Οδηγός για τους εκπαιδευτές

Transcript

1 This Manual has been produced with the financial contribution of the European Commission Directorate General Justice, Freedom and Security, within its Prevention of and Fight against Crime Programme. Πρόγραμμα «Πρόληψη και καταπολέμηση του εγκλήματος» Ευρωπαϊκή Επιτροπή - Γενική Διεύθυνση Δικαιοσύνης, Ελευθερίας και Ασφάλειας The content of this Trainer's Guide has been compiled by ICMPD using information available in other training manuals and tools developed by key anti-trafficking stakeholders. All documents used are duly referenced in the footnotes and acknowledged in the Reference Material section. The Trainer's Guide has been compiled and drafted by Jenny Andersson, Fabiana Gorenstein and Elisa Trossero (ICMPD), in collaboration with ECPAT Austria, and with the contribution of Paola Degani (Interdepartmental Centre on Human Rights and the Rights of Peoples, University of Padova), Sarah Di Giglio and Antonia Di Maio (Save the Children Italy). AGIRE Αυστρία, Ελλάδα, Ιταλία και Ρουμανία. Δρώντας για την ενδυνάμωση των ιδιωτικών - δημόσιων συνεργασιών στο πεδίο της αναγνώρισης και υποστήριξης παιδιών θυμάτων και σε κίνδυνο εμπορίας, στην Ευρώπη. JLS/2007/ISEC/537 Save the Children Italia Onlus Συντονιστής Εταίροι Via Volturno 58, Roma tel: fax:

2 Πρόγραμμα «Πρόληψη και καταπολέμηση του εγκλήματος» Ευρωπαϊκή Επιτροπή - Γενική Διεύθυνση Δικαιοσύνης, Ελευθερίας και Ασφάλειας AGIRE Αυστρία, Ελλάδα, Ιταλία και Ρουμανία. Δρώντας για την ενδυνάμωση των ιδιωτικών - δημόσιων συνεργασιών στο πεδίο της αναγνώρισης και υποστήριξης παιδιών θυμάτων και σε κίνδυνο εμπορίας, στην Ευρώπη. JLS/2007/ISEC/537 Συντονιστής Εταίροι

3 Πίνακας Περιεχομένων Το παρόν εγχειρίδιο δημιουργήθηκε με την χρηματική συνεισφορά της Ευρωπαϊκής Επιτροπής-Γενική Διεύθυνσης Δικαιοσύνης, Ελευθερίας και Ασφάλειας στο πλαίσιο του προγράμματος «Πρόληψη και καταπολέμηση του εγκλήματος». Το περιεχόμενο του παρόντος Οδηγού για τους εκπαιδευτές, συντάχθηκε από τον Διεθνή Οργανισμό Ανάπτυξης Μεταναστευτικής Πολιτικής με την αξιοποίηση πληροφοριών που διαθέτουν άλλα εκπαιδευτικά εγχειρίδια και εργαλεία σημαντικών φορέων που δραστηριοποιούνται στην καταπολέμηση της εμπορίας ανθρώπων. Όλες οι πηγές που χρησιμοποιούνται αναφέρονται στις υποσημειώσεις και παρουσιάζονται στο κεφάλαιο Παραπομπής Υλικού. Ο Οδηγός για τους Εκπαιδευτές συντάχθηκε και σχεδιάστηκε από τις Jenny Andersson, Fabiana Gorenstein και Elisa Trossero (Διεθνής Οργανισμός για την Ανάπτυξη Μεταναστευτικής Πολιτικής) σε συνεργασία με ECPAT (End Child Prostitution and Trafficking) Αυστρίας, με την συμβολή της Paola Degani (Διατμηματικό Κέντρο για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα και για τα Δικαιώματα των Ανθρώπων), Sarah Di Giglio and Antonia Di Maio (Save the Children Ιταλία). Πρώτη Έκδοση: Αύγουστος Εισαγωγή Πώς να χρησιμοποιήσετε τον Οδηγό για τους εκπαιδευτέςπώς να χρησιμοποιήσετε τον Οδηγό για τους εκπαιδευτές Πριν το σεμινάριο Κατά την διάρκεια του σεμιναρίου Μετά το σεμινάριο Συντομογραφίες Γλωσσάριο της μεθοδολογίας Προτεινόμενη ημερήσια διάταξη για την 2η μέρα σεμιναρίου της μεθοδολογίας AGIRE πάνω στην εμπορία των παιδιών Εισαγωγή στο σεμινάριο Εισαγωγή στην Μεθοδολογία AGIRE Μοντέλο 1: Γενικές πληροφορίες σχετικά με την εμπορία παιδιών και την διαδικασία εμπορίας Μοντέλο 2: Η προσέγγιση υπό το πρίσμα διαφορετικών υπηρεσιών Μοντέλο 3: Η αναγνώριση Μοντέλο 4: Πρώτη βοήθεια Ολοκλήρωση του σεμιναρίου...21 Παράρτημα 1: Αξιολόγηση αναγκών του σεμιναρίου...21 Παράρτημα 2: Φόρμα αξιολόγησης του σεμιναρίου...23 Παράρτημα 3: Υπόδειγμα φορέων...25 Παραπομπές... l... 28

4 Εισαγωγή Οπαρόν αναπτύχθηκε από τον Διεθνή Οργανισμό Ανάπτυξης Μεταναστευτικής Πολιτικής στο πλαίσιο του προγράμματος «AGIRE - Αυστρία, Ελλάδα, Ιταλία και Ρουμανία. Δρώντας για την ενδυνάμωση των ιδιωτικών - δημόσιων συνεργασιών στο πεδίο της αναγνώρισης και υποστήριξης παιδιών θυμάτων και σε κίνδυνο εμπορίας, στην Ευρώπη». Το περιεχόμενο διαμορφώθηκε με την αξιοποίηση πληροφοριών που διατίθενται σε άλλα εκπαιδευτικά εγχειρίδια και εργαλεία σημαντικών φορέων που δραστηριοποιούνται κατά της εμπορίας των ανθρώπων. Θα πρέπει να επισημάνουμε την εξαίρετη δουλειά και το πνεύμα συνεργασίας που υπήρξε κατά την περίοδο κατάρτισης του προσχεδίου. Ο Οδηγός αναπτύσσεται με στόχο την εκπαίδευση διαφόρων κατηγοριών φορέων (αστυνομία, όργανα επιβολής του νόμου, κοινωνικοί λειτουργοί, κρατικές υπηρεσίες, Μη- Κυβερνητικοί οργανισμοί και διεθνείς οργανισμοί κ.τ.λ.), οι οποίοι στο πλαίσιο των επαγγελματικών καθηκόντων τους θα μπορούσαν να έλθουν σε επαφή με ένα παιδί που έχει διακινηθεί παράνομα ή με ένα παιδί σε κίνδυνο να διακινηθεί παράνομα. Είναι σημαντικό να έχουμε στο νου πως το πρόγραμμα AGIRE λαμβάνει υπόψη όλες τις μορφές της εμπορίας παιδιών (τόσο την εσωτερική όσο και την διακρατική) π.χ. εμπορία παιδιών με σκοπό την σεξουαλική εκμετάλλευση, την επαιτεία, τις παράνομες δραστηριότητες, την καταναγκαστική εργασία, την παράνομη υιοθεσία, την αφαίρεση οργάνων κ.τ.λ. ) Πώς να χρησιμοποιήσετε τον Οδηγό για τους εκπαιδευτές Αυτός ο οδηγός προορίζεται για εκπαιδευτές που διεξάγουν σεμινάρια για επαγγελματίες από διάφορα ιδρύματα και οργανισμούς, οι οποίοι συμφωνούν με τις αρχές, που αποτελούν τον πυρήνα του προγράμματος AGIRE. 1 Ο οδηγός σχεδιάστηκε για ένα διήμερο σεμινάριο με 20 περίπου συμμετέχοντες. Ωστόσο, είναι δυνατόν κανείς να επιλέξει ατομικές ασκήσεις και να τις χρησιμοποιήσει σύμφωνα με τον στόχο του σεμιναρίου και τις συγκεκριμένες ανάγκες των συμμετεχόντων. Επειδή, όπως είναι προφανές, οι συνθήκες διαφέρουν από χώρα σε χώρα, οι εκπαιδευτές θα πρέπει να προσαρμόσουν το υλικό που τους παρέχεται στις εθνικές συνθήκες και στις συγκεκριμένες ανάγκες κάθε ιδιαίτερης ομάδας. Ο παρόν οδηγός αποτελεί μέρος ενός πακέτου για τους εκπαιδευτές που περιλαμβάνει εκτός αυτού και ένα εγχειρίδιο εκπαίδευσης. Ο οδηγός για τους εκπαιδευτές περιλαμβάνει ένα περιεκτικό και συνοπτικό υλικό διακρινόμενο σε τέσσερα μοντέλα το οποίο αποσκοπεί στην καθοδήγηση του εκπαιδευτή μέσω μιας προτεινόμενης ακολουθίας δραστηριοτήτων. Κάθε συνεδρία εισάγεται με την υπόδειξη των στόχων της, την διάρκεια, την προτεινόμενη μεθοδολογία, όπως επίσης και το υλικό που χρειάζονται ο εκπαιδευτής και οι συμμετέχοντες για τις ασκήσεις. Περιγράφεται επίσης η εφαρμογή της κάθε άσκησης και δίνονται κάποια βοηθητικά στοιχεία για τους εκπαιδευτές. Μοντέλο 1: Γενικές πληροφορίες σχετικά με την εμπορία των παιδιών και την διαδικασία εμπορίας. Μοντέλο 2: Η προσέγγιση από διαφορετικές υπηρεσίες Μοντέλο 3: Αναγνώριση Μοντέλο 4: Βοήθεια Οι στόχοι του σεμιναρίου είναι οι εξής: Να ενημερώσει τους επαγγελματίες σχετικά με την εμπορία παιδιών και τις διάφορες μορφές εκμετάλλευσης. Να αναπτύξει την γνώση μεταξύ των επαγγελματιών σχετικά με τα στάδια της εμπορίας, την αναζήτηση και την εκμετάλλευση. Να προωθήσει μία πολυδιάστατη προσέγγιση και μοντέλα συνεργασίας μεταξύ ιδιωτικών και δημόσιων φορέων. Να παρουσιάσει δυναμικούς τρόπους αναγνώρισης και υποστήριξης βάσει των όσων ορίζουν τα ανθρώπινα δικαιώματα και η διεθνής συνεργασία. 2.1 Πριν το σεμινάριο Π ροκειμένου να εξασφαλιστεί η επιτυχία του σεμιναρίου προτείνονται τα παρακάτω προπαρασκευαστικά βήματα: Στείλτε την αξιολόγηση αναγκών του σεμιναρίου (Παράρτημα 1) στους συμμετέχοντες τουλάχιστον 3 εβδομάδες πριν το σεμινάριο ώστε να είστε σε θέση να εκτιμήσετε την γνώση τους σχετικά με το φαινόμενο της εμπορίας παιδιών. Βάσει του αριθμού των συμμετεχόντων, την εμπλοκή τους στο πρόγραμμα AGIRE και την αξιολόγηση των αναγκών του σεμιναρίου, η ομάδα των εκπαιδευτών πρέπει να αναπτύξει τις γενικές γραμμές του σεμιναρίου, να συζητήσει τους ρόλους και τις αρμοδιότητες των εκπαιδευτών κατά την διάρκεια της κάθε άσκησης και να προσαρμόσει το σεμινάριο στις συγκεκριμένες ανάγκες των συμμετεχόντων. Επιβεβαιώστε πως όλα τα υλικά που χρειάζονται για το σεμινάριο είναι διαθέσιμα. Η αίθουσα του σεμιναρίου πρέπει να είναι εξοπλισμένη με τουλάχιστον 2 λευκούς πίνακες και κόλλες χαρτιού για τους συμμετέχοντες, ένα πίνακα όπου καρφιτσώνουν ή ένα λευκό πίνακα με καρφίτσες ή μαγνητάκια και πολλές κάρτες και μαρκαδόρους διαφόρων χρωμάτων Φροντίστε να είναι εύκαιρος ο απαραίτητος τεχνικός εξοπλισμός (φορητός υπολογιστής, βίντεο, λευκή οθόνη κ.τ.λ.) Βεβαιωθείτε ότι η αίθουσα είναι αρκετά μεγάλη για όλους τους συμμετέχοντες και ότι υπάρχει η δυνατότητα για ομαδική εργασία (επιπλέον δωμάτια ή χώροι σε διαδρόμους κ.τ.λ. προς χρήση). Προκειμένου να εξασφαλίσετε ατμόσφαιρα ανοιχτού σεμιναρίου και ζωηρής συζήτησης, θα μπορούσατε να τοποθετήσετε τις καρέκλες σε κύκλο και να μην έχετε τραπέζια στην κεντρική αίθουσα σεμιναρίου. Ο οδηγός για τους εκπαιδευτές ακολουθεί την ίδια δομή με το εγχειρίδιο εκπαίδευσης, στον 1 οποίο το υλικό για κάθε μοντέλο παρουσιάζεται με περισσότερο αναλυτικό και Οι αρχές που αποτελούν τον πυρήνα της συμπληρωματικό τρόπο. Τμήματα του υλικού που περιλαμβάνεται στον οδηγό για τους 2.2 Κατά την διάρκεια του σεμιναρίου μεθοδολογίας AGIRE εκπαιδευτές μπορούν να χρησιμοποιηθούν ως ενημερωτικά έντυπα για τους συμμετέχοντες. μπορούν να εντοπιστούν χει αποδειχτεί ότι η εκπαίδευση επιτυγχάνεται πιο αποτελεσματικά αν οι στην Μεθοδολογία Το εγχειρίδιο εκπαίδευσης και ο οδηγός για τους εκπαιδευτές διακρίνονται σε τέσσερα Έσυμμετέχοντες έχουν την ευκαιρία να δοκιμάσουν οι ίδιοι πράγματα. Επομένως, θα AGIRE. μοντέλα ακολουθώντας την εξής δομή: βρείτε έναν αριθμό ασκήσεων που επικεντρώνονται στην ενεργή συμμετοχή των 46 5

