AΤΕΙ ΣΕΡΡΩΝ Σχολή: ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ ΚΑΙ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ Τμήμα: ΛΟΓΙΣΤΙΚΗΣ. Θέμα: ΑΝΑΛΥΣΗ ΧΡΗΜΑΤΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΚΑΤΑΣΤΑΣΕΩΝ ΤΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗΣ ΣΠΗΛΑΙΟ ΑΛΙΣΤΡΑΤΗΣ Α.Ε.

Transcript

1 AΤΕΙ ΣΕΡΡΩΝ Σχολή: ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ ΚΑΙ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ Τμήμα: ΛΟΓΙΣΤΙΚΗΣ Πτυχιακή εργασία Θέμα: ΑΝΑΛΥΣΗ ΧΡΗΜΑΤΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΚΑΤΑΣΤΑΣΕΩΝ ΤΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗΣ ΣΠΗΛΑΙΟ ΑΛΙΣΤΡΑΤΗΣ Α.Ε.» Σπουδαστές: Λαμπρινουδάκης Δημήτριος Λιούρος Νικόλαος Επιβλέπων Καθηγητής: Τσούκας Βασίλειος Σέρρες, Μάιος 2012

2 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Πρόλογος... 3 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 ο ΧΡΗΜΑΤΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ Έννοια Ανάγκες Σκοπός Η κοινωνική προσφορά και ανάγκη της χρηματοοικονομικής ανάλυσης Χρηματοοικονομικός Προγραμματισμός Μοντέρνα Ανάλυση Μέθοδοι ανάλυσης λογιστικών καταστάσεων Είδη και πηγές χρηματοοικονομικών καταστάσεων ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2 ο ΑΝΑΛΥΣΗ ΧΡΗΜΑΤΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΚΑΤΑΣΤΑΣΕΩΝ Εισαγωγή Ανάλυση αριθμοδεικτών Συγκριτική ανάλυση Ποσοστιαία ανάλυση Κατηγορίες αριθμοδεικτών ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3 o ΑΡΙΘΜΟΔΕΙΚΤΕΣ ΡΕΥΣΤΟΤΗΤΑΣ Γενικά Αριθμοδείκτης γενικής ρευστότητας Αριθμοδείκτης Ειδικής Ρευστότητας Αριθμοδείκτης Ταμειακής Ρευστότητας (cash ratio) Αριθμοδείκτης Κεφαλαίου Κίνησης ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4 o ΑΡΙΘΜΟΔΕΙΚΤΕΣ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑΣ Γενικά Αριθμοδείκτης Ταχύτητας Κυκλοφορίας Ενεργητικού Αριθμοδείκτης Ταχύτητας Κυκλοφορίας Αποθεμάτων Αριθμοδείκτης Ταχύτητας Κυκλοφορίας Παγίων Αριθμοδείκτης Ταχύτητας Κυκλοφορίας Ιδίων Κεφαλαίων Αριθμοδείκτης Μέσης Περιόδου Είσπραξης Απαιτήσεων ΚΕΦΑΛΑΙΟ 5 o ΑΡΙΘΜΟΔΕΙΚΤΕΣ ΑΠΟΔΟΤΙΚΟΤΗΤΑΣ Γενικά Αριθμοδείκτης Μικτού Περιθωρίου ή Μικτού Κέρδους Αριθμοδείκτης Καθαρού Περιθωρίου ή Καθαρού Κέρδους Αριθμοδείκτης Αποδοτικότητας Ιδίων Κεφαλαίων (roe-return on equity) Αριθμοδείκτης Λειτουργικού Περιθωρίου Κέρδους Αριθμοδείκτης Συντελεστή Απόδοσης Λειτουργίας ΚΕΦΑΛΑΙΟ 6 o ΑΡΙΘΜΟΔΕΙΚΤΕΣ ΚΕΦΑΛΑΙΑΚΗΣ ΔΙΑΡΘΡΩΣΗΣ ΚΑΙ ΒΙΩΣΙΜΟΤΗΤΑΣ Γενικά

3 6.2 Αριθμοδείκτης Ιδίων Προς Συνολικά Κεφάλαια Αριθμοδείκτης Ιδίων Κεφαλαίων Προς Πάγια Αριθμοδείκτης Κυκλοφορούντος Ενεργητικού Προς Συνολικές Υποχρεώσεις Αριθμοδείκτης Ιδίων Κεφαλαίων Προς Ξένα Κεφάλαια ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΣΠΗΛΑΙΟ ΑΛΙΣΤΡΑΤΗΣ Η Αλιστράτη Πληροφορίες Περιγραφή Σπηλαίου Παρουσίαση της εταιρίας ΚΕΦΑΛΑΙΟ 8 ο ΑΡΙΘΜΟΔΕΙΚΤΕΣ ΡΕΥΣΤΟΤΗΤΑΣ Αριθμοδείκτης γενικής ρευστότητας Αριθμοδείκτης Ειδικής Ρευστότητας Αριθμοδείκτης Ταμειακής Ρευστότητας (cash ratio) ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΑΡΙΘΜΟΔΕΙΚΤΕΣ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑΣ Αριθμοδείκτης Ταχύτητας Κυκλοφορίας Ιδίων Κεφαλαίων Αριθμοδείκτης Ταχύτητας Κυκλοφορίας Παγίων ΚΕΦΑΛΑΙΟ 10 Ο ΑΡΙΘΜΟΔΕΙΚΤΕΣ ΑΠΟΔΟΤΙΚΟΤΗΤΑΣ Αριθμοδείκτης Μικτού Περιθωρίου ή Μικτού Κέρδους Αριθμοδείκτης Καθαρού Περιθωρίου ή Καθαρού Κέρδους Αριθμοδείκτης Αποδοτικότητας Ιδίων Κεφαλαίων (roe-return on equity) ΚΕΦΑΛΑΙΟ 11 ο ΑΡΙΘΜΟΔΕΙΚΤΕΣ ΚΕΦΑΛΑΙΑΚΗΣ ΔΙΑΡΘΡΩΣΗΣ & ΒΙΩΣΙΜΟΤΗΤΑΣ Αριθμοδείκτης Ιδίων Προς Συνολικά Κεφάλαια Αριθμοδείκτης Ιδίων Κεφαλαίων Προς Πάγια Αριθμοδείκτης Κυκλοφορούντος Ενεργητικού Προς Συνολικές Υποχρεώσεις Επίλογος - Συμπεράσματα ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

