 24,5% 10 17,0% 20,5% 5 11,5% 0 < Γράφημα >55 Περίπου το 54% του δείγματος αποτελείται από άνδρες ενώ το υπόλοιπο 46% από γυναίκες. Το 65,5% των ερωτηθέντων είναι έγγαμοι σε αντίθεση με ένα 34,5% οι οποίοι απάντησαν ότι είναι άγαμοι. Ακολουθούν τα αντίστοιχα γραφήματα. 35

43 Φύλο Ποσοστά ,0% 20 46,0% 10 0 Άνδρας Γράφημα Γυναίκα Οικογενειακή Κατάσταση Ποσοστά ,5% 20 34,5% 10 0 Έγγαμος Άγαμος Γράφημα Το 48,5% των ερωτηθέντων αποφοίτησε από την ανώτατη εκπαίδευση. Ενώ μόλις το 10% παρακολούθησε την υποχρεωτική εκπαίδευση. Παρατηρούμε από τον πίνακα και το γράφημα ότι το μεγαλύτερο ποσοστό παρουσιάζεται στα ΑΕΙ/ΑΤΕΙ. 36

44 Πίνακας Επίπεδο Εκπαίδευσης Συχνότητα Ποσοστά Έγκυρα Ποσοστά Αθροιστική Συχνότητα Valid Υποχρεωτική 20 10,0 10,0 10,0 Μέση 83 41,5 41,5 51,5 Ανώτατη 97 48,5 48,5 100,0 Total ,0 100,0 Από άποψη λοιπόν επαγγέλματος το μεγαλύτερο ποσοστό των ερωτηθέντων δήλωσε ότι είναι δημόσιοι υπάλληλοι με 31% και ακολουθούν οι ιδιωτικοί υπάλληλοι με 21%. Οι άνεργοι και οι ελεύθεροι επαγγελματίες αποτελούν το 16,5% αντίστοιχα, ένω τα μικρότερα ποσοστά κατέχουν οι εργάτες με 5,5% στη συνέχεια οι συνταξιούχοι με 5% και τέλος παρατηρείται ένα μηδαμινό ποσοστό αυτών που έχουν δηλώσει άλλο επάγγελμα με ποσοστό 3% και αγρότες με ποσοστό 1,5%. Επάγγελμα 30 Ποσοστά 20 31,0% 10 16,5% 21,0% 16,5% 0 Άνεργος Δημόσιος υπάλληλος Ιδιωτικός υπάλληλος Ελεύθερος επαγγελματί... 5,5% Εργάτης 1,5% Αγρότης 5,0% Συνταξιούχος 3,0% Άλλο επάγγελμα Γράφημα Από το σύνολο των ερωτηθέντων οι 146 που ρωτήθηκαν, δηλαδή ποσοστό 93% απάντησαν ότι απασχολούνται με πλήρες ωράριο, σε αντίθεση με 11 άτομα, δηλαδή 37

45 ποσοστό 7% τα οποία δήλωσαν ότι η απασχόληση τους, είναι μερική και ένα σημαντικό ποσοστό 21,5% δεν απάντησε. Πίνακας Ωράριο Απασχόλησης Έγκυρα Αθροιστική Συχνότητα Ποσοστά Ποσοστά Συχνότητα Valid Πλήρης ,0 93,0 93,0 Μερική 11 5,5 7,0 100,0 Total ,5 100,0 Missing ,5 Total ,0 Ωράριο Απασχόλησης Ποσοστά ,99% 20 0 Πλήρης Γράφημα ,01% Μερική Με βάση τον παρακάτω πίνακα και γράφημα διαπιστώνουμε ότι το μεγαλύτερο ποσοστό 83,5 % των ατόμων που ερωτήθηκαν δεν σπουδάζουν. Ενώ αντίθετα υπάρχει ισοψηφία της τάξης του 6% των ερωτηθέντων που σπουδάζουν σε κάποιο Α.Ε.Ι, Τ.Ε.Ι ή Ανοιχτό Πανεπιστήμιο. Τα μικρότερα ποσοστά παρατηρήθηκαν σε αυτούς που 38

46 σπουδάζουν σε κάποιο Ι.Ε.Κ 4% και ένα μηδαμινό ποσοστό 0,5% του Νυχτερινού Λυκείου. Πίνακας Φοιτητής/ Μαθητής Συχνότητα Ποσοστά Έγκυρα Ποσοστά Αθροιστική Συχνότητα Valid Όχι δεν σπουδάζω ,5 83,5 83,5 ΑΕΙ/ΤΕΙ 12 6,0 6,0 89,5 Ανοικτό Πανεπιστήμιο 12 6,0 6,0 95,5 ΙΕΚ 8 4,0 4,0 99,5 Νυχτερινό Λύκειο 1,5,5 100,0 Total ,0 100,0 Φοιτητής/ Μαθητής Ποσοστά ,5% ,0% 6,0% 4,0% 0,5% Όχι δεν σπουδάζω ΑΕΙ/ΤΕΙ Ανοικτό Πανεπιστήμιο ΙΕΚ Νυχτερινό Λύκειο Γράφημα

47 Το ενδιαφέρον του δείγματος για τη δια βίου εκπαίδευση σε κάποιο ίδρυμα επικεντρώνεται στο Ανοικτό Πανεπιστήμιο με ποσοστό 35%, ακολουθούν αυτοί που δεν επιθυμούν να σπουδάσουν με ένα σημαντικό ποσοστό της τάξης του 26,5%. Εκείνοι οι οποίοι προτιμούν κάποιο Α.Ε.Ι/Τ.Ε.Ι συγκεντρώνουν ποσοστό 20%, ενώ το Νυχτερινό Λύκειο και το Ι.Ε.Κ ακολουθούν με μικρότερα ποσοστά 12% και 6,5% αντίστοιχα. Πίνακας Ενδιαφέρον για σπουδές Συχνότητα Ποσοστά Έγκυρα Ποσοστά Αθροιστική Συχνότητα Valid ΑΕΙ/ΤΕΙ 40 20,0 20,0 20,0 Ανοικτό Πανεπιστήμιο 70 35,0 35,0 55,0 ΙΕΚ 13 6,5 6,5 61,5 Νυχτερινό Λύκειο 24 12,0 12,0 73,5 Δεν Ενδιαφέρομαι 53 26,5 26,5 100,0 Total ,0 100,0 Ενδιαφέρον για σπουδές Ποσοστά 20 35,0% 26,5% 10 20,0% 12,0% 6,5% 0 ΑΕΙ/ΤΕΙ Ανοικτό Πανεπιστήμιο ΙΕΚ Νυχτερινό Λύκειο Δεν Ενδιαφέρομαι Γράφημα

48 Συμπερασματικά, το δείγμα παρουσιάζει εύρος ηλικιών 18-72, ένω τα μεγαλύτερα ποσοστά τα οποία ανταποκρίθηκαν στην έρευνα κυμαίνονταν από ετών. Το 54% ήταν άνδρες και η πλειοψηφία από αυτούς ήταν έγγαμοι με ανώτατη εκπαίδευση. Όσον αφορά την επαγγελματική κατάσταση τα μεγαλύτερα ποσοστά παρουσιάζουν οι ύπάλληλοι σε δημόσιες και ιδιωτικές επιχειρήσεις. Τελειώνοντας αξίζει κανείς να αναφέρει ότι ένα καθολικό ποσοστό της τάξης του 93% απασχολείται με πλήρες ωράριο, οι περισσότεροι από αυτούς δεν σπουδάζουν, και σε μία περίπτωση που θα αναγκαζόταν να σπουδάσουν θα επέλεγαν το νυχτερινό λύκειο και με μικρότερη προτίμηση το ανοικτό πανεπιστήμιο. 41

49 6.2 ΕΝΑΣΧΟΛΗΣΗ ΜΕ ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΟΥΣ ΥΠΟΛΟΓΙΣΤΕΣ Τα σημαντικότερα ποσοστά χρόνων απασχόλησης με ηλεκτρονικούς υπολογιστές με βάση το δείγμα, παρατηρούνται από 1 εώς 8 χρόνια, καθώς το 34% ασχολείται από 1 εώς 4 χρόνια και ακολουθεί ένα 20% με 5 εώς 8 χρόνια. Στη συνέχεια με ποσοστό 18,5% βρίσκονται αυτοί που δεν ασχολούνται και το 16,5% του δείγματος ασχολείται για ένα μικρό χρονικό διάστημα 1 έτους. Το μικρότερο ποσοστό 11% κατέχει εκείνη η ομάδα ερωτηθέντων η οποία ασχολείται για ένα αρκετά μεγάλο διάστημα από 8 έτη και πάνω. Σε αυτό το σημείο αξίζει κανείς να σημειώσει ότι όλα τα ποσοστά δεν παρουσιάζουν σημαντικές διαφοροποιήσεις, καθώς οι τιμές όλων των ποσοστών είναι πολύ κοντά μεταξύ τους. Επίσης θα πρέπει να λάβουμε υπόψην ότι αύτοι οι οποίοι δεν ασχολούνται με Η/Υ κατέχουν ένα αρκετά σημαντικό ποσοστό στο δείγμα, γεγονός το οποίο διαφοποποιεί την στατιστική ανάλυση για την εξ αποστάσεως εκπαίδευση μέσω του Internet. Πίνακας Χρόνια Απασχόλησης Έγκυρα Αθροιστική Συχνότητα Ποσοστά Ποσοστά Συχνότητα Valid Δεν ασχολούμαι 37 18,5 18,5 18,5 Εώς 1 χρόνο 33 16,5 16,5 35,0 1-4 χρόνια 68 34,0 34,0 69,0 5-8 χρόνια 40 20,0 20,0 89,0 Από 8 και πάνω 22 11,0 11,0 100,0 Total ,0 100,0 42

50 Όσον αφορά τον χώρο ενασχόλησης το 50,5% των ερωτηθέντων χρησιμοποιούν Η/Υ στο χώρο εργασίας τους, το 25% στο σπίτι τους, ενώ ακολουθεί αθροιστικά ένα ποσοστό 7%, το οποίο προσδιορίζει εκείνους που χρησιμοποιούν Η/Υ σε κάποιο εκπαιδευτικό ίδρυμα, σε internet café ή κάπου αλλού. Σε αυτό το σημείο αξίζει να αναφερθεί η παρούσία ένος αρκετά σημαντικού ποσοστού 17,5% το οποίο δεν έδωσε απάντηση. Εύκολα μπορεί κανείς να αιτιολογήσει αυτό το γεγονός έαν συνδυάσει την ερώτηση αυτή με την προηγούμενη και το ότι σχεδόν το 1/5 του δείγματος δεν ασχολείται με Η/Υ, άρα δεν τους χρησιμοποιεί και σε κάποιο συγκεκριμένο χώρο. 43

51 Πίνακας Χρήση/Χώρος Συχνότητα Ποσοστά Έγκυρα Ποσοστά Αθροιστική Συχνότητα Valid Χώρος Εργασίας ,5 61,2 61,2 Σπίτι 50 25,0 30,3 91,5 Εκπαιδευτικό Ίδρυμα 8 4,0 4,8 96,4 Internet Cafe 4 2,0 2,4 98,8 Αλλού 2 1,0 1,2 100,0 Total ,5 100,0 Missing ,5 Total ,0 Οι ώρες απασχόλησης με τους Η/Υ ποικίλουν, το μεγαλύτερο ποσοστό 31% προκύπτει από όσους χρησιμοποιούν Η/Υ για 1 εώς 4 ώρες και ακολουθεί πολύ κοντά 44

52 το 25,5% με 4 εώς 7 ώρες. Αρκετά σημαντικό είναι και το ποσοστό εκείνων που δεν χρησιμοποιούν καθόλου τον Η/Υ με ποσοστό 20%. Συμπερασματικά υπάρχουν και αυτοί που τον χρησιμοποιούν εώς 1 ώρα (14%) και αυτοί που τον χρησιμοποιούν πάνω από 7 ώρες (9,5%), δύο αρκετά υπολογίσιμα ποσοστά. Το γεγονός ότι ένας στους 5 δε χρησιμοποιεί καθόλου Η/Υ δικαιολογείται και σε αυτή την ερώτηση σε συνδιασμό με τις δύο προηγούμενες. Πίνακας Ωρες απασχόλησησης Συχνότητα Ποσοστά Έγκυρα Ποσοστά Αθροιστική Συχνότητα Valid Καθόλου 40 20,0 20,0 20,0 Εώς 1 ώρα 28 14,0 14,0 34,0 1-4 ώρες 62 31,0 31,0 65,0 4-7 ώρες 51 25,5 25,5 90,5 Από 7 και πάνω 19 9,5 9,5 100,0 Total ,0 100,0 45

53 Συμπερασματικά, όσον αφορά την ενασχόληση με τους ηλεκτρονικούς υπολογιστές το ένα τρίτο σχεδόν του δείγματος με ποσοστό 34% ασχολείται από 1 εώς 4 χρόνια, ενώ οι μισοί από τους ερωτηθέντες τους χρησιμοποιούν στην εργασία τους, κατά μέσο όρο από 1 εώς 4 ώρες. Το γεγονός ότι το μεγαλύτερο ποσοστό για τις ώρες χρήσης είναι το προηγούμενο βασίζεται στο ότι ο χώρος ενασχόλησης με αυτούς, είναι στην δουλειά. Τελειώνοντας αξίζει κανείς να αναφερθεί στο μεγάλο ποσοστό των «missing» τιμών, σχεδόν ένας στους πέντε δεν ασχολείται με τους ηλεκτρονικούς υπολογιστές, γεγονός το οποίο δικαιολογεί το ποσοστό 17,5% των μη κατάλληλων απαντήσεων. Αυτό επαληθεύεται και από το 20% αυτών που απάντησαν ότι δεν ασχολούνται καθόλου στη διάρκεια της ημέρας με αυτούς. 46

54 6.3 ΧΡΗΣΗ ΔΙΑΔΙΚΤΥΟΥ Η πλειοψηφία του δείγματος 35,5% χρησιμοποιεί το διαδύκτιο από 2 εώς 5 μέρες, σε αντιπαράθεση με μόλις το 16% από το οποίο χρησιμοποιείται καθημερινά. Το ποσοστό εκείνων που χρησιμοποιούν σπάνια ή ποτέ το διαδύκτιο αγγίζει σχεδόν το 50%. Πίνακας Χρήση Διαδικτύου Συχνότητα Ποσοστά Έγκυρα Ποσοστά Αθροιστική Συχνότητα Valid Ποτέ 43 21,5 21,5 21,5 Σπάνια 54 27,0 27,0 48,5 Από 2-5 μέρες 71 35,5 35,5 84,0 Καθημερινά 32 16,0 16,0 100,0 Total ,0 100,0 Από όσους χρησιμοποιούν το διαδίκτυο, οι λόγοι που οδηγούν σε αυτό είναι κυρίως επαγγελματικοί οπως σημειώνεται από την αναλυσή μας με ποσοστό 34,8%. Με πολύ 47

55 μικρή απόκλιση ακολουθεί η συλλογή πληροφοριών με 32,3%, ενώ παρατηρούνται μικρότερα ποσοστά για οn- line ψυχαγωγία (15,2%), διάβασμα (8,9%), για εκπαιδευτικούς λόγους (7,6%) και για άλλους λόγους (1,3%). Πίνακας Λόγοι Χρήσης του Διαδυκτίου Συχνότητα Ποσοστά Έγκυρα Ποσοστά Αθροιστική Συχνότητα Valid s 14 7,0 8,9 8,9 Συλλογή Πληροφοριών 51 25,5 32,3 41,1 On line Ψυχαγωγία 24 12,0 15,2 56,3 Επαγγελματικοί Λόγοι 55 27,5 34,8 91,1 Εκπαιδευτικοί Λόγοι 12 6,0 7,6 98,7 Άλλο 2 1,0 1,3 100,0 Total ,0 100,0 Missing ,0 Total ,0 48

56 Συμπερασματικά, τα αποτελέσματα της ανάλυσης για τη χρήση διαδυκτίου, επαληθεύουν τα προηγούμενα. Καθώς μπορεί να παρατηρήσει κανείς ότι ενώ το μεγαλύτερο ποσοστό για τη χρήση του παρουσιάζεται από 2 εώς 5 μέρες την εβδομάδα, υπάρχει και ένα αρκετά σημαντικό ποσοστό (21,5%) το οποίο δεν το χρησιμοποιεί ποτέ. Το γεγονός ότι ένας στους πέντε δεν χρησιμοποιεί το διαδίκτυο είναι αναμενόμενο, καθώς συμβαδίζει με το αντίστοιχο ποσοστό το οποίο δεν ασχολείται καθόλου με τους ηλεκτρονικούς υπολογιστές. Τελειώνοντας οι επικρατέστερες αιτίες χρήσης είναι για επαγγελματικούς λόγους. 49

57 6.4 ΔΙΑ ΒΙΟΥ-ΕΞ ΑΠΟΣΤΑΣΕΩΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ Στην συνέχεια η στατιστική ανάλυση υποδεικνύει ότι το ποσοστό του δείγματος θα εφάρμοζε υποθετικά την δια βίου εξ αποστάσεως εκπαίδευση : α) απλά για ακαδημαΐκό ενδιαφέρον με ποσοστό 37,5%, β) για επαγγελματική εξέλιξη το 28,5%, γ) για αλλαγή επαγγέλματος το 19,5% δ) για εύρεση εργασίας μόλις το 10% και ε) για άλλους σκοπούς το 4,5%. Πίνακας Δια Βίου/Εξ Αποστάσεως Εκπαίδευση Έγκυρα Αθροιστική Συχνότητα Ποσοστά Ποσοστά Συχνότητα Valid Ακαδημαϊκό Ενδιαφέρον 75 37,5 37,5 37,5 Επαγγελματική Εξέλιξη 57 28,5 28,5 66,0 Αλλαγή Επαγγέλματος 39 19,5 19,5 85,5 Άλλο 9 4,5 4,5 90,0 Εύρεση Εργασίας 20 10,0 10,0 100,0 Total ,0 100,0 50

58 Δια Βίου Εκπαίδευση/Εξ Αποστάσεως Εκπαίδευση Ποσοστά 20 37,5% 28,5% 10 19,5% 10,0% 0 Ακαδημαϊκό Ενδιαφέρον Επαγγελματική Εξέλιξη Αλλαγή Επαγγέλματος Γράφημα ,5% Άλλο Εύρεση Εργασίας Σε αυτό το σημείο αξίζει κανείς να αναφερθεί στη σημασία της έδρας του ιδρύματος. Η στατιστική ανάλυση του δείγματος παρέχει την πληροφορία ότι το μεγαλύτερο ποσοστό των ερώτηθεντων 54,5% θα είχε πρόβλημα αν διέμενε μακριά από τον τόπο του πανεπιστημίου ενώ το υπόλοιπο 45,5% δεν θα αντιμετώπιζε κανένα πρόβλημα αντίστοιχα. Πίνακας Σημασία Έδρας Έγκυρα Αθροιστική Συχνότητα Ποσοστά Ποσοστά Συχνότητα Valid Ναι ,5 54,5 54,5 Όχι 91 45,5 45,5 100,0 Total ,0 100,0 51

59 Σημασία Έδρας Ποσοστά ,5% 20 45,5% 10 0 Ναι Γράφημα Όχι Έπειτα μπορεί να παρατηρήσει κανείς ότι το κυριότερο πλεονέκτημα της εξ αποστάσεως εκπαίδευσης σύμφωνα με τις απαντήσεις του δείγματος είναι η προσαρμογή του χρόνου στο ατομικό πρόγραμμα με ποσοστό απαντήσεων 41%. Ακολούθουν με ποσοστό της τάξης του 33% η δυνατότητα σπουδων στον τόπο μόνιμης κατοικίας και ακολουθεί η εξοικονόμηση του χρόνου με ποσοστό 26% Πίνακας Πλεονέκτημα Εξ Αποστάσεως Εκπαίδευση Έγκυρα Αθροιστική Συχνότητα Ποσοστά Ποσοστά Συχνότητα Valid Εξοικονόμηση χρόνου 52 26,0 26,0 26,0 Προσαρμοστικότητα 82 41,0 41,0 67,0 Δυνατότητα Σπουδών Οπουδήποτε 66 33,0 33,0 100,0 Total ,0 100,0 52

60 Πλεονέκτημα Εξ Αποστάσεως Εκπαίδευσης Ποσοστά ,0% 33,0% 10 26,0% 0 Εξοικονόμηση χρόνου Προσαρμοστικότητα Γράφημα Δυνατότητα Σπουδών Οπουδήποτε Σε αντιδιαστολή το μειονέκτημα της εξ αποστάσεως εκπαίδευσης, όπως αυτό προκύπτει από την έρευνα είναι η έλλειψη επαφής με τους καθηγητές με ποσοστό 48,5%, ακολουθεί η έλλειψη επαφής με υπηρεσίες (γραμματεία, βιβλιοθήκες, γραφείο διασύνδεσης) με ποσοστό 34,5%, ενώ ένα ποσοστό της τάξης του 17% υποδεικνύει την έλλειψη επαφής με συμφοιτητές. Πίνακας Μειονέκτημα Εξ Αποστάσεως Εκπαίδευσης Valid Έγκυρα Ποσοστά Αθροιστική Συχνότητα Συχνότητα Ποσοστά Ανυπαρξία Αμεσότητας με Καθηγητές 97 48,5 48,5 48,5 Ανυπαρξία Αμεσότητας με Συμφοιτητές 34 17,0 17,0 65,5 Έλλειψη Αμεσότητας 69 34,5 34,5 100,0 Total ,0 100,0 53