5 συμμετεχόντων, προκειμένου να δοκιμάσουν το περιεχόμενο οι ίδιοι, παρά στην εκμάθηση μέσω της εφαρμογής από τους εκπαιδευτές που επιτρέπει στους συμμετέχοντες μόνο να βλέπουν ή να ακούν. Οι ασκήσεις στοχεύουν επίσης στο να αυξήσουν το κίνητρο να χρησιμοποιούν το υλικό και να συνεργάζονται μεταξύ τους. Είναι σημαντικό η μεθοδολογία να ταιριάζει στο προσωπικό στυλ του εκπαιδευτή. Προτείνεται να αναπτυχθεί υλικό που να έχει ως εφαλτήριο αληθινές περιπτώσεις. SCEP SOPs TRM UN Separated Children in Europe Programme-πρόγραμμα απομακρυσμένων από την οικογένειά τους παιδιών στην Ευρώπη Standard Operating Procedures- Πρότυπες Διαδικασίες Χειρισμού Transnational Referral Mechanism- Διακρατικός Μηχανισμός παραπομπής United Nations- Ενωμένα Έθνη 2.3 Μετά το σεμινάριο Σ το τέλος του σεμιναρίου προτείνεται να διανεμηθεί ένα έντυπο αξιολόγησης (παράρτημα II) στους συμμετέχοντες ώστε να λάβετε άμεση εποικοδομητική κριτική. Μετά το σεμινάριο θα μπορούσατε να στείλετε στους συμμετέχοντες μία παρουσίαση του σεμιναρίου η οποία να περιέχει φωτογραφίες από όλες τις μεγάλες κόλλες χαρτιού και τον πίνακα που καρφιτσώνουν, που χρησιμοποιήθηκαν και δημιουργήθηκαν κατά την διάρκεια του σεμιναρίου. BIA BID Best Interests Assessment- εκτίμηση συμφερόντων Best Interests Determination- καθορισμός συμφερόντων CoE Cοuncil of Europe-Συμβούλιο της Ευρώπης CRC EC EU GO ICMPD ILO IO IOM LEA MoU Convention on the Rights of the Child- Σύμβαση για τα δικαιώματα European Commission- ευρωπαϊκή επιτροπή European Union- ευρωπαϊκή ένωση Governmental Organisation- κρατικός οργανισμός International Centre for Migration Policy Development- διεθνές κέντρο για την ανάπτυξη μεταναστευτικής πολιτικής International Labour Organisation- διεθνής οργανισμός εργασίας International Organisation- διεθνής οργανισμός International Organisation for Migration- διεθνής οργανισμός για την μετανάστευση Law Enforcement Agency- υπηρεσία επιβολής του νόμου Memorandum of Understanding- μνημόνιο συμφωνίας NGO Non-governmental Organisation- μη-κυβερνητικός οργανισμός NRM OSCE Συντομογραφίες του παιδιού National Referral Mechanism- εθνικός μηχανισμός παραπομπής Organisation for Security and Co-operation in Europe- οργανισμός για την συνεργασία και την ασφάλεια στην Ευρώπη UNHCR UNICEF UNODC United Nations High Commissioner for Refugees- Ύπατη Αρμοστεία των Ενωμένων Εθνών για τους Πρόσφυγες United Nations International Children's Emergency Fund- Διεθνές Ταμείο Ενωμένων Εθνών για την Παιδική Ηλικία United Nations Office on Drugs and Crime- Γραφείο Ενωμένων Εθνών για τα Ναρκωτικά και το Έγκλημα 3.1 Γλωσσάριο μεθοδολογίας Καθ' όλη τη διάρκεια του σεμιναρίου θα χρησιμοποιηθούν διάφορες μεθοδολογίες προκειμένου να πραγματοποιηθούν οι ασκήσεις. Οι βασικές μεθοδολογίες περιγράφονται εν συντομία παρακάτω. Η διαδικασία σύσκεψης και ανταλλαγής ιδεών για την εύρεση λύσεων (brainstorming) είναι μία μέθοδος παραγωγής πολλών ιδεών στις οποίες όλοι οι καλούνται να συμμετέχουν ισότιμα. Υπάρχουν τέσσερις βασικοί κανόνες σε αυτή τη διαδικασία: 1. επικέντρωση στην ποσότητα: η υπόθεση είναι ότι όσες περισσότερες ιδέες παραχθούν τόσο μεγαλύτερη είναι η πιθανότητα εύρεσης μίας ουσιαστικής και αποτελεσματικής λύσης. 2. καμία κριτική: αντί οι συμμετέχοντες να εκφράζουν αμέσως την γνώμη τους σχετικά με το τί μπορεί να είναι λάθος σε μία ιδέα, πρέπει να συγκεντρώνονται στην επέκταση της ιδέας ή στην συμπλήρωσή της διότι προσπερνώντας την κριτική, δημιουργείται μία υποστηρικτική, συναισθηματικά, ατμόσφαιρα όπου οι συμμετέχοντες αισθάνονται ελεύθεροι να παράγουν ασυνήθιστες ιδέες. 3. οι ασυνήθιστες ιδέες είναι ευπρόσδεκτες: προκειμένου να σχηματίσετε μία καλή και μεγάλη λίστα ιδεών οι ασυνήθιστες ιδέες είναι ευπρόσδεκτες καθώς μπορεί να δημιουργήσουν νέους τρόπους σκέψης και να δώσουν καλύτερες από τις συνηθισμένες ιδέες, λύσεις. Οι λύσεις αυτές μπορεί να προέλθουν από την προσέγγιση του θέματος μέσα από μια διαφορετική οπτική και επισκόπηση καθώς και από την αποφυγή υποθέσεων του τύπου «αυτό δεν πρόκειται να έχει αποτέλεσμα» ή «αυτό δεν είναι ρεαλιστικό». 4. συνδυασμός και βελτίωση ιδεών: αυτή η προσέγγιση θεωρείται ότι οδηγεί σε καλύτερες και πιο ολοκληρωμένες ιδέες από ότι η απλή παραγωγή μεμονωμένων νέων ιδεών. 2 Θεωρείται ότι παρακινεί στη δημιουργία ιδεών μέσω μίας διαδικασίας συνεργασίας. Ο διάλογος είναι μία τεχνική με την οποία ο εκπαιδευτής θέτει τα στοιχεία ενός προβλήματος και έπειτα προσκαλεί τους συμμετέχοντες να σχολιάσουν. Αυτό επιτρέπει τη δημιουργία μιας μεγάλης ποικιλομορφίας σχολιασμών από τους συμμετέχοντες και στο να μαθαίνουν ο ένας από τον άλλο. Επίσης, επιτρέπει στον εκπαιδευτή να διορθώσει τυχόν 3 παρανοήσεις ή λανθασμένες προτάσεις. Μέσω των επιμέρους μικρότερων ομάδων εργασίας οι συμμετέχοντες ενθαρρύνονται να εκφέρουν την γνώμη τους σε συγκεκριμένο θέμα. Μέσα σε περιορισμένο χρονικό διάστημα η ομάδα πρέπει να σκεφτεί μία προτεινόμενη λύση σε συγκεκριμένο θέμα. Κάθε ομάδα πρέπει να ορίσει ένα άτομο που θα παρουσιάσει την προτεινόμενη λύση στην ολομέλεια του σεμιναρίου. 2 Διεθνής Μηχανισμός Παραπομπής για τα Θύματα Εμπορίας, Οδηγός για τους εκπαιδευτές, Υπηρεσία Ηνωμένων Εθνών για την Διεθνή Ανάπτυξη και Διεθνές Κέντρο για την Ανάπτυξη Μεταναστευτικής Πολιτικής σελ.2 3 ECPAT Καταπολεμώντας την Εμπορία Παιδιών με Σκοπό την Σεξουαλική Εκμετάλλευση, Οδηγός Εκπαίδευσης σελ