4 Πρόλογος Ένα χρήσιμο εργαλείο των ημερών που χρησιμοποιούν οι εταιρία είναι η χρηματοοικονομική ανάλυση. Οι χρηματοοικονομικές καταστάσεις αποτελούν οργανωμένες περιλήψεις λεπτομερούς πληροφόρησης και συνεπώς αποτελούν μια μορφή ανάλυσης. Πρωτεύων στόχος της ανάλυσης των οικονομικών καταστάσεων είναι η διευκόλυνση της λήψης αποφάσεων οι οποίες αφορούν την αποτελεσματική κατανομή των οικονομικών πόρων που χρησιμοποιούνται από την επιχείρηση. Τέτοια παραδείγματα αποτελούν η χορήγηση πιστώσεων, η επιλογή επενδύσεων, η αμοιβή στελεχών και εργαζομένων. Οι περισσότερες επιχειρήσεις στα πλαίσια της οικονομικής τους δραστηριότητας πραγματοποιούν πλείστες οικονομικές πράξεις οι οποίες καταγράφονται, ταξινομούνται και στη συνέχεια αποτυπώνονται σε οικονομικές καταστάσεις. Από το χρονικό σημείο της κατάρτισης των χρηματοοικονομικών ή λογιστικών καταστάσεων και στη συνέχεια, ακολουθεί η ανάλυση, εκτίμηση, ερμηνεία και αξιολόγηση των στοιχείων που περιλαμβάνονται σ αυτές. Με την εργασία αυτή θέλουμε να περιγράψουμε κατ αρχάς τη θεωρία των χρηματοοικονομικών καταστάσεων, μετά να διερευνήσουμε την ανάλυση των χρηματοοικονομικών δεικτών και για πρακτικό μέρος, έχοντας ως παράδειγμα τους ισολογισμούς της εταιρίας να εφαρμόσουμε την θεωρία και να καταλήξουμε σε κάποια συμπεράσματα όσον αφορά την οικονομική πορεία της εταιρίας που εξετάζουμε. Η εργασία αυτή χωρίζεται σε δύο ενότητες: αρχικά αναλύουμε θεωρητικά το θέμα με το οποίο ασχολείται η παρούσα εργασία, με απλές έννοιες και πίνακες για να είναι κατανοητά από τους αναγνώστες. Στην δεύτερη ενότητα γίνεται πρακτική αναφορά στους χρηματοοικονομικούς αριθμοδείκτες της εταιρίας ΣΠΗΛΑΙΟ ΑΛΙΣΤΡΑΤΗΣ Α.Ε. και επεξήγηση του 3

5 καθένα ξεχωριστά, όπως επίσης αναλύονται και τα συμπεράσματα που προκύπτουν. ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 ο 1. ΧΡΗΜΑΤΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ 1.1 Έννοια Η χρηματοοικονομική ανάλυση αποτελεί μια μελέτη των σχέσεων και τάσεων προκειμένου να καθοριστεί εάν η χρηματοοικονομική κατάσταση, τα αποτελέσματα των εργασιών και η χρηματοοικονομική εξέλιξη της επιχείρησης είναι ικανοποιητικές ή όχι. Η χρηματοοικονομική ανάλυση είναι μια διαδικασία επιλογής, συσχέτισης και αξιολόγησης. Το πρώτο στάδιο στη διαδικασία αυτή είναι να επιλέξουμε από τη συνολική πληροφόρηση που αναφέρεται στις δραστηριότητες μιας επιχείρησης, την πληροφόρηση που είναι σχετική με την υπό θεώρηση απόφαση. Το δεύτερο στάδιο αναφέρεται στην ταξινόμηση της πληροφόρησης κατά τέτοιο τρόπο ώστε να αποκαλυφθούν οι σημαντικές συσχετίσεις. Το τρίτο στάδιο αναφέρεται στη μελέτη αυτών των συσχετίσεων και στην ερμηνεία των αποτελεσμάτων. Οι αναλυτές καταστάσεων, κατά τη χρησιμοποίηση αυτών των χρηματοοικονομικών καταστάσεων εντοπίζουν την προσοχή τους πάνω στα ζωτικής σημασίας μεγέθη και συσχετίσεις. Έπειτα αυτοί είναι δυνατόν να επεκτείνουν την διερεύνησή τους, για να εξακριβώσουν γιατί υπάρχουν οι συνθήκες που φανερώνονται από τις χρηματοοικονομικές καταστάσεις. Η χρηματοοικονομική ανάλυση είναι μια διαδικασία ευθυκρισίας που αποσκοπεί στο να αξιολογήσει την παρούσα και προηγούμενη χρηματοοικονομική κατάσταση, με πρωταρχικό αντικειμενικό στόχο τον καθορισμό των καλύτερων δυνατών εκτιμήσεων και προβλέψεων για την μελλοντική κατάσταση και απόδοση της επιχείρησης. Με βάση τους παραπάνω ορισμούς θα μπορούσαμε να δώσουμε τον ακόλουθο ορισμό της χρηματοοικονομικής ανάλυσης: 4

6 Η χρηματοοικονομική ανάλυση είναι ένα μέσο πληροφόρησης που αντλεί τα δεδομένα του από τις δημοσιευμένες χρηματοοικονομικές καταστάσεις και άλλες πηγές (άλλα συμπληρωματικά στοιχεία που δεν παρέχονται από τις καταστάσεις αλλά συνδέονται με τις διάφορες πτυχές της επιχείρησης), δημιουργεί την πληροφόρηση με την μελέτη, αξιολόγηση και ερμηνεία των σχέσεων και τάσεων μεταξύ των διαφόρων χρηματοοικονομικών δεδομένων που γίνεται με ποσοτικά και ποιοτικά μέσα και παρέχει την πληροφόρηση που αναφέρεται σε προβλέψεις σχετικά με την μελλοντική κατάσταση και επίδοση της επιχείρησης στους εκτός της επιχείρησης λαμβάνοντες αποφάσεις. Η εξειδικευμένη χρήση χρηματοοικονομικής λογιστικής αποτελεί αναγκαία προϋπόθεση για έναν αναλυτή, γιατί η γνώση αυτή θα του επιτρέψει να αναγνωρίσει τις ελλείψεις των δημοσιευμένων λογιστικών καταστάσεων, να αναζητήσει πληροφορίες και να προσαρμόσει τα λογιστικά μεγέθη προκειμένου να ανταπεξέλθει στους σκοπούς της ανάλυσής του. 1.2 Ανάγκες Στην ελληνική οικονομία-κοινωνία η χρηματοοικονομική πληροφόρηση είναι προβληματική τόσο για τις επιχειρήσεις όσο και για τους δημόσιους φορείς. Το Φύλλο Εφημερίδας της Κυβερνήσεως και η Νομαρχία δέχεται τις οικονομικές καταστάσεις σε έντυπη μορφή, η Γενική Γραμματεία Πληροφοριακών Συστημάτων σε αρχεία ASCCI, οι δηλώσεις ΦΠΑ συμπληρώνονται ηλεκτρονικά με πληκτρολόγηση, ενώ το Χρηματιστήριο και η Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς δέχονται αρχεία excel. Επιπλέον, αξίζει να αναφέρουμε την περιοδικότητα αυτών των αναφορών που σε ορισμένες περιπτώσεις φτάνει τον ένα μήνα, με ότι αυτό συνεπάγεται σε κόστος και χρόνο για τις εταιρίες. Πανευρωπαϊκά η ανάγκη γίνεται ακόμη μεγαλύτερη αφού οι θεσμικοί, οικονομικοί και κοινωνικοί, φορείς της Ευρωπαϊκής Ένωσης, πρέπει να αντλήσουν οικονομικά στοιχεία από τα Κράτη Μέλη για την διαμόρφωση μιας ενιαίας πολιτικής. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι Ευρωπαϊκή Στατιστική Υπηρεσία που έχει την ανάγκη να λαμβάνει αυτόματα τα δεδομένα, ώστε να ανανεώνουν δυναμικά τις βάσεις και τις αναφορές τους. Με την πρόσφατη διερεύνηση της Ευρωπαϊκής Ένωσης το ζήτημα της ενοποίησης των πρακτικών των 27 χωρών μελών γίνεται ακόμα πιο σημαντικό. Ο μόνος τρόπος για να γίνει εφικτό είναι με την προτυποποίηση του μοντέλου αναφορών με την XBRL να διατηρεί το συγκριτικό πλεονέκτημα έναντι άλλων επιλογών. 5