61 Μειονέκτημα Εξ Αποστάσεως Εκπαίδευσης Ποσοστά ,5% 34,5% 10 17,0% 0 Ανυπαρξία Αμεσότητας με Καθηγητές Ανυπαρξία Αμεσότητας με Συμφοιτητές Γράφημα Έλλειψη Αμεσότητας Στην ερώτηση επιλογής συστήματος ανάμεσα στο εξ αποστάσεως και στο παραδοσιακό, μπορεί κανείς να σημειώσει την ύπαρξη μιας τάσης η οποία εκδηλώνεται υπέρ του πρώτου με ποσοστό 56,5%, ενώ οι υποστηρικτές του παραδοσιακού συστήματος σημειώνουν ένα ποσοστό της τάξης του 43,5%. Πίνακας Επιλογή Συστήματος Έγκυρα Αθροιστική Συχνότητα Ποσοστά Ποσοστά Συχνότητα Valid Εξ Αποστάσεως ,5 56,5 56,5 Παραδοσιακό 87 43,5 43,5 100,0 Total ,0 100,0 54

62 Επιλογή Συστήματος Ποσοστά ,5% 20 43,5% 10 0 Εξ Αποστάσεως Γράφημα Παραδοσιακό Με στόχο το προσδιορισμό του πιο αποτελεσματικού συστήματος εκπαίδευσης, η ανάλυση του δείγματος επισημαίνει το γεγονός ότι η παραδοσιακή εκπαίδευση υπερτερεί με ποσοστό 53,5%, ακολουθεί η εξ αποστάσεως εκπαίδευση με 21% και το 25,5% του δείγματος θεωρεί και τα δύο συστήματα ισάξια. Πίνακας Αποτελεσματικότερο Σύστημα Έγκυρα Αθροιστική Συχνότητα Ποσοστά Ποσοστά Συχνότητα Valid Εξ Αποστάσεως 42 21,0 21,0 21,0 Παραδοσιακή ,5 53,5 74,5 Εξίσου Αποτελεσματικά 51 25,5 25,5 100,0 Total ,0 100,0 55

63 Αποτελεσματικότερο Σύστημα Percent ,5% ,0% 25,5% 0 Εξ Αποστάσεως Παραδοσιακή Γράφημα Εξίσου Αποτελεσματικά Συνοψίζοντας όλα τα προήγουμενα, η επικρατέστερη αιτία εφαρμογής οποιουδήποτε συστήματος εκπαίδευσης είναι από απλό ακαδημαϊκό ενδιαφέρον με ποσοστό 37,5%. Οι επαγγελματικοί λόγοι συγκεντρώνουν ένα αναμενόμενο ποσοστό της τάξης του 28,5%. Η έδρα του ιδρύματος διαδραματίζει σημαντικό ρόλο καθώς ένας στους δύο ενδιαφέρεται για αυτή, με το σημαντικότερο πλεονέκτημα να είναι η προσαρμοστικότητα και το σημαντικότερο μειονέκτημα το ότι δεν υπάρχει άμεση επαφή με τους καθηγητές αντίστοιχα. Στο σημείο αυτό αξίζει να αναφέρει κανείς το εξής παράδοξο, ένω το πιο αποτελεσματικό σύστημα, σύμφωνα με την έρευνα παρουσιάζεται να είναι το παραδοσιακό, στην επιλογή συστήματος η επικρατέστερη απάντηση είναι η εξ αποστάσεως εκπαίδευση. Πολλά ερωτήματα γεννιούνται καθώς είναι δύσκολο να κατανοήσει κανείς ποιες αιτίες οδηγούν στην επιλογή της εξ αποστάσεως εκπαίδευσης ενώ το παραδοσιακό σύστημα θεωρείται αποτελεσματικότερο.. 56

64 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 7 ΣΥΣΧΕΤΙΣΗ ΜΕΤΑΒΛΗΤΩΝ 4 Η δοκιμασία 2 χ μπορεί να επεκταθεί για την αντιμετώπιση προβλημάτων στα οποία οι παρατηρήσεις ενός δείγματος μεγέθους N με δύο χαρακτηριστικά A H 0 : Τα χαρακτηριστικά A με εναλλακτική H 1: Τα χαρακτηριστικά A μπορούν να κατηγοριοποιηθούν σύμφωνα και B. Η μηδενική υπόθεση που δοκιμάζεται είναι και B και B του πληθυσμού είναι ανεξάρτητα του πληθυσμού δεν είναι ανεξάρτητα Υποθέτουμε ότι υπάρχουν r κατηγορίες A 1,A 2,...,Ar για το χαρακτηριστικό A και c κατηγορίες B1, B2,..., Bc για το χαρακτηριστικό B έτσι ώστε να υπάρχουν συνολικά r c κατηγορίες (κελιά). Το πλήθος των παρατηρήσεων του δείγματος που ανήκει στην κατηγορία A i και στην κατηγορία B j συμβολίζεται με o f ij. Η πινακοποίηση αυτή καλείται r c πίνακας συνάφειας (contingency table). Συμβολίζουμε επίσης με f, f,..., f r o o o 1 2 τα αθροίσματα των γραμμών και με f, f,..., f o o o 1 2 c τα αθροίσματα των στηλών του πίνακα. Για να δοκιμάσουμε την ανεξαρτησία των δύο χαρακτηριστικών, θα πρέπει πρώτα να υπολογίσουμε τον πίνακα των αναμενόμενων συχνοτήτων κάτω από την μηδενική υπόθεση H 0. Στη συνέχεια υπολογίζουμε το στατιστικό και αναμενόμενες συχνότητες από κάθε κελί. 2 με βάση τις παρατηρούμενες Κάτω από την H 0 ότι τα χαρακτηριστικά A και B είναι ανεξάρτητα, ισχύει P( A B ) P( A ) P( B ). (1) i j i j Επειδή τα PA ( i ) και ( ) PB j είναι άγνωστα μπορούν να εκτιμηθούν από το δείγμα με o o f f i j PA ( i ) και PB ( j ). N N 4 Γεροντίδης Ι. 57

65 Τότε η αναμενόμενη συχνότητα των παρατηρήσεων στο κελί ( της από κοινού πιθανότητας (4) με το μέγεθος του δείγματος A, B i j ) είναι το γινόμενο o e f f f f i fij P( Ai ) P( Bj ) N N N N N o o o j i j. (2) Ο τύπος για το στατιστικό 2 είναι 2 ( f f ) r c o e ij ij e i 1 j 1 fij 2 (3) που έχει ( r 1)( c 1) βαθμούς ελευθερίας. Παράδειγμα 7.1 Υποθέτουμε A 1, A 2 να είναι ότι μας ενδιαφέρει η έδρα του ιδρύματος στο οποίο απευθυνόμαστε για σπουδές ή ότι δεν μας ενδιαφέρει αντίστοιχα και B 1, B 2 η οικογενειακή κατάσταση του ερωτόμενου με B 1 να αντιπροσωπεύει τον έγγαμο και B 2 τον άγαμο. Από ένα τυχαίο δείγμα 200 ατόμων προέκυψε ο παρακάτω συνάφειας. 2 2 πίνακας ΠΙΝΑΚΑΣ Συχνότητες B 1 B Σύνολο 2 A A Σύνολο Παρατηρούμενες συχνότητες των ερωτηθέντων Να διερευνηθεί αν η σημασία της έδρας είναι ανεξάρτητη από την οικογενειακή κατάσταση του δείγματος. Θα δοκιμάσουμε τις υποθέσεις 58

66 H 0 : Η σημασία της έδρας είναι ανεξάρτητη από την οικογενειακή κατάσταση με εναλλακτική H 1: Η σημασία της έδρας δεν είναι ανεξάρτητη από την οικογενειακή κατάσταση. Στη συνέχεια από τη σχέση (2) υπολογίζουμε τον πίνακα των αναμενόμενων συχνοτήτων που είναι ΠΙΝΑΚΑΣ Συχνότητες B 1 B 2 Σύνολο A A Σύνολο Αναμενόμενες συχνότητες των ερωτηθέντων Για παράδειγμα η αναμενόμενη συχνότητα του κελιού (1,2) είναι o o e f f f N 37.6 Από τους πίνακες και το στατιστικό ( ) ( ) ( ) ( ) ακολουθεί την κατανομή 2 (1), Επειδή 2 1. Για επίπεδο σημαντικότητας (1), έχουμε ότι μπορούμε να αποδεχθούμε την 0 H με βάση τα δεδομένα του δείγματος. Συνεπώς η έδρα είναι ανεξάρτητη από την οικογενειακή κατάσταση. 59

67 Παράδειγμα 7.2 Υποθέτουμε A 1, A 2 να είναι η επιλογή του συστήματος εκπαίδευσης με A 1 να αντιπροσωπεύει το εξ αποστάσεως και A 2 το παραδοσιακό σύστημα και B 1, B 2, B 3, B 4 και B 5 οι ηλικιακές μας κλάσεις. Από ένα τυχαίο δείγμα 200 ατόμων προέκυψε ο παρακάτω 2 5 πίνακας συνάφειας. ΠΙΝΑΚΑΣ Συχνότητες B 1 B 2 B 3 B 4 B 5 Σύνολο A A Σύνολο Παρατηρούμενες συχνότητες των ερωτηθέντων Να διερευνηθεί αν η επίλογη του συστήματος εκπαίδευσης είναι ανεξάρτητη από την ηλικία του δείγματος. Θα δοκιμάσουμε τις υποθέσεις H 0 : Η επίλογη του συστήματος εκπαίδευσης είναι ανεξάρτητη από την ηλικία του δείγματος. με εναλλακτική H 1: Η επίλογη του συστήματος εκπαίδευσης δεν είναι ανεξάρτητη από την ηλικία του δείγματος. Στη συνέχεια από τη σχέση (2) υπολογίζουμε τον πίνακα των αναμενόμενων συχνοτήτων που είναι 60

68 ΠΙΝΑΚΑΣ Συχνότητες B 1 B 2 B 3 B 4 B 5 Σύνολο A A Σύνολο Αναμενόμενες συχνότητες των ερωτηθέντων Για παράδειγμα η αναμενόμενη συχνότητα του κελιού (1,2) είναι o o e f f f N Από τους πίνακες και το στατιστικό ( ) ( ) ( ) ( ) ακολουθεί την κατανομή 2 4. Για επίπεδο σημαντικότητας 0.01 έχουμε ότι 2 (4), Επειδή (4),0.01 δεν μπορούμε να αποδεχθούμε την H 0 με βάση τα δεδομένα του δείγματος. Συνεπώς η έδρα εξαρτάται από την οικογενειακή κατάσταση. Στην συνέχεια εξετάζουμε την συσχέτιση του φύλου με την ενασχόληση με ηλεκτρονικούς υπολογιστές, την σημασία της έδρας του ιδρύματος και την επιλογή συστήματος εκπαίδευσης. Στόχος της αναλυτικής διαδικασίας είναι να προσδιοριστεί εάν το φύλο επηρεάζει τις παραπάνω παραμέτρους. Η διαδικασία που ακολουθείτε στο στατιστικό λογισμικό είναι η διαδικασία Crosstabs, γίνεται έλεγχος ανεξαρτησίας με το Chi-Square Test, και δίνονται αναλυτικά γραφήματα τα οποία αποδεικνύουν την ύπαρξη ή όχι της συσχέτισης του φύλου με τις υπόλοιπες μεταβλητές. 61

69 Η συσχέτιση του φύλου με την ενασχόληση με Η/Υ Στόχος μας είναι ο έλεγχος της υπόθεσης: Ηο : Οι άντρες και οι γυναίκες ασχολούνται το ίδιο χρονικό διάστημα με τους Η/Υ. Ηα : Οι άντρες και οι γυναίκες δεν ασχολούνται το ίδιο χρονικό διάστημα με τους Η/Υ. Για να έλενξουμε αυτή την υπόθεση πραγματοποιούμε το Chi-Square Test. Από το στατιστικό πακέτο SPSS πραγματοποιούμε τα εξής Analyze Descriptive Statistics Crosstabs Και φτάνουμε σε αυτό το παράθυρο: Βάζουμε όπως φαίνεται στο πεδίο Row την μεταβλητή Φύλο (sex) και στο πεδίο Column την μεταβλητή Χρόνια Απασχόλησης (pc_years). 62

70 Έπειτα στο Statistics μαρκάρουμε τα τετράγωνα Chi-Square και τα υπόλοιπα που φαίνονται. 63

71 Έπειτα στο Cells μαρκάρουμε τα τετράγωνα Observed και Expected, για να πάρουμε τις παρατηρούμενες και τις αναμενόμενες τιμές αντίστοιχα. Μετά απο αυτά παίρνουμε το έξης παράθυρο αποτελεσμάτων: 64

72 Case Processing Summary Cases Valid Missing Total N Percent N Percent N Percent Φύλο * Χρόνια Απασχόλησης ,0% 0,0% ,0% Δίνεται ο πίνακας της συσχέτισης και ακολουθεί ο πίνακας με το τέστ,από το οποίο φαίνεται ότι επειδή η σημαντικότητα του συντελεστή Pearson είναι 0,229>0,05 οι δύο μεταβλητές είναι ανεξάρτητες, δηλαδή το φύλο δεν επηρεάζει την ενασχόληση με τους ηλεκτρονικούς υπολογιστές, σε στάθμη σημαντικότητας 5%. Φύλο * Χρόνια Απασχόλησης Crosstabulation Φύλο Total Άν δρας Γυν αίκα Count Expected Count Count Expected Count Count Expected Count Χρόν ια Απασχ όλησης Δεν Από 8 και ασχ ολούμαι Εώς 1 χ ρόνο 1-4 χ ρόν ια 5-8 χ ρόν ια πάνω Total ,0 17,8 36,7 21,6 11,9 108, ,0 15,2 31,3 18,4 10,1 92, ,0 33,0 68,0 40,0 22,0 200,0 Chi-Square Tests Value df Asymp. Sig. (2-sided) Pearson Chi-Square 5,626(a) 4,229 Likelihood Ratio 5,700 4,223 Linear-by-Linear Association,274 1,600 N of Valid Cases 200 a 0 cells (,0%) have expected count less than 5. The minimum expected count is 10,12. 65

73 Το Φύλο σε σχέση με τα χρόνια απασχόλησης με Η/Υ 40 Φύλο Άνδρας Γυναίκα 30 Τιμές Δεν ασχολούμαι Εώς 1 χρόνο 1-4 χρόνια Γράφημα χρόνια Από 8 και πάνω Στην συνέχεια, παρατηρούμε ότι το φύλο δεν επηρεάζει και την άποψη για την σημασία της έδρας του ιδρύματος στο ενδιαφέρον του για σπουδές, καθώς η σημαντικότητα του συντελεστή Pearson είναι 0,745>0,05 και επομένως δεχόμαστε τη μηδενική υπόθεση ότι οι δύο μεταβλητές είναι ανεξάρτητες. Δηλάδη και αυτή η άποψη δεν επηρεάζεται από το εάν είναι άντρας ή γυναίκα αυτός που απαντάει. Σημασία Έδρας * Φύλο Crosstabulati on Σημασία Έδρας Total Ναι Όχι Count Expected Count Count Expected Count Count Expected Count Φύλο Άν δρας Γυν αίκα Total ,9 50,1 109, ,1 41,9 91, ,0 92,0 200,0 66

74 Chi-Square Tests Value df Asymp. Sig. (2-sided) Pearson Chi-Square,105(b) 1,745 Continuity Correction(a),033 1,855 Likelihood Ratio,105 1,745 Exact Sig. (2-sided) Exact Sig. (1-sided) Fisher's Exact Test,777,428 Linear-by-Linear Association,105 1,746 N of Valid Cases 200 a Computed only for a 2x2 table b 0 cells (,0%) have expected count less than 5. The minimum expected count is 41,86. Το Φύλο σε σχέση με την έδρα του ιδρύματος 60 Φύλο Άνδρας Γυναίκα Τιμές Ναι Γράφημα 7.2 Όχι Στην συνέχεια, παρατηρούμε ότι το φύλο δεν επηρεάζει και την επιλογή του συστήματος εκπαίδευσης, καθώς η σημαντικότητα του συντελεστή Pearson είναι 0,770>0,05 και επομένως οι δύο μεταβλητές είναι ανεξάρτητες. Δηλάδη και αυτή η άποψη δεν επηρεάζεται από το εάν είναι άντρας ή γυναίκα αυτός που απαντάει. 67

75 Επιλογή Συστήματος * Φύλο Crosstabulation Επιλογή Συστήματος Total Εξ Αποστάσεως Παραδοσιακό Count Expected Count Count Expected Count Count Expected Count Φύλο Άν δρας Γυν αίκα Total ,0 52,0 113, ,0 40,0 87, ,0 92,0 200,0 Chi-Square Tests Value df Asymp. Sig. (2-sided) Pearson Chi-Square,085(b) 1,770 Continuity Correction(a),022 1,882 Likelihood Ratio,085 1,770 Exact Sig. (2-sided) Exact Sig. (1-sided) Fisher's Exact Test,777,441 Linear-by-Linear Association,085 1,771 N of Valid Cases 200 a Computed only for a 2x2 table b 0 cells (,0%) have expected count less than 5. The minimum expected count is 40,02. 68

76 Φυλο σε σχέση με την επιλογή συστήματος εκπαίδευσης 60 Φύλο Άνδρας Γυναίκα Τιμές Εξ Αποστάσεως Γράφημα 7.3 Παραδοσιακό Η συσχέτιση της ηλικίας με την επιλογή συστήματος Όσον αφορά την ηλικία και την επιλογή του συστήματος φαίνεται να είναι εξαρτημένες, καθώς η σημαντικότητα του συντελεστή Pearson είναι <0,001. Επομένως η ηλικία επηρεάζει την επιλογή συστήματος για σπουδές. Επιλογή Συστήματος * Ηλικία Crosstabulation Επιλογή Συστήματος Total Εξ Αποστάσεως Παραδοσιακό Count Expected Count Count Expected Count Count Expected Count Ηλικία Total ,2 23,2 29,9 27,7 13,0 113, ,8 17,8 23,1 21,3 10,0 87, ,0 41,0 53,0 49,0 23,0 200,0 69

77 Pearson Chi-Square Likelihood Ratio Linear-by-Linear Association N of Valid Cases Chi-Square Tests Asy mp. Sig. Value df (2-sided) 21,924 a 4,000 22,946 4,000 7,411 1, a. 0 cells (,0%) hav e expected count less than 5. The minimum expected count is 10,01. Η ηλικία σε σχέση με την επιλογή συστήματος Ηλικία κάτω των εώς εώς εώς 55 πάνω των 65 Τιμές Εξ Αποστάσεως Γράφημα 7.4 Παραδοσιακό Γενικότερα από το παραπάνω γράφημα προκύπτει ότι η εξ αποστάσεως εκπαίδευση είναι πιο προσιτή στα άτομα με ηλικίες από 25 εώς 45, σε αντίθεση με τις μικρότερες και κυρίως με τις μεγαλύτερες οι οποίες παρουσιάζουν μια προτίμηση στο παραδοσιακό σύστημα. 70

78 Η συσχέτιση της οικογενειακής κατάστασης με την έδρα του ιδρύματος Θέλουμε να εξετάσουμε εάν η οικογενειακή κατάσταση επηρεάζει την έδρα του ιδρύματος που επιλέγει κάποιος για σπουδές, και συγκεκριμένα αν ενοχλείται κάποιος οταν η έδρα και ο τόπος διαμονής δεν συμπίπτουν. Παρατηρούμε ότι η σημαντικότητα του συντελεστή Pearson έχει τιμή 0,169>0,05 και επομένως οι δύο μεταβλητές είναι ανεξάρτητες. Δηλάδη και αυτή η άποψη δεν επηρεάζεται από το εάν είναι έγγαμος ή άγαμος αυτός που απαντάει. Σημασία Έδρας * Οικογενειακή Κατάσταση Crosstabulation Σημασία Έδρας Total Ναι Όχι Count Expected Count Count Expected Count Count Expected Count Οικογεν ειακή Κατάσταση Έγγαμος Άγαμος Total ,4 37,6 109, ,6 31,4 91, ,0 69,0 200,0 Pearson Chi-Square Continuity Correction a Likelihood Ratio Fisher's Exact Test Linear-by-Linear Association N of Valid Cases Chi-Square Tests Asy mp. Sig. Value df (2-sided) 1,892 b 1,169 1,504 1,220 1,889 1,169 1,883 1, a. Computed only for a 2x2 table Exact Sig. (2-sided) Exact Sig. (1-sided),182,110 b. 0 cells (,0%) have expected count less than 5. The minimum expected count is 31,40. 71