6 Οι συμμετέχοντες που παίζουν κάποιο ρόλο ζητούνται να υποδυθούν ένα συγκεκριμένο ρόλο. Είναι σημαντικό ο εκπαιδευτής να έχει προετοιμάσει προσεκτικά κάθε ρόλο με γραπτές οδηγίες σχετικά με το τι αναμένεται να κάνει, να πει η να υποδυθεί κάποιος στο πλαίσιο του ρόλου του. Στην συνέχεια ο συμμετέχων που παίζει τον ρόλο τον παρουσιάζει στην ολομέλεια του σεμιναρίου και συχνά ακολουθεί συζήτηση πάνω στο περιεχόμενο του ρόλου αυτού. 09:15 10:50 10:50 11:10 11:10 12:00 Μοντέλο 3: Αναγνώριση 09:15-13:00 AGIRE προφίλ και δείκτες Διάλειμμα για καφέ Παίρνοντας συνέντευξη από παιδιά Συμβουλές για τους εκπαιδευτές 12:00 13:00 Διάλειμμα για μεσημεριανό 4 Παρακαλώ φροντίστε να προσαρμόσετε την ημερήσια διάταξη στο εθνικό περιεχόμενο και στις ανάγκες των εκπαιδευτών και των συμμετεχόντων. Είναι σημαντικό οι συμμετέχοντες να έχουν όσο το δυνατόν περισσότερο ενεργό ρόλο καθ' όλη την διάρκεια του σεμιναρίου. Είναι, ωστόσο, εξίσου σημαντικό να διευθύνει ο εκπαιδευτής τις συζητήσεις με τέτοιο τρόπο ώστε οι ασκήσεις να ανταποκρίνονται στο προγραμματισμένο περιεχόμενο και οι ιδέες και οι ορισμοί να είναι σαφείς στους συμμετέχοντες, στο τέλος κάθε άσκησης. 3.2 Προτεινόμενη ημερήσια διάταξη για το 2ήμερο σεμινάριο AGIRE σχετικά με την εμπορία των παιδιών 4 13:00 14:30 14:30 15:00 Μοντέλο 4: Βοήθεια 13:00-14:30 Πρώτη βοήθεια Ολοκλήρωση σεμιναρίου 14:30-15:00 Ολοκλήρωση σεμιναρίου Eισαγωγή στο σεμινάριο 5 Μέρα 1η 08:30-09:00 Εγγραφή συμμετεχόντων Στόχος Η δημιουργία συνθηκών κατάλληλων για μία θετική εκπαιδευτική εμπειρία Εισαγωγή στο σεμινάριο και στην μεθοδολογία AGIRE 09:00-10:00 Διάρκεια 45 λεπτά 09:00 09:45 Καλωσόρισμα και εισαγωγή στο σεμινάριο Απαιτούμενο υλικό χρωματιστές κάρτες, μεγάλες κόλλες χαρτιού και μαρκαδόροι (διαφορετικά χρώματα) 09:45 10:00 Εισαγωγή στην μεθοδολογία agire Μεθοδολογία παρουσίαση και πρακτική δραστηριότητα Μοντέλο 1: Γενικές πληροφορίες σχετικά με την εμπορία παιδιών και την διαδικασία εμπορίας 10:00-15:45 Βήμα I (15 λεπτά) 10:00 10:30 10:30-10:50 10:50 13:00 13:00 14:00 14:00 14:30 14:30 15:30 15:30 15:45 15:45 16:15 16:15 17:50 17:50 18:00 Μέρα 2η 09:00 09:15 Ορισμός του παιδιού Διάλειμμα για καφέ Ορισμός της εμπορίας παιδιών και της διαδικασίας εμπορίας Διάλειμμα για μεσημεριανό Αναγνώριση παιδιών που βρίσκονται σε κίνδυνο Βασικές αρχές των δικαιωμάτων του παιδιού Διάλειμμα για καφέ Μοντέλο 2: Η προσέγγιση υπό το πρίσμα διαφορετικών υπηρεσιών 15:45-18:00 AGIRE Πρότυπες Διαδικασίες Χειρισμού Εθνικός μηχανισμός παραπομπής Συμπεράσματα/ εντυπώσεις πρώτης ημέρας Εντυπώσεις ημέρας/ αρχικές ερωτήσεις 36 Ξεκινήστε με την παρουσίαση του εαυτού σας και του ρόλου σας ως εκπαιδευτή / τρια. Ζητήστε από τους συμμετέχοντες να συστηθούν στην ολομέλεια του σεμιναρίου π.χ. το όνομά τους, την θέση τους/για ποιον εργάζονται(π.χ. υπουργείο, μη-κυβερνητικό οργανισμό, υπηρεσία επιβολής του νόμου κ.τ.λ.) και αν έχουν εμπειρία στο πεδίο της καταπολέμηση της εμπορίας ανθρώπων. Βήμα II (15 λεπτά) Μοιράστε από μία κάρτα σε κάθε έναν από τους συμμετέχοντες και ζητήστε τους να καταγράψουν μία προσδοκία που έχουν από το σεμινάριο. Συγκεντρώστε τις κάρτες και τοποθετήστε τις στον πίνακα με τις καρφίτσες. Προσπαθήστε να βάλετε μαζί τις κάρτες με παρόμοιο περιεχόμενο προσδοκίας και επισημάνετε στην ολομέλεια τις πιο κοινές. Βήμα III (15 λεπτά) 36 Διατρέξτε την ημερήσια διάταξη παρουσιάζοντας το αντικείμενο του σεμιναρίου και τονίστε τα χρονικά όρια, τα θέματα που πρέπει να καλυφθούν όπως επίσης και τα προγραμματισμένα διαλείμματα. Αποφασίστε τους κανόνες για το σεμινάριο στην ολομέλεια. Συμφωνήστε στους κανονισμούς σχετικά με τα κινητά τηλέφωνα, την τήρηση των χρονικών ορίων και τους τρόπους ευγενικής συμπεριφοράς. Σημειώστε τους συμφωνημένους κανόνες σε μία μεγάλη κόλλα χαρτιού και κρατήστε τη κάπου στο δωμάτιο ώστε να μπορείτε να επανέλθετε στους συμφωνημένους κανόνες εφόσον προκύψει τέτοια ανάγκη κατά την διάρκεια του σεμιναρίου. 5 Άσκηση βασισμένη στο υλικό που χρησιμοποιήθηκε για το σεμινάριο Εκπαίδευσης του εκπαιδευτών, που οργανώθηκε στο πλαίσιο του προγράμματος AGIRE σε συνεργασία με τον ΕCPAT Αυστρίας και το Διεθνές Κέντρο για την Ανάπτυξη Μεταναστευτικής Πολιτικής στις Απριλίου

7 Συμβουλές για τους εκπαιδευτές Θα ήταν χρήσιμο να έχετε σημειωμένη εκ των προτέρων την ημερήσια διάταξη σε μεγάλη κόλλα χαρτιού και να την τοποθετήσετε στον τοίχο ώστε όλοι μπορούν να την βλέπουν κατά την διάρκεια του σεμιναρίου. Μοντέλο 1: Γενικές πληροφορίες σχετικά με την εμπορία παιδιών και την διαδικασία εμπορίας Εισαγωγή στην μεθοδολογία AGIRE Στόχος Να διασφαλίσετε ότι όλοι οι συμμετέχοντες έχουν σαφή αντίληψη: 1. του ορισμού του παιδιού Στόχος Διάρκεια Απαιτούμενο υλικό Να γνωστοποιήσετε στους συμμετέχοντες την μεθοδολογία AGIRE 15 λεπτά Παρουσίαση power point, εκτυπώσεις από υπολογιστή, φωτοτυπίες που περιγράφουν το προγράμματος και τη μεθοδολογία AGIRE, Διάρκεια 2. της εμπορίας παιδιών και της διαδικασίας εμπορίας και του ορισμού του παράνομα διακινούμενου παιδιού 3. των παιδιών που διατρέχουν κίνδυνο εκμετάλλευσης και/ή εμπορίας των βασικών αρχών των δικαιωμάτων του παιδιού 4 ώρες Μεθοδολογία Παρουσιάσεις power point και συζήτηση Απαιτούμενο υλικό μεγάλες κόλλες χαρτιού, μαρκαδόροι, προετοιμασμένες μεγάλες κόλλες χαρτιού, πολύχρωμες κάρτες, ενημερωτικά έντυπα Βήμα I (10 λεπτά) Προβείτε σε μία σύντομη παρουσίαση, γνωστοποιώντας την μεθοδολογία επικεντρωνόμενοι: στις βασικές αρχές Βήμα II (5 λεπτά) Διαθέστε το χρόνο για την υποβολή ερωτήσεων Συμβουλές για τους εκπαιδευτές περιορίστε την παρουσίασή σας σε 10 λεπτά AGIRE στις χώρες που συμμετέχουν στο πρόγραμμα και στα επιτεύξιμα αποτελέσματα του προγράμματος στον στόχο που έχει το πρόγραμμα/είχε κατά το στάδιο της εφαρμογής στην μεθοδολογία AGIRE εάν είναι δυνατόν, έχετε παραπάνω από έναν ομιλητή, μία διαφορετική φωνή αυξάνει την χρονική διάρκεια κατά την οποία μπορούν οι συμμετέχοντες να είναι συγκεντρωμένοι. Μεθοδολογία διαδικασία σύσκεψης για την ανταλλαγή ιδεών με σκοπό την εύρεση λύσεων, συζήτηση, παρουσίαση, ομαδική εργασία. Άσκηση 1: Καθορισμός της έννοιας του παιδιού Βήμα I (30 λεπτά) Ξεκινήστε με μία διαδικασία σύσκεψης για την ανταλλαγή ιδεών με σκοπό την εύρεση λύσεων σχετικά με τον ορισμό του παιδιού. ρωτήστε τους συμμετέχοντες τι σημαίνει για αυτούς ο όρος παιδί. Καταγράψτε τους ορισμούς και τις σκέψεις που προτάθηκαν σε μία μεγάλη κόλλα χαρτιού. Φροντίστε να έχετε προετοιμάσει μία μεγάλη κόλλα χαρτιού με τον ορισμό του παιδιού όπως αυτός δίνεται στην Σύμβαση των Δικαιωμάτων του Παιδιού. Πιθανές ερωτήσεις προκειμένου να ξεκινήσετε την συζήτηση: πώς θα αναγνωρίζατε εάν ένα πρόσωπο είναι παιδί; Γνωρίζετε τον νομικό ορισμό που ισχύει στην χώρα σας σχετικά με το ποιος θεωρείται παιδί; Ποια συγκεκριμένα δικαιώματα θεωρείτε πως πρέπει να έχει ένα παιδί; Γιατί; Τι διαφοροποιεί ένα παιδί από έναν ενήλικα; 6 Συμβουλές για τους εκπαιδευτές Είναι σημαντικό να έχετε καλή γνώση του ορισμού του παιδιού σύμφωνα με την Σύμβαση των Δικαιωμάτων του Παιδιού καθώς επίσης και σύμφωνα με την εθνική σας νομοθεσία. Εξασφαλίστε να κατευθύνετε την συζήτηση κατά τέτοιο τρόπο ώστε ο ορισμός του παιδιού βάσει της Σύμβασης των Δικαιωμάτων του παιδιού να είναι σαφής σε όλους τους συμμετέχοντες. Καταγράψτε τους ορισμούς και τα συμπεράσματα κλειδιά σε μία μεγάλη κόλλα χαρτιού. 6 ECPAT Καταπολεμώντας την Εμπορία Παιδιών με Σκοπό την Σεξουαλική Εκμετάλλευση, Οδηγός Εκπαίδευσης σελ