7 1.3 Σκοπός Οι οικονομικές καταστάσεις είναι μία δομημένη οικονομική παρουσίαση της οικονομικής θέσης μιας επιχείρησης και των συναλλαγών που έχουν αναληφθεί από αυτή. Η επιδίωξη των οικονομικών καταστάσεων είναι να παρέχουν πληροφορίες οι οποίες είναι σχετικές με την οικονομική θέση, την απόδοση και τις ταμιακές ροές της επιχείρησης, που είναι χρήσιμες σε μια ευρεία ομάδα χρηστών προκειμένου με την αξιοποίησή τους να λαμβάνουν οικονομικές αποφάσεις. Οι οικονομικές καταστάσεις δείχνουν επίσης τα αποτελέσματα της διαχείρισης των οικονομικών πόρων που έχουν διατεθεί στη Διοίκηση. Για την επίτευξη του στόχου αυτού, οι οικονομικές καταστάσεις πρέπει να παρέχουν πληροφορίες σχετικές με τα ακόλουθα στοιχεία μιας επιχείρησης: (α) τα περιουσιακά στοιχεία, (β) τις υποχρεώσεις, (γ) τα ίδια κεφάλαια, (δ) τα έσοδα και τα έξοδα, συμπεριλαμβανομένων των κερδών και ζημιών και, (ε) τις ταμιακές ροές. Τα παραπάνω στοιχεία, παράλληλα με άλλα στοιχεία στο Προσάρτημα των οικονομικών καταστάσεων, βοηθούν τους χρήστες να προεκτιμήσουν τις μελλοντικές ταμιακές ροές της επιχείρησης και ειδικότερα το χρόνο και τη βεβαιότητα της δημιουργίας Ταμιακών διαθεσίμων και Ταμιακών ισοδύναμων. Τρεις είναι οι βασικοί σκοποί της χρησιμοποίησης των χρηματοοικονομικών δεδομένων, ανεξάρτητα από το συγκεκριμένο υπεύθυνο λήψης αποφάσεων. Οι βασικοί αυτοί σκοποί είναι οι εξής: 1. Μέτρηση της προηγούμενης κατάστασης της επιχείρησης. Αυτός που είναι υπεύθυνος για τη λήψη αποφάσεων πρέπει οπωσδήποτε να γνωρίζει ποια ήταν η επίδοση της επιχείρησης στο παρελθόν. Για το σκοπό αυτό, πληροφόρηση που αναφέρεται σε στοιχεία όπως, καθαρό εισόδημα, όγκος πωλήσεων, ροή μετρητών και κεφάλαιο κίνησης και ποσοστό απόδοσης πάνω στο επενδυμένο κεφάλαιο, βοηθάει να εκτιμηθεί η επιτυχής ή μη απόδοση της επιχείρησης και αποτελεσματικότητα της διοίκησης της επιχείρησης. Επίσης η πληροφόρηση δίνει τη δυνατότητα στον υπεύθυνο λήψης αποφάσεων να προχωρήσει σε συγκριτική ανάλυση της μιας επιχείρησης με τις άλλες. 2. Μέτρηση της παρούσας κατάστασης της επιχείρησης. Ο υπεύθυνος λήψης αποφάσεως θα πρέπει να έχει δεδομένα για τη σημερινή κατάσταση της 6

8 επιχείρησης. Για το σκοπό αυτό πληροφόρηση σχετικά με τα είδη των περιουσιακών στοιχείων της επιχείρησης, την ταμειακή της θέση, το ύψος των κερδών που παρακρατήθηκαν, τη σχέση ίδιων και ξένων κεφαλαίων βοηθάει τον υπεύθυνο λήψης αποφάσεων να εκτιμήσει τις επιτυχίες και αποτυχίες του παρελθόντος. Το πιο σημαντικό όμως είναι ότι η πληροφόρηση αυτή βοηθάει στην εκτίμηση των μελλοντικών δυνατοτήτων της επιχείρησης. 3. Πρόβλεψη των μελλοντικών δυνατοτήτων της επιχείρησης. Τα άτομα που χρησιμοποιούν τις χρηματοοικονομικές καταστάσεις πραγματοποιούν αποφάσεις επιλέγοντας από αρκετές εναλλακτικές πορείες δράσης. Κάθε πορεία δράσης θα προκαλέσει διαφορετικά αποτελέσματα στο μέλλον, πολλά δε από αυτά αποτελέσματα είναι χρηματοοικονομικής φύσης. Κατά τη διαδικασία λοιπόν λήψης απόφασης τα υπεύθυνα άτομα αντιμετωπίζουν το πρόβλημα της πρόβλεψης της πιθανής μελλοντικής επίδρασης. Όλες οι αποφάσεις λοιπόν έχουν μελλοντικό προσανατολισμό. Παρόλα αυτά κατά την πρόβλεψη της πιθανής μελλοντικής επίδρασης μιας απόφασης θα πρέπει να τονιστεί ότι αξιόπιστες μετρήσεις του τι συνέβη στο πρόσφατο παρελθόν είναι πολύτιμες. Αυτό είναι ιδιαίτερα αληθές όταν η απόφαση σχετίζεται με την επιχείρηση. Οι τάσεις στις πρόσφατες πωλήσεις και το κέρδος μιας επιχείρησης είναι καλοί δείκτες του τι είναι δυνατόν λογικά να αναμένεται στο μέλλον. Η βασική αξία του πρώτου και δεύτερου σκοπού είναι να βοηθήσει στην πραγματοποίηση του τρίτου σκοπού. Κατά συνέπεια, οι υπεύθυνοι λήψης αποφάσεων πρέπει να στηρίζονται ουσιαστικά στα προηγούμενα δεδομένα που εμφανίζονται στις χρηματοοικονομικές καταστάσεις για την πραγματοποίηση εκτιμήσεων και προβλέψεων των πιθανών μελλοντικών δυνατοτήτων Η κοινωνική προσφορά και ανάγκη της χρηματοοικονομικής ανάλυσης Ο στόχος της χρηματοοικονομικής ανάλυσης στην ευρύτερη κοινωνία συνδέεται με αυτόν της κυκλοφορίας των οικονομικών πληροφοριών και έρχεται να κάνει αφενός 7