79 Η οικογενειακή κατάσταση σε σχέση με την έδρα του Ιδρύματος 80 Οικογενειακή Κατάσταση Έγγαμος Άγαμος 60 Τιμές Ναι Γράφημα 7.5 Όχι Από το παραπάνω γράφημα συμπεραίνει κανείς ότι οι άγαμοι δεν παρουσιάζουν έντονες διαφοροποιήσεις στις απαντήσεις τους, καθώς εκείνοι που απαντούν θετικά για την έδρα του ιδρύματος είναι σχεδόν όσοι και αυτοί που απαντούν αρνητικά. Επομένως το εάν η έδρα συμπίπτει με τον τόπο διαμονής, φαίνεται να είναι όχι και τόσο σημαντικό για αυτούς. Όμοια με τους άγαμους και οι έγγαμοι δεν παρουσιάζουν μεγάλη απόκλιση στις απαντήσεις τους αν και η επικρατέστερη άποψη είναι ότι η έδρα του ιδρύματος διαδραματίζει αρκετά σημαντικό ρόλο. Όμοια η οικογενειακή κατάσταση δεν επηρεάζει την επιλογή του συστήματος που προτιμάει κάποιος για σπουδές, και συγκεκριμένα εάν επιλέγει το παραδοσιακό ή το εξ αποστάσεως σύστημα. Παρατηρούμε ότι η σημαντικότητα του συντελεστή Pearson είναι 0,366>0,05 και επομένως οι δύο μεταβλητές είναι ανεξάρτητες. Δηλάδη και το σύστημα το οποίο επιλέγει κανείς δεν εξαρτάται από την οικογενειακή κατάσταση, γεγονός μη αναμενόμενο καθώς σε έναν έγγαμο με υποχρεώσεις (οικογενειακές, επαγγελματικές) η εξ αποστάσεως εκπαίδευση θα έπρεπε να είναι πιο προσιτή. 72

80 Επιλογή Συστήματος * Οικογενειακή Κατάσταση Crosstabulation Επιλογή Συστήματος Total Εξ Αποστάσεως Παραδοσιακό Count Expected Count Count Expected Count Count Expected Count Οικογεν ειακή Κατάσταση Έγγαμος Άγαμος Total ,0 39,0 113, ,0 30,0 87, ,0 69,0 200,0 Pearson Chi-Square Continuity Correction a Likelihood Ratio Fisher's Exact Test Linear-by-Linear Association N of Valid Cases Chi-Square Tests Asy mp. Sig. Value df (2-sided),818 b 1,366,569 1,450,822 1,365,814 1, a. Computed only for a 2x2 table Exact Sig. (2-sided) Exact Sig. (1-sided),373,226 b. 0 cells (,0%) have expected count less than 5. The minimum expected count is 30,02. 73

81 Η οικογενειακή κατάσταση σε σχέση με την επιλογή συστήματος 80 Οικογενειακή Κατάσταση Έγγαμος Άγαμος 60 Τιμές Εξ Αποστάσεως Γράφημα 7.6 Παραδοσιακό Συμπερασματικά μπορεί να παρατηρήσει κανείς από το γράφημα ότι οι έγγαμοι δεν παρουσιάζουν μεγάλες αποκλίσεις στις απαντήσεις τους όπως θα ήταν αναμενόμενο.το παραδοσιακό σύστημα γίνεται αποδεκτό από ένα μεγάλο αριθμό έγγαμων και άγαμων αντίστοιχα, γεγονός το οποίο αιτιολογείται και από την άποψη του δείγματος για το ότι αυτό είναι το πιο αποτελεσματικό. Η συσχέτιση της επιλογής του συστήματος με το επάγγελμα Αντιθέτως το επάγγελμα επηρεάζει την επιλογή του συστήματος που προτιμάει κάποιος για σπουδές, και συγκεκριμένα εάν επιλέγει το παραδοσιακό ή το εξ αποστάσεως σύστημα. Παρατηρούμε ότι η σημαντικότητα του συντελεστή Pearson είναι <0,01 και επομένως οι δύο μεταβλητές είναι εξαρτημένες. Δηλάδη το σύστημα το οποίο επιλέγει κανείς εξαρτάται από το επάγγελμα με το οποίο ασχολείται. 74

82 Επάγγελμα * Επιλογή Συστήματος Crosstabulation Επάγγελμα Total Άν εργος Δημόσιος Υπάλληλος Ιδιωτικός Υπάλληλος Ελεύθερος Επαγγελματίας Εργάτης Count Expected Count Count Expected Count Count Expected Count Count Expected Count Count Expected Count Count Expected Count Επιλογή Συστήματος Εξ Αποστάσεως Παραδοσιακό Total ,6 14,4 33, ,0 27,0 62, ,7 18,3 42, ,6 14,4 33, ,0 13,1 30, ,0 87,0 200,0 Chi-Square Tests Value df Asymp. Sig. (2-sided) Pearson Chi-Square 35,918(a) 4,000 Likelihood Ratio 38,908 4,000 Linear-by-Linear Association 10,144 1,001 N of Valid Cases 200 a 0 cells (,0%) have expected count less than 5. The minimum expected count is 13,05. 75

83 Η επιλογή του συστήματος σε σχέση με το επάγγελμα 50 Επιλογή Συστήματο Εξ Αποστάσεως Παραδοσιακό 40 Ποσοστά Άνεργος Δημόσιος Υπάλληλος Ιδιωτικός Υπάλληλος Ελεύθερος Επαγγελματίας Εργάτης Γράφημα 7.7 Από το παραπάνω γράφημα συμπεραίνει κανείς ότι οι ερωτηθέντες παρουσιάζουν έντονες διαφοροποιήσεις στις απαντήσεις τους, καθώς παρατηρούμε μια έντονη τάση των δημόσιων και ιδιωτικών υπαλλήλων προς το εξ αποστάσεως σύστημα. Σε αντίθεση με το παραδοσιακό σύστημα το οποίο προτιμάται σε μεγάλο βαθμό από εργάτες. Η συσχέτιση του ενδιαφέροντος για τη δια βίου εκπαίδευση με την επιλογής του συστήματος. Όμοια το ενδιαφέρον κάποιου για να συνεχίσει να σπουδάζει σε κάποιο ίδρυμα (δια βίου εκπαίδευση), επηρεάζεται από την επιλογή του συστήματος. Παρατηρούμε ότι η σημαντικότητα του συντελεστή Pearson είναι <0,01 και επομένως οι δύο μεταβλητές είναι εξαρτημένες. Δηλάδη η επιλογή του συστήματος εξαρτάται από το ενδιαφέρον για σπουδές. 76

84 Επιλογή Συστήματος * Ενδιαφέρον για σπουδές Crosstabulation Επιλογή Συστήματος Total Εξ Αποστάσ εως Παραδοσ ιακό Count Expecte d Count Count Expecte d Count Count Expecte d Count Εν διαφέρον για σπουδές Αν οικτό Πανεπιστ Νυχτερινό Δεν ΑΕΙ/ΤΕΙ ήμιο ΙΕΚ Λύκειο Εν διαφέρομαι Total ,6 39,6 7,3 13,6 29,9 113, ,4 30,5 5,7 10,4 23,1 87, ,0 70,0 13,0 24,0 53,0 200,0 Chi-Square Tests Value df Asymp. Sig. (2-sided) Pearson Chi-Square 29,388(a) 4,000 Likelihood Ratio 31,137 4,000 Linear-by-Linear Association 3,051 1,081 N of Valid Cases 200 a 0 cells (,0%) have expected count less than 5. The minimum expected count is 5,66. 77

85 Το ενδιαφέρον για τη δια βίου εκπαίδευση σε σχέση με την επιλογής του συστήματος Ενδιαφέρον για σπουδές ΑΕΙ/ΤΕΙ Ανοικτό Πανεπιστήμιο ΙΕΚ Νυχτερινό Λύκειο Δεν Ενδιαφέρομαι Ποσοστά Εξ Αποστάσεως Γράφημα 7.8 Παραδοσιακό Από το παραπάνω γράφημα επαληθεύεται το ότι αυτοί που επιλέγουν το ανοικτό πανεπιστήμιο για να συνεχίσουν τις σπουδές τους είναι αυτοί οι οποίοι θεωρούν και το εξ αποστάσεως ως το πιο αποτελεσματικότερο σύστημα. Μετά από αυτή την διαδικασία συσχέτισης του φύλου, της οικογενειακής κατάστασης και της ηλικίας με τις άλλες μεταβλητές μπορούμε να προχωρήσουμε στην αποδοχή ή αντίστοιχα στην απόρριψη των παρακάτω υποθέσεων : Η1. Η ενασχόληση των αντρών με τους ηλεκτρονικούς υπολογιστές είναι υψηλότερη από αυτή των γυναικών. Η2. Η έδρα του ιδρύματος στο οποίο απευθύνονται για σπουδές επήρεάζει πιο έντονα τους άντρες απ ότι τις γυναίκες. Η3. Η επιλογή του συστήματος εκπαίδευσης και συγκεκριμένα η προτίμηση του εξ αποστάσεως ή παραδοσιακού συστήματος είναι υψηλότερη στους άντρες απ ότι στις γυναίκες. Η4. Η επιλογή του συστήματος εκπαίδευσης είναι εξαρτημένη από την ηλικία των ερωτηθέντων. 78

86 Η5. Η ενόχληση των αντρών είναι υψηλότερη από των γυναικών όσον αφορά την έδρα του ιδρύματος και αν αυτή συμπίπτει με τον τόπο διαμονής. Η6. Η επιλογή του συστήματος εκπαίδευσης επηρεάζεται από την οικογενειακή κατάσταση, και συγκεκριμένα οι άντρες παρουσιάζουν υψηλότερα ποσοστά προτίμησης από αυτά των γυναικών. Η7. Η επιλογή του συστήματος εκπαίδευσης επηρεάζεται από το επάγγελμα με το οποίο ασχολείται κανείς. Η8. Η επιλογή του συστήματος εκπαίδευσης επηρεάζεται το ενδιαφέρον κάποιου για τη δια βίου εκπαλιδευση. 79

87 ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ Από την ανάλυση δεδομένων προκύπτει ότι το μεγαλύτερο ποσοστό του δείγματος είναι άντρες, με ηλικιακή σύνθεση χρονών, έγγαμοι με ανώτατη εκπαίδευση, και τα μεγαλύτερα ποσοστά απασχολούνται με ωράριο πλήρης απασχόλησης ως δημόσιοι υπάλληλοι στις διάφορες υπηρεσίες. Σύμφωνα με την ανάλυση για τους ηλεκτρονικούς υπολογιστές, το μεγαλύτερο ποσοστό ασχολείται με αυτούς από 1 εώς 4 χρόνια κυρίως στο χώρο εργασίας τους κατά μέσο όρο από 1 εώς 4 ώρες. Όσον αφορά τα αποτελέσματα της ανάλυσης για τη χρήση διαδυκτίου το μεγαλύτερο ποσοστό για τη χρήση του παρουσιάζεται από 2 εώς 5 μέρες την εβδομάδα, ενώ οι επικρατέστερες αιτίες χρήσης του είναι για επαγγελματικούς λόγους. Υπάρχει και ένα σημαντικό ποσοστό της τάξης του 21% από το οποίο δεν χρησιμοποιείται ποτέ, ίδιο με το ποσοστό όσων δεν ασχολούνται καθόλου με τους Η/Υ. Συνοψίζοντας την ανάλυση των περιγραφικών στοιχείων η επικρατέστερη αιτία για την οποία θα ήθελε κάποιος να συνεχίσει τις σπουδές του είναι από απλό ακαδημαϊκό ενδιαφέρον και τους επαγγελματικούς λόγους να συγκεντρώνουν ένα αναμενόμενο ποσοστό της τάξης του 28,5%. Η έδρα του ιδρύματος διαδραματίζει σημαντικό ρόλο καθώς ένας στους δύο ενδιαφέρεται για αυτήν, με το σημαντικότερο πλεονέκτημα να είναι η προσαρμογή του χρόνου στο ατομικό πρόγραμμα και το σημαντικότερο μειονέκτημα αντίστοιχα το ότι δεν υπάρχει άμεση επαφή με τους καθηγητές. Είναι άξιο αναφοράς το εξής παράδοξο, ενώ το πιο αποτελεσματικό σύστημα, σύμφωνα με την έρευνα είναι το παραδοσιακό οι περισσότεροι προτιμούν να σπουδάσουν με την εξ αποστάσεως εκπαίδευση. Το ότι οι περισσότεροι επιλεγουν το εξ αποστάσεως σύστημα μολονότι θεωρούν το παραδοσιακό πιο αποτελεσματικό μας οδηγεί να καταλήξουμε στο συμπέρασμα ότι η εξ αποστάσεως εκπαίδευση έχει περισσότερα πλεονεκτήματα (εξοικονόμηση χρόνου, οικονομία χρήματος, δυνατότητα σπουδών στον τόπο διαμονής, προσαρμογή χρόνου στο ατομικό πρόγραμμα). Όλα αυτά λοιπόν την κάνουν πιο προσιτή και εφαρμόσιμη στην καθημερινότητα μας. Όσον αφορά τους συσχετισμούς τώρα, το φύλλο δεν επηρεάζει την ενασχόληση με τους Η/Υ.Όμοια προκύπτει ότι το φύλο δεν επηρεάζει και την άποψη για την σημασία της έδρας του ιδρύματος στο ενδιαφέρον κάποιου για σπουδές. Επίσης το φύλο δεν επηρεάζει και την επιλογή του συστήματος εκπαίδευσης, δηλαδή και αυτή η άποψη δεν επηρεάζεται από το εάν είναι άνδρας ή γυναίκα αυτός που απαντάει και συγκεκριμένα οι 80

88 άνδρες παρουσιάζουν μεγαλύτερα ποσοστά όσον αφορά την προτίμηση τους στα δύο συστήματα. Εξετάζοντας στην συνέχεια την ηλικία παρατηρούμε ότι αυτή επηρεάζει την επιλογή του συστήματος για σπουδές και γενικότερα προκύπτει ότι η εξ αποστάσεως εκπαίδευση είναι πιο προσιτή στα άτομα με ηλικίες από 25 εώς 45, σε αντίθεση με τις μικρότερες και κυρίως με τις μεγαλύτερες οι οποίες παρουσιάζουν μια προτίμηση στο παραδοσιακό σύστημα. Αυτό συμβαίνει γιατί οι μικρότερες ηλικίες αγνοούν ακόμη την ύπαρξη της δια βίου και εξ αποστάσεως εκπαίδευσης ενώ στις μεγαλύτερες ηλικίες δεν είναι τόσο ευρέως διαδεδομένη και συγκεκριμένα, επειδή μεγάλωσαν σε απλοικές συνθήκες εκπαίδευσης που δεν έχουν καμία σχέση, με τη νέα τροπή και εξέλιξη της εκπαίδευσης στη σημερίνη πραγματικότητα. Η οικογενειακή κατάσταση δεν επηρεάζει την έδρα του ιδρύματος που επιλέγει κάποιος για σπουδές δηλαδή δεν επηρεάζεται από το αν είναι έγγαμος ή άγαμος αυτός που απαντάει και ειδικά οι άγαμοι δεν παρουσιάζουν έντονες διαφοροποιήσεις στις απαντήσεις τους, καθώς θα περιμέναμε οι άγαμοι να μην ενδιαφέρονται και τόσο για την έδρα του ιδρύματος διότι οι υποχρεώσεις τους δεν είναι και τόσο αυξημένες σε αντίθεση με εκείνες των έγγαμων. Οι έγγαμοι παρουσιάζουν μεγαλύτερη απόκλιση στις απαντήσεις τους και η επικρατέστερη άποψη είναι ότι η έδρα του ιδρύματος διαδραματίζει αρκέτα σημαντικό ρόλο. Όμοια η οικογενειακή κατάσταση δεν επηρεάζει την επιλογή συστήματος που επιλέγει κάποιος για σπουδές και συγκεκριμένα εάν επιλέγει το παραδοσιακό ή το εξ αποστάσεως σύστημα. Δηλαδή και το σύστημα το οποίο επιλέγει κανείς δεν εξαρτάται από την οικογενειακή κατάσταση, γεγονός μη αναμενόμενο καθώς σε έναν έγγαμο με υποχρεώσεις (οικογενειακές, επαγγελματικές) η εξ αποστάσεως εκπαίδευση θα ήταν πιο προσιτή. Αντιθέτως το επάγγελμα επηρεάζει την επιλογή του συστήματος που προτιμάει κάποιος για σπουδές, και συγκεκριμένα εάν επιλέγει το παραδοσιακό ή το εξ αποστάσεως σύστημα. Οι ερωτηθέντες παρουσιάζουν έντονες διαφοροποιήσεις στις απαντήσεις τους, καθώς παρατηρούμε μια έντονη τάση των δημόσιων και ιδιωτικών υπαλλήλων προς το εξ αποστάσεως σύστημα. Σε αντίθεση με το παραδοσιακό σύστημα το οποίο προτιμάται σε μεγάλο βαθμό από εργάτες. Όμοια το ενδιαφέρον κάποιου για να συνεχίσει να σπουδάζει σε κάποιο ίδρυμα (δια βίου εκπαίδευση), επηρεάζεται από την επιλογή του συστήματος 81

89 Επαληθεύεται το γεγονός ότι αυτοί που επιλέγουν το ανοικτό πανεπιστήμιο για να συνεχίσουν τις σπουδές τους είναι αυτοί οι οποίοι θεωρούν και το εξ αποστάσεως ως το πιο αποτελεσματικότερο σύστημα. 82

90 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Α ΔΙΑ ΒΙΟΥ-ΕΞ ΑΠΟΣΤΑΣΕΩΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ. ΠΑΡΑΚΑΛΟΥΜΕ, ΣΗΜΕΙΩΣΤΕ ΤΗΝ ΑΠΑΝΤΗΣΗ ΠΟΥ ΣΑΣ ΤΑΙΡΙΑΖΕΙ ΜΕ Χ ΣΤΟ ΑΝΤΙΣΤΟΙΧΟ ΤΕΤΡΑΓΩΝΑΚΙ. ΓΕΝΙΚΑ 1. Ποια είναι η ηλικία σας; ετών 2. Φύλο α. Άντρας β. Γυναίκα 3.Οικογενειακή κατάσταση α. Έγγαμος β. Άγαμος 4. Επίπεδο εκπαίδευσης α. Υποχρεωτική β. Μέση γ. Ανώτατη 5. Επάγγελμα α. Άνεργος ζ. Αγρότης β. Δημ. Υπάλληλος η. Συνταξιούχος γ. Ιδιωτ. Υπάλληλος θ. Άλλο Επάγγελμα δ. Ελεύθερος επαγγελματίας ε. Εργάτης 6. Το ωράριο της απασχόλησης σας είναι σε επίπεδο πλήρους ή μερικής απασχόλησης; α. πλήρης β. μερική 83

91 7. Είσαστε φοιτητής/μαθητής σε: α. Όχι δεν σπουδάζω ε. Νυκτερινό λύκειο β. Κάποιο εκπαιδευτικό ίδρυμα ΑΕΙ/ΤΕΙ γ. Ανοικτό πανεπιστήμιο δ. ΙΕΚ 8. Εάν δεν σπουδάζατε θα ενδιαφερόσασταν να σπουδάσετε σε κάποιο από τα ακόλουθα ιδρύματα: α. Κάποιο εκπαιδευτικό ίδρυμα ΑΕΙ/ΤΕΙ β. Ανοικτό πανεπιστήμιο γ. ΙΕΚ δ. Νυκτερινό λύκειο ε. Όχι δεν ενδιαφέρομαι να συνεχίσω να σπουδάζω. ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΟΙ ΥΠΟΛΟΓΙΣΤΕΣ (Η/Υ) 9. Πόσα χρόνια ασχολείστε με τους ηλεκτρονικούς υπολογιστές: α. δεν ασχολούμαι β. έως 1 χρόνο γ. 1-4 χρόνια δ. 5-8 χρόνια ε. 8+ χρόνια 10. Χρησιμοποιείτε ηλεκτρονικό υπολογιστή και σε τι χώρο; α. Στο χώρο εργασίας δ. Σε internet cafe β. Στο σπίτι ε. Κάπου αλλού γ. Σε εκπαιδευτικό ίδρυμα 11. Πόσες ώρες την ημέρα χρησιμοποιείτε ηλεκτρονικό υπολογιστή; α. καθόλου β. έως 1 ώρα γ.1-4 ώρες δ.4-7 ώρες ε.7+ ώρες 84