8 Άσκηση 2: Καθορισμός της έννοιας της εμπορίας παιδιών, της παράνομης διακίνησης παιδιού και της διαδικασίας εμπορίας. Βήμα I (30 λεπτά) Οργανώστε μία παρουσίαση του ορισμού της εμπορίας παιδιών ή προσκαλέστε έναν ειδικό να κάνει την παρουσίαση. Δώστε ιδιαίτερη προσοχή στα αλληλοεξαρτώμενα στοιχεία πράξεις, μέσα και σκοπός, καθώς επίσης και στις τεχνικές και τις μεθόδους που χρησιμοποιούν οι έμποροι για να προσελκύσουν, να μετακινήσουν, να εκμεταλλευθούν και να κρατήσουν τα θύματα υπό τον έλεγχό τους. Φροντίστε να παρουσιάσετε επίσης στους συμμετέχοντες την διαφορά μεταξύ της λαθρεμπορίας και της παράνομης διακίνησης καθώς επίσης και να διακρίνετε τα ειδικότερα στοιχεία της εμπορίας παιδιών σε σύγκριση με την εμπορία ανθρώπων π.χ. ότι η χρήση απατηλών και εξαναγκαστικών μέσων δεν είναι απαραίτητη. Συμβουλές για τους εκπαιδευτές Περιορίστε την παρουσίασή σας σε μέγιστο χρόνο των 20 λεπτών Προκαλέστε ερωτήσεις και συζήτηση (10 λεπτά). Αναλόγως με τις γνώσεις των συμμετεχόντων όσον αφορά στο φαινόμενο της εμπορίας μπορεί να προκύψει ανάγκη να αφιερώσετε περισσότερο χρόνο σε αυτήν τη συνεδρία. Εάν είναι δυνατό, έχετε περισσότερους από ένα ομιλητές, η διαφορετική φωνή αυξάνει το χρονικό διάστημα κατά το οποίο οι συμμετέχοντες μπορούν να είναι συγκεντρωμένοι. Βήμα II (90 λεπτά) Χωρίστε τους συμμετέχοντες σε τέσσερις ομάδες εργασίας προκειμένου να συζητήσουν ένα σενάριο μιας συγκεκριμένης περίπτωσης. Προσπαθήστε να χωρίσετε τις ομάδες εργασίας βάσει της πολυδιάστατης προσέγγισης σύμφωνα με την ανάμειξή τους σε περιπτώσεις εμπορίας/πιθανές περιπτώσεις εμπορίας (π.χ. φορείς επιβολής του νόμου, μη κυβερνητικοί οργανισμοί κ.τ.λ.). Διανείμετε τα σενάρια περιπτώσεων στις ομάδες(δείτε παρακάτω δύο παραδείγματα διαφορετικών σεναρίων περιπτώσεων) μαζί με μία λίστα ερωτήσεων προς συζήτηση. Εφοδιάστε κάθε ομάδα με μαρκαδόρους και μία μεγάλη κόλλα χαρτιού. Παρακάτω υπάρχουν κάποιες προτεινόμενες ερωτήσεις για τις ομάδες εργασίας: Εάν ήσασταν υπεύθυνος σε αυτήν την υπόθεση, θα τη θεωρούσατε ως περίπτωση εμπορίας; Συμβουλές για τους εκπαιδευτές Διασφαλίστε ότι προσαρμόζετε τα σενάρια περιπτώσεων στην πραγματικότητα της χώρας σας και ότι έχετε τουλάχιστον μία περίπτωση που ταιριάζει στις πιο συνήθεις υποθέσεις εμπορίας στην χώρα σας, μπορεί να είναι εμπορία με σκοπό την σεξουαλική εκμετάλλευση, την επαιτεία ή ευτελή αδικήματα κ.τ.λ. Συστήνεται να έχετε μόνο δύο σενάρια περιπτώσεων και ότι δύο από τις τέσσερις ομάδες απασχολούνται με την ίδια εξεταζόμενη περίπτωση. Ωστόσο όλες οι ομάδες πρέπει να διαβάσουν και τις δύο περιπτώσεις. Κατά αυτόν τον τρόπο δημιουργείται μία καλή βάση για συζήτηση καθώς όλοι οι συμμετέχοντες είναι ενημερωμένοι για τα γεγονότα και στα δύο σενάρια περιπτώσεων και έχουν αναπτύξει λεπτομερώς ένα από αυτά. Προτεινόμενο σενάριο περίπτωσης 1: Julia Η Julia είναι 15 χρονών. Μισεί το σχολείο. Μισεί επίσης να μένει στο σπίτι γιατί οι γονείς της είναι πάντα σκληροί μαζί της και θέλουν να εργάζεται στο σπίτι και να προσέχει τα νεότερα παιδιά. Γνωρίζει ένα νέο άντρα σε ένα νυχτερινό κέντρο διασκέδασης ο οποίος της λέει ότι εργάζεται στο εξωτερικό και κερδίζει πολλά χρήματα. Καλεί την Julia για δείπνο και της συμπεριφέρεται καλά τις επόμενες λίγες ημέρες. Έπειτα της λέει πως θα επιστρέψει στην χώρα που εργάζεται και της ζητάει να πάει μαζί του. Της λέει πως την αγαπάει. Η Julia δεν ενημερώνει τους γονείς της. Αφήνει τον νεαρό άντρα να διευθετήσει τα απαιτούμενα έγγραφα και ακολουθεί τις οδηγίες του σύμφωνα με τις οποίες πρέπει να πάει σε μία άλλη πόλη κοντά στα σύνορα και να τον περιμένει σε ένα διαμέρισμα εκεί. Υπάρχει μία γυναίκα στο διαμέρισμα που βάζει την Julia σε ένα ταξί και την στέλνει απέναντι στα σύνορα. Ο οδηγός του ταξί παίρνει το διαβατήριο της Julia και δεν της το επιστρέφει. Την αφήνει σε ένα άλλο διαμέρισμα σε μία πόλη απέναντι στα σύνορα. Δεν εμφανίζεται ο αγαπημένος της. Προτεινόμενο σενάριο περίπτωσης 2: Christo 7 8 Ο Christo είναι 14 χρόνων. Το έσκασε από το σπίτι του γιατί ο πατέρας του είχε εγκαταλείψει την οικογένεια και η μητέρα του είχε ένα νέο φίλο που τον χτυπούσε. Ο Christo επαιτούσε στους δρόμους μίας μεγάλης πόλης όταν ένας άντρας και μία γυναίκα προσφέρθηκαν να τον πάρουν μαζί τους στην Ιταλία και να του βρουν δουλειά. Πηγαίνει μαζί τους καθώς νιώθει πως δεν υπάρχει τίποτα για αυτόν στην δική του χώρα και δεν θέλει να επιστρέψει ξανά στο σπίτι του. Ο άντρας και η γυναίκα του παρέχουν έγγραφα που αποδεικνύουν πως είναι 18 χρόνων. Μεταφέρεται με λεωφορείο σε μία πόλη στην Ιταλία όπου γίνεται μέλος μίας εγκληματικής συμμορίας που κλέβει αυτοκίνητα και άλλες περιουσίες. Όταν διαμαρτύρεται τον χτυπάνε. Του λένε να ακολουθήσει τις οδηγίες της συμμορίας αλλιώς θα τον σκοτώσουν. 7 ECPAT Εάν ναι, παρακαλώ περιγράψτε συνοπτικά τα κύρια στοιχεία που σας έπεισαν να κρίνετε Καταπολεμώντας την πως πρόκειται για περίπτωση εμπορίας Εμπορία Παιδιών με Σκοπό την Σεξουαλική 9 Πώς ήταν η διαδικασία στρατολόγησης; Άσκηση 3: Aναγνωρίζοντας παιδιά που κινδυνεύουν Εκμετάλλευση, Οδηγός Εκπαίδευσης,σελ Περίπτωση από τον Πώς κατάφεραν αυτοί που στρατολόγησαν το θύμα να υπονομεύσουν την γνώση ή την Βήμα I (30 λεπτά) οδηγό εκπαίδευσης: αντίστασή του; «Καταπολεμώντας την Ζητήστε από τους συμμετέχοντες να συσκεφθούν για την εύρεση λύσεων σχετικά με κάθε Εμπορία Παιδιών με Πώς ήταν η μέθοδος στρατολόγησης και οι τεχνικές που χρησιμοποιήθηκαν; κατηγορία παιδιών που φαίνονται να κινδυνεύουν περισσότερο να διακινηθούν παράνoμα. Σκοπό την Σεξουαλική Προσαρμόστε την άσκηση στην συγκεκριμένη πραγματικότητα της δικής σας χώρας π.χ. Εκμετάλλευση», σελ Ενημερώστε τους συμμετέχοντες σχετικά με τα παρακάτω: Άσκηση βασισμένη στην χώρα προέλευσης, διαμετακόμισης ή προορισμού. Μία πρόταση είναι, να προετοιμάσετε 5 άσκηση Νο. 11 μεγάλες κόλλες χαρτιού με τις εξής επικεφαλίδες: «Επανεξετάζοντας τους Έχουν 30 λεπτά για τη συζήτηση στις ομάδες εργασίας παράγοντες κινδύνου σε Παράγοντες κινδύνου για κάθε παιδί ατομικά σχέση με την εμπειρία Πρέπει να αποφασίσουν σχετικά με ένα ή δύο πρόσωπα σε κάθε ομάδα που θα σας» σελ.15 Εγχειριδίου παρουσιάσουν στην ολομέλεια του σεμιναρίου τα συμπεράσματα των συζητήσεων των Παράγοντες κινδύνου αναφορικά με την οικογένεια Εκπαίδευσης για την ομάδων εργασίας. Καταπολέμηση της Εμπορίας Παιδιών με Παράγοντες κινδύνου στην κοινότητα Σκοπό την Εργασιακή, Πρέπει να καταγράφουν τα συμπεράσματα των συζητήσεών τους σε μία μεγάλη κόλλα Σεξουαλική ή άλλης χαρτιού. Παράγοντες κινδύνου σχετικοί με τον εργασιακό χώρο προορισμο μορφής Εκμετάλλευσης. Βιβλίο ασκήσεων του Κάθε ομάδα έχει στην διάθεσή της 10 λεπτά προκειμένου να παρουσιάσει τα ύ Θεσμικοί παράγοντες κινδύνου Διεθνούς Οργανισμού Εργασίας, UN GIFT, συμπεράσματά της. Ζητήστε από τους συμμετέχοντες να σκεφθούν λύσεις σχετικά με το ποιοι παράγοντες UNICEF 12 13

9 10 Ιbid κινδύνου μπορούν να κατηγοριοποιηθούν σε κάθε επικεφαλίδα και ζητήστε τους να εξηγήσουν το λόγο για τον οποίο βλέπουν τους συγκεκριμένους παράγοντες ως κινδύνους. Ζητήστε τους να καταγράψουν (ανάλογα με τον χρόνο που γράφετε εσείς οι ίδιοι) τις προτάσεις τους στις αντίστοιχες επικεφαλίδες στις μεγάλες κόλλες χαρτιού. Είναι σημαντικό να αναφερθείτε σαφώς και να τονίσετε τη σημασία της αποφυγής στερεοτύπων και της άκαμπτης εφαρμογής των παραγόντων κινδύνου ώστε να αποφεύγεται ο στιγματισμός και η περιστολή των δικαιωμάτων και της ελευθερίας συγκεκριμένων προσώπων και/ή ομάδων. Παρακαλώ βρείτε παρακάτω τους παράγοντες κινδύνου βάσει του Εγχειριδίου Εκπαίδευσης «Για την Καταπολέμηση της Εμπορίας Παιδιών με Σκοπό την Εργασιακή, Σεξουαλική ή 10 άλλης μορφής Εκμετάλλευση» στους οποίους μπορείτε να ανατρέχετε κατά την διάρκεια αυτής της άσκησης. Στο τέλος της άσκησης μπορείτε να διανείμετε των πίνακα των παραγόντων κινδύνου στους συμμετέχοντες. Θεσμικοί παράγοντες κινδύνου που σχετίζονται με τη γεωγραφία τις φυσικές καταστροφές την ειρήνη / εμπόλεμη κατάσταση την οικονομία το καθεστώς των κοινωνικών υπηρεσιών την προκατάληψη τη Θεσμική εξουσία την επικρατούσα διαφθορά Παράγοντες κινδύνου αναφορικά με κάθε παιδί ατομικά Φύλο( αγόρι/ κορίτσι) Ηλικία Εθνικότητα Εγγραφή γέννησης/ κατάσταση υπηκοότητας Απομάκρυνση από την οικογένεια( ορφάνια, εγκατάλειψη σπιτιού, μετακίνηση κ. τ. λ.) Αναπηρία Επίπεδο μόρφωσης ή δεξιοτήτων Θέση μέσα στην οικογενειακή ιεραρχία άγνοια της ζωής εκτός της οικογένειας/ κοινότητας Έκθεση σε αρνητικές πιέσεις συνομηλίκων Παράγοντες κινδύνου αναφορικά με την οικογένεια μονογονεική οικογένεια ή ένας γονιός συνήθως απών μεγάλη οικογένεια ανεπαρκές εισόδημα εθνική κατηγοριοποίηση ή κάστα αρρώστια ή θάνατος στην οικογένεια σχέσεις εξουσίας μέσα στην οικογένεια προτίμηση προς το αγόρι/ κορίτσι ενδοοικογενειακή βία χρέος Παράγοντες κινδύνου στην κοινότητα ανεργία νέων βία στην κοινότητα τοποθεσία( π. χ. κοντά στα σύνορα με πιο ευκατάστατους γείτονες) πρόσβαση σε σχολεία και σε εκπαιδευτικά κέντρα σύνδεση με δρόμους και μεταφορικά μέσα ηγεσία κοινότητας και δομές εξουσίας αστυνόμευση, υπηρεσίες τοπικών αρχών καταστήματα διασκέδασης και κοινοτικά κέντρα ιστορικό μετανάστευσης Παράγοντες κινδύνου στον εργασιακό χώρο προορισμού ανεπιτήρητη πρόσληψη εργαζόμενων έλλειψη ελέγχου εργασίας μικρή εργασιακή προστασία και περιορισμένη εφαρμογή του εργασιακού νόμου αρρύθμιστη, ανεπίσημη οικονομία έλλειψη αντιπροσώπευσης του εργασιακού χώρου ( εργατικά σωματεία) αδυναμία αλλαγής εργοδότη κυριαρχία αντρών στην ιεραρχία του εργασιακού χώρου ανοχή των πολιτών στην πορνεία/ επαιτεία Inability to change employer Άσκηση 4: Μέτρα κλειδιά που υιοθετούν τις βασικές αρχές των δικαιωμάτων του παιδιού Βήμα I (30 λεπτά) Μοιράστε κάρτες (διαφορετικά χρώματα) στους συμμετέχοντες με καθεμία από τις παρακάτω δηλώσεις σε ξεχωριστές κάρτες: προνόμιο της αμφιβολίας εκτίμηση ηλικίας το συμφέρον του παιδιού εκτίμηση του συμφέροντος του παιδιού καθορισμός του συμφέροντος του παιδιού Στην συνέχεια μοιράστε μία ακόμη σειρά από κάρτες στις οποίες έχετε γράψει τους ορισμούς/επεξηγήσεις της καθεμίας από τις παραπάνω δηλώσεις βάσει του εγχειριδίου εκπαίδευσης του AGIRΕ. 11 Ζητήστε από τους συμμετέχοντες που έχουν λάβει τις κάρτες που μοιράστηκαν, να διαβάσουν τις δηλώσεις που είναι γραμμένες στην κάρτα τους και έπειτα ζητήστε από τους άλλους συμμετέχοντες να πουν εάν πιστεύουν πως έχουν τον ανταποκρινόμενο ορισμό/επεξήγηση ώστε να την διαβάσει. Βήμα II (25 λεπτά) 12 Μοιράστε ένα ενημερωτικό φυλλάδιο με το εθνικό νομικό πλαίσιο της χώρας σας. Δώστε στους συμμετέχοντες 10 λεπτά να το διαβάσουν, έπειτα κατευθύνετε την συζήτηση βάσει των βασικών αρχών των δικαιωμάτων του παιδιού και του εθνικού πλαισίου της χώρας σας. 11 Εκπαιδευτικό εγχειρίδιο AGIRE συγκεκριμένα 1.7 και Για περισσότερες πληροφορίες σχετικά με το αντίστοιχο εθνικό νομικό πλαίσιο παρακαλώ συμβουλευτείτε το εθνικές ή πολιτισμικές πρακτικές που δημιουργούν διακρίσεις εγχειρίδιο εκπαίδευσης παράδοση στην μετανάστευση AGIRE σημείο