9 αποτελεσματικότερη τη χρήση τους στη λήψη οικονομικών αποφάσεων και αφετέρου οικονομικότερη την παραγωγή και την κυκλοφορία τους. Τα παραπάνω οφέλη γίνονται εμφανέστερα αν λάβει κανείς υπόψη του ότι, στην πρώτη περίπτωση η πληροφοριακή εκμετάλλευση μπορεί να αποδώσει περισσότερα με την εντατικότερη και πιο εξειδικευμένη επεξεργασία και μελέτη των τυποποιημένων, κωδικοποιημένων και περιληπτικών λογιστικών καταστάσεων. Ενώ παράλληλα στη δεύτερη είναι γνωστό πόσο δαπανηρή είναι η δημοσίευση από τους υπό εξέταση οργανισμούς όλων των στοιχείων σε τέτοια μορφή που αυτά θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν απευθείας χωρίς άλλη επεξεργασία στα κατά περίπτωση μοντέλα πρόβλεψης και απόφασης. Θεωρείται αυτονόητο ότι τα παραπάνω οφέλη της χρηματοοικονομικής ανάλυσης προκύπτουν δε όσους δεν έχουν πρόσβαση στα εσωτερικά πληροφοριακά συστήματα των οικονομικών οργανισμών. Όμως οφέλη μπορούν να προκύψουν και στους εντός μιας μονάδας σε περίπτωση συγκριτικής χρηματοοικονομικής ανάλυσης της μονάδας τους με άλλες παρόμοιες στην αντικειμενική μορφή που η ανάλυση αυτή εφαρμόζεται από τους εκτός των μονάδων. Ενώ η ικανότητα της χρηματοοικονομικής ανάλυσης είναι θέμα εκπαίδευσης και επαγγελματικής κατάρτισης, η ανάγκη για αυτήν υπάρχει διάχυτη στη σημερινή οργανωμένη οικονομικά κοινωνία και συνδέεται με την ανάγκη για χρηματοοικονομικά γενικά πληροφόρηση. 1.4 Χρηματοοικονομικός Προγραμματισμός Ο χρηματοοικονομικός προγραμματισμός είναι μεγάλης σημασίας για την ομαλή και απρόσκοπτη λειτουργία και ανάπτυξη της επιχείρησης. Για την κατάστρωση ενός καλομελετημένου χρηματοοικονομικού προγραμματισμού πρέπει να ληφθούν υπόψη τόσο τα δυνατά όσο και τα αδύνατα σημεία της χρηματοοικονομικής λειτουργίας της επιχείρησης. Τα κύρια μέρη πρέπει να προσδιοριστούν και να γίνουν πλήρως κατανοητά, διότι μόνο έτσι η επιχείρηση θα είναι σε θέση να τα χρησιμοποιήσει αξιοποιήσει σε όφελός της. Τα δευτερεύοντα μέρη πρέπει, επίσης, να προσδιοριστούν και να εντοπιστούν οι αιτίες που τα προκάλεσαν, διότι έτσι η επιχείρηση θα μπορέσει να προβεί στις κατάλληλες 8

10 ενέργειες και να πάρει τα κατάλληλα διορθωτικά μέτρα για την εξάλειψη των αιτιών αυτών και συνεπώς για τη βελτίωση των αδυναμιών στα συγκεκριμένα σημεία της χρηματοοικονομικής λειτουργίας της. Ο προγραμματισμός των χρηματοδοτικών αναγκών της, προϋποθέτει τη χρηματοοικονομική ανάλυση των στοιχείων της επιχείρησης και το συντονισμό των δυνατοτήτων και αδυναμιών της. Η ανάλυση της χρηματοοικονομικής κατάστασης της επιχείρησης χρησιμοποιεί στοιχεία του ισολογισμού και των αποτελεσμάτων χρήσης. 1.5 Μοντέρνα Ανάλυση Ο δυναμικός προσανατολισμός της μοντέρνας ανάλυσης προς τη λήψη αποφάσεων αντικατοπτρίζεται στα παρακάτω χαρακτηριστικά: 1. Η ανάλυση χρηματοοικονομικών καταστάσεων δεν είναι πλέον απομονωμένη από τις οικονομικές θεωρίες και υποδείγματα. Η παροχή πληροφοριών αποτελεί τώρα ένα αναπόσπαστο τμήμα της χρήσης πληροφοριών (οικονομικά μοντέλα και μοντέλα της χρηματοοικονομικής διοίκησης της επιχείρησης). 2. Η κατασκευή και η επαλήθευση συστημάτων χρηματοοικονομικής ανάλυσης απαιτεί αξιολόγηση αναλυτική επιτήδευση. Οι απαιτήσεις σε πληροφόρηση των μοντέλων υποδειγμάτων λήψης αποφάσεων, τέτοιες όπως εκείνες που απορρέουν από τη θεωρία της επιλογής του άριστου χαρτοφυλακίου χρεογράφων, δεν μπορούν να ικανοποιηθούν με τους απλούς αριθμοδείκτες. Κατά συνέπεια, προχωρημένες τεχνικές στατιστικής τέτοια όπως η ανάλυση παλινδρόμησης, χρησιμοποιούνται για να δημιουργήσουν και να επαληθεύσουν τα συστήματα πληροφόρησης χρηματοοικονομικών καταστάσεων. 3. Η μοντέρνα ανάλυση δεν περιορίζεται πλέον στα λογιστικά δεδομένα που συμβατικά εμφανίζονται στις χρηματοοικονομικές καταστάσεις. Επιπλέον, γίνεται χρήση στοιχείων που δεν εμφανίζονται στις χρηματοοικονομικές καταστάσεις τέτοια όπως είναι οι αγοραίες αξίες περιουσιακών στοιχείων και οι προβλέπεις της διοίκησης για τη μελλοντική διαμόρφωση των κερδών. Επίσης, η ανάλυση περιλαμβάνει και μη λογιστικά δεδομένα, τέτοια όπως τιμές χρεογράφων (μετοχών, 9