92 INTERNET 12. Πόσο συχνά χρησιμοποιείτε το internet; α. Ποτέ β. Σπάνια, λιγότερο από 1 μέρα την εβδομάδα γ. 2-5 μέρες την εβδομάδα δ. Καθημερινά 13. Ποιος είναι ο κυριότερος λόγος χρησιμοποίησης του Internet; α. Διάβασμα αλληλογραφίας ( s) ε. Εκπαιδευτικούς λόγους β. Συλλογή πληροφοριών ζ. Άλλοι λόγοι γ. On-line ψυχαγωγία- παιχνίδια δ. Επαγγελματικούς λόγους ΔΙΑ ΒΙΟΥ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ- ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΕΞ ΑΠΟΣΤΑΣΕΩΣ 14. Για ποιο λόγο θα θέλατε να εφαρμόσετε την δια βίου εκπαίδευση και τη εξ αποστάσεως εκπαίδευση; α. Απλά Ακαδημαϊκό ενδιαφέρον ε. Για εύρεση εργασίας β. Για επαγγελματική εξέλιξη στην εργασία μου γ. Για να μου δοθεί η ευκαιρία αλλαγής επαγγέλματος δ. Κάτι άλλο 15. Θα σας ενοχλούσε αν δεν διαμένετε στον τόπο όπου βρίσκεται η έδρα του ιδρύματος που θα θέλατε να παρακολουθείται; α. ΝΑΙ β. ΟΧΙ 16. Ποιο θεωρείτε το σημαντικότερο πλεονέκτημα της εξ αποστάσεως εκπαίδευσης; α. Εξοικονόμηση χρόνου γ. Δυνατότητα σπουδών στον τόπο μόνιμης κατοικίας β. Προσαρμογή χρόνου στο ατομικό πρόγραμμα 17. Ποιο θεωρείτε το σημαντικότερο μειονέκτημα της εξ αποστάσεως εκπαίδευσης; 85

93 α. Όχι άμεση επαφή με καθηγητές β. Όχι άμεση επαφή με συμφοιτητές γ. Έλλειψη άμεσης επαφής με υπηρεσίες (γραμματεία/βιβλιοθήκες/ γραφείο διασύνδεσης) 18. Ποιο σύστημα εκπαίδευσης θα επιλέγατε αν θα θέλατε να συνεχίσετε τις σπουδές σας; α. Εξ αποστάσεως σύστημα β. Παραδοσιακό σύστημα εκπαίδευσης 19. Ποιο σύστημα εκπαίδευσης θεωρείτε αποτελεσματικότερο; α. Εξ αποστάσεως εκπαίδευση β. Παραδοσιακή εκπαίδευση γ. Τα θεωρώ ισάξια 86

94 ΠΡΟΛΟΓΟΣ Η πλατιά εφαρμογή των στατιστικών μεθόδων, καθώς και η ραγδαία ανάπτυξη των πληροφοριακών συστημάτων και των Ηλεκτρονικών Υπολογιστών, είχαν ως αποτέλεσμα την ανάπτυξη ενός αρκετά μεγάλου αριθμού εξειδικευμένων προϊόντων στατιστικού λογισμικού. Ετσι, πακέτα όπως το SPSS, MINITAB κ.λ.π εμφανίστηκαν στην διεθνή και στην ελληνική αγορά λογισμικού, προσφέροντας νέες δυνατότητες στην προσέγγιση της στατιστικής επιστήμης και στη διαδικασία υποστήριξης αποφάσεων με Η/Υ, ακόμη και σε αυτούς που έχουν μυηθεί σε βάθος στη στατιστική θεωρία. Το στατιστικό πακέτο SPSS είναι ένα από τα πλέον αξιόπιστα συστήματα λογισμικού που υποστηρίζουν στατιστικές μεθόδους. Περιλαμβάνει ένα πλήρες σύνολο εργαλειών στατιστικής ανάλυσης και παρουσίασης δεδομένων που μπορεί να αξιοποιηθεί με απόλυτη επιτυχία σε ένα ευρύ φάσμα εφαρμογών όπως στην επιστημονική έρευνα, στην έρευνα αγοράς, στο σχεδιασμό και τις προβλέψεις και επιπλέον αποτελεί ένα εργαλείο που μπορεί να καλύψει κάθε ανάγκη στατιστικής επεξεργασίας. Τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του πακέτου, που το έχουν καταστήσει ένα από τα πλέον δημοφιλή στο χώρο του, είναι το ευρύ φάσμα στατιστικών μεθόδων που διαθέτει από τις πιο απλές, μέχρι τις πιο εξειδικευμένες, η ευκολία διαχείρισης δεδομένων και αρχείων, η δημιουργία πινάκων και γραφικών και τέλος η δυνατότητα συνεργασίας με όλα τα γνωστά και δημοφιλή προγράμματα της αγοράς. Η ΣΥΜΒΟΛΗ ΤΟΥ ΔΙΑΔΥΚΤΙΟΥ ΚΑΙ ΤΩΝ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΩΝ ΣΤΗΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ ΑΠΟ ΑΠΟΣΤΑΣΗ- ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΩΝ 1

95 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 ΣΤΑΔΙΑ ΚΑΙ ΦΑΣΕΙΣ ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ Σε κάθε στατιστική μελέτη πρωταγωνιστικό ρόλο παίζει η έρευνα, η έννοια της οποίας συναντάται κυρίως στον κλάδο της στατιστικής. Έρευνα είναι η διαδικασία που αποσκοπεί μετά από συστηματική και προγραμματισμένη συλλογή, ανάλυση και ερμηνεία στοιχείων, στην λύση προβλημάτων. Ο σχεδιασμός και η υλοποίηση μιας έρευνας είναι επιστήμη, πρόκειται δε για μία επαναλαμβανόμενη διαδικασία που μπορεί να προκαλέσει αλλαγές και να αναθεωρήσει ότι θεωρούνταν ως τώρα δεδομένο ακόμη και τον καθορισμό των ερωτήσεων της έρευνας. Η διεξαγωγή μίας έρευνας αποτελείται από δύο μεγάλα στάδια, του Προγραμματισμού και της Εκτέλεσης. 1.1 ΣΤΑΔΙΟ ΤΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΣΜΟΥ Στο στάδιο αυτό γίνονται όλες οι ενέργειες έτσι ώστε να σχεδιαστεί μία έρευνα και να είναι έτοιμη για να υλοποιηθεί. Μία στατιστική έρευνα με τη συμπλήρωση ερωτηματολογίου πρέπει πρώτα να περάσει από το στάδιο του προγραμματισμού και τις φάσεις που περιλαμβάνει. Δεν είναι κάτι τόσο απλό, όσο θα μπορούσε να φανταστεί κανείς η δημιουργία και η ανάλυση ενός ερωτηματολογίου, αλλά χρειάζεται μεθοδευμένη εργασία και συγκεκριμένο πλάνο δράσης. Η διεξαγωγή μιας έρευνας κατά το πρώτο στάδιο του προγραμματισμού, είναι μια διαδικασία η οποία απαρτίζεται από διακριτές μεταξύ τους φάσεις τις οποίες παραθέτουμε παρακάτω και είναι οι εξής: 1. Προσδιορισμός του αντικειμένου της έρευνας. Από την αρχή πρέπει να προσδιοριστεί σαφώς το αντικείμενο της έρευνας, για να εξασφαλισθεί η σωστή επιλογή των πληροφοριών και να αποφευχθούν έξοδα και σπατάλη χρόνου και χρήματος για συλλογή άσχετων πληροφοριών. 2. Επιλογή των υλικών μέσων που θα διατεθούν σ αυτούς που πραγματοποιούν την έρευνα. Προβλήματα διάρκειας της έρευνας, οικονομικά κονδύλια, διαθέσιμο προσωπικό κ.λ.π. 3. Προηγούμενες έρευνες. Αναζήτηση πηγών που αφορούν το θέμα όπως άλλες έρευνες, συγκέντρωση ποσοτικών, αριθμητικών στοιχείων κ.λ.π. Η ΣΥΜΒΟΛΗ ΤΟΥ ΔΙΑΔΥΚΤΙΟΥ ΚΑΙ ΤΩΝ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΩΝ ΣΤΗΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ ΑΠΟ ΑΠΟΣΤΑΣΗ- ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΩΝ 2

96 4. Καθορισμός του αντικειμενικού σκοπού της έρευνας. Ποια είναι τελικά η ουσία της διεξαγωγής της έρευνας αυτής. 5. Καθορισμός του πληθυσμού ή του πεδίου της έρευνας. Σε ποια κατηγορία πληθυσμού πρέπει να καταταχθούν τα άτομα που ερωτήθηκαν κατά τη διάρκεια της έρευνας. 6. Κατασκευή του δείγματος. Με ποιόν τρόπο θα γίνει η επιλογή του δείγματος καθώς και ποιο θα είναι το μέγεθός του. 7. Σύνταξη του πλάνου του ερωτηματολογίου. Επιλογή του πλάνου του ερωτηματολογίου, επιλογή και διατύπωση των ερωτήσεων. 8. Δοκιμή του πλάνου του ερωτηματολογίου. Μια δοκιμαστική, αρχικά, έρευνα με τη διανομή και συμπλήρωση ενός μικρού αριθμού ερωτηματολογίων, για να διαπιστωθούν οι αδυναμίες και οι ατέλειές του. 9. Σύνταξη του οριστικού ερωτηματολογίου. Το ερωτηματολόγιο παίρνει την τελική του μορφή, χωρίς παρατυπίες, ελλείψεις και λάθη. 10. Κωδικοποίηση του ερωτηματολογίου. Κωδικοποίηση των απαντήσεων για να έχουμε ευκολότερη εισαγωγή των δεδομένων στο πρόγραμμα επεξεργασίας ΣΤΑΔΙΟ ΤΗΣ ΕΚΤΕΛΕΣΗΣ Το στάδιο αυτό αρχίζει να εκτελείται από την στιγμή που τελειώνει ο προγραμματισμός και ξεκινά η υλοποίηση της έρευνας. Περιλαμβάνει όλες τις απαραίτητες φάσεις που αφορούν το πρακτικό μέρος της έρευνας με βάση όσα σχεδιάστηκαν στο προηγούμενο θεωρητικό στάδιο. Ένας επιστημονικά τεκμηριωμένος προγραμματισμός, μειώνει την περίπτωση να ανακύψουν προβλήματα υλοποίησης, αλλά και αν αυτό συμβεί, πρέπει να επιλυθούν κατά τη διάρκεια της στατιστικής έρευνας. Οι φάσεις της εκτέλεσης παραθέτονται παρακάτω και είναι οι εξής: 1. Υλοποίηση της έρευνας. Επίβλεψη των ερευνητών, συμπλήρωση των ερωτηματολογίων. Η έρευνα μπορεί να γίνει με απογραφή ή με δειγματοληψία. 2. Ανίχνευση των ερωτηματολογίων. Επεξεργασία των ερωτηματολογίων, χειρονακτική ή με ένα πρόγραμμα στατιστικής σε ηλεκτρονικό υπολογιστή (SPSS, MINITAB κτλ). Η ΣΥΜΒΟΛΗ ΤΟΥ ΔΙΑΔΥΚΤΙΟΥ ΚΑΙ ΤΩΝ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΩΝ ΣΤΗΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ ΑΠΟ ΑΠΟΣΤΑΣΗ- ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΩΝ 3

97 3. Παρουσίαση στοιχείων. Ταξινόμηση και οργάνωση των στοιχείων σε στατιστικούς πίνακες και απεικόνισή τους με στατιστικά διαγράμματα. Απαραίτητη προϋπόθεση για την άμεση εξαγωγή συμπερασμάτων και από άτομα με περιορισμένες γνώσεις. 4. Ανάλυση δεδομένων. Οι πίνακες και τα διαγράμματα μας δίνουν μια γενική εικόνα του θέματος για το οποίο γίνεται η έρευνα, για το λόγο αυτό είναι απαραίτητη η επιπλέον ανάλυση των στοιχείων με την βοήθεια στατιστικών παραμέτρων. 5. Ερμηνεία. Με την προϋπόθεση ότι τα αποτελέσματα έχουν συλλεχθεί σωστά, θα ερμηνευθούν ανάλογα με τον σκοπό της έρευνας και η ερμηνεία τους αυτή είναι η βάση για την εξαγωγή σωστών συμπερασμάτων και την λήψη ορθών αποφάσεων. 6. Εφαρμογή. Εφαρμόζουμε διάφορες μεθόδους για καλύτερη λύση του προβλήματος, έχοντας ερμηνεύσει τα αποτελέσματα της έρευνας. 7. Αξιολόγηση των αποτελεσμάτων. Αξιολογούμε τα αποτελέσματα από την εφαρμογή των προτεινόμενων λύσεων. 1.2 ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ ΕΡΕΥΝΑΣ Στο τέλος κάθε στατιστικής έρευνας, αφού δηλαδή ολοκληρωθεί η παρουσίαση, η ανάλυση και η ερμηνεία των αποτελεσμάτων, πρέπει απαραιτήτως να ακολουθεί η «ταυτότητα της έρευνας». Δηλαδή να αναφέρονται: Το όνομα της εταιρίας. Η μέθοδος που χρησιμοποιήθηκε (απογραφή ή δειγματοληψία). Το μέγεθος του πληθυσμού ή του δείγματος. Η μέθοδος επιλογής του δείγματος. Ο τρόπος συλλογής των πληροφοριών. Ο τρόπος και ο χρόνος πραγματοποίησης της έρευνας. Η ΣΥΜΒΟΛΗ ΤΟΥ ΔΙΑΔΥΚΤΙΟΥ ΚΑΙ ΤΩΝ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΩΝ ΣΤΗΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ ΑΠΟ ΑΠΟΣΤΑΣΗ- ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΩΝ 4

98 1.3 ΑΡΧΙΚΕΣ ΕΡΓΑΣΙΕΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΣΜΟΥ ΜΙΑΣ ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ 1. Προπαρασκευαστικές εργασίες Όταν αποφασισθεί η διενέργεια μιας στατιστικής έρευνας απαιτούνται πολλές προκαταρκτικές ενέργειες. Για το λόγο αυτό είναι απαραίτητη η παρουσία ενός Στατιστικού, με εμπειρία στη διεξαγωγή στατιστικών μελετών. Επειδή το έργο του σχεδιασμού μιας στατιστικής έρευνας προϋποθέτει γνώση των εννοιών και των ορισμών που υπεισέρχονται, είναι αναγκαία η συνεργασία του Στατιστικού με ειδικούς, επί του εξεταζόμενου θέματος. Κατά το στάδιο αυτό, δημιουργείται και η «ομάδα εργασίας», η οποία αποτελείται απ' τους υπεύθυνους για το σχεδιασμό και την εκτέλεση της στατιστικής μελέτης. 2. Αντικειμενικός σκοπός της έρευνας Αντικειμενικός σκοπός της επιστημονικής έρευνας είναι να δώσει απάντηση σε σημαντικά ερωτήματα με την εφαρμογή επιστημονικών μεθόδων. Η απόφαση αν ένα σημαντικό πρόβλημα χρειάζεται ή πρέπει να ερευνηθεί με επιστημονικές μεθόδους, είναι το πρώτο βήμα στην ερευνητική διαδικασία. Οι ζητούμενες πληροφορίες είναι δυνατόν ή να έχουν καθαρά περιγραφικό χαρακτήρα ή να επιζητείται μέσω αυτών ο έλεγχος κάποιας υπόθεσης ή να ζητείται η εκτίμηση της επίδρασης διαφόρων παραγόντων (μεταβλητών). Με κριτήριο τον αντικειμενικό τους σκοπό οι στατιστικές μελέτες διακρίνονται σε δύο κατηγορίες: Στατικές Μελέτες Δυναμικές Μελέτες Οι Στατικές στατιστικές μελέτες περιλαμβάνουν αφενός μεν τις έρευνες περιγραφικού χαρακτήρα, αφετέρου δε τις έρευνες ελέγχου υποθέσεων. Οι δυναμικές στατιστικές μελέτες περιλαμβάνουν τις έρευνες εκτίμησης της επίδρασης διαφόρων παραγόντων καθώς και τις έρευνες για την παρακολούθηση της πορείας ενός φαινομένου διαχρονικά. Η ΣΥΜΒΟΛΗ ΤΟΥ ΔΙΑΔΥΚΤΙΟΥ ΚΑΙ ΤΩΝ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΩΝ ΣΤΗΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ ΑΠΟ ΑΠΟΣΤΑΣΗ- ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΩΝ 5

99 3. Ερευνητέα χαρακτηριστικά Στην περίπτωση των στατιστικών ερευνών το βασικό πρόβλημα είναι: «τι πληροφορίες πρέπει να συγκεντρώσουμε». Οι πληροφορίες που πρέπει να συγκεντρώσουμε προσδιορίζονται από τα ερευνητέα χαρακτηριστικά του εξεταζόμενου πληθυσμού. Οι συλλεγόμενες πληροφορίες πρέπει να ανταποκρίνονται στις εξής δύο αρχές: Να είναι πρακτικά δυνατή η συλλογή τους. Να είναι σχετικές με το σκοπό της στατιστικής μελέτης. 4. Μονάδα έρευνας Προϋπόθεση διενέργειας μιας στατιστικής έρευνας, είναι η δυνατότητα διαίρεσης του υπό έρευνα πληθυσμού σ' ένα ορισμένο αριθμό μονάδων έρευνας. Ποια θα είναι η μονάδα έρευνας σε δεδομένη έρευνα, το καθορίζει ο σκοπός της. Για παράδειγμα, σε έρευνες επί του ανθρώπινου πληθυσμού η μονάδα έρευνας μπορεί να είναι το άτομο ή το νοικοκυριό κ.τ.λ. Η μονάδα έρευνας πρέπει να προσδιορίζεται επακριβώς σε κάθε στατιστική μελέτη (έρευνα). 5. Προσδιορισμός του ερευνητέου πληθυσμού Μετά τον καθορισμό της μονάδας έρευνας το επόμενο βήμα είναι ο προσδιορισμός του ερευνητέου πληθυσμού. Με τον όρο «προσδιορισμός του ερευνητέου πληθυσμού» εννοούμε, κατά κανόνα, τον καθορισμό των γεωγραφικών ορίων που θα καλύψει η έρευνα. Εντούτοις, υπάρχουν περιπτώσεις όπου μόνο γεωγραφικός προσδιορισμός, δεν καταλήγει σε πλήρη προσδιορισμό του υπό έρευνα πληθυσμού. Στις περιπτώσεις αυτές επιβάλλεται επιπλέον και προσδιορισμός κατηγοριών ειδικών προσώπων ή ιδρυμάτων, τα οποία η έρευνα προτίθεται να καλύψει (π.χ. σε μια έρευνα βιομηχανιών, πρέπει να προσδιοριστεί εκτός των γεωγραφικών ορίων και τι θεωρείται «Βιομηχανία», ώστε να είναι δυνατόν να εντοπιστούν οι βιομηχανίες προς έρευνα). Σε έρευνες για ανθρώπινους πληθυσμούς θα πρέπει να καθορίζεται: Η γεωγραφική περιοχή του ερευνητέου πληθυσμού. Η σύνθεση του πληθυσμού από άποψη φύλου. Η σύνθεση του πληθυσμού από άποψη ηλικίας. Η ΣΥΜΒΟΛΗ ΤΟΥ ΔΙΑΔΥΚΤΙΟΥ ΚΑΙ ΤΩΝ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΩΝ ΣΤΗΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ ΑΠΟ ΑΠΟΣΤΑΣΗ- ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΩΝ 6

100 Η γενική σύνθεση του πληθυσμού (πολιτικός, συνολικός, ιδιωτικός, πληθυσμός συλλογικών συμβάσεων κλπ.). 6. Χρονοδιάγραμμα της έρευνας Στις αρχικές εργασίες προγραμματισμού μιας στατιστικής μελέτης περιλαμβάνεται και ο σχεδιασμός ενός χρονοδιαγράμματος της έρευνας, δηλαδή ενός λεπτομερούς ημερολογιακού προγράμματος της προτεινόμενης πορείας των επιμέρους εργασιών. Γενικά, το διάγραμμα αυτό περιλαμβάνει το χρόνο ενάρξεως και λήξεως όλων των εργασιών, απ' τον αρχικό σχεδιασμό μέχρι τη δημοσίευση των προκαταρκτικών και τελικών αποτελεσμάτων της έρευνας. Είναι απαραίτητο και χρησιμεύει σαν οδηγός και μέτρο της προόδου της όλης εργασίας ΚΡΙΤΗΡΙΑ ΕΓΚΥΡΟΤΗΤΑΣ ΕΡΕΥΝΑΣ Η απόδειξη των ερευνητικών υποθέσεων δεν είναι εύκολο πράγμα. Μία στατιστική έρευνα πρέπει πάνω από όλα να ικανοποιεί κάποια βασικά κριτήρια εγκυρότητας, τα οποία σε γενικές γραμμές είναι: α. Αντικειμενικότητα Σημαίνει ότι η έρευνα πρέπει να διεξάγεται με τέτοιο τρόπο, ώστε η συλλογή, η ανάλυση και ερμηνεία των δεδομένων της να γίνεται χωρίς να επηρεάζονται από προκαταλήψεις, επιθυμίες, προσωπικές πεποιθήσεις ή συναισθήματα και γενικά από τον υποκειμενισμό του ερευνητή. Αν η συλλογή, ανάλυση και ερμηνεία των δεδομένων γίνει από άλλο ερευνητή, πρέπει να καταλήγει στα ίδια αποτελέσματα. β. Μεθοδικότητα ή συστηματικότητα Η έρευνα διεξάγεται βασισμένη σε κατάλληλες μεθόδους και τεχνικές, με προδιαγραμμένο σχέδιο και όχι τυχαία και απρογραμμάτιστα, με σκοπό να συγκεντρώσει τα απαραίτητα στοιχεία για τη λύση του προβλήματος. 1 Βλ. Μπένος Β., Εισαγωγή στην Τεχνική των Στατιστική Μελετών, εκδ. Σταμούλης, Πειραιάς 1986 Η ΣΥΜΒΟΛΗ ΤΟΥ ΔΙΑΔΥΚΤΙΟΥ ΚΑΙ ΤΩΝ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΩΝ ΣΤΗΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ ΑΠΟ ΑΠΟΣΤΑΣΗ- ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΩΝ 7