10 Στόχος: Διάρκεια: Απαιτούμενο υλικό: Μεθοδολογία: 13 ECPAT Καταπολεμώντας την Εμπορία Παιδιών με Σκοπό την Σεξουαλική Εκμετάλλευση, Οδηγός Εκπαίδευσης, σελ Σε κάθε μία από τις τέσσερις συμμετέχουσες χώρες(αυστρία, Ελλάδα, Ιταλία και Ρουμανία) υπάρχουν εθνικές εκδοχές των πρότυπων επιχειρησιακών διαδικασιών AGIRE. Εάν αποφασίσετε να τις χρησιμοποιήσετε για αυτή την άσκηση, φροντίστε να μοιράσετε την αντίστοιχη εθνική εκδοχή τους. 15 Διεθνής Οργανισμός Εργασίας, Οργανισμός για την Συνεργασία και την Ασφάλεια στην Ευρώπη, Γραφείο Δημοκρατικών Θεσμών και Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, Εθνικοί Μηχανισμοί Παραπομπής, «Ενώνοντας τις προσπάθειες για την προστασία των δικαιωμάτων των ανθρώπων που διακινούνται παράνομα»- ένα πρακτικό εγχειρίδιο 16 Κατευθυντήριες γραμμές για την ανάπτυξη ενός διακρατικού μηχανισμού παραπομπής για τους ανθρώπους που διακινούνται παράνομα στην Ευρώπη: Διακρατικός Μηχανισμός Παραπομπής-Ευρωπαϊκή ένωση Μοντέλο 2: H προσέγγιση υπό το πρίσμα 13 διαφορετικών υπηρεσιών Να ενημερωθούν οι συμμετέχοντες για την ιδέα της συνεργασίας υπό το πρίσμα διαφορετικών υπηρεσιών και του Εθνικού Μηχανισμού Παραπομπής/ιδέα του Εθνικού Μηχανισμού Παραπομπής και των Πρότυπων Διαδικασιών Χειρισμού AGIRE. 2 ώρες και 10 λεπτά Οι Εθνικές Πρότυπες Διαδικασίες Χειρισμού AGIRE πίνακας των εταίρων, αντίγραφα του Εθνικού Μηχανισμού Παραπομπής/έννοια ενός Εθνικού Μηχανισμού Παραπομπής, παρουσιάσεις power point, ενημερωτικά φυλλάδια. «Καταιγισμός ιδεών» για την εύρεση λύσεων, power point, ομαδική εργασία Άσκηση 1: Πρότυπες Διαδικασίες Χειρισμού AGIRE Βήμα I (20 λεπτά) 14 Μοιράστε τις «Πρότυπες Διαδικασίες Χειρισμού AGIRE», εναλλακτικά μπορείτε να μοιράσετε τον «πίνακα φορέων» όπως αυτός παρέχεται στο παράρτημα ΙΙΙ και ρωτήστε τους συμμετέχοντες στην ολομέλεια εάν συμφωνούν να καταγράψουν σε λίστες τους ρόλους και τις αρμοδιότητες κάθε φορέα. Δώστε την ευκαιρία στους συμμετέχοντες να προτείνουν αλλαγές και προσθήκες σύμφωνα με την επαγγελματική τους πείρα. Διασφαλίστε ότι οι πρότυπες λειτουργικές διαδικασίες AGIRE και/ή ο πίνακας είναι ενημερωμένα βάσει του συγκεκριμένου εθνικού σας πλαισίου. Άσκηση 2: Εθνικός Μηχανισμός Παραπομπής Βήμα I (20 λεπτά) Εάν υπάρχει στην χώρα σας ένας θεσμοθετημένος εθνικός μηχανισμός παραπομπής, παρακαλώ μοιράστε αντίγραφα της δομής του. Δώστε στους συμμετέχοντες 10 λεπτά να εξοικειωθούν με το κείμενο. Εναλλακτικά, μπορείτε επίσης να παρουσιάσετε τις ισχύουσες δομές στην χώρα σας με μία παρουσίαση power point. Εάν δεν υπάρχει θεσμοθετημένος εθνικός μηχανισμός παραπομπής στην χώρα σας φροντίστε να παρουσιάσετε την έννοια ενός τέτοιου μηχανισμού και βασίστε την συζήτηση στην συνεργασία μεταξύ των φορέων, σύμφωνα με το εθνικό πλαίσιο της χώρας σας. Μία καλή πηγή που μπορείτε να χρησιμοποιήσετε για πληροφορίες σχετικά με τον μηχανισμό παραπομπής είναι το 15 Πρακτικό Εγχειρίδιο του Οργανισμού για την Συνεργασία και την Ασφάλεια στην Ευρώπη- Γραφείο δημοκρατικών θεσμών και ανθρωπίνων δικαιωμάτων και οι κατευθυντήριες γραμμές του διακρατικού μηχανισμού παραπομπής της Ευρωπαϊκής 16 Ένωσης του Διεθνούς Κέντρου Ανάπτυξης Μεταναστευτικής Πολιτικής. Εάν ισχύει στην χώρα σας ένα Εθνικό Σχέδιο Δράσης για την καταπολέμηση της εμπορίας ανθρώπων, αυτό θα αποτελούσε μία καλή επιπρόσθετη βάση για την συζήτηση. Βήμα II (30 λεπτά) 36 Σενάριο περίπτωσης 1: Joanna Σενάριο περίπτωσης 2: Μέτκα Ερωτήσεις: Χωρίστε τους συμμετέχοντες σε τέσσερις ομάδες. Φροντίστε να αναμείξετε τους φορείς σε 18 κάθε ομάδα π.χ. εάν είναι δυνατόν κάθε φορέας να εκπροσωπείται από ένα αντιπρόσωπο σε Βήμα ΙΙΙ (60 λεπτά) Εγχειρίδιο διεθνούς κέντρου για την ανάπτυξη κάθε ομάδα (φορείς επιβολής του νόμου, μη κυβερνητικός οργανισμός, κυβερνητικοί Συγκεντρώστε ξανά την ολομέλεια του σεμιναρίου και ζητήστε να παρουσιάσουν αυτοί που μεταναστευτικής πολιτικής: τοπικά πρότυπα αντιπρόσωποι κ.τ.λ.) μοιράστε δύο σενάρια περιπτώσεων (ίδια έννοια με τα παραπάνω, δύο ορίστηκαν, τα αποτελέσματα των συζητήσεών τους στους υπόλοιπους συμμετέχοντες. για την εκπαίδευση ομάδες εργασίας με την ίδια υπόθεση, αλλά και οι τέσσερις ομάδες να διαβάσουν και τα δύο Ανοίξτε την συζήτηση. Φροντίστε να καταγράψετε τα βασικά σημεία σε μία μεγάλη κόλλα δικαστών και εισαγγελέων σενάρια περιπτώσεων) και ζητήστε από τους συμμετέχοντες να συζητήσουν τις υποθέσεις και χαρτιού. Φροντίστε να κατευθύνετε την συζήτηση στον Εθνικό Μηχανισμό Παραπομπής, κατά της εμπορίας βλ. τις σχετικές ερωτήσεις: σύμφωνα με την έννοια αυτού και τις Πρότυπες Διαδικασίες Χειρισμού AGIRE. Σελ Η αστυνομία εντοπίζει μία νεαρή γυναίκα/κοπέλα σε ένα πάρκο στην Βιέννη. Η κοπέλα είναι τραυματισμένη και εμφανώς έγκυος. Η αστυνομία την πηγαίνει σε κάποιο νοσοκομείο όπου της παρέχεται ιατρική περίθαλψη. Παράλληλα, η αστυνομία επικοινωνεί με τις υπηρεσίες παιδικής πρόνοιας και αφού η κοπέλα έλαβε ιατρική περίθαλψη την μεταφέρουν στον ξενώνα των υπηρεσιών πρόνοιας νέων για αλλοδαπά ασυνόδευτα παιδιά/ παράνομα διακινημένα παιδιά. Η κοπέλα έχει υποστεί σοβαρό σοκ και μετά δυσκολίας μιλάει. Ο κοινωνικός λειτουργός προσπαθεί να επικοινωνήσει μαζί της στην αγγλική ώστε να μάθει από αυτήν κάποιες πληροφορίες για το ιστορικό της, όμως είναι πολύ δύσκολο, το μόνο συμπέρασμα της συζήτησης είναι ότι η κοπέλα προέρχεται από αφρικανική χώρα. Ο ξενώνας επικοινωνεί με την εγκληματολογική υπηρεσία πληροφοριών (αστυνομία αρμόδια για ην εξιχνίαση υποθέσεων εμπορίας), ενημερώνοντάς τους για το γεγονός ότι φαίνεται να αντιμετωπίζουν μία υπόθεση εμπορίας. Σχετικά σύντομα το κορίτσι ισχυρίζεται πως είναι πρόσφυγας και θέλει να κάνει αίτηση για άσυλο. Ο ξενώνας αμέσως ενημερώνει το κέντρο υποδοχής και μεταφέρει την κοπέλα στο Σπίτι Γυναικών στο κέντρο υποδοχής. Επίσης γίνεται μία επαφή με ένα μη-κυβερνητικό οργανισμό που φιλοξενεί γυναίκες από την Αφρική. Στο κέντρο υποδοχής γίνεται μία αίτηση ασύλου που με βάση τη σύμβαση του Δουβλίνου θα έπρεπε να υποβληθεί στην Ιταλία. Ξεκινούν περαιτέρω έρευνες. Μετά από κάποιο χρονικό διάστημα η κοπέλα εξαφανίζεται από το κέντρο υποδοχής και δεν είναι δυνατόν να βρεθεί. Η Μέτκα είναι μία 14χρονη κοπέλα από την Ουκρανία, την οποία έστειλε η οικογένειά της ως υπηρέτρια σε ένα γειτονικό χωριό. Εργάζεται για τον Αλέξανδρο, έναν τοπικό πλούσιο επιχειρηματία. Τελικά, ο Αλέξανδρος συνειδητοποιεί ότι δεν την χρειάζεται, αλλά της δίνει την ευκαιρία να φύγει παράνομα στην Αγγλία για να εργαστεί στο ρώσικο εστιατόριο του αδερφού του. Μόλις φθάνει στην Αγγλία, η ζωή της αλλάζει δραματικά. Εργάζεται στο εστιατόριο από τις 10π.μ. έως τις 11μ.μ. και τα απογεύματα αναγκάζεται να ενδίδει σεξουαλικά στον αδερφό και τους φίλους του. Δύο χρόνια μετά, η αστυνομία κάνει έλεγχο στο εστιατόριο και την εντοπίζουν να εργάζεται εκεί παράνομα. Η Μέτκα, 17 χρονών πλέον, οδηγείται στο αστυνομικό τμήμα και ανακρίνεται συνεχώς. Φοβάται πολύ να πει την αλήθεια στην αστυνομία. Κρατείται στην φυλακή για δύο εβδομάδες, ενώ η υπόθεσή της οδηγείται στα δικαστήρια. Αν και η Μέτκα έχει σημάδια κακοποίησης, η αστυνομία δεν διερευνά περαιτέρω το αφεντικό της, τον ιδιοκτήτη του ρώσικου εστιατορίου. Όταν η Μέτκα προσπαθεί να μιλήσει αγγλικά σε μία γυναίκα αστυνομικό, η γυναίκα γελάει εις βάρος της για την ανεπαρκή προσπάθειά της. Της ανακοινώνεται πως παραβίασε αρκετούς νόμους, ότι δεν θα της επιτραπεί να επιστρέψει στην Ευρωπαϊκή ένωση και θα απελαθεί πίσω στην Ουκρανία. Η Μέτκα φοβάται ότι ο αδερφός του Αλέξανδρου θα πει στους γονείς της για τις σεξουαλικές δραστηριότητές της. Γνωρίζει ότι η οικογένειά της δεν θα την δεχτεί πίσω και ότι δεν θα βρει δουλειά στην Ουκρανία. Παρακαλώ καταγράψτε τους εμπλεκόμενους φορείς σε αυτή την συγκεκριμένη υπόθεση Ποιες είναι οι αρμοδιότητες των εμπλεκομένων υπηρεσιών; Τι νομίζετε ότι πήγε καλά και τι όχι τόσο καλά σε αυτή την υπόθεση; Θα έπρεπε να έχουν αναμειχθεί άλλες υπηρεσίες/φορείς βάσει του εθνικού σας μηχανισμού παραπομπής η της έννοιας του εθνικού μηχανισμού παραπομπής; Έχετε κάποιες προτάσεις σχετικά με το πώς θα μπορούσε να διευθετηθεί η υπόθεση διαφορετικά; 17 Σενάριο περίπτωσης από το σεμινάριο εκπαιδεύστε τον εκπαιδευτή που διοργανώθηκε στο πλαίσιο του προγράμματος AGIRE σε συνεργασία με τον ΕCPAT Αυστρίας, ΒΚ και το διεθνές κέντρο για την ανάπτυξη μεταναστευτικής πολιτικής στις Απριλίου στην Βιέννη.