11 Ο σύγχρονος τρόπος μελέτης της ανάλυσης χρηματοοικονομικών καταστάσεων όπως είδαμε παραπάνω, είναι αποτελέσματα της έρευνας που πραγματοποιήθηκε κατά τα τελευταία χρόνια και συγκεκριμένα κατά την τελευταία εικοσαετία. Είναι λοιπόν φυσικό και θα πρέπει να σημειωθεί εδώ ότι ο νέος τρόπος προσέγγισης της ανάλυσης βρίσκεται σε εμβρυακή κατάσταση. Πραγματικά το πεδίο έρευνας είναι περιορισμένο σε μερικά φαινόμενα, τέτοια όπως διερεύνηση των αιτιών πτώχευσης της επιχείρησης, διερεύνηση παραγόντων αύξησης των κερδών, διαβαθμίσεις ομολογιών. Επίσης οι μελέτες αυτές υποφέρουν από σοβαρές εννοιολογικές και μεθοδολογικές αδυναμίες. Η παραπάνω κατάσταση οφείλεται κατά ένα μέρος σε σφάλματα των ερευνητών της ανάλυσης, αλλά συγχρόνως αποτελεί μια απεικόνιση της μη ικανοποιητικής κατάστασης της θεωρίας αποφάσεων, κάτω από συνθήκες αβεβαιότητας. Οπωσδήποτε, η ατελής γνώση της συμπεριφοράς αυτών που λαμβάνουν αποφάσεις καθώς και οι ανάγκες τους σε πληροφόρηση παρεμποδίζουν την εξέλιξη της ανάλυσης. Όμως, παρά τις διάφορες αδυναμίες, φαίνεται ότι η ανάπτυξη της ανάλυσης χρηματοοικονομικών καταστάσεων έχει βρει τη σωστή κατεύθυνση και ότι η κατεύθυνση αυτή ακολουθείται. 1.6 Μέθοδοι ανάλυσης λογιστικών καταστάσεων Η χρηματοοικονομική ανάλυση έχει ως αντικείμενο τη μελέτη των σχέσεων των οικονομικών στοιχείων που αναφέρονται σ αυτές σε δεδομένη χρονική στιγμή, καθώς και των τάσεων αυτών διαχρονικά. Η ανάλυση αυτή περιλαμβάνει τρεις διαδικασίες: i. Αναφορά στην επιλογή και στον υπολογισμό ορισμένων σχέσεων μεταξύ των αναφερόμενων στις λογιστικές καταστάσεις στοιχείων, ανάλογα με την επιδιωκόμενη απόφαση. ii. Κατάταξη των δεδομένων, κατά τέτοιο τρόπο ώστε να είναι δυνατός ο υπολογισμός των μεταξύ των σημαντικότερων σχέσεων. iii. Αξιολόγηση, μελέτη και ερμηνεία των παραπάνω σχέσεων. 10

12 Οι παραπάνω διαδικασίες κατατάσσονται σε δυο κύριες κατηγορίες: 1. Στις συγκρίσεις και μετρήσεις με βάση τα οικονομικά στοιχεία των λογιστικών καταστάσεων δυο ή περισσοτέρων χρήσεων. 2. Στις συγκρίσεις και μετρήσεις με βάση τα οικονομικά στοιχεία των λογιστικών καταστάσεων μιας χρήσης Για τη χρηματοοικονομική ανάλυση των λογιστικών καταστάσεων απαιτείται συνήθως η διενέργεια και των δυο κατηγοριών ανάλυσης. Οι κυριότεροι μέθοδοι που χρησιμοποιούνται για την ανάλυση των λογιστικών καταστάσεων και οι οποίες μπορούν να ταξινομηθούν στις εξής μεγάλες κατηγορίες: 1) Διαστρωματική ή κάθετη μέθοδος ανάλυσης. 2) Συγκριτική ή διαχρονική μέθοδος ανάλυσης. 3) Μέθοδος ανάλυσης των χρονολογικών σειρών με δείκτες τάσεων. 4) Εξειδικευμένες μέθοδοι, οι οποίες περιλαμβάνουν την ανάλυση των μεταβολών της οικονομικής θέσεως μιας επιχείρησης, την ανάλυση του νεκρού σημείου, καθώς και άλλες. 1.7 Είδη και πηγές χρηματοοικονομικών καταστάσεων Η ανάλυση των πληροφοριών οι οποίες θα αποτελέσουν το «input» στη φάση της πρόβλεψης μπορεί να επεκταθεί σε μεγάλη «γκάμα» πληροφοριών, στοιχείων και μηνυμάτων τα οποία μπορούν επίσης να προέρχονται από μια μεγάλη ποικιλία πηγών. Χρηματοοικονομικές πληροφορίες από: Ετήσιες λογιστικές καταστάσεις Ενδιάμεσες λογιστικές καταστάσεις Καταστάσεις που υποβάλλονται στο χρηματιστήριο 11

13 Ανακοινώσεις Προϋπολογισμούς Χρηματιστηριακά στοιχεία Εκθέσεις αναλυτών Φορολογικούς καταλόγους Οικονομικά στατιστικά στοιχεία από: Επίσημα στατιστικά στοιχεία διαφόρων κρατικών και διεθνών οργανισμών Στατιστικές ιδιωτικών φορέων Μη αριθμητικά, χρηματοοικονομικά στοιχεία από: Εφημερίδες Επαγγελματικά περιοδικά Διαφημιστικές καμπάνιες Δικαστικές αποφάσεις Αιτήματα και διαμαρτυρίες προσωπικού Νομοσχέδια και νόμους Εκθέσεις προϊόντων Τράπεζες Προσωπικές επαφές ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2 ο 2. ΑΝΑΛΥΣΗ ΧΡΗΜΑΤΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΚΑΤΑΣΤΑΣΕΩΝ 2.1 Εισαγωγή Η ανάλυση, ερμηνεία και εκτίμηση των οικονομικών καταστάσεων αποτελεί στις μέρες μας βασική προτεραιότητα κάθε επιχείρησης και κυρίως εκείνων που είναι επιφορτισμένοι με την ευθύνη της λήψης των διαφόρων επιχειρηματικών αποφάσεων. Πέρα όμως από τους ανθρώπους μέσα στην επιχείρηση υπάρχουν και πολλές ομάδες ανθρώπων εκτός της επιχείρησης που δείχνουν ενδιαφέρον για τα οικονομικά 12