101 γ. Επαναληπτικότητα Με το όρο αυτό δηλώνεται ότι η έρευνα πρέπει να μπορεί να επαναληφθεί. Τα δεδομένα μιας έρευνας που δεν μπορούν να επιβεβαιωθούν από άλλες παρόμοιες, ενδεχομένως να θεωρηθούν ύποπτης προέλευσης και να απορριφθούν. Για το λόγο αυτό η επαναληπτικότητα, απαιτεί, η μελέτη της έρευνας να συντάσσεται με σαφήνεια και με τις αναγκαίες λεπτομέρειες, ώστε να επιτρέπει σε έναν άλλο ερευνητή, να βρίσκει στο κείμενο επαρκείς πληροφορίες, για να μπορέσει να επαναλάβει την έρευνα. Γενικά, ο ερευνητής κατά τη σύνταξη της έκθεσής του οφείλει να δίνει επαρκείς διευκρινήσεις και λεπτομέρειες, ώστε ένας άλλος ερευνητής να μπορεί, εάν το επιθυμεί, να την επαναλάβει. δ. Εμπειρικότητα Η ερευνητική δραστηριότητα στηρίζεται στην εμπειρία και την παρατήρηση. Εμπειρική έρευνα σημαίνει ότι το αντικείμενό της είναι μετρήσιμο και οι μεταβλητές που χρησιμοποιεί μπορούν να παρατηρηθούν και να μετρηθούν. Γιατί οι μεταβλητές που δεν μπορούν να παρατηρηθούν ή να μετρηθούν, οδηγούν σε υποκειμενικά συμπεράσματα, παρερμηνείες και παρεξηγήσεις. ε. Δημοσιότητα Σημαίνει ότι τα αποτελέσματα της έρευνας είναι ανά πάσα στιγμή στη διάθεση του καθενός. Η μελέτη που χρησιμοποιεί μεθόδους και καταλήγει σε αποτελέσματα, τα οποία δεν μπορούν να χρησιμοποιηθούν από άλλους εκτός από τον ερευνητή, δεν μπορεί να χαρακτηρισθεί ως έρευνα. Έτσι η έρευνα και τα αποτελέσματά της μπορούν να αναπαραχθούν και να επαναληφθούν. Τότε, άλλωστε, ικανοποιείται και ο βασικός όρος της αντικειμενικότητας. 1.5 ΜΕΘΟΔΟΙ ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ Οι διάφορες μέθοδοι συγκέντρωσης στατιστικών στοιχείων μπορούν να συνοψισθούν σε τρείς μεγάλες ομάδες: τις απογραφές τις δειγματοληπτικές έρευνες και τις συνεχείς καταγραφές. Η ΣΥΜΒΟΛΗ ΤΟΥ ΔΙΑΔΥΚΤΙΟΥ ΚΑΙ ΤΩΝ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΩΝ ΣΤΗΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ ΑΠΟ ΑΠΟΣΤΑΣΗ- ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΩΝ 8

102 Οι παράγοντες οι οποίοι επηρεάζουν την επιλογή της μεθόδου για τη συλλογή των στοιχείων είναι το αντικείμενο της έρευνας, η μονάδα έρευνας και τέλος η έκταση της έρευνας. Οι μέθοδοι συλλογής των στοιχείων μπορούν να ταξινομηθούν κατά πολλούς τρόπους. Οι πιο συνηθισμένοι τρόποι για την συλλογή στοιχείων είτε με απογραφή είτε με δειγματοληψία είναι: το αποστελλόμενο ερωτηματολόγιο, η προσωπική ή η τηλεφωνική συνέντευξη και τέλος η απευθείας παρατήρηση ΑΠΟΓΡΑΦΗ Η διαδικασία με την οποία συλλέγονται όλες οι παρατηρήσεις του πληθυσμού σε μία συγκεκριμένη χρονική στιγμή ονομάζεται απογραφή. Η απογραφή δεν είναι δυνατή παρά μόνο όταν ο πληθυσμός είναι καλά ορισμένος και πεπερασμένος ΔΕΙΓΜΑΤΟΛΗΨΙΑ Δειγματοληψία είναι η απογραφή ορισμένων συγκεκριμένων χαρακτηριστικών ενός τμήματος του πληθυσμού. Το τμήμα του πληθυσμού που απογράφεται ονομάζεται δείγμα. Το δείγμα πρέπει να επιλεγεί με σωστό τρόπο έτσι ώστε να είναι: αντιπροσωπευτικό, αξιόπιστο, αντικειμενικό και συγκρίσιμο και να αποτελεί έτσι μια μικρογραφία του πληθυσμού. Σκοπός των δειγματοληπτικών ερευνών είναι να προσδιορίσουμε όσο γίνεται ακριβέστερα ιδιότητες του πληθυσμού, μελετώντας τα στοιχεία του δείγματος. Οι εκτιμήσεις για τις ιδιότητες του πληθυσμού, σε αντίθεση με ότι συμβαίνει στις απογραφές, δεν είναι ακριβείς, αλλά αντιθέτως αποτελούν προσεγγίσεις που περιέχουν κάποιο σφάλμα. Ο βασικότερος παράγοντας που μας κάνει να επιλέγουμε την δειγματοληψία αντί της απογραφής, είναι οπωσδήποτε η αδυναμία να πραγματοποιηθεί απογραφή είτε για λόγους αντικειμενικούς είτε για λόγους οικονομίας, μια και το κόστος μιας έρευνας είναι συνήθως ανάλογο του αριθμού των στοιχείων που εξετάζονται. Η μαθηματική δειγματοληψία στηρίζεται στη θεωρία των πιθανοτήτων και τη στατιστική. Και στους δύο αυτούς κλάδους των μαθηματικών η έννοια του «τυχαίου» είναι βασική και αυστηρά ορισμένη. Η ΣΥΜΒΟΛΗ ΤΟΥ ΔΙΑΔΥΚΤΙΟΥ ΚΑΙ ΤΩΝ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΩΝ ΣΤΗΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ ΑΠΟ ΑΠΟΣΤΑΣΗ- ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΩΝ 9

103 Επειδή, όπως θα δούμε, το αντιπροσωπευτικό υποσύνολο, το δείγμα, δεν είναι παρά ένα «τυχαίο υποσύνολο» του πληθυσμού, πρέπει να διευκρινίσουμε πως το «τυχαίο» δε συμπίπτει μ αυτό που στη καθημερινή ζωή λέμε «στην τύχη». Μόνο οι πίνακες τυχαίων αριθμών, αν χρησιμοποιηθούν σωστά, εγγυώνται την «τυχαιότητα» της επιλογής γιατί είναι φτιαγμένοι ακριβώς ώστε ν ανταποκρίνονται στο μαθηματικό ορισμό του τυχαίου.αντίθετα δηλαδή απ το ότι θα περίμενε κανείς, η επίτευξη του τυχαίου απαιτεί την πραγματοποίηση μιας πολύ συστηματικής διαδικασίας ΤΕΧΝΙΚΕΣ ΔΕΙΓΜΑΤΟΛΗΨΙΑΣ Υπάρχουν διάφορες μέθοδοι κατασκευής ενός δείγματος. Ανεξαρτήτως μεθόδου, αντικειμενικός σκοπός κάθε στατιστικής ανάλυσης παραμένει πάντα ο ίδιος: «Η αντιπροσωπευτικότητα του δείγματος». Το πόσο ένα δείγμα αντιπροσωπεύει ορθά τον πληθυσμό, εξαρτάται από το δειγματοληπτικό πλαίσιο (sample frame), δηλαδή την καταγραφή ή τον προσδιορισμό των στοιχείων του πληθυσμού, το μέγεθος του δείγματος και το σχεδιασμό της διαδικασίας συλλογής δεδομένων. Οι τεχνικές δειγματοληψίας μπορούν να διαιρεθούν σε δύο κατηγορίες: A. Τυχαία Δειγματοληψία (Random or probability sampling) B. Μη τυχαία ή Κατευθυνόμενη Δειγματοληψία (Nonrandom or judgment sampling) ΔΕΙΓΜΑΤΟΛΗΠΤΙΚΑ ΣΦΑΛΜΑΤΑ Στην δειγματοληψία είναι επιθυμητό να πάρουμε ένα δείγμα το οποίο να αποτελεί μια μικρογραφία του πληθυσμού, να είναι δηλαδή αντιπροσωπευτικό (representative). Αγνοώντας όμως τα χαρακτηριστικά του πληθυσμού είναι αδύνατο να προσδιορίσουμε ποιο είναι το αντιπροσωπευτικό δείγμα και άρα να το επιλέξουμε. Αποδεικνύεται ότι όταν η δειγματοληψία είναι τυχαία, τότε η πιθανότητα να προκύψει ένα δείγμα χονδρικά αντιπροσωπευτικό είναι μεγαλύτερη. Η ΣΥΜΒΟΛΗ ΤΟΥ ΔΙΑΔΥΚΤΙΟΥ ΚΑΙ ΤΩΝ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΩΝ ΣΤΗΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ ΑΠΟ ΑΠΟΣΤΑΣΗ- ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΩΝ 10

104 Θα πρέπει να τονιστεί ότι το τέλεια αντιπροσωπευτικό δείγμα δεν υπάρχει. Έτσι, συμπεραίνοντας για τον πληθυσμό με βάση τις πληροφορίες του δείγματος θα κάνουμε αναπόφευκτα ένα σφάλμα. Για την αξιολόγηση της ακρίβειας μίας δειγματοληπτικής έρευνας και για λόγους ευκολίας τα σφάλματα ταξινομούνται σε δύο κατηγορίες: 1. Δειγματοληπτικά σφάλματα 2. Μη δειγματοληπτικά σφάλματα Τα σφάλματα της πρώτης κατηγορίας μπορεί να προκύψουν από τη μη σωστή επιλογή της κατάλληλης μεθόδου δειγματοληψίας, και την επιλογή ακατάλληλου δείγματος, όσον αφορά τη μεταβλητότητα και το μέγεθος του δείγματος. Μία καλή δειγματοληπτική έρευνα πρέπει να περιλαμβάνει τον υπολογισμό των δειγματοληπτικών σφαλμάτων. Οι πληροφορίες για τα δειγματοληπτικά σφάλματα θα πρέπει να είναι άμεσα διαθέσιμες σε όσους πρόκειται να χρησιμοποιήσουν τα στατιστικά αποτελέσματα. Δηλαδή, θα πρέπει να αναφέρεται τόσο η δειγματοληπτική μέθοδος, όσο και το σφάλμα, της εκτίμησης μίας παραμέτρου. Ο όρος "μη δειγματοληπτικό σφάλμα" προέρχεται από το γεγονός ότι αυτός ο τύπος σφάλματος μπορεί να συμβεί σε οποιαδήποτε έρευνα, είτε αυτή γίνεται με τη μέθοδο της απογραφής, είτε με τη μέθοδο της δειγματοληψίας. Δυστυχώς, σε αντίθεση με τα δειγματοληπτικά σφάλματα, δεν υπάρχει μία απλή και άμεση μέθοδος για την εκτίμηση του μεγέθους των μη δειγματοληπτικών σφαλμάτων. Τα μη δειγματοληπτικά σφάλματά μπορούν να ταξινομηθούν σε δύο κατηγορίες: α) Μη συστηματικά (ή σφάλματα τυχαίου τύπου) των οποίων οι επιδράσεις προσεγγιστικά αλληλοαναιρούνται όταν χρησιμοποιούνται αρκετά μεγάλου μεγέθους δείγματα, και β) Συστηματικά (ή μεροληψίες) τα οποία οδηγούν τις εκτιμήσεις μας πάντοτε προς τα πάνω ή πάντοτε προς τα κάτω από την πραγματική τιμή και γι' αυτό δεν μπορούν να αλληλοεξουδετερωθούν, π. χ. μία ζυγαριά ζυγίζει τα πάντα κατά (έστω) 50gr βαρύτερα. Κατά τη διεξαγωγή των στατιστικών μελετών επιδιώκουμε να μειώνουμε στο ελάχιστο τις δυσκολίες που συναντάμε κατά τη συγκέντρωση των στατιστικών δεδομένων και να οδηγούμαστε όσο το δυνατό σε πιο αξιόπιστα συμπεράσματα. Για να μειωθούν αυτές οι δυσκολίες και να αυξηθεί η αξιοπιστία των συμπερασμάτων θα πρέπει να λαμβάνονται ορισμένες προφυλάξεις. Η ΣΥΜΒΟΛΗ ΤΟΥ ΔΙΑΔΥΚΤΙΟΥ ΚΑΙ ΤΩΝ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΩΝ ΣΤΗΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ ΑΠΟ ΑΠΟΣΤΑΣΗ- ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΩΝ 11

105 Στο στάδιο της δειγματοληψίας θα πρέπει να ληφθούν υπόψη τα παρακάτω σφάλματα στην επιλογή του δείγματος: Το αυτοεπιλεγόμενο δείγμα έχει την τάση να περιλαμβάνει κυρίως άτομα με φανατισμό ή τουλάχιστον με πολύ ισχυρή γνώμη για το ερευνούμενο θέμα. Έτσι π.χ. σε τηλεοπτικές εκπομπές λόγου, οι τηλεθεατές έχουν την δυνατότητα να «ψηφίζουν» για ένα θέμα, συνήθως με ένα «ναι» ή με ένα «όχι» τηλεφωνώντας με δική τους χρέωση. Είναι προφανές ότι ένα τέτοιο δείγμα περιλαμβάνει μόνο αυτούς που έχουν ισχυρή άποψη και συγχρόνως δεν υπολογίζουν το οικονομικό κόστος του τηλεφωνήματος. Δειγματοληψία σε ορισμένο σημείο του δρόμου σε ορισμένη ώρα της ημέρας αποκλείει όλους εκείνους, οι οποίοι τη συγκεκριμένη ώρα έχουν λόγους να μην βρίσκονται στο δρόμο, είτε διότι εργάζονται, είτε διότι έχουν μειωμένη κινητικότητα, είτε επειδή το καταναλωτικό προφίλ τους δεν ταιριάζει με αυτό του συγκεκριμένου δρόμου. Ομοίως δειγματοληψία οικιών από τηλεφώνου 8-2 το πρωί έχει ως αποτέλεσμα μόνο οι οικογένειες με ένα τουλάχιστον μη εργαζόμενο μέλος να αντιπροσωπεύονται στο δείγμα ΜΕΓΕΘΟΣ ΔΕΙΓΜΑΤΟΣ Το πλήθος των μονάδων του δείγματος λέγεται μέγεθος δείγματος (sample size). Η διεξαγωγή αποτελεσμάτων σε μια έρευνα επηρεάζεται σημαντικά από το μέγεθος του δείγματος. Είναι αυτονόητο, ότι όσο πιο μεγάλο είναι το μέγεθος του δείγματος, τόσο περισσότερο αξιόπιστα θα είναι τα συμπεράσματα. Όμως, το σφάλμα μηδενίζεται όταν το μέγεθος του δείγματος φτάσει το μέγεθος του πληθυσμού, δηλαδή όταν η δειγματοληψία μετατρέπεται σε απογραφή. Το ζητούμενο όμως δεν είναι φυσικά να μηδενιστεί το σφάλμα, αλλά να περιοριστεί μέσα σε επιθυμητά πλαίσια. Πόσο μεγάλο πρέπει να είναι το δείγμα ουσιαστικά καθορίζεται από την ακρίβεια εκτίμησης που θέλουμε να επιτύχουμε. Δηλαδή, καθορίζεται από τον βαθμό σφάλματος που ο ερευνητής μπορεί να ανεχτεί στην έρευνά του. Η ΣΥΜΒΟΛΗ ΤΟΥ ΔΙΑΔΥΚΤΙΟΥ ΚΑΙ ΤΩΝ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΩΝ ΣΤΗΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ ΑΠΟ ΑΠΟΣΤΑΣΗ- ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΩΝ 12

106 Η επιλογή του μεγέθους γίνεται συνήθως λαμβάνοντας υπόψη τα εξής: 1. Το διαθέσιμο χρηματικό ποσό. 2. Το επίπεδο εμπιστοσύνης και το δειγματοληπτικό σφάλμα. Η ΣΥΜΒΟΛΗ ΤΟΥ ΔΙΑΔΥΚΤΙΟΥ ΚΑΙ ΤΩΝ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΩΝ ΣΤΗΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ ΑΠΟ ΑΠΟΣΤΑΣΗ- ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΩΝ 13

107 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2 ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ Το ερωτηματολόγιο είναι το βασικό μέσο επικοινωνίας ανάμεσα στο συνεντευκτή και στον ερωτώμενο και σημαντικό εργαλείο στα προβλήματα έρευνας. Είναι ένα έντυπο το οποίο περιέχει μια σειρά ερωτήσεων που ο ερωτώμενος καλείται να απαντήσει γραπτώς. Ο καλός σχεδιασμός των ερωτηματολογίων αποτελεί τη σωστή βάση για μια πετυχημένη έρευνα. Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι οι δειγματοληπτικές έρευνες σε ανθρώπινους πληθυσμούς (δημοσκοπήσεις) δείχνουν αυτό που δηλώνουν οι ερωτώμενοι και όχι αυτό που πράγματι κάνουν. Αν ένα ερωτηματολόγιο δεν είναι καλά σχεδιασμένο έτσι ώστε να αντλεί τη σωστή πληροφορία, σίγουρα ο αντικειμενικός σκοπός της έρευνας θα έχει αποτύχει. Στην περίπτωση που το ερωτηματολόγιο είναι ακατάλληλο, οι πληροφορίες θα είναι ατελείς, άσχετες ή διφορούμενες και καμιά εκ των υστέρων ανάλυση ή ερμηνεία δεν μπορεί να διορθώσει τα πράγματα ώστε να βγουν τα σωστά αποτελέσματα. Πρέπει να τονιστεί ότι το ερωτηματολόγιο είναι απλώς ένα εργαλείο και όχι πάντα το καλύτερο. Υπάρχουν περιπτώσεις που οι πληροφορίες είναι καλύτερα να αναζητηθούν σε αρχεία, στατιστικές υπηρεσίες ή να ληφθούν με άμεσες παρατηρήσεις ή μετρήσεις. Άλλωστε και τα ερωτώμενα άτομα αρκετές φορές δεν δίνουν τις σωστές πληροφορίες, όπως π.χ. όταν δεν γνωρίζουν τίποτα σχετικό με το αντικείμενο της έρευνας, δεν θυμούνται την πληροφορία (όταν κυρίως αναφερόμαστε στο παρελθόν), πρόκειται για προσωπικές ερωτήσεις στις οποίες οι απαντήσεις είναι συχνά ψευδείς, δεν κατάλαβαν σωστά την ερώτηση επειδή περιείχε αόριστες λέξεις, οι ερωτήσεις είναι βαρετές και ο ερωτούμενος απαντά στη τύχη και χωρίς προσοχή. Έτσι, ο σχεδιασμός του ερωτηματολογίου απαιτεί προσοχή για να αποφευχθούν σοβαρά λάθη. Η ΣΥΜΒΟΛΗ ΤΟΥ ΔΙΑΔΥΚΤΙΟΥ ΚΑΙ ΤΩΝ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΩΝ ΣΤΗΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ ΑΠΟ ΑΠΟΣΤΑΣΗ- ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΩΝ 14

108 2.1 ΔΙΑΔΟΧΙΚΑ ΒΗΜΑΤΑ ΓΙΑ ΤΗ ΣΥΝΤΑΞΗ ΕΝΟΣ ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟΥ Η διαδικασία σχεδιασμού του ερωτηματολογίου χωρίζεται στις παρακάτω τρεις φάσεις: Α) προετοιμασία Στη φάση αυτή πρέπει: 1. Να κατανοήσουμε πλήρως τους στόχους της έρευνας. 2. Να συζητήσουμε με τον ενδιαφερόμενο (για τη διεξαγωγή της συγκεκριμένης έρευνας) οτιδήποτε σχετικό με την έρευνα. 3. Να ενημερωθούμε πλήρως γύρω από το θέμα της έρευνας ανατρέχοντας σε όλες τις σχετικές πηγές. 4. Να συνταχθεί μια σειρά ερωτήσεων, οι απαντήσεις των οποίων θα δώσουν τις απαιτούμενες πληροφορίες. 5. Να γίνει η τοποθέτηση των ερωτήσεων σε μια λογική σειρά που θα τις κάνει όσο το δυνατό πιο ενδιαφέρουσες και αποτελεσματικές. 6. Να φροντίσουμε έτσι ώστε το ερωτηματολόγιο να βοηθάει στην επεξεργασία των αποτελεσμάτων με τη χρήση ηλεκτρονικού υπολογιστή. 7. Να μην επιτραπεί η τελική ανάμειξη του ενδιαφερόμενου (πελάτη) στη διαμόρφωση του ερωτηματολογίου. Β) Βασικές Αρχές Πρέπει να ληφθούν υπόψη γενικές βασικές αρχές, τόσο για τα χαρακτηριστικά του ερωτηματολογίου όσο και στη διαμόρφωση των ερωτήσεων. Β1) Χαρακτηριστικά ενός ερωτηματολογίου Ένα ερωτηματολόγιο πρέπει: 1. Να ανταποκρίνεται στους στόχους της έρευνας. Οι ερευνητές δεν πρέπει να παρασύρονται από τις δικές τους προκαταλήψεις ή τα δικά τους ενδιαφέροντα ώστε να δίνουν υπερβολική σημασία σε μια λιγότερο σημαντική ερώτηση και να παραμελούν κάποια πιο σημαντική. 2. Να είναι όσο το δυνατό σύντομο και απλό, ενώ ταυτόχρονα να καλύπτει όλες τις σχετικές πληροφορίες. 3. Να διευκολύνει τους ερωτώμενους να δίνουν τις πληροφορίες που έχουν. Η ΣΥΜΒΟΛΗ ΤΟΥ ΔΙΑΔΥΚΤΙΟΥ ΚΑΙ ΤΩΝ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΩΝ ΣΤΗΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ ΑΠΟ ΑΠΟΣΤΑΣΗ- ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΩΝ 15