11 Στόχος Διάρκεια Απαιτούμενο υλικό: Μεθοδολογία: 19 Τα προφίλ και οι δείκτες περιγράφουν στοιχεία που μπορεί να προκαλέσουν σε αυτούς που τα προσέχουν υποψίες,, ότι έχουν μπροστά τους ένα θύμα σοβαρής εκμετάλλευσης ή εμπορίας. Δεν είναι μία εξαντλητική λίστα ή περιγραφή όλων των πιθανών χαρακτηριστικών κάποιας ομάδας παιδιών θυμάτων εμπορίας ή εκμετάλλευσης, ούτε όλων των πιθανών ομάδων τέτοιων παιδιών, δεδομένης της μεταβαλλόμενης φύσης της διαδικασίας εμπορίας. Συνεπώς, τα προφίλ και οι δείκτες δεν πρέπει με κανέναν τρόπο να θεωρούνται δεσμευτικά. Από την μία, έλλειψη όλων των στοιχείων δεν πρέπει να αποκλείει το γεγονός ότι ο ανήλικος (ή το πρόσωπο που πρόσφατα ενηλικιώθηκε) μπορεί να είναι θύμα εμπορίας η εκμετάλλευσης. Από την άλλη, η παρουσία ενός ή περισσότερων από αυτά στοιχείων δεν σημαίνει ότι ο ανήλικος ( ή το πρόσωπο που πρόσφατα ενηλικιώθηκε) είναι χωρίς αμφιβολία θύμα εμπορίας ή εκμετάλλευσης. Με άλλα λόγια, αυτά είναι ενδείξεις, που δεν προορίζονται να δημιουργήσουν βεβαιότητα ή διφορούμενη αλήθεια. Βοηθούν μόνο στην πρόκληση υποψίας που πρέπει να μας παροτρύνει να λάβουμε κάποιες προφυλάξεις και να ενεργοποιήσουμε μία σειρά διαδικασιών, με αρχή την περαιτέρω έρευνα της πιθανότητας αυτής να είναι το παιδί θύμα. Να δοθεί έμφαση στη σημασία που έχει η χρήση των προφίλ και των δεικτών στην διαδικασία αναγνώρισης και να υπάρξει ενημέρωση σχετικά με το πώς θα πρέπει να εκτιμάται ένα πιθανό θύμα βάσει των σχετικών εθνικών προφίλ και δεικτών, καθώς επίσης και σχετικά με τον προσδιορισμό των ρόλων και απαιτούμενων προϋποθέσεων στις πρώτες συνεντεύξεις. 2 ώρες και 25 λεπτά Μοντέλο 3: Αναγνώριση Η Λίστα AGIRE των προφίλ και δεικτών, μεγάλες 36 κόλλες χαρτιού, μαρκαδόροι, σημειώσεις για τον κάθε υποδυόμενο χαρακτήρα, αντίγραφα των σεναρίων περιπτώσεων Διαδικασία σύσκεψης για την ανταλλαγή ιδεών και την εύρεση λύσεων, συζήτηση, ρόλοι Άσκηση 1: Προφίλ και Δείκτες Βήμα I (25 λεπτά) Διανείμετε την λίστα δεικτών και προφίλ AGIRE, η οποία έχει αναπτυχθεί σύμφωνα με το εθνικό σας πλαίσιο και μπορεί να βοηθήσει τους συμμετέχοντες να αναγνωρίσουν ένα παιδί που έχει διακινηθεί παράνομα, δώστε στους συμμετέχοντες 10 λεπτά να την διαβάσουν. Συζητήστε στην αίθουσα σεμιναρίου σχετικά με την σπουδαιότητα και τον σκοπό των προφίλ και των δεικτών στην διαδικασία αναγνώρισης. Καταγράψτε τα κεντρικά σημεία σε 19 μία μεγάλη κόλλα χαρτιού. Βήμα II (30 λεπτά) Ζητήστε από εθελοντές να παίξουν σε μία συνεδρία παιχνίδι ρόλων. Βεβαιωθείτε ότι έχετε προετοιμάσει ένα σημείωμα με οδηγίες για το κάθε ρόλο ώστε οι συμμετέχοντες να γνωρίζουν τι πρέπει να κάνουν. Δίνετε στους εθελοντές το σενάριο περίπτωσης και 20 λεπτά για να το διαβάσουν και να αποφασίσουν ποιο ρόλο θα αναλάβει ο καθένας. Εξηγήστε ότι ομάδα πρέπει να παρουσιάσει την υπόθεση σαν σκετς στην ολομέλεια του σεμιναρίου. Μπορείτε επίσης να έχετε έναν αφηγητή, εάν είναι δύσκολο να παίξετε όλες τις σκηνές. Εξηγήστε σε όλους τους συμμετέχοντες ότι καθώς η ομάδα κάνει το σκετς της, οι υπόλοιποι θα υπογραμμίσουν τα αντίστοιχα προφίλ και δείκτες που νομίζουν ότι ταιριάζουν στην συγκεκριμένη υπόθεση χρησιμοποιώντας/την λίστα προφίλ και δεικτών AGIRE. Βήμα III (40 λεπτά) Ζητήστε από την ομάδα να κάνει το σκετς και κατόπιν να διεξάγουν συζήτηση όπου οι συμμετέχοντες λένε ποιους δείκτες και προφίλ υπογράμμισαν, συνοψίστε σε μία μεγάλη κόλλα χαρτιού. Πιθανές ερωτήσεις για να προκαλέσετε συζήτηση: Τι θα κάνατε στην συγκεκριμένη περίπτωση; Τι θα σας έκανε να υποψιαστείτε ότι πρόκειται για υπόθεση εμπορίας; Υπάρχουν κάποια ορισμένα σημάδια που θα σας έκαναν να αναγνωρίσετε αυτήν ως εμπορία; Με ποιον θα επικοινωνούσατε; Ποια θα ήταν τα επόμενα βήματά σας; Προτεινόμενο σενάριο περίπτωσης Εσείς και οι συνεργάτες σας συναντάτε την Bethany στον δρόμο σε μία απομονωμένη περιοχή γνωστή για πορνεία στους δρόμους. Σταματάτε για να της μιλήσετε, αλλά εκείνη αρνείται ότι εργάζεται, λέγοντας αντίθετα ότι κατέβηκε σε λάθος στάση του λεωφορείου και περπατάει προς το σπίτι της. Ισχυρίζεται πως είναι 20 χρονών, από την Νιγηρία και εργάζεται σε ένα κομμωτήριο από την στιγμή που έφτασε στην χώρα σας τον προηγούμενο χρόνο. Το γεγονός ότι πέρασε από κάποιο κέντρο υποδοχής πέρυσι σας κάνει να σκεφτείτε ότι μπορεί να είναι ανήλικη και συνεχίζοντας την έρευνα (είτε σε κάποιο αστυνομικό τμήμα είτε μέσω μίας περισσότερο διεξοδικής συνέντευξης σε φιλική ατμόσφαιρα φιλική) η υποψία σας αυτή επιβεβαιώνεται. Ισχυρίζεται ότι εγκατέλειψε το κέντρο για να αναζητήσει έναν φίλο της που την ενημέρωσε σχετικά με την εργασία στο κομμωτήριο και με τον οποίο τώρα ζει. Δεν μπορεί να διαβάσει ή να γράψει και προέρχεται από την πόλη Benin. Άσκηση 2: Παίρνοντας συνέντευξη από παιδιά Βήμα I (20 λεπτά) Προσκαλέστε έναν ειδικό ο οποίος μέσω της εργασίας του αντιμετωπίζει συνεντεύξεις παιδιών που είναι πιθανά θύματα παράνομης διακίνησης η σε κίνδυνο εμπορίας. Ζητήστε του να κάνει μία παρουσίαση σχετικά με τις βασικές αρχές και τις διαδικασίες πριν και κατά την διάρκεια μίας συνέντευξης. Ζητήστε από τον ειδικό να επικεντρωθεί στην εκτίμηση εάν ένα παιδί είναι θύμα εμπορίας ή σε κίνδυνο και τι είδους προστασία πρέπει να προσφερθεί στα παιδιά, καθώς επίσης και ποιες βασικές αρχές πρέπει να ακολουθούν οι επαγγελματίες πριν και κατά την διάρκεια της συνέντευξης με ένα παιδί. Βεβαιωθείτε ότι ο ειδικός θα καλύψει επίσης τις βασικές αρχές της μεθοδολογίας AGIRE για τις συνεντεύξεις με παιδιά θύματα και εικαζόμενα θύματα εμπορίας. Βήμα II (30 λεπτά) Ζητήστε από έναν εθελοντή συμμετέχοντα να παρουσιάσει (διαβάσει) το σενάριο περίπτωσης στην ολομέλεια του σεμιναρίου (ένα προτεινόμενο σενάριο περίπτωσης που θα βρείτε παρακάτω). Ζητήστε από τους συμμετέχοντες στην αίθουσα σεμιναρίου να συζητήσουν το πώς θα αντιμετώπιζαν την περίπτωση που τους δόθηκε δηλ εάν έπρεπε να πάρουν συνέντευξη από ένα ή περισσότερα εμπλεκόμενα παιδιά. Καταγράψτε τις προτάσεις τους σε μία σύνοψη σε μία μεγάλη κόλλα χαρτιού. Κατευθύνεται την συνεδρία σύμφωνα με τις βασικές ηθικές και μεθοδολογικές αρχές AGIRE, που θα πρέπει να εφαρμόζονται στις συνεντεύξεις με παιδιά θύματα και εικαζόμενα θύματα εμπορίας. Μπορείτε επίσης να ζητήσετε από τους συμμετέχοντες να διεξάγουν μία συνέντευξη στην αίθουσα σεμιναρίου π.χ. κάποιος υποδύεται το παιδί και κάποιος άλλος το πρόσωπο που κάνει την συνέντευξη. Προτεινόμενο σενάριο περίπτωσης Τα σαββατοκύριακα, πηγαίνετε συχνά σε μία τοπική αγορά όπου η έντονη δραστηριότητα και η κινητικότητα κάνουν τα ψώνια μία ευχάριστη εμπειρία. Οι συνωστισμένοι διάδρομοι γύρω από την αγορά είναι γεμάτοι με πάγκους φαγητών και συχνά σταματάτε εκεί για να τσιμπήσετε. Ωστόσο το βρίσκετε ενοχλητικό ότι σχεδόν πάντα γύρω από τους πάγκους με τα φαγητά, βρίσκεται μία ομάδα παιδιών κάνοντας χειρονομίες με τα χέρια τους ότι πεινάνε και ζητώντας από τους πελάτες χρήματα. Τα παιδιά είναι ντυμένα φτωχικά αλλά αρκετά καθαρά. Η εξωτερική τους εμφάνιση δείχνει ότι μπορεί να προέρχονται από διαφορετικές εθνικές μειονότητες που ζουν στις περιφερειακές περιοχές της πόλης όπου κάνετε τα ψώνια σας. Τα παιδιά ποικίλλουν, από τεσσάρων και πέντε χρόνων που είναι αρκετά ντροπαλά και απλά κρατούν τις παλάμες τους ανοιχτές, μέχρι και παιδιά προεφηβικής ηλικίας που είναι αρκετά επίμονα στις απαιτήσεις τους. Όταν οι άνθρωποι τους δίνουν χρήματα, συνήθως απομακρύνονται, αλλά σύντομα επανεμφανίζονται μετά. Κάποια στιγμή είδατε δύο γυναίκες να πηγαίνουν και να αγοράζουν φαγητό για τα παιδιά αντί να τους δίνουν χρήματα και ένας μυώδης άντρας εμφανίστηκε από το πουθενά και άρπαξε το φαγητό και το πέταξε στο πάτωμα, πριν πάρει τα παιδιά μακριά Σενάριο περίπτωσης από τον οργανισμό Save the children Ιταλίας 21 Διεθνής οργανισμός εργασίας, οργανισμός για την συνεργασία και την ασφάλεια στην Ευρώπη, γραφείο δημοκρατικών θεσμών και ανθρωπίνων δικαιωμάτων, εθνικοί μηχανισμοί παραπομπής, «ενώνοντας τις προσπάθειες για την προστασία των δικαιωμάτων των προσώπων που διακινούνται παράνομα» πρακτικό εγχειρίδιο, σελ