14 ζητήματα. Τέτοιοι είναι οι διάφοροι επενδυτές, οι ομολογιούχοι και οι μέτοχοι της εταιρίας, οι πιστωτές, οι Τράπεζες, οι δημόσιες υπηρεσίες (κυβερνητικές υπηρεσίες). Οι τράπεζες ενδιαφέρονται για την ικανότητα της επιχείρησης να πληρώσει τις ληξιπρόθεσμες υποχρεώσεις της και τις δώσεις των δανείων της. Το ενδιαφέρον τους περιορίζεται στη βραχυχρόνια σύνθεση των κυκλοφορούντων περιουσιακών στοιχείων και την σχέση τους με τα ληξιπρόθεσμα περιουσιακά στοιχεία του παθητικού. Οι ομολογιούχοι ενδιαφέρονται κυρίως για τη μακροχρόνια σύνθεση του κεφαλαίου της επιχείρησης, για τα κέρδη του παρελθόντος και για τις προβλέψεις τους στο μέλλον καθώς επίσης και για τις μεταβολές στη περιουσιακή κατάσταση της επιχείρησης. Οι μέτοχοι επίσης στη μεγάλη τους πλειοψηφία ενδιαφέρονται για την αποδοτικότητα της επιχείρησης μακροχρόνια και για τη σύνθεση και τη μεταβολή της περιουσιακής τους κατάστασης εφ όσον αυτοί αποτελούν βασικούς παράγοντες που επηρεάζουν την τιμή των μετοχών τους. Σήμερα υπάρχει βαθύτατη ανάγκη αλλά και απαραίτητη προϋπόθεση για την γνώση των διαφόρων μεθόδων και διαφόρων «εργαλείων» που χρησιμοποιούνται στην ανάλυση της οικονομικής κατάστασης των επιχειρήσεων. Έπειτα τα αποτελέσματα της ανάλυσης ανακοινώνονται στους ενδιαφερόμενους για να ληφθούν υπόψη στη λήψη των διαφόρων επιχειρηματικών αποφάσεων. Μερικές από τις μεθόδους που χρησιμοποιούνται στην ανάλυση των οικονομικών καταστάσεων είναι: Η ανάλυση αριθμοδεικτών Η συγκριτική ανάλυση Η ποσοστιαία ανάλυση Ανάλυση αριθμοδεικτών Αριθμοδείκτες είναι σχέσεις μεταξύ διαφόρων ποσοτήτων ή οικονομικών μεγεθών της επιχείρησης και αποσκοπούν να προσδιορίσουν τη θέση των διαφόρων τομέων και 13

15 κλάδων αυτής και να παρουσιάσουν έτσι την πραγματική κατάσταση της επιχείρησης. Οι αριθμοδείκτες βασίζονται σε στοιχεία λογιστικά ή στατιστικά και αναφέρονται επομένως στο παρελθόν. Η ανάλυση της κατάστασης μιας επιχείρησης με τους αριθμοδείκτες είναι ανάλυση του παρελθόντος. Πολλές φορές όμως, όταν έχουμε στοιχεία για το μέλλον, όπως από τις προβλέψεις των πωλήσεων, τον προγραμματισμό της παραγωγής, τους προβλεπόμενους Ισολογισμούς και Λογαριασμούς Αποτελεσμάτων Χρήσεως, καταρτίζουμε αριθμοδείκτες και για το μέλλον. Τις περισσότερες φορές σκοπός μας είναι να προβλέψουμε το μέλλον μέσω των αριθμοδεικτών, όπως έχουν γίνει τελευταίες μελέτες για την πρόβλεψη πτωχεύσεων που χρησιμοποιούν σαν βάση την εξέλιξη και τάση των διαφόρων αριθμοδεικτών. Με την χρησιμοποίηση των αριθμοδεικτών μπορούμε να προσδιορίσουμε τον βαθμό της παραγωγικότητας και αποδοτικότητας των διάφορων τομέων και κλάδων της επιχείρησης, με απώτερο σκοπό την ορθολογικότερη χρησιμοποίηση των διαφόρων μέσων, πόρων και συντελεστών της παραγωγής της επιχείρησης Συγκριτική ανάλυση Η χρονική σύγκριση των διαφόρων οικονομικών στοιχείων επιτυγχάνεται όταν τα διαθέσιμα στοιχεία για έναν αριθμό ετών αντιπαρατίθενται με κάποια σχετική σειρά σε παραπλήσιες στήλες. Οι καταστάσεις ονομάζονται συγκριτικές οικονομικές καταστάσεις. Η χρησιμότητα των καταστάσεων αυτών είναι φανερή και αναγνωρίζεται σαν απαραίτητη από τους αναλύοντες τα στοιχεία της επιχείρησης. Πολλές φορές παρουσιάζονται συγκριτικά στοιχεία για χρονικό διάστημα δέκα ή και περισσότερων ετών. Με την παράθεση των στοιχείων αυτών μπορούμε να παρατηρήσουμε την αύξηση ή μείωση μεταξύ των ετών, να υπολογίσουμε τον μέσο ρυθμό μεταβολής των στοιχείων καθώς επίσης να ανακαλύπτουμε τάσεις κατευθύνσεως των μεταβολών και να μπορέσουμε να κάνουμε και μελλοντικές προβλέψεις. 14

16 2.1.3 Ποσοστιαία ανάλυση Η ποσοστιαία ανάλυση αποτελεί και αυτή συγκριτική ανάλυση με την διαφορά ότι οι συγκρίσεις δεν γίνονται με απόλυτους αριθμούς. Τα στοιχεία έχουν μετατραπεί σε ποσοστά. Η ποσοστιαία σύγκριση γίνεται είτε οριζοντίως (χρονική σύγκριση), είτε καθέτως (συνθετική σύγκριση). Η κάθετη σύγκριση ονομάζεται και «κοινού μεγέθους οικονομικές καταστάσεις». Η οριζόντια ανάλυση είναι μια δυναμική ανάλυση των στοιχείων χρονικά, ενώ η κάθετη ανάλυση είναι μια στατική ανάλυση. 2.2 Κατηγορίες αριθμοδεικτών 1. ΑΡΙΘΜΟΔΕΙΚΤΕΣ ΡΕΥΣΤΟΤΗΤΑΣ Αριθμοδείκτης γενικής ρευστότητας Αριθμοδείκτης ειδικής ρευστότητας Αριθμοδείκτης ταμειακής ρευστότητας Αριθμοδείκτης κεφαλαίου κίνησης προς πωλήσεις 2. ΑΡΙΘΜΟΔΕΙΚΤΕΣ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑΣ Αριθμοδείκτης ταχύτητας κυκλοφορίας ενεργητικού Αριθμοδείκτης ταχύτητας κυκλοφορίας αποθεμάτων Αριθμοδείκτης ταχύτητας κυκλοφορίας παγίων Αριθμοδείκτης ταχύτητας κυκλοφορίας ιδίων κεφαλαίων Αριθμοδείκτης μέσης περιόδου είσπραξης απαιτήσεων 3. ΑΡΙΘΜΟΔΕΙΚΤΕΣ ΑΠΟΔΟΤΙΚΟΤΗΤΑΣ Αριθμοδείκτης μικτού περιθωρίου ή μικτού κέρδους Αριθμοδείκτης καθαρού περιθωρίου ή καθαρού κέρδους 15