109 4. Να αποφεύγει την παροχή άσχετων πληροφοριών από τον ερωτώμενο, καθώς και τις παρεκκλίσεις από το θέμα. 5. Να περιέχει ερωτήσεις-κλειδιά για τον έλεγχο της αξιοπιστίας των απαντήσεων. 6. Να διευκολύνει την εκτίμηση, ανάλυση και ερμηνεία αποτελεσμάτων. 7. Να μην υπερβαίνει τον διαθέσιμο χρόνο. Β2) Διαμόρφωση των ερωτήσεων Μερικοί βασικοί κανόνες για τη διαμόρφωση των ερωτήσεων είναι οι εξής: 1. Πρέπει να αποφεύγονται οι μεγάλου μήκους ερωτήσεις. Μια σειρά από σύντομες ερωτήσεις σε διάφορες απόψεις του θέματος είναι καλύτερη από μια μακροσκελή ερώτηση που συνήθως είναι και πολύπλοκη. 2. Οι ερωτήσεις πρέπει να είναι απλές. Να μην περιέχουν δυσνόητες λέξεις, ή λέξεις που στο ευρύ κοινό μπορεί να έχουν διαφορετική σημασία. 3. Ο ερωτώμενος να μπορεί να απαντήσει από τη δική του πείρα και γνώση. 4. Να αποκλείονται οι περιττές ερωτήσεις. 5. Οι ερωτήσεις πρέπει να επιδέχονται απαντήσεις που να μπορούν να σημειωθούν (απαντηθούν) γρήγορα και σωστά. 6. Σε ορισμένες περιπτώσεις προτιμάται να τονίζεται κάποια άποψη προκειμένου αυτός που απαντά να ενθαρρύνεται να δώσει τη σωστή απάντηση. Όπως π.χ στις περιπτώσεις που η απάντηση του ερωτώμενου μπορεί να θεωρηθεί ότι είναι κατώτερη ή όχι κοινωνικά αποδεκτή. 7. Αντίθετα με την προηγούμενη περίπτωση, οι ερωτήσεις δεν πρέπει να φορτώνονται γιατί ο απαντητής επηρεάζεται. Όπως για παράδειγμα, «Πολλοί ειδικοί πιστεύουν ότι... αλλά άλλοι διαφωνούν. Ποια είναι η δική σας γνώμη;» Σε μια τέτοια περίπτωση υπάρχει το ενδεχόμενο ο απαντητής να συμφωνήσει με τους «ειδικούς». 8. Να μην περιλαμβάνονται ερωτήσεις που ζητούν ταυτόχρονα δυο διαφορετικά θέματα. Όπως για παράδειγμα στην ερώτηση «Είστε ευχαριστημένος με το μισθό και το ωράριο της δουλειάς σας;» μπορεί κάποιος να είναι ευχαριστημένος με το ωράριο, όχι όμως και με το μισθό του! 9. Ιδιαίτερη προσοχή απαιτείται σε ερωτήσεις διπλής άρνησης, όπως «Εγκρίνετε ή δεν εγκρίνετε να απαγορευτεί η κυκλοφορία των ΤΑΞΙ στο κέντρο της Αθήνας;» Μια τέτοια ερώτηση σίγουρα θα δημιουργήσει σύγχυση στον ερωτώμενο. Η ΣΥΜΒΟΛΗ ΤΟΥ ΔΙΑΔΥΚΤΙΟΥ ΚΑΙ ΤΩΝ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΩΝ ΣΤΗΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ ΑΠΟ ΑΠΟΣΤΑΣΗ- ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΩΝ 16

110 10. Πρέπει να αντιμετωπίζονται προσεκτικά οι ερωτήσεις που ενοχλούν, Π.χ. προσωπικές. Γ) Δοκιμαστική έρευνα Μια δοκιμαστική έρευνα πρέπει να γίνεται στο 5%-10% του τελικού δείγματος για να διαπιστώνεται αν: 1. το ερωτηματολόγιο δημιουργεί ή όχι αρνητικές αντιδράσεις 2. κρατάει το ενδιαφέρον μέχρι τέλους 3. η σειρά των ερωτήσεων είναι σωστή 4. ο χρόνος της συνέντευξης είναι λογικός 5. δεν υπάρχουν δυσνόητες έννοιες Επίσης ο προέλεγχος μπορεί: 6. να βοηθήσει τον συνεντεύκτη στην εξοικείωσή του με το ερωτηματολόγιο 7. να δώσει τις απαραίτητες πληροφορίες για τη σύνταξη των ερωτήσεων πολλαπλής επιλογής στη τελική τους μορφή. Οι απαντήσεις που θα δοθούν κατά τη διάρκεια του προελέγχου δίνουν μια εικόνα του είδους των απαντήσεων που θα πρέπει να αναμένονται σε ορισμένες ερωτήσεις. 8. Τέλος, μπορούμε να πούμε ότι γίνεται εξέταση των αποτελεσμάτων της παραπάνω δοκιμής, από άποψη ευχέρειας ταξινόμησης και ποιότητας των συγκεντρωμένων πληροφοριών. Αν μετά τον προέλεγχο γίνουν μεγάλες αλλαγές και αναμόρφωση του ερωτηματολογίου, πρέπει να γίνει ξανά δεύτερος έλεγχος (pιlot study) πριν την τελική υποβολή του. Κατ' αυτόν τον τρόπο μπορούμε στη συνέχεια να περιορίσουμε πολύ τα μη δειγματοληπτικά σφάλματα. 2.2 ΤΥΠΟΙ ΕΡΩΤΗΣΕΩΝ Υπάρχουν διάφοροι τύποι ερωτήσεων που χρησιμοποιούνται στον καταρτισμό ενός ερωτηματολογίου. 1. Απλής επιλογής: Δίνουν στον ερωτώμενο τη δυνατότητα μόνο δυο απαντήσεων, συνήθως ΝΑΙ ή ΟΧΙ, όπως π.χ. Η ΣΥΜΒΟΛΗ ΤΟΥ ΔΙΑΔΥΚΤΙΟΥ ΚΑΙ ΤΩΝ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΩΝ ΣΤΗΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ ΑΠΟ ΑΠΟΣΤΑΣΗ- ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΩΝ 17

111 - Έχετε κάνει μεταπτυχιακές σπουδές; o ΝΑΙ o ΟΧΙ 2. Πολλαπλής επιλογής: Ο ερωτώμενος μπορεί να διαλέξει μεταξύ ενός αριθμού απαντήσεων. Π.χ. -Για πιο λόγο αποφασίσατε να κάνετε μεταπτυχιακές σπουδές; o Επιστημονική εξέλιξη o Επαγγελματική αποκατάσταση o Κοινωνικό γόητρο o Επίδομα σπουδών o Επιστημονικό ενδιαφέρον 3. Ανοικτές ερωτήσεις: Επιτρέπουν στον απαντητή να δώσει μια απάντηση κατά τη δική του κρίση. Π.χ. -Πώς νομίζετε ότι πρέπει να γίνονται οι εξετάσεις στο μάθημα της Στατιστικής; 4. Συνδυασμός κλειστών ερωτήσεων με ανοικτή: Σε μερικές ερωτήσεις μπορεί να έχουμε συνδυασμό περίπτωσης πολλαπλής επιλογής με δυνατότητα στο τέλος ανοικτής απάντησης. Για παράδειγμα, στις παραπάνω απαντήσεις για τις μεταπτυχιακές σπουδές μπορεί να προστεθεί στο τέλος και η δυνατότητα απάντησης Κάτι άλλο. Προσδιορίστε Ερωτήσεις κατάταξης: Εδώ ο ερωτώμενος καλείται να κατατάξει ιεραρχικά πολλές πιθανές απαντήσεις βασισμένος σε κάποιο κριτήριο αξιολόγησης. Όπως: «Ακολουθούν διάφοροι παράγοντες που οι καταναλωτές λαμβάνουν υπόψη τους, προκειμένου να προβούν στην αγορά αυτοκινήτου. Διαβαθμίστε τους παράγοντες αυτούς κατά σειρά προτίμησης θέτοντας τον αριθμό 1 μπροστά από τον παράγοντα που αποτελεί την πρώτη σας προτίμηση, τον αριθμό 2 μπροστά από τον παράγοντα που είναι η δεύτερη προτίμησή σας» κ.τ.λ. Η ΣΥΜΒΟΛΗ ΤΟΥ ΔΙΑΔΥΚΤΙΟΥ ΚΑΙ ΤΩΝ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΩΝ ΣΤΗΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ ΑΠΟ ΑΠΟΣΤΑΣΗ- ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΩΝ 18

112 6. Ερωτήσεις σημαντικότητας: Χρησιμοποιούνται για την καταγραφή της κλιμάκωσης της γνώμης που επικρατεί για κάποιο γεγονός, καταλληλότητα ενός μηχανήματος κ.λ.π. Όπως για παράδειγμα, -Πώς κρίνετε το νέο νομοσχέδιο για τα φορολογικά μέτρα; o Πολύ καλό o Καλό o Μέτριο o Κακό o Πολύ κακό Η τυποποίηση στις ερωτήσεις, εκτός του ότι είναι αρκετά κατανοητή από τους απαντητές, μπορεί επιπλέον να χρησιμοποιηθεί ταυτόχρονα σε πολλές ερωτήσεις. Για παράδειγμα χρησιμοποιώντας τους βαθμούς 1,2,3 (με το 1 να δείχνει ελάχιστο και το 3 μέγιστο) απαντήστε στα παρακάτω ερωτήματα: -Πώς κρίνετε το μάθημα της Στατιστικής από άποψη: o Επαγγελματικής χρησιμότητας o Ποιότητας διδασκαλίας o Συμμετοχής φοιτητών Γενικά μπορεί να ειπωθεί ότι: Για προσωπικές συνεντεύξεις και ερωτηματολόγια που αποστέλλονται ταχυδρομικά μπορούν να χρησιμοποιηθούν όλοι οι τύποι των ερωτήσεων. Για τηλεφωνικές συνεντεύξεις είναι προτιμότερες οι ερωτήσεις απλής εκλογής. Μπορούν επίσης να συνδυαστούν και με μερικές ανοικτές ερωτήσεις. Είναι προφανές ότι τόσο οι κλειστές όσο και οι ανοικτές ερωτήσεις έχουν, ανάλογα με το αντικείμενο που εξετάζεται, τα πλεονεκτήματα και τα μειονεκτήματά τους. Έτσι, για παράδειγμα, σε μια ανοικτή ερώτηση: Η ΣΥΜΒΟΛΗ ΤΟΥ ΔΙΑΔΥΚΤΙΟΥ ΚΑΙ ΤΩΝ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΩΝ ΣΤΗΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ ΑΠΟ ΑΠΟΣΤΑΣΗ- ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΩΝ 19

113 -Ποιο είναι κατά τη γνώμη σας το κυριότερο πρόβλημα που αντιμετωπίζει η περιοχή σας; και στην αντίστοιχη κλειστή ερώτηση: -Ποιο από τα παρακάτω προβλήματα είναι κατά τη γνώμη σας το κυριότερο που αντιμετωπίζει η περιοχή σας; (Αναφέρονται στο τέλος ορισμένα από τα προβλήματα που συνήθως παρουσιάζονται όπως, κυκλοφοριακό, παιδικοί σταθμοί, χώροι πρασίνου κλπ.) Απαντώντας κάποιος στην ανοικτή ερώτηση μπορεί να μην αναφέρει κάποιο από τα προβλήματα που αναφέρονται στην κλειστή ερώτηση, παρόλο που θα το θεωρούσε σαν το σημαντικότερο ίσως γιατί δεν θα το σκέφτηκε εκείνη τη στιγμή. Έτσι δεν μαθαίνουμε την πραγματική του γνώμη. Αυτό προφανώς αποτελεί μειονέκτημα των ανοικτών ερωτήσεων. Από την άλλη πλευρά όμως, απαντώντας κάποιος στην κλειστή ερώτηση, του αφαιρείται η δυνατότητα να πει το κυριότερο κατά τη γνώμη του πρόβλημα της περιοχής, αν αυτό δεν συμπεριλαμβάνεται στον κατάλογο. Αυτό προφανώς αποτελεί μειονέκτημα των κλειστών ερωτήσεων. Πλεονέκτημα των κλειστών ερωτήσεων είναι το γεγονός ότι ο απαντητής βλέποντας τον κατάλογο των προβλημάτων διαλέγει κάποιο που το θεωρεί σημαντικό, ενώ ίσως δεν θα το σκεφτόταν σε μια ανοικτή ερώτηση. Η κωδικοποίηση στις κλειστές ερωτήσεις (για την παραπέρα ανάλυση) είναι ευκολότερη παρά στις ανοικτές ερωτήσεις, όπου οι απαντητές μπορεί να ξεφεύγουν από το θέμα και να δίνουν απαντήσεις χωρίς καμιά πληροφορία. Για παράδειγμα, στην ερώτηση «Πότε μετακομίσατε στην τωρινή σας κατοικία;» μπορεί κάποιος να απαντήσει: o πριν 10 χρόνια o από τότε που παντρεύτηκα o πριν λίγο καιρό o όταν ήταν τα παιδιά μικρά Μερικές περιπτώσεις που μπορούν να χρησιμοποιηθούν οι ανοικτές ερωτήσεις είναι: Η ΣΥΜΒΟΛΗ ΤΟΥ ΔΙΑΔΥΚΤΙΟΥ ΚΑΙ ΤΩΝ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΩΝ ΣΤΗΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ ΑΠΟ ΑΠΟΣΤΑΣΗ- ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΩΝ 20

114 1. όταν υπάρχουν πολλές κατηγορίες απαντήσεων που δεν μπορούν να προβλεφθούν 2. όταν απαιτείται η ανεπηρέαστη απάντηση του ερωτώμενου 3. όταν ενδιαφερόμαστε γενικότερα για την τοποθέτηση του απαντητή σε κάποιο πολιτικό ή κοινωνικό φαινόμενο και 4. όταν σε μια σειρά από κλειστές ερωτήσεις ακολουθεί κάποια ανοικτή για να δοθεί έτσι η αίσθηση στον ερωτώμενο ότι δίνεται και σε αυτόν η ευκαιρία να εκφράσει ελεύθερα την άποψη του ΣΥΛΛΟΓΗ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΩΝ Αξίζει στο σημείο αυτό να αναφέρουμε ορισμένα στοιχεία για τις τεχνικές συλλογής των δεδομένων που απαιτεί μία δειγματοληπτική έρευνα. Οι πληροφορίες συλλέγονται συνήθως με τη βοήθεια τυποποιημένων ερωτήσεων. Οι ερωτήσεις είναι κοινές για όλα τα άτομα του πληθυσμού και έτσι κάθε εξεταζόμενο άτομο απαντά στις ίδιες ακριβώς ερωτήσεις. Οι πληροφορίες που συγκεντρώνονται είναι εμπιστευτικές και με καμιά περίπτωση δεν πρέπει να αποκαλύπτονται. Στην Ελλάδα το απόρρητο των στοιχείων των δειγματοληπτικών ερευνών προστατεύεται από το άρθ. 40 του Ν.Δ. 3627/56 και οι παραβάτες τιμωρούνται με αυστηρές ποινές. Για τη συγκέντρωση των απαραιτήτων πληροφοριών υπάρχουν αρκετές μέθοδοι. Πολλές από αυτές όμως δεν έχουν πρακτική αξία κυρίως λόγω του υψηλού κόστους που απαιτούν ή είναι εξαιρετικά πολύπλοκες. Οι κυριότεροι τρόποι συλλογής πληροφοριών που χρησιμοποιούν οι ερευνητές, κυρίως όταν γίνεται χρήση ερωτηματολογίων είναι: Ταχυδρομικά (έρευνα μέσω ταχυδρομείου) Τηλεφωνικά (τηλεφωνική συνέντευξη) Προσωπική συνέντευξη Συνδυασμός των παραπάνω Κάθε μία από τις μεθόδους αυτές συλλογής των πληροφοριών παρουσιάζει πλεονεκτήματα έναντι των άλλων, αλλά ταυτόχρονα έχει και τα μειονεκτήματά της. 2 Βλ. Δαμιανός Χ., Μεθοδολογία δειγματοληψίας, Τεχνικές και Εφαρμογές. Εκδόσεις Αίθρα,Σελ Η ΣΥΜΒΟΛΗ ΤΟΥ ΔΙΑΔΥΚΤΙΟΥ ΚΑΙ ΤΩΝ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΩΝ ΣΤΗΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ ΑΠΟ ΑΠΟΣΤΑΣΗ- ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΩΝ 21

115 2.4 ΕΛΕΓΧΟΣ ΚΑΙ ΔΙΟΡΘΩΣΗ ΕΠΙΣΤΡΕΦΟΜΕΝΩΝ ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΩΝ Αμέσως μετά τη λήψη κάθε επιστρεφόμενου ερωτηματολογίου θα πρέπει ο ερευνητής να προβεί σε γενικό έλεγχο κάθε μιας απάντησης για να εντοπίσει τυχόν σφάλματα που έχουν γίνει κατά τη συμπλήρωσή του. Ειδικότερα ο ερευνητής θα πρέπει να ελέγξει με σχολαστικότητα μήπως υπάρχουν: 1. Αναπάντητες ερωτήσεις. Σε περίπτωση που οι αναπάντητες ερωτήσεις είναι μεγάλης σημασίας ο ερευνητής μπορεί να επιδιώξει τη λήψη συμπληρωματικών πληροφοριών από τον ερωτώμενο (αν αυτό είναι δυνατό) ή να αποφασίσει την μη χρησιμοποίηση του ερωτηματολογίου για περαιτέρω ανάλυση του συνόλου ή τμήματος των δεδομένων που περιέχονται σε αυτό. 1. Ανακρίβειες και αντιφάσεις απαντήσεων. 2. Σφάλμα απροσεξίας. Π.χ. ο ερωτώμενος να έχει τσεκάρει δύο εναλλακτικές επιλογές εκεί όπου ζητείται μόνο μία, να έχει τοποθετήσει δύο φορές τον ίδιο αριθμό σε ερώτηση που ζητείται η κατάταξη ή διαβάθμιση παραγόντων, κ.λ.π. Ο έλεγχος για τον εντοπισμό και διόρθωση τυχόν μη δειγματοληπτικών σφαλμάτων είναι ιδιαίτερα σημαντικός και θα πρέπει να πραγματοποιηθεί από τον ερευνητή με σχολαστικότητα πριν την έναρξη οποιασδήποτε άλλης διαδικασίας. 2.5 ΤΑΞΙΝΟΜΗΣΗ ΚΑΙ ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΩΝ ΣΤΟΙΧΕΙΩΝ Μετά τη συγκέντρωση των στατιστικών στοιχείων, από τα πολυάριθμα συμπληρωμένα ερωτηματολόγια, ακολουθεί το στάδιο της επεξεργασίας και της μηχανογραφικής οργάνωσης των δημογραφικών στοιχείων. Το στάδιο αυτό της επεξεργασίας είναι πολύ κουραστικό και δαπανηρό, γιατί περιλαμβάνει τον έλεγχο όλων των ερωτηματολογίων για το σκοπό, μήπως αυτά περιέχουν ασυμπλήρωτες, ασαφείς, δυσανάγνωστες ή ασυμβίβαστες απαντήσεις. Μετά ακολουθεί η διαλογή των πληροφοριών των διαφόρων χαρακτηριστικών των στατιστικών μονάδων και η εμφάνιση αυτών των χαρακτηριστικών σε κατάλληλους αριθμητικούς πίνακες με βάση διάφορα κριτήρια. Η διαλογή των στατιστικών πληροφοριών μπορεί να γίνει είτε με το χέρι, είτε με Η ΣΥΜΒΟΛΗ ΤΟΥ ΔΙΑΔΥΚΤΙΟΥ ΚΑΙ ΤΩΝ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΩΝ ΣΤΗΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ ΑΠΟ ΑΠΟΣΤΑΣΗ- ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΩΝ 22