12 Μοντέλο 4: Πρώτη βοήθεια Ολοκλήρωση του σεμιναρίου Στόχος Η κατανόηση του είδους της βοήθειας που πρέπει να παρασχεθεί στα πιθανά η επίσημα αναγνωρισμένα παιδιά θύματα εμπορίας και ποια ιδέα πρέπει να ακολουθηθεί στην διαδικασία βοήθειας. Στόχος Διάρκεια Εποικοδομητική κριτική για το σεμινάριο 30 λεπτά Διάρκεια 1 ώρα και 30 λεπτά. Απαιτούμενο υλικό: Πίνακας που καρφιτσώνουν, μεγάλες κόλλες χαρτιού και μαρκαδόροι Απαιτούμενο υλικό: Φύλλο γεγονότων, σύνοψη των βασικών βημάτων στην διαδικασία βοήθειας σύμφωνα με το AGIRE, μελέτη περίπτωσης, μεγάλες κόλλες χαρτιού και μαρκαδόροι. Μεθοδολογία: Ατομική εργασία, ολομέλεια Μεθοδολογία: 36 Διαδικασία σύσκεψης για την ανταλλαγή ιδεών και για την εύρεση λύσεων, συζήτηση Βήμα I (30 λεπτά) Αναπτύξτε ένα φύλλο γεγονότων που να καλύπτει την ουσία στο εγχειρίδιο εκπαίδευσης AGIRE μοντέλο 4. Φροντίστε να καταγράψετε επίσης στο φύλλο αυτό σε λίστα τους εθνικούς φορείς για την παροχή πρώτης βοήθειας στην χώρα σας. Διανείμετε το φύλλο γεγονότων μαζί με την σύνοψη AGIRE που περιλαμβάνει τα βασικά βήματα στην 22 διαδικασία βοήθειας. Ζητήστε από τους συμμετέχοντες να συσκεφθούν για να την εύρεση λύσεων και να συζητήσουν και τα δύο έγγραφα. Προκειμένου να ξεκινήσετε την συζήτηση μπορείτε να κάνετε ερωτήσεις του τύπου: πώς διευθετούνται αυτά τα ζητήματα στην χώρα σας; Υπάρχουν δυσκολίες στην εφαρμογή τους; Καταγράψτε σε λίστα τα βασικά βήματα/αποτελέσματα σε μία μεγάλη κόλλα χαρτιού. Βήμα II (60 λεπτά) Μοιράστε μία μελέτη περίπτωσης εμπορίας παιδιού στους συμμετέχοντες. Θα μπορούσατε να χρησιμοποιήσετε μία από τις μελέτες περιπτώσεων που ήδη συζητήθηκαν κατά την διάρκεια του σεμιναρίου καθώς οι συμμετέχοντες την γνωρίζουν ήδη και μπορούν να 23 επικεντρωθούν στα μέτρα βοήθειας. Η μελέτη περίπτωσης Joanna προτείνεται καθώς είχε ήδη ανατεθεί στους συμμετέχοντες να καταγράψουν τους φορείς που ασχολήθηκαν με την υπόθεση και τώρα μπορούν να συγκεντρωθούν στα παρεχόμενα μέτρα βοήθειας. Χωρίστε τους συμμετέχοντες σε τέσσερις ομάδες και ζητήστε τους να σημειώσουν τον προτεινόμενο τρόπο διευθέτησης της υπόθεσης που τους δόθηκε. Υπογραμμίστε την σπουδαιότητα του να προχωρήσουν στην διαδικασία αυτή βάσει του εθνικού τους πλαισίου. Ζητήστε τους να σκεφτούν τα ακόλουθα: Εκτίμηση βασικών αναγκών Αξιολόγηση κινδύνων Αναγνώριση (χρησιμοποιώντας τους δείκτες εμπορίας/εκμετάλλευσης) Συνέντευξη-συζήτηση και αξιολόγηση των αναγκών Σχέδιο βοήθειας και ασφάλειας 36 Ζητήστε από τους συμμετέχοντες να θυμηθούν τις κάρτες με τις προσδοκίες που είχαν καρφιτσώσει στον πίνακα στην αρχή του σεμιναρίου και ζητήστε τους να απαντήσουν στις εξής δύο ερωτήσεις: Τι παίρνεις μαζί σου στο σπίτι; Με ποιον τρόπο συνέβαλλε το σεμινάριο στο να αλλάξεις η να εμπλουτίσεις την αντίληψή σου για την εμπορία παιδιών; Ζητήστε τους να σημειώσουν τις σκέψεις τους σε κάρτες. Όταν τελειώσουν ζητήστε από όλους να έρθουν μπροστά, να παρουσιάσουν τις σκέψεις τους και να καρφιτσώσουν τις κάρτες στον πίνακα. Φροντίστε να αναφερθείτε στις κάρτες με τις προσδοκίες που είχαν καρφιτσωθεί στον πίνακα στην αρχή του σεμιναρίου. Συμβουλές για τους εκπαιδευτές Ως εκπαιδευτής λαμβάνετε εποικοδομητική κριτική σχετικά με το τι θεωρήθηκε σημαντικό στο σεμινάριο και πού μπορεί να χρειαστεί επιπλέον ενημέρωση σε μελλοντικές συνεδρίες σεμιναρίων. Διασφαλίστε την περιεκτικότητα του σεμιναρίου π.χ. απευθύνετε ανοιχτές ερωτήσεις και συζητήστε ζητήματα ενδιαφέροντος. Μοιράστε το έντυπο αξιολόγησης (παράρτημα II) Συμφωνείστε σε ζητήματα διαχείρισης π.χ. διανομή εντύπων απολογισμού του σεμιναρίου, λίστας συμμετεχόντων κ.τ.λ. Παράρτημα I: Το σεμινάριο χρειάζεται αξιολόγηση Πιθανές ερωτήσεις για να προκαλέσετε την συζήτηση στις ομάδες εργασίας: 22 Εγχειρίδιο εκπαίδευσης AGIRE μοντέλο 4 σημείο Στην περίπτωση αυτή αντιμετωπίστηκε σύμφωνα με τα βασικά βήματα AGIRE για την Στόχος Να διευρυνθεί η γνώση σχετικά με τις ανάγκες της εκπαίδευσης των συμμετεχόντων 4.3 διαδικασία παροχής πρώτης βοήθειας; ώστε να επιτευχθεί καλύτερη και περισσότερο στοχευόμενη προετοιμασία σεμιναρίου 23 Το σενάριο καθώς επίσης και να αυξηθεί το κίνητρο των συμμετεχόντων. περίπτωσης στο μοντέλο Ποια μέτρα θεωρείτε σωστά και ποια όχι; 2, οδηγός εκπαιδευτών AGIRE σελ.16 Διάρκεια / συγχρονισμός Πρέπει να σταλεί στους συμμετέχοντες τουλάχιστον 3 εβδομάδες πριν το σεμινάριο Τι νομίζετε ότι θα έπρεπε να είχε γίνει διαφορετικά; 20 21

13 Αγαπητέ συμμετέχοντα, Προκειμένου να προετοιμάσουμε το επερχόμενο εκπαιδευτικό σεμινάριο σύμφωνα με τις ανάγκες και τις προσδοκίες σας παρακαλώ έχετε την ευγενή καλοσύνη να διαθέσετε μερικά λεπτά για να συμπληρώσετε το παρακάτω ερωτηματολόγιο. Παρακαλώ στείλτε το ερωτηματολόγιο πίσω σε (συμπληρώστε όνομα, διεύθυνση, ηλεκτρονική διεύθυνση και τηλέφωνο του αρμόδιου προσώπου) μέχρι (συμπληρώστε ημερομηνία) Σας ευχαριστούμε πολύ! 9. Έχετε παρακολουθήσει ποτέ πριν σεμινάριο(α) κατά της εμπορίας; Ναι Όχι 10. Εάν ναι, μπορείτε να παράσχετε κάποιες λεπτομέρειες σχετικά; (εκπαιδευτικό ίδρυμα/χορηγός, διάρκεια, χρονολογία, θέματα συζητήσεως κ.τ.λ.) 1. Ποια είναι η παρούσα επαγγελματική σας θέση; Πόσο καιρό είστε σε αυτήν την θέση; 11. Παρακαλώ σημειώστε στο κατάλληλο πλαίσιο προκειμένου να υποδείξετε τον βαθμό κατανόησης/γνώσης σας σχετικά με τα αναφερόμενα ζητήματα. 2. Ποια είναι η εντολή του ιδρύματός σας σχετικά με την καταπολέμηση της εμπορίας παιδιών; Παρακαλώ περιγράψτε. Τι γνωρίζετε σχετικά με αυτά τα ζητήματα Πολύ λίγα Κάποια πράγματα Αρκετά Πολλά Δεν μπορώ να κρίνω Ο ορισμός εμπορίας παιδιών 3. Έχετε εργαστεί ποτέ σε υπόθεση εμπορίας παιδιού; (Παρακαλώ σημειώστε στο κατάλληλο κουτάκι.) Ναι Όχι 4. Εάν ναι, ποιος ήταν ο ρόλος σας; 5. Έχετε διεξάγει ποτέ συνέντευξη με παιδί θύμα παράνομης διακίνησης ; (Παρακαλώ σημειώστε στο κατάλληλο κουτάκι.) Ναι Όχι 6. Εάν ναι, αντιμετωπίσατε καμία δυσκολία κατά την διαδικασία της συνέντευξης; Παρακαλώ περιγράψτε. Εμπορία παιδιών Εμπορία με σκοπό την οικονομική εκμετάλλευση Η διαδικασία εμπορίας Η προσέγγιση της εμπορίας υπό το πρίσμα πολλαπλών υπηρεσιών Αναγνώριση-προφίλ παιδιών που διακινούνται παράνομα και των προσώπων που τα διακινούν Συνέντευξη παιδιών θυμάτων εμπορίας Βοήθεια στα παιδιά που διακινούνται παράνομα Εθνική νομοθεσία σχετικά με την εμπορία των παιδιών 7. Έχετε βοηθήσει ποτέ κάποιο παιδί θύμα παράνομης διακίνησης; Παράρτημα II: Έντυπο αξιολόγησης του σεμιναρίου. 8. Εάν ναι, ποιος ήταν ο ρόλος σας; Στόχος Διάρκεια Απαιτούμενο υλικό Η αξιολόγηση του σεμιναρίου 5 λεπτά ο κάθε συμμετέχων στο τέλος του σεμιναρίου Αντίγραφο του ερωτηματολογίου για όλους 22 23