17 Αριθμοδείκτης αποδοτικότητας ιδίων κεφαλαίων Αριθμοδείκτης λειτουργικού περιθωρίου κέρδους 4. ΑΡΙΘΜΟΔΕΙΚΤΕΣ ΔΙΑΡΘΡΩΣΗΣ ΚΕΦΑΛΑΙΩΝ & ΒΙΩΣΙΜΟΤΗΤΑΣ Αριθμοδείκτης ιδίων κεφαλαίων προς συνολικά κεφάλαια Αριθμοδείκτης ιδίων κεφαλαίων προς δανειακά κεφάλαια Αριθμοδείκτης ιδίων κεφαλαίων προς πάγια Αριθμοδείκτης κυκλοφορούντος ενεργητικού προς συνολικές υποχρεώσεις Αριθμοδείκτης παγίων προς μακροπρόθεσμες υποχρεώσεις Αριθμοδείκτης καλύψεως τόκων 5. ΑΡΙΘΜΟΔΕΙΚΤΕΣ ΕΠΕΝΔΥΣΕΩΝ Ή ΕΠΕΝΔΥΤΙΚΟΙ ΑΡΙΘΜΟΔΕΙΚΤΕΣ Κέρδη ανά μετοχή Μερισματική απόδοση Ποσοστό διανεμόμενων κερδών Μερισματική απόδοση ιδίων κεφαλαίων Τιμή μετοχής προς κέρδη ανά μετοχή ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3 o 3.ΑΡΙΘΜΟΔΕΙΚΤΕΣ ΡΕΥΣΤΟΤΗΤΑΣ 3.1 Γενικά Χρησιμοποιούνται για τον προσδιορισμό τόσο της βραχυχρόνιας οικονομικής θέσεως μιας επιχειρήσεως όσο και της ικανότητας της να ανταποκριθεί στις βραχυπρόθεσμες υποχρεώσεις της. 16

18 Η ύπαρξη ρευστότητας σε μία επιχείρηση έχει επίδραση στα κέρδη της διότι αν τα κυκλοφοριακά της στοιχεία δεν μετατρέπονται εύκολα σε μετρητά ή αν δεν υπάρχουν επαρκή ρευστά διαθέσιμα, τότε η επιχείρηση δεν είναι σε θέση να πληρώσει τις υποχρεώσεις της. Έτσι η μη εκπλήρωση των υποχρεώσεων της θα έχει σαν αποτέλεσμα τη δυσφήμιση της, τη μείωση της εμπιστοσύνης των συναλλασσομένων με αυτή και πιθανός την κήρυξη της σε κατάσταση πτωχεύσεως. Οι περισσότερες επιχειρήσεις φροντίζουν να διατηρούν ένα πλεόνασμα κυκλοφοριακών στοιχείων ανάλογο προς τις τρέχουσες υποχρεώσεις τους, ώστε να μπορούν να τις εξοφλούν κανονικά. Η επένδυση κεφαλαίων σε κυκλοφοριακά στοιχεία δεν αποτελεί κατά κανόνα παραγωγική επένδυση και ως εκ τούτου η διατήρηση υπερβολικά υψηλών κυκλοφοριακών στοιχείων ενδέχεται να μειώσει την κερδοφόρα δυναμικότητα της επιχειρήσεως. Στην ίδια κατάληξη μπορεί όμως να οδηγήσει και η ανεπάρκεια κυκλοφοριακών στοιχείων, διότι η αδυναμία εκπληρώσεως των υποχρεώσεων καταλήγει σε οικονομικό κλονισμό με καταστρεπτικές συνέπειες για την επιχείρηση. Πάντως, για κάθε επιχείρηση υπάρχει ένα άριστο ύψος κυκλοφοριακών στοιχείων και τρεχουσών υποχρεώσεων. Κατά την ανάλυση της τρέχουσας οικονομικής καταστάσεως μιας επιχειρήσεως δημιουργούνται ερωτήματα σχετικά με τη ρευστότητα και την ικανότητα της να εκπληρώνει τις βραχυχρόνιες υποχρεώσεις της. Ποιο συγκεκριμένα τα ερωτήματα αυτά αναφέρονται: α) Στην ύπαρξη επαρκών κυκλοφοριακών στοιχείων και συνέπειας στην εκπλήρωση των υποχρεώσεων της. β) Στην ύπαρξη επαρκών διαθεσίμων για την ομαλή λειτουργία της και την εκμετάλλευση τυχόν παρουσιαζομένων ευκαιριών. γ) Στην ύπαρξη υπερβολικών αποθεματοποιήσεων. δ) Στο αν χορηγούνται μεγάλες πιστώσεις στους πελάτες της. ε) Στο αν οι απαιτήσεις της είναι υπέρογκες. 17