116 μηχανικά μέσα, ανάλογα με τον αριθμό των ερωτηματολογίων και τον αριθμό των χαρακτηριστικών που πρόκειται να μελετήσουμε. Η διαλογή των στοιχείων με το χέρι γίνεται όταν ο αριθμός των ερωτηματολογίων και των χαρακτηριστικών είναι περιορισμένος, ενώ αν ο αριθμός των ερωτηματολογίων και των χαρακτηριστικών είναι μεγάλος, όπως συμβαίνει στα δημογραφικά προβλήματα, χρησιμοποιούμε μηχανογραφικά συστήματα (ηλεκτρονικούς υπολογιστές, υπολογιστικές μηχανές κ.λ.π.). Παρακάτω παρουσιάζονται κάποιοι τρόποι ταξινόμησης και επεξεργασίας στατιστικών δεδομένων ΚΩΔΙΚΟΠΟΙΗΣΗ Για να μπορέσει ο ερευνητής με τα στοιχεία που έχει στη διάθεσή του, να καταλήξει σε συμπεράσματα, είναι ανάγκη τα δεδομένα να υποστούν μια ορισμένη επεξεργασία. Μια βασική διαδικασία κατηγοριοποίησης των δεδομένων, είναι η κωδικοποίηση και κωδικογράφηση των δεδομένων. Κωδικογράφηση είναι η μετατροπή του γλωσσικού και γενικά του ποιοτικού υλικού σε σύμβολα και αριθμούς, καθώς επίσης και ο μετασχηματισμός του ποιοτικού υλικού σε ποσοτικό και η ταξινόμηση των ποιοτικών δεδομένων σε περιορισμένο αριθμό κατηγοριών. Μπορεί να γίνει (α) απευθείας στο ερωτηματολόγιο ή δελτίο παρατήρησης, από τον ίδιο τον συνεντευκτή κατά τη διάρκεια της συνέντευξης ή (β) σε ειδικά δελτία κωδικογράφησης τα λεγόμενα παραστατικά αν πάλι η οργάνωση της έρευνας το απαιτεί ή ακόμα και η φύση της απάντησης. Η κωδικογράφηση προετοιμάζει για τη φάση του σχεδιασμού της έρευνας οπότε είναι δυνατόν να προβλέπονται οι δυνατές κατηγορίες απάντησης σε κάθε ερώτηση. Η κατηγοριοποίηση πρέπει να ικανοποιεί δύο βασικές απαιτήσεις: Πρώτον να εξαντλεί το περιεχόμενο του διαθέσιμου υλικού, τις απαντήσεις που έχουν δοθεί και δεύτερον κάθε απάντηση να ταξινομείται σε μία και μόνο κατηγορία, δηλαδή οι κατηγορίες να αποκλείονται αμοιβαία. Για παράδειγμα, μια απάντηση ή μια δήλωση δεν πρέπει κανονικά να μπορεί να ταξινομείται παρά σε μια και μόνο κατηγορία. Συναφές με το θέμα της κατηγοριοποίησης, είναι το πρόβλημα της αξιοπιστίας και της εγκυρότητας της κωδικοποίησης. Η ΣΥΜΒΟΛΗ ΤΟΥ ΔΙΑΔΥΚΤΙΟΥ ΚΑΙ ΤΩΝ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΩΝ ΣΤΗΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ ΑΠΟ ΑΠΟΣΤΑΣΗ- ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΩΝ 23

117 Η κωδικοποίηση των απαντήσεων των ερωτηματολογίων έχει σκοπό να μας διευκολύνει στην διαλογή των στοιχείων που περιέχονται σε αυτά, καθώς και στην κατάταξη των αποτελεσμάτων σε μορφή πινάκων. Για τις ποιοτικές μεταβλητές πρέπει στο ερωτηματολόγιο να αναγράφονται όλες οι πιθανές απαντήσεις. Σε κάθε μία από αυτές αντιστοιχούμε έναν αριθμό, ώστε να είναι εύκολη η μεταφορά του κάθε ερωτηματολογίου σε μία σειρά συγκεντρωτικής κατάστασης. Αν π.χ θέλουμε να κωδικοποιήσουμε την μεταβλητή Επίπεδο Μόρφωσης, τότε μια κωδικοποίηση αυτής της μεταβλητής θα μπορούσε να είναι όπως αυτή του ερωτηματολογίου. Πίνακας Επίπεδο εκπαίδευσης Κωδικός Δεν πήγα σχολείο 1 Μερικές τάξεις δημοτικού 2 Απόφοιτος δημοτικού 3 Απόφοιτος γυμνάσιου 4 Απόφοιτος λυκείου 5 Απόφοιτος ΙΕΚ 6 Απόφοιτος ΤΕΙ 7 Απόφοιτος ΑΕΙ 8 Κάτοχος μεταπτυχιακού 9 Κάτοχος διδακτορικού 10 Μια κωδικοποίηση είναι αξιόπιστη όταν διαφορετικοί κωδικογράφοι φτάνουν σε ταυτόσημα αποτελέσματα κατά την κατηγοριοποίηση του ίδιου ερευνητικού υλικού. Επίσης, μια κωδικοποίηση θεωρείται έγκυρη, αν δεν ταξινομεί στην ίδια κατηγορία διαφορετικά φαινόμενα ή αν δεν αποδίδει την ίδια τιμή ή αξία σε στάσεις ή πράξεις που στο πλαίσιο της έρευνας διαφέρουν σημαντικά ΓΡΑΦΙΚΑ ΚΑΙ ΔΙΑΓΡΑΜΜΑΤΑ Μια εικόνα μιλά όσο χίλιες λέξεις και μια από τις απαραίτητες πλέον λειτουργίες των Στατιστικών Πακέτων είναι η δημιουργία γραφικών. Η γραφική απεικόνιση των στοιχείων Η ΣΥΜΒΟΛΗ ΤΟΥ ΔΙΑΔΥΚΤΙΟΥ ΚΑΙ ΤΩΝ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΩΝ ΣΤΗΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ ΑΠΟ ΑΠΟΣΤΑΣΗ- ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΩΝ 24

118 είναι ένα βοηθητικό μέσο για την συναγωγή γενικών συμπερασμάτων από πίνακες που μπορεί να είναι πολύ πολύπλοκοι. Η τεχνική των γραφικών παραστάσεων είναι πολύ γνωστή. Οι αριθμοί μετατρέπονται σε γραμμές και σχήματα και έτσι παρέχεται μια σφαιρική εικόνα των αποτελεσμάτων. Τα συνηθέστερα γραφικά που χρησιμοποιούμε είναι το διάγραμμα, οι στήλες-ραβδογράμματα και οι πίτες. Το γραμμικό διάγραμμα χρησιμοποιείται συνήθως για μη ομαδοποιημένα στοιχεία, οι στήλες για δεδομένα που είναι ομαδοποιημένα σε αρκετές κατηγορίες, ενώ οι πίτες για δεδομένα ομαδοποιημένα σε πολύ λίγες κατηγορίες. Στις γραφικές παραστάσεις των δεδομένων, πρέπει να δίνονται με σαφήνεια και ακρίβεια ο τίτλος του πίνακα ή της γραφικής παράστασης, η ονομασία των αξόνων και οι μονάδες μέτρησης. Η καταχώρηση των στοιχείων αυτών διευκολύνει την καλύτερη κατανόηση των πληροφοριών που απεικονίζονται. 2.6 ΑΝΑΛΥΣΗ ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΩΝ ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ ΜΕ Η/Υ Η στατιστική ανάλυση των δεδομένων που προέρχονται από τις διάφορες έρευνες, με τη βοήθεια Η/Υ, γίνεται με τη χρήση στατιστικών προγραμμάτων όπως το S.P.S.S. (Statistical Package for the Social Sciences) και το S.A.S. (Statistical Analysis System) τα οποία παρέχουν τη δυνατότητα στον ερευνητή να επιχειρήσει στατιστικές επεξεργασίες, τόσο κλασικές (χαρακτηριστικές τιμές, κατανομές, έλεγχοι υποθέσεων) όσο και πιο πολύπλοκες (παραγοντικές αναλύσεις, διακριτική ανάλυση). Και τα δύο προγράμματα στο βασικό τους τμήμα προσφέρουν, εκτός από συγκεκριμένες στατιστικές τεχνικές, ισχυρή και ευέλικτη διαχείριση δεδομένων, δυνατότητες πινακοποίησης δεδομένων και αποτελεσμάτων, δυνατότητες δημιουργίας και επεξεργασίας στατιστικών γραφικών, καθώς και βοήθημα για τη δημιουργία αναφορών. Εκτός από τα δύο προγράμματα στα οποία, λόγω της ευρείας διάδοσης τους, αναφερθήκαμε, υπάρχει στην αγορά μια πληθώρα προγραμμάτων- πακέτων, κατάλληλων για τη στατιστική ανάλυση δεδομένων, που «τρέχουν» τόσο σε μεγάλα συστήματα όσο και σε προσωπικούς υπολογιστές. Τέτοια είναι το Statistica, Minitab, S- Plus κ.τ.λ. Πάντως, εκείνος που τελικά θα αποφασίσει για το ποιο πρόγραμμα θα επιλέξει είναι ο ερευνητής, σε συνάρτηση με τη χρήση που επιθυμεί και με τις σχετικές πληροφορίες που έχει από τον ευρύτερο χώρο δράσης του 3. 3 Βλ. Φίλιας Β. κ.α., Εισαγωγή στη Μεθοδολογία και τις Τεχνικές των Κοινωνικών Ερευνών, Αθήνα 2000, σελ. 469,472 Η ΣΥΜΒΟΛΗ ΤΟΥ ΔΙΑΔΥΚΤΙΟΥ ΚΑΙ ΤΩΝ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΩΝ ΣΤΗΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ ΑΠΟ ΑΠΟΣΤΑΣΗ- ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΩΝ 25

119 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3 ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΤΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ Με την βοήθεια του SPSS, έγινε σημαντική προσπάθεια ώστε να εφαρμοστούν κάποιες στατιστικές μέθοδοι για το εμπλουτισμό της πτυχιακής εργασίας με στατιστική τεκμηρίωση. Κάναμε την παρακάτω έρευνα, καταρτίζοντας ένα ερωτηματολόγιο με στόχο την εξαγωγή συμπερασμάτων σε ένα δείγμα ανθρώπων που ρωτήθηκαν για την προτίμησή τους όσον αφορά το θέμα της δια βίου εξ αποστάσεως εκπαίδευσης από τη μια και της παραδοσιακής εκπαίδευσης- από την άλλη. Γενικοί στόχοι είναι να δοθεί μια αναλυτικότερη εξήγηση του ερωτηματολογίου με τη χρήση πινάκων της στατιστικής που ενισχύουν τα αποτελέσματα και τα κάνουν πιο κατανοητά. 3.1 ΣΥΛΛΟΓΗ ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ (DATA COLLECTION) Για την συλλογή των στοιχείων χρησιμοποιήθηκε η μέθοδος του ερωτηματολογίου. Το ερωτηματολόγιο (Παράρτημα Α), το οποίο περιλαμβάνει «απλής» και «πολλαπλής» επιλογής ερωτήσεις, απευθύνθηκε σε δείγμα συνόλου 200 ατόμων/εργαζόμενων ηλικίας από 18 έως 72 ετών του νομού Καβάλας και Θεσσαλονίκης. Στο πρώτο μέρος του ερωτηματολογίου περιλαμβάνονται 6 ερωτήσεις που αφορούν τα δημογραφικά στοιχεία (ηλικία, φύλο, οικογενειακή κατάσταση, επίπεδο εκπαίδευσης, επάγγελμα, ωράριο απασχόλησης). Επιπλέον στο πρώτο μέρος υπάρχουν και 2 ερωτήσεις με στόχο τον καλύτερο προσδιορισμό του επιπέδου εκπαίδευσης, και του ενδιαφέροντος για σπουδές σε κάποιο ίδρυμα. Στο δεύτερο μέρος ακολουθούν 3 ερωτήσεις οι οποίες έχουν ως στόχο την εκτίμηση της ενασχόλησης μας με τους Ηλεκρονικούς Υπολογιστές. Η πρώτη αναφέρεται στα χρόνια ενασχόλησης με τους Ηλεκρονικούς Υπολογιστές. Η δεύτερη προσδιορίζει την τοποθεσία χρήσης του και η τρίτη έχει ως στόχο την εκτίμηση της καθημερινής ενασχόλησης με τους Η/Υ. Η ΣΥΜΒΟΛΗ ΤΟΥ ΔΙΑΔΥΚΤΙΟΥ ΚΑΙ ΤΩΝ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΩΝ ΣΤΗΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ ΑΠΟ ΑΠΟΣΤΑΣΗ- ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΩΝ 26

120 Στο τρίτο μέρος του ερωτηματολογίου υπάρχουν 2 ερωτήσεις οι οποίες έχουν ως στόχο το διαδίκτυο, πόσο συχνά το επισκέπτομαστε και με ποιά αφορμή. Τέλος, το τέταρτο μέρος του ερωτηματολογίου, το οποίο περιλαμβάνει 6 ερωτήσεις, αναφέρεται στην δια βίου-εξ αποστάσεως εκπαίδευση. Η πρώτη ερώτηση έχει ως στόχο τον προσδιορισμό των αιτιών εφαρμογής της δια βίου εκπαίδευσης. Η δεύτερη εκτιμά την σημασία του τόπου διαμονής. Η τρίτη και η τέταρτη αναφέρονται στα πλεονεκτήματα και μειονεκτήματα της εξ αποστάσεως εκπαίδευσης. Οι δύο τελευταίες ερωτήσεις σχετίζονται με την επιλόγη και την αποτελεσματικότητα των δύο συστημάτων. 3.2 ΑΝΑΛΥΣΗ ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ (DATA ANALYSIS) Για την ανάλυση των δεδομένων χρησιμοποιήθηκε το στατιστικό λογισμικό πρόγραμμα S.P.S.S for Windows που ενδείκνυται για ανάλυση στοιχείων της συγκεκριμένης μορφής. Έτσι χρησιμοποιήθηκε η μέθοδος της Περιγραφικής Στατιστικής. Για την στατιστική περιγραφή του δείγματος, χρησιμοποιήσαμε τις παρακάτω τρεις μεθόδους: 1. Στατιστικούς πίνακες-κατανομές συχνοτήτων 2. Γραφικές παραστάσεις 3. Στατιστικά μέτρα Η ΣΥΜΒΟΛΗ ΤΟΥ ΔΙΑΔΥΚΤΙΟΥ ΚΑΙ ΤΩΝ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΩΝ ΣΤΗΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ ΑΠΟ ΑΠΟΣΤΑΣΗ- ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΩΝ 27

121 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4 ΣΤΟΧΟΣ & ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ ΤΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ Η έρευνα αγοράς πραγματοποιήθηκε με στόχο να συγκεντρωθούν στοιχεία που δεν μπορούσαν να συγκεντρωθούν με οποιοδήποτε άλλο τρόπο. Τα στοιχεία αυτά αναφέρονται κυρίως στις διαφορές μεταξύ ανδρών και γυναικών ως προς τις αντιλήψεις και σχέσεις μεταξύ των κυρίαρχων συναισθημάτων τα οποία επηρεάζουν την αποδοχή της δια βίου-εξ αποστάσεως εκπαίδευσης Ειδικότερα, η έρευνα που πραγματοποιήθηκε εξυπηρετεί τους εξής σκοπούς: Εξετάζει την επιλογή του συστήματος εκπαίδευσης, παραδοσιακό ή εξ αποστάσεως, και κατά πόσο αυτό επηρεάζεται από την πρόθεση συμπεριφοράς των αντρών και των γυναικών, την ηλικία των ερωτηθέντων, την οικογενειακή τους κατάσταση και απο το επάγγελμα τους. Εξετάζει την επιρροή της έδρας του ιδρύματος, αρνητικά ή θετικά και κατά πόσο αυτή επηρεάζεται από την πρόθεση συμπεριφοράς των αντρών και των γυναικών καθώς και από την οικογενειακή τους κατάσταση. Εξετάζει την αντιληπτή ευκολία της χρήσης των ηλεκτρονικών υπολογιστών και κατά πόσο τα χρόνια ενασχόλησης με αυτούς επηρεάζεται από την πρόθεση συμπεριφοράς των αντρών και των γυναικών. Εξετάζει το ενδιαφέρον κάποιου για την δια βίου εκπαίδευση και κατά πόσο αυτό επηρεάζεται από την επιλογή του συστήματος εκπαίδευσης, παραδοσιακό ή εξ αποστάσεως. Οι στόχοι αυτοί συντελούν στην πραγματοποίηση του γενικότερου σκοπού της έρευνας και στην αξιολόγηση των υποθέσεων (Υπόθεση 1 εως 8) που τέθηκαν στην εργασία. Στις επόμενες παραγράφους παρουσιάζονται τα αποτελέσματα της έρευνας αγοράς έτσι όπως προκύπτουν από την ανάλυση των ερωτηματολογίων. Η ΣΥΜΒΟΛΗ ΤΟΥ ΔΙΑΔΥΚΤΙΟΥ ΚΑΙ ΤΩΝ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΩΝ ΣΤΗΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ ΑΠΟ ΑΠΟΣΤΑΣΗ- ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΩΝ 28

122 Η διαδικασία για την εκμαίευση των περιγραφικών στοιχείων είναι η εξής: Από το στατιστικό πακέτο SPSS πραγματοποιούμε τα εξής: Analyze Descriptive Statistics Frequencies Και φτάνουμε σε αυτό το παράθυρο: Βάζουμε όπως φαίνεται στο πεδίο variable την μεταβλητή την οποία θέλουμε να μελετήσουμε και έπειτα επιλέγουμε τα διάφορα στατιστικά μέτρα. Επιλέγουμε τη μέση τιμή (Mean), τη διάμεσο (Median) την τυπική απόκλιση (Std. deviation), την μέγιστη (Minimum), ελάχιστη τιμή (Maximum) και το εύρος (Range). Η ΣΥΜΒΟΛΗ ΤΟΥ ΔΙΑΔΥΚΤΙΟΥ ΚΑΙ ΤΩΝ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΩΝ ΣΤΗΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ ΑΠΟ ΑΠΟΣΤΑΣΗ- ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΩΝ 29

123 Έπειτα από το Charts: επιλέγουμε το είδος της γραφικής παράστασης, αν αυτή θα είναι κυκλικό διάγραμμα, ραβδόγραμμα ή ιστόγραμμα. Η ΣΥΜΒΟΛΗ ΤΟΥ ΔΙΑΔΥΚΤΙΟΥ ΚΑΙ ΤΩΝ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΩΝ ΣΤΗΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ ΑΠΟ ΑΠΟΣΤΑΣΗ- ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΩΝ 30

124 Τελειώνοντάς δίνεται η δυνατότητα να επιλέξουμε τον τρόπο παρουσίασης των τιμών του διαγράμματος, εάν θέλουμε να εμφανίζονται με ποσοστά ή με συχνότητες. Καταλήγουμε στο εξής παράθυρο αποτελεσμάτων (Output) του στατιστικού πακέτου. Στο ίδιο παράθυρο των αποτελεσμάτων υπάρχει και ένας πίνακας με τις συχνότητες καθώς και το αντίστοιχο διάγραμμα, τα οποία παραθέτονται παρακάτω. Η ΣΥΜΒΟΛΗ ΤΟΥ ΔΙΑΔΥΚΤΙΟΥ ΚΑΙ ΤΩΝ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΩΝ ΣΤΗΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ ΑΠΟ ΑΠΟΣΤΑΣΗ- ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΩΝ 31

125 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 5 ΑΝΑΛΥΣΗ ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟΥ 5.1 ΓΕΝΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ Η ηλικιακή σύνθεση του δείγματος κυμαίνεται από ετών, ενώ ακριβή ποσοστά σχετικά με τις ηλικιακές ομάδες παρέχονται στον πίνακα και στο γράφημα που ακολουθεί. Παρατηρούμε ότι οι ηλικίες με την μεγαλύτερη συχνότητα είναι από 35 εώς 44 και από 45 εώς 54 χρονών με ποσοστά 26,5% και 24,5% αντίστοιχα. Ηλικιακές ομάδες Πίνακας Συχνότητα Ποσοστά Έγκυρα Ποσοστά Αθροιστική Συχνότητα Valid < ,0 17,0 17, ,5 20,5 37, ,5 26,5 64, ,5 24,5 88,5 > ,5 11,5 100,0 Total ,0 100,0 Η ΣΥΜΒΟΛΗ ΤΟΥ ΔΙΑΔΥΚΤΙΟΥ ΚΑΙ ΤΩΝ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΩΝ ΣΤΗΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ ΑΠΟ ΑΠΟΣΤΑΣΗ- ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΩΝ 32