14 Αγαπητέ συμμετέχοντα, Συμπληρώνοντας αυτό το έντυπο μας παρέχετε πολύτιμη και εποικοδομητική κριτική για τα μελλοντικά σεμινάρια. Παρακαλούμε αν έχετε την ευγενή καλοσύνη να συμπληρώσετε αυτό το ερωτηματολόγιο και να μας το επιστρέψετε στο τέλος του σεμιναρίου Β. Εκπαιδευτές και διαλέξεις: Β. 1. Παρακαλώ σημειώστε την συμφωνία ή διαφωνία σας με τις ακόλουθες δηλώσεις σημειώνοντας τον κατάλληλο αριθμό: Σας ευχαριστούμε πολύ. Α. Συνολική κριτική του σεμιναρίου Α. 1. Πώς θα βαθμολογούσατε το σεμινάριο στο σύνολό του; ( Παρακαλώ σημειώστε στην κατάλληλη ένδειξη) Μη ικανοποιητικό Ικανοποιητικό Καλό Άριστο Η δομή και η παρουσίαση των περιεχομένων ήταν καλή. Τα περιεχόμενα επεξηγήθηκαν με πρακτικά παραδείγματα Συμφωνώ απολύτως 1 Συμφωνώ 2 Διαφωνώ 3 Διαφωνώ απολύτως 4 Α. 2. Ποιο μοντέλο ή μέρος του σεμιναρίου βρήκατε πιο ενδιαφέρον / χρήσιμο; Οι μέθοδοι που χρησιμοποιήθηκαν ήταν σαφείς και ταίριαζαν με τα περιεχόμενα Α. 3. Ποιο μοντέλο ή μέρος του σεμιναρίου βρήκατε λιγότερο ενδιαφέρον / χρήσιμο; Εξηγήστε τον λόγο. Οι παρουσιάσεις ήταν ενδιαφέρουσες. Οι εκπαιδευτές/ ομιλητές χρησιμοποίησαν αρκετό υποστηρικτικό υλικό Τα υλικά που διανεμήθηκαν ήταν χρήσιμα και διαφωτιστικά Α. 4 Παρακαλώ σημειώστε την συμφωνία η διαφωνία σας με τις ακόλουθες δηλώσεις, σημειώνοντας τον κατάλληλο αριθμό. Οι ερωτήσεις των συμμετεχόντων απαντήθηκαν επαρκώς. Τώρα έχω περισσότερη γνώση σχετικά με την κατάσταση της εμπορίας παιδιών Συμφωνώ απολύτως 1 Συμφωνώ 2 Διαφωνώ 3 Διαφωνώ απολύτως 4 Παράρτημα III: Πίνακας φορέων-υπηρεσιών ECPAT Καταπολεμώντας την Εμπορία Παιδιών με Σκοπό την Σεξουαλική Εκμετάλλευση, Οδηγός Εκπαίδευσης, σελ.114. Το σεμινάριο παρείχε πληροφορίες σχετικές με την εργασία μου Οι πληροφορίες που έλαβα θα μου είναι άμεσα χρήσιμες Απόλαυσα την συνεργασία και την επικοινωνία με τους άλλους συμμετέχοντες Οι προσδοκίες μου για το σεμινάριο αυτό ικανοποιήθηκαν ή ξεπεράστηκαν Υπήρχε αρκετός χρόνος για ανεπίσημες συζητήσεις. Φορέας-υπηρεσία Ρόλος 1. Φορείς επιβολής του νόμου αστυνομία συνοριοφυλακή υπηρεσίες μετανάστευσης πρόληψη παράνομων δραστηριοτήτων και εγκλήματος διατήρηση τάξης και ειρήνης προστασία της ζωής και της ιδιοκτησίας εξιχνίαση εγκλημάτων υπό τις οδηγίες του εισαγγελέα συγκέντρωση στοιχείων πραγματοποίηση συλλήψεων των υπόπτων πραγματοποίηση έρευνας και κατασχέσεων για την συγκέντρωση πληροφοριών καταγγελίες και συστάσεις από το γραφείο του εισαγγελέα (Παρακαλώ για κάθε δήλωση σημειώστε ΕΝΑΝ μόνο αριθμό) επαφή με σχετικά όργανα επιβολής του νόμου άλλων χωρών ( π. χ. υπουργοί εσωτερικών, υπουργοί εξωτερικών) 24 25

15 2. Δίωξη εισαγγελέας 3. Δικαστήρια Ανακριτής Δικαστής 4. Σύστημα προστασίας του παιδιού κοινωνικός λειτουργός νόμιμος κηδεμόνας γιατρός ψυχολόγος εξιχνίαση καταγγελιών διεύθυνση των ερευνών της αστυνομίας για εγκλήματα συγκέντρωση, εξέταση και ανάλυση αποδεικτικών στοιχείων καθορισμός του εγκλήματος, εάν υπάρχει κάποιο πρέπει να κατηγορηθεί απόρριψη καταγγελίας ή κατηγορητηρίου( ή επίσημη κατηγορία εγκλήματος στο δικαστήριο) εισαγωγή υποθέσεων στο δικαστήριο έκδοση εντάλματος για την σύλληψη υπόπτων έκδοση διαταγής για κράτηση έκδοση αναπληρωματικών περιοριστικών μέτρων ή άφεση υπό όρους έκδοση διαταγής για έρευνα και κατάσχεση διεξαγωγή ακροαματικής εξέτασης των συλληφθέντων και κράτηση διεξαγωγή ακροαματικής διαδικασίας στο δικαστήριο εξέταση των δεδομένων και υπαγωγή τους στην αντίστοιχη νομοθεσία απόφαση ενοχής ή αθωότητας του κατηγορούμενου επιβολή ποινής ή καταδίκης διαταγή εναλλακτικών ή άλλων κρινόμενων μέτρων( εναλλακτικών της προσωπικής κράτησης π. χ. αναστολή, κοινωνική εργασία, αναστολή ποινής, ένταξη σε προγράμματα επαγγελματικής εκπαίδευσης) Α) Διαχείριση υπόθεσης διασφάλιση ότι το συμφέρον του παιδιού είναι πρώτη προτεραιότητα διεξαγωγή αξιολόγησης μεμονωμένων περιπτώσεων προκειμένου να εκτιμηθούν οι ανάγκες του παιδιού, να αναπτυχθεί προσωπική φροντίδα και σχέδιο προστασίας του και να γίνει έκθεση στις αρμόδιες υπηρεσίες, σχετικά με τις ανάγκες του παιδιού εργασία με παιδιά θύματα προκειμένου να εντοπιστούν οι ανάγκες του παιδιού και τα προ βλήματα του, να υπάρχει εκτίμηση ψυχολογικών προβλημάτων, να αναζητώνται και να εφαρμόζονται λύσεις διεξαγωγή κοινωνικών ερευνών υποθέσεων, διαγνωστικές εκτιμήσεις και σχέδια επανένταξης β) Βοήθεια κατά την διάρκεια της νομικής/ δικαστικής διαδικασίας προετοιμασία/ υποβολή αναφορών και μελετών, αξιολογήσεων και συστάσεων, σχετικά με τα συμφέροντα των παιδιών συμβουλές στα πρόσωπα της δίκης σχετικά με διαδικασίες φιλικές προς το παιδί διασφάλιση της εκπροσώπησης/ παρουσίας του παιδιού κατά την ακροαματική διαδικασία στα δικαστήρια συνοδεία των παιδιών και συμβουλές προς αυτά κατά την έρευνα και την δικαστική διαδικασία μη-κυβερνητικοί οργανισμοί γ) Παράδοση και διευκόλυνση διαμονής, επανένταξης και υπηρεσίες ένταξης παροχή ασφαλούς καταφυγίου για το παιδί παροχή κοινωνικής συμβουλευτικής και βοήθεια ένταξης για το παιδί-θύμα παροχή συμβουλών για την κοινωνική ένταξη των παιδιών διευκόλυνση της οικογενειακής επανένωσης βοήθεια για την ένταξη των παιδιών στις κοινότητές τους μέσω της διευκόλυνσης της πρόσβασης στο σχολείο, στην επαγγελματική εκπαίδευση και σε άλλες κοινοτικές δραστηριότητες ή προγράμματα δ) Βραχυπρόθεσμη φροντίδα και μακροπρόθεσμες λύσεις. αναζήτηση και εντοπισμός της οικογένειας του παιδιού διεξαγωγή αξιολόγησης της ασφάλειας και των κινδύνων για τον καθορισμό της καλύτερης μακροπρόθεσμης διευθέτησης της υπόθεσης για το παιδί ( οικογενειακή επανένωση, επαναπατρισμός ή επανένταξη) διευκόλυνση της εφαρμογής των μακροπρόθεσμων λύσεων Πρόληψη εγκλήματος Εντοπισμός και αναφορά εγκλήματος Τηλεφωνικές γραμμές βοήθειας Υποστήριξη και βοήθεια προς το θύμα( περίθαλψη, ιατρική, και κοινωνικό- ψυχολογική, οικονομική) Επανένταξη/ εκπαίδευση Ενσωμάτωση Νομική υποστήριξη Πρόληψη εκμετάλλευσης Ενημέρωση και ευαισθητοποίηση του κοινού Πρόληψη εκμετάλλευσης Υλοποίηση πολιτικών Βοήθεια για την σύνδεση μεταξύ των εθνικών αρχών Παροχή νομικών εγγράφων συμβουλές προς τα παιδιά και τις οικογένειες αυτών σχετικά με τα δεδομένα της Υπουργείο εξωτερικών υπόθεσής τους και την εξέλιξή της Κοινότητα εκκλησία σχολεία κοινοτικοί οργανισμοί δίκτυα προστασίας του παιδιού μέσα ενημέρωσης πανεπιστήμια κ. τ. λ. 6. Ιδιωτικός τομέας Πρόληψη του εγκλήματος μέσω της αφύπνισης Τουριστική βιομηχανία Εντοπισμός και αναφορά εκμετάλλευσης Βιομηχανία συγκοινωνιών Κώδικας συμπεριφοράς για την προστασία των παιδιών από την ( σεξουαλική) Οδηγοί ταξί εκμετάλλευση Ξενοδοχεία Εστιατόρια Επιχειρήσεις διασκέδασης 7. Αλλοι Υπουργείο παιδείας Υπουργείο εσωτερικών

16 Υλικό παραπομπής ECPAT, Combating the Trafficking in Children for Sexual Purposes, a Training Guide, 2006 ECPAT, Combating the Trafficking in Children for Sexual Purposes, Questions and Answers, 2006 ICMPD and the Department for Equal Opportunities, Italy, Guidelines for the Development of a Transnational Referral Mechanism for Trafficked Persons in Europe (TRM-EU), 2010 ICMPD, Guidelines for the Development of a Transnational Referral Mechanism for Trafficked Persons. South Eastern Europe, Vienna, 2009 ICMPD and USAID, Transnational Referral Mechanism for Victims of Trafficking, Trainer's Guide, 2008 ICMPD, Guidelines for the Development and Implementation of a comprehensive National Anti-Trafficking Response, Vienna, 2006 ICMPD, Anti-Trafficking Training Material for Frontline Law Enforcement Officers, Vienna, 2006 ICMPD, Anti-Trafficking Training Material for Judges and Prosecutors in EU Member States, Accession and Candidate Countries. Background reader, Vienna, 2006 ICMPD and UNDP, Law Enforcement Manual to Combat Trafficking in Human Beings Unit, Vienna, 2006 ICMPD and the Austrian Federal Ministry for Foreign Affairs, Regional Standard for Anti-Trafficking Training for Judges and Prosecutors in SEE, 2004 ILO, UNICEF, UN.GIFT, Training manual to fight trafficking in children for labour, sexual and other forms of exploitation, Facilitators' Guide and Exercise Book, 2009 ILO, IPEC, Combating trafficking in children for labour exploitation: A resource kit for policy-makers and practitioners, 2008 OSCE/ODIHR, National Referral Mechanism Joining the Rights of Trafficked Persons. A Practical Handbook, Warsaw, Save the Children Italia, AGIRE. Austria, Greece, Italy and Romania. Acting for stronger private-public partnerships in the field of identification and support of child victims and at risk of trafficking in Europe. AGIRE Methodology, 2010 UNODC, Toolkit to Combat Trafficking in Persons. Global Programme against Trafficking in Human Beings, United Nations, 2nd edition, October