126 Η ηλικία του δείγματος Ποσοστά 15 26,5% 24,5% 10 17,0% 20,5% 5 11,5% 0 < Γράφημα >55 Περίπου το 54% του δείγματος αποτελείται από άνδρες ενώ το υπόλοιπο 46% από γυναίκες. Το 65,5% των ερωτηθέντων είναι έγγαμοι σε αντίθεση με ένα 34,5% οι οποίοι απάντησαν ότι είναι άγαμοι. Ακολουθούν τα αντίστοιχα γραφήματα (5.1.2, 5.1.3). Η ΣΥΜΒΟΛΗ ΤΟΥ ΔΙΑΔΥΚΤΙΟΥ ΚΑΙ ΤΩΝ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΩΝ ΣΤΗΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ ΑΠΟ ΑΠΟΣΤΑΣΗ- ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΩΝ 33

127 Φύλο Ποσοστά ,0% 20 46,0% 10 0 Άνδρας Γράφημα Γυναίκα Οικογενειακή Κατάσταση Ποσοστά ,5% 20 34,5% 10 0 Έγγαμος Γράφημα Άγαμος Η ΣΥΜΒΟΛΗ ΤΟΥ ΔΙΑΔΥΚΤΙΟΥ ΚΑΙ ΤΩΝ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΩΝ ΣΤΗΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ ΑΠΟ ΑΠΟΣΤΑΣΗ- ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΩΝ 34

128 Το 48,5% των ερωτηθέντων αποφοίτησε από την ανώτατη εκπαίδευση. Ενώ μόλις το 10% παρακολούθησε την υποχρεωτική εκπαίδευση. Παρατηρούμε από τον πίνακα και το γράφημα ότι το μεγαλύτερο ποσοστό παρουσιάζεται στα ΑΕΙ/ΑΤΕΙ. Πίνακας Επίπεδο Εκπαίδευσης Συχνότητα Ποσοστά Έγκυρα Ποσοστά Αθροιστική Συχνότητα Valid Υποχρεωτική 20 10,0 10,0 10,0 Μέση 83 41,5 41,5 51,5 Ανώτατη 97 48,5 48,5 100,0 Total ,0 100,0 Επίπεδο Εκπαίδευσης Ποσοστά ,5% 48,5% 10 10,0% 0 Υποχρεωτική Μέση Γράφημα Ανώτατη Η ΣΥΜΒΟΛΗ ΤΟΥ ΔΙΑΔΥΚΤΙΟΥ ΚΑΙ ΤΩΝ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΩΝ ΣΤΗΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ ΑΠΟ ΑΠΟΣΤΑΣΗ- ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΩΝ 35

129 Από άποψη λοιπόν επαγγέλματος το μεγαλύτερο ποσοστό των ερωτηθέντων δήλωσε ότι είναι δημόσιοι υπάλληλοι με 31% και ακολουθούν οι ιδιωτικοί υπάλληλοι με 21%. Οι άνεργοι και οι ελεύθεροι επαγγελματίες αποτελούν το 16,5% αντίστοιχα, ένω τα μικρότερα ποσοστά κατέχουν οι εργάτες με 5,5% στη συνέχεια οι συνταξιούχοι με 5% και τέλος παρατηρείται ένα μηδαμινό ποσοστό αυτών που έχουν δηλώσει άλλο επάγγελμα με ποσοστό 3% και αγρότες με ποσοστό 1,5%. ΠΙΝΑΚΑΣ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑ Συχν ότητα Ποσοστά Έγκυρα Ποσοστά Αθροιστική Συχνότητα Valid Άνεργος 33 16,5 16,5 16,5 Δημ.Υπάλληλος 62 31,0 31,0 47,5 Ιδιωτ.Υπάλ -ληλος 42 21,0 21,0 68,5 Ελεύθ.Επα γγελματίας 33 16,5 16,5 85,0 Εργάτης 11 5,5 5,5 90,5 Αγρότης 3 1,5 1,5 92,0 Συνταξιούχ ος 10 5,0 5,0 97,0 Άλλο Επάγγελμα 6 3,0 3,0 100,0 Total ,0 100,0 Η ΣΥΜΒΟΛΗ ΤΟΥ ΔΙΑΔΥΚΤΙΟΥ ΚΑΙ ΤΩΝ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΩΝ ΣΤΗΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ ΑΠΟ ΑΠΟΣΤΑΣΗ- ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΩΝ 36

130 Επάγγελμα 30 Ποσοστά 20 31,0% 10 16,5% 21,0% 16,5% 0 Άνεργος Δημ. Υπάλληλος Ιδωτ. υπάλληλος Ελεύθ. επαγγελματί... 5,5% Εργάτης 1,5% Αγρότης 5,0% Συνταξιούχος 3,0% Άλλο επάγγελμα Γράφημα Από το σύνολο των ερωτηθέντων οι 146 που ρωτήθηκαν, δηλαδή ποσοστό 93% απάντησαν ότι απασχολούνται με πλήρες ωράριο, σε αντίθεση με 11 άτομα, δηλαδή ποσοστό 7% τα οποία δήλωσαν ότι η απασχόληση τους, είναι μερική και ένα σημαντικό ποσοστό 21,5% δεν απάντησε. Πίνακας Ωράριο Απασχόλησης Έγκυρα Αθροιστική Συχνότητα Ποσοστά Ποσοστά Συχνότητα Valid Πλήρης ,0 93,0 93,0 Μερική 11 5,5 7,0 100,0 Total ,5 100,0 Missing ,5 Total ,0 Η ΣΥΜΒΟΛΗ ΤΟΥ ΔΙΑΔΥΚΤΙΟΥ ΚΑΙ ΤΩΝ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΩΝ ΣΤΗΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ ΑΠΟ ΑΠΟΣΤΑΣΗ- ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΩΝ 37

131 Ωράριο Απασχόλησης Ποσοστά ,99% 20 0 Πλήρης Γράφημα ,01% Μερική Με βάση τον παρακάτω πίνακα και γράφημα διαπιστώνουμε ότι το μεγαλύτερο ποσοστό 83,5 % των ατόμων που ερωτήθηκαν δεν σπουδάζουν. Ενώ αντίθετα υπάρχει ισοψηφία της τάξης του 6% των ερωτηθέντων που σπουδάζουν σε κάποιο Α.Ε.Ι, Τ.Ε.Ι ή Ανοιχτό Πανεπιστήμιο. Τα μικρότερα ποσοστά παρατηρήθηκαν σε αυτούς που σπουδάζουν σε κάποιο Ι.Ε.Κ 4% και ένα μηδαμινό ποσοστό 0,5% του Νυχτερινού Λυκείου. ΠΙΝΑΚΑΣ ΦΟΙΤΗΤΗΣ/ΜΑΘΗΤΗΣ Συχνότητα Ποσοστά Έγκυρα Ποσοστά Αθροιστική Συχνότητα Valid Όχι δεν σπουδάζω ,5 83,5 83,5 ΑΕΙ/ΤΕΙ 12 6,0 6,0 89,5 Ανοικτό Πανεπιστήμιο 12 6,0 6,0 95,5 ΙΕΚ 8 4,0 4,0 99,5 Νυχτερινό Λύκειο 1,5,5 100,0 Total ,0 100,0 Η ΣΥΜΒΟΛΗ ΤΟΥ ΔΙΑΔΥΚΤΙΟΥ ΚΑΙ ΤΩΝ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΩΝ ΣΤΗΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ ΑΠΟ ΑΠΟΣΤΑΣΗ- ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΩΝ 38

132 Φοιτητής/ Μαθητής Ποσοστά ,5% ,0% 6,0% 4,0% 0,5% Όχι δεν σπουδάζω ΑΕΙ/ΤΕΙ Ανοικτό Πανεπιστήμιο ΙΕΚ Νυχτερινό Λύκειο Γράφημα Το ενδιαφέρον του δείγματος για τη δια βίου εκπαίδευση σε κάποιο ίδρυμα επικεντρώνεται στο Ανοικτό Πανεπιστήμιο με ποσοστό 35%, ακολουθούν αυτοί που δεν επιθυμούν να σπουδάσουν με ένα σημαντικό ποσοστό της τάξης του 26,5%. Εκείνοι οι οποίοι προτιμούν κάποιο Α.Ε.Ι/Τ.Ε.Ι συγκεντρώνουν ποσοστό 20%, ενώ το Νυχτερινό Λύκειο και το Ι.Ε.Κ ακολουθούν με μικρότερα ποσοστά 12% και 6,5% αντίστοιχα. Η ΣΥΜΒΟΛΗ ΤΟΥ ΔΙΑΔΥΚΤΙΟΥ ΚΑΙ ΤΩΝ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΩΝ ΣΤΗΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ ΑΠΟ ΑΠΟΣΤΑΣΗ- ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΩΝ 39

133 Πίνακας Ενδιαφέρον για σπουδές Συχνότητα Ποσοστά Έγκυρα Ποσοστά Αθροιστική Συχνότητα Valid ΑΕΙ/ΤΕΙ 40 20,0 20,0 20,0 Ανοικτό Πανεπιστήμιο 70 35,0 35,0 55,0 ΙΕΚ 13 6,5 6,5 61,5 Νυχτερινό Λύκειο 24 12,0 12,0 73,5 Δεν Ενδιαφέρομαι 53 26,5 26,5 100,0 Total ,0 100,0 Ενδιαφέρον για σπουδές Ποσοστά 20 35,0% 26,5% 10 20,0% 12,0% 6,5% 0 ΑΕΙ/ΤΕΙ Ανοικτό Πανεπιστήμιο ΙΕΚ Νυχτερινό Λύκειο Δεν Ενδιαφέρομαι Γράφημα Η ΣΥΜΒΟΛΗ ΤΟΥ ΔΙΑΔΥΚΤΙΟΥ ΚΑΙ ΤΩΝ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΩΝ ΣΤΗΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ ΑΠΟ ΑΠΟΣΤΑΣΗ- ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΩΝ 40

134 Συμπερασματικά, το δείγμα παρουσιάζει εύρος ηλικιών 18-72, ένω τα μεγαλύτερα ποσοστά τα οποία ανταποκρίθηκαν στην έρευνα κυμαίνονταν από ετών. Το 54% ήταν άνδρες και η πλειοψηφία από αυτούς ήταν έγγαμοι με ανώτατη εκπαίδευση. Όσον αφορά την επαγγελματική κατάσταση τα μεγαλύτερα ποσοστά παρουσιάζουν οι ύπάλληλοι σε δημόσιες και ιδιωτικές επιχειρήσεις. Τελειώνοντας αξίζει κανείς να αναφέρει ότι ένα καθολικό ποσοστό της τάξης του 93% απασχολείται με πλήρες ωράριο, οι περισσότεροι από αυτούς δεν σπουδάζουν, και σε μία περίπτωση που θα αναγκαζόταν να σπουδάσουν θα επέλεγαν το νυχτερινό λύκειο και με μικρότερη προτίμηση το ανοικτό πανεπιστήμιο. Η ΣΥΜΒΟΛΗ ΤΟΥ ΔΙΑΔΥΚΤΙΟΥ ΚΑΙ ΤΩΝ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΩΝ ΣΤΗΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ ΑΠΟ ΑΠΟΣΤΑΣΗ- ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΩΝ 41

135 5.2 ΕΝΑΣΧΟΛΗΣΗ ΜΕ ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΟΥΣ ΥΠΟΛΟΓΙΣΤΕΣ Τα σημαντικότερα ποσοστά χρόνων απασχόλησης με ηλεκτρονικούς υπολογιστές με βάση το δείγμα, παρατηρούνται από 1 εώς 8 χρόνια, καθώς το 34% ασχολείται από 1 εώς 4 χρόνια και ακολουθεί ένα 20% με 5 εώς 8 χρόνια. Στη συνέχεια με ποσοστό 18,5% βρίσκονται αυτοί που δεν ασχολούνται και το 16,5% του δείγματος ασχολείται για ένα μικρό χρονικό διάστημα 1 έτους. Το μικρότερο ποσοστό 11% κατέχει εκείνη η ομάδα ερωτηθέντων η οποία ασχολείται για ένα αρκετά μεγάλο διάστημα από 8 έτη και πάνω. Σε αυτό το σημείο αξίζει κανείς να σημειώσει ότι όλα τα ποσοστά δεν παρουσιάζουν σημαντικές διαφοροποιήσεις, καθώς οι τιμές όλων των ποσοστών είναι πολύ κοντά μεταξύ τους. Επίσης θα πρέπει να λάβουμε υπόψην ότι αύτοι οι οποίοι δεν ασχολούνται με Η/Υ κατέχουν ένα αρκετά σημαντικό ποσοστό στο δείγμα, γεγονός το οποίο διαφοποποιεί την στατιστική ανάλυση για την εξ αποστάσεως εκπαίδευση μέσω του Internet. Πίνακας Χρόνια Απασχόλησης Έγκυρα Αθροιστική Συχνότητα Ποσοστά Ποσοστά Συχνότητα Valid Δεν ασχολούμαι 37 18,5 18,5 18,5 Εώς 1 χρόνο 33 16,5 16,5 35,0 1-4 χρόνια 68 34,0 34,0 69,0 5-8 χρόνια 40 20,0 20,0 89,0 Από 8 και πάνω 22 11,0 11,0 100,0 Total ,0 100,0 Η ΣΥΜΒΟΛΗ ΤΟΥ ΔΙΑΔΥΚΤΙΟΥ ΚΑΙ ΤΩΝ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΩΝ ΣΤΗΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ ΑΠΟ ΑΠΟΣΤΑΣΗ- ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΩΝ 42

136 Όσον αφορά τον χώρο ενασχόλησης το 50,5% των ερωτηθέντων χρησιμοποιούν Η/Υ στο χώρο εργασίας τους, το 25% στο σπίτι τους, ενώ ακολουθεί αθροιστικά ένα ποσοστό 7%, το οποίο προσδιορίζει εκείνους που χρησιμοποιούν Η/Υ σε κάποιο εκπαιδευτικό ίδρυμα, σε internet café ή κάπου αλλού. Σε αυτό το σημείο αξίζει να αναφερθεί η παρούσία ένος αρκετά σημαντικού ποσοστού 17,5% το οποίο δεν έδωσε απάντηση. Εύκολα μπορεί κανείς να αιτιολογήσει αυτό το γεγονός έαν συνδυάσει την ερώτηση αυτή με την προηγούμενη και το ότι σχεδόν το 1/5 του δείγματος δεν ασχολείται με Η/Υ, άρα δεν τους χρησιμοποιεί και σε κάποιο συγκεκριμένο χώρο. Η ΣΥΜΒΟΛΗ ΤΟΥ ΔΙΑΔΥΚΤΙΟΥ ΚΑΙ ΤΩΝ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΩΝ ΣΤΗΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ ΑΠΟ ΑΠΟΣΤΑΣΗ- ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΩΝ 43

137 Πίνακας Χρήση/Χώρος Συχνότητα Ποσοστά Έγκυρα Ποσοστά Αθροιστική Συχνότητα Valid Χώρος Εργασίας ,5 61,2 61,2 Σπίτι 50 25,0 30,3 91,5 Εκπαιδευτικό Ίδρυμα 8 4,0 4,8 96,4 Internet Cafe 4 2,0 2,4 98,8 Αλλού 2 1,0 1,2 100,0 Total ,5 100,0 Missing ,5 Total ,0 Οι ώρες απασχόλησης με τους Η/Υ ποικίλουν, το μεγαλύτερο ποσοστό 31% προκύπτει από όσους χρησιμοποιούν Η/Υ για 1 εώς 4 ώρες και ακολουθεί πολύ κοντά το 25,5% με 4 εώς 7 ώρες. Αρκετά σημαντικό είναι και το ποσοστό εκείνων που δεν Η ΣΥΜΒΟΛΗ ΤΟΥ ΔΙΑΔΥΚΤΙΟΥ ΚΑΙ ΤΩΝ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΩΝ ΣΤΗΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ ΑΠΟ ΑΠΟΣΤΑΣΗ- ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΩΝ 44

138 χρησιμοποιούν καθόλου τον Η/Υ με ποσοστό 20%. Συμπερασματικά υπάρχουν και αυτοί που τον χρησιμοποιούν εώς 1 ώρα (14%) και αυτοί που τον χρησιμοποιούν πάνω από 7 ώρες (9,5%), δύο αρκετά υπολογίσιμα ποσοστά. Το γεγονός ότι ένας στους 5 δε χρησιμοποιεί καθόλου Η/Υ δικαιολογείται και σε αυτή την ερώτηση σε συνδιασμό με τις δύο προηγούμενες. Πίνακας Ωρες απασχόλησησης Συχνότητα Ποσοστά Έγκυρα Ποσοστά Αθροιστική Συχνότητα Valid Καθόλου 40 20,0 20,0 20,0 Εώς 1 ώρα 28 14,0 14,0 34,0 1-4 ώρες 62 31,0 31,0 65,0 4-7 ώρες 51 25,5 25,5 90,5 Από 7 και πάνω 19 9,5 9,5 100,0 Total ,0 100,0 Η ΣΥΜΒΟΛΗ ΤΟΥ ΔΙΑΔΥΚΤΙΟΥ ΚΑΙ ΤΩΝ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΩΝ ΣΤΗΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ ΑΠΟ ΑΠΟΣΤΑΣΗ- ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΩΝ 45

139 Συμπερασματικά, όσον αφορά την ενασχόληση με τους ηλεκτρονικούς υπολογιστές το ένα τρίτο σχεδόν του δείγματος με ποσοστό 34% ασχολείται από 1 εώς 4 χρόνια, ενώ οι μισοί από τους ερωτηθέντες τους χρησιμοποιούν στην εργασία τους, κατά μέσο όρο από 1 εώς 4 ώρες. Το γεγονός ότι το μεγαλύτερο ποσοστό για τις ώρες χρήσης είναι το προηγούμενο βασίζεται στο ότι ο χώρος ενασχόλησης με αυτούς, είναι στην δουλειά. Τελειώνοντας αξίζει κανείς να αναφερθεί στο μεγάλο ποσοστό των «missing» τιμών, σχεδόν ένας στους πέντε δεν ασχολείται με τους ηλεκτρονικούς υπολογιστές, γεγονός το οποίο δικαιολογεί το ποσοστό 17,5% των μη κατάλληλων απαντήσεων. Αυτό επαληθεύεται και από το 20% αυτών που απάντησαν ότι δεν ασχολούνται καθόλου στη διάρκεια της ημέρας με αυτούς. Η ΣΥΜΒΟΛΗ ΤΟΥ ΔΙΑΔΥΚΤΙΟΥ ΚΑΙ ΤΩΝ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΩΝ ΣΤΗΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ ΑΠΟ ΑΠΟΣΤΑΣΗ- ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΩΝ 46

140 5.3 ΧΡΗΣΗ ΔΙΑΔΙΚΤΥΟΥ Η πλειοψηφία του δείγματος 35,5% χρησιμοποιεί το διαδύκτιο από 2 εώς 5 μέρες, σε αντιπαράθεση με μόλις το 16% από το οποίο χρησιμοποιείται καθημερινά. Το ποσοστό εκείνων που χρησιμοποιούν σπάνια ή ποτέ το διαδύκτιο αγγίζει σχεδόν το 50%. Πίνακας Χρήση Διαδικτύου Συχνότητα Ποσοστά Έγκυρα Ποσοστά Αθροιστική Συχνότητα Valid Ποτέ 43 21,5 21,5 21,5 Σπάνια 54 27,0 27,0 48,5 Από 2-5 μέρες 71 35,5 35,5 84,0 Καθημερινά 32 16,0 16,0 100,0 Total ,0 100,0 Η ΣΥΜΒΟΛΗ ΤΟΥ ΔΙΑΔΥΚΤΙΟΥ ΚΑΙ ΤΩΝ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΩΝ ΣΤΗΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ ΑΠΟ ΑΠΟΣΤΑΣΗ- ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΩΝ 47

141 Από όσους χρησιμοποιούν το διαδίκτυο, οι λόγοι που οδηγούν σε αυτό είναι κυρίως επαγγελματικοί οπως σημειώνεται από την αναλυσή μας με ποσοστό 34,8%. Με πολύ μικρή απόκλιση ακολουθεί η συλλογή πληροφοριών με 32,3%, ενώ παρατηρούνται μικρότερα ποσοστά για οn- line ψυχαγωγία (15,2%), διάβασμα (8,9%), για εκπαιδευτικούς λόγους (7,6%) και για άλλους λόγους (1,3%). Πίνακας Λόγοι Χρήσης του Διαδυκτίου Συχνότητα Ποσοστά Έγκυρα Ποσοστά Αθροιστική Συχνότητα Valid s 14 7,0 8,9 8,9 Συλλογή Πληροφοριών 51 25,5 32,3 41,1 On line Ψυχαγωγία 24 12,0 15,2 56,3 Επαγγελματικοί Λόγοι 55 27,5 34,8 91,1 Εκπαιδευτικοί Λόγοι 12 6,0 7,6 98,7 Άλλο 2 1,0 1,3 100,0 Total ,0 100,0 Missing ,0 Total ,0 Η ΣΥΜΒΟΛΗ ΤΟΥ ΔΙΑΔΥΚΤΙΟΥ ΚΑΙ ΤΩΝ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΩΝ ΣΤΗΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ ΑΠΟ ΑΠΟΣΤΑΣΗ- ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΩΝ 48