19 Είναι δυνατή η απάντηση των ερωτημάτων με τη λεπτομερή ανάλυση των οικονομικών στοιχείων μιας επιχειρήσεως χρησιμοποιώντας τους αριθμοδείκτες ρευστότητας. Οι αριθμοδείκτες ρευστότητας αναφέρονται στο μέγεθος και στις σχέσεις των βραχυχρόνιων υποχρεώσεων και των κυκλοφοριακών στοιχείων μιας επιχειρήσεως, τα οποία αποτελούν τις πηγές καλύψεως αυτών των υποχρεώσεων. Η οικονομική κατάσταση μιας επιχειρήσεως μπορεί να θεωρηθεί καλή μόνον αν αυτή έχει επαρκή ρευστότητα. Έτσι, οι αριθμοδείκτες ρευστότητας προσδιορίζουν την εικόνα της τρέχουσας οικονομικής καταστάσεως μιας επιχειρήσεως. Ο προσδιορισμός της τρέχουσας οικονομικής καταστάσεως ενδιαφέρει τόσο τη Διοίκηση της όσο και τους εκτός αυτής πιστωτές και μετόχους της. Έτσι, η μελέτη για τον υπολογισμό των κεφαλαίων κινήσεως ενδιαφέρει όλους όσους σχετίζονται κατά οποιονδήποτε τρόπο με την επιχείρηση, αφενός μεν γιατί συνδέονται με τις καθημερινές λειτουργίες της, αφετέρου δε, γιατί η ανεπάρκεια κεφαλαίων κινήσεως ή η κακή διαχείριση τους αποτελεί μια από τις σπουδαιότερες αιτίες πτωχεύσεως. Ιδιαίτερα όμως, ο υπολογισμός των αριθμοδεικτών ρευστότητας αποτελεί πολύτιμη βοήθεια για την διοίκηση της, γιατί επιτρέπει τον έλεγχο του κατά ποιο τρόπο απασχολούνται μέσα στην επιχείρηση τα κεφάλαια κινήσεως της. Έτσι, είναι δυνατό να δοθούν απαντήσεις στα ερωτήματα που σχετίζονται με τη δυνατότητα της επιχειρήσεως να ανταποκριθεί στις τρέχουσες υποχρεώσεις της. Πέρα από αυτό ελέγχεται αν και κατά πόσο γίνεται η κατάλληλη χρησιμοποίηση των κεφαλαίων κινήσεως της επιχειρήσεως, αν τα κεφάλαια αυτά είναι επαρκή σε σύγκριση με τις εργασίες της, ή αν υπολείπονται από τα κανονικά, οπότε υπάρχει πρόβλημα ρευστών. Τέλος, η παρακολούθηση των αριθμοδεικτών ρευστότητας, διαχρονικά, παρέχει τη δυνατότητα να διαπιστωθεί αν υπάρχει βελτίωση ή όχι της τρέχουσας οικονομικής καταστάσεως της επιχειρήσεως. Γενικότερα, για να θεωρηθεί ότι μια επιχείρηση βρίσκεται σε καλή οικονομική κατάσταση, από απόψεως κεφαλαίων κίνησης, θα πρέπει να πληρεί τις παρακάτω προϋποθέσεις: 18

20 Α) Να μπορεί να ανταποκριθεί στις καθημερινές απαιτήσεις των βραχυχρόνιων δανειστών της και να είναι σε θέση να εξοφλεί τις ληξιπρόθεσμες υποχρεώσεις της. Β) Να μπορεί να εκτελεί απρόσκοπτα τις εργασίες της και να μπορεί να εκμεταλλεύεται τυχόν παρουσιαζόμενες ευκαιρίες. Γ) Να μπορεί να ανταποκρίνεται στην εξόφληση των απαιτητών τόκων και μερισμάτων των μετόχων της. Καλή οικονομική κατάσταση υπάρχει όταν οι τρέχουσες δραστηριότητες της, πέρα από τη χρησιμοποίηση των κυκλοφοριακών στοιχείων, χρηματοδοτούνται και από τους βραχυχρόνιους πιστωτές. Έτσι αν αγοράζονται προϊόντα με πίστωση και στη συνέχεια ρευστοποιούνται μέσα στα χρονικά όρια των πιστώσεων, τότε η επιχείρηση μπορεί να λειτουργεί με τις διευκολύνσεις των πιστωτών της. Στην περίπτωση αυτή, οι επενδυτέςμέτοχοι, ενώ προσφέρουν μόνο το ελάχιστο απαιτούμενο ποσό για κεφάλαιο κινήσεως, καρπούνται και την απόδοση των κεφαλαίων των πιστωτών, τα οποία αποτελούν, κατά κάποιο τρόπο, επενδύσεις των πιστωτών της σε αυτή. 3.2 Αριθμοδείκτης γενικής ρευστότητας Ο αριθμοδείκτης γενικής ρευστότητας είναι ο πλέον χρησιμοποιούμενος δείκτης και βρίσκεται αν διαιρέσουμε το σύνολο των κυκλοφοριακών στοιχείων μιας επιχειρήσεως με το σύνολο των βραχυχρόνιων υποχρεώσεων της. ΑΡΙΘΜΟΔΕΙΚΤΗΣ ΚΥΚΛΟΦΟΡΟΥΝ ΕΝΕΡΓΗΤΙΚΟ ΓΕΝΙΚΗΣ = ΡΕΥΣΤΟΤΗΤΑΣ ΒΡΑΧ/ΣΜΕΣ ΥΠΟΧΡΕΩΣΕΙΣ 19

21 Οι βασικότερες κατηγορίες περιουσιακών στοιχείων που περιλαμβάνονται στον αριθμητή του κλάσματος είναι, τα διαθέσιμα (μετρητά, αμέσως ρευστοποιήσιμα χρεόγραφα), οι απαιτήσεις, τα αποθέματα και οι προκαταβολές προμηθευτών. Οι κυριότερες κατηγορίες βραχυχρόνιων υποχρεώσεων, που περιλαμβάνονται στον παρονομαστή του κλάσματος είναι, οι βραχυχρόνιες υποχρεώσεις πιστώσεις προμηθευτών, μερίσματα πληρωτέα, φόροι πληρωτέοι, βραχυπρόθεσμα δάνεια τραπεζών και προκαταβολές πελατών. Ο αριθμοδείκτης γενικής ρευστότητας δεν δείχνει μόνο το μέτρο της ρευστότητας μιας επιχειρήσεως, αλλά και το περιθώριο ασφαλείας, που διατηρεί η διοίκηση της, για να είναι σε θέση να αντιμετωπίσει κάποια ανεπιθύμητη εξέλιξη στη ροή των κεφαλαίων κινήσεως. Αν η ροή των κεφαλαίων στην επιχείρηση είναι ομαλή και συνεχής και υπάρχει ακριβής αντιστοιχία μεταξύ των εισερχομένων κεφαλαίων και των εξοφλουμένων υποχρεώσεων, τότε η επιχείρηση δεν χρειάζεται να διατηρεί υψηλό περιθώριο ασφαλείας σε κεφάλαια κινήσεως (π.χ. όταν τα ρευστά, που εισπράττει, είναι ίσα με αυτά που πληρώνει για την εξόφληση των υποχρεώσεων της). Στην πραγματικότητα όμως, αυτό σπάνια συμβαίνει, για αυτό μια επιχείρηση θα πρέπει να διατηρεί επαρκή κυκλοφοριακά στοιχεία, για να είναι σε θέση να ανταποκριθεί στις τρέχουσες υποχρεώσεις της, όταν καταστούν ληξιπρόθεσμες. Όσο μεγαλύτερος είναι ο αριθμοδείκτης γενικής ρευστότητας τόσο καλύτερη, από πλευράς ρευστότητας, είναι η θέση της συγκεκριμένης επιχειρήσεως. Κατά την μελέτη του αριθμοδείκτη γενικής ρευστότητας, θα πρέπει να λαμβάνονται υπόψη οι διάφορες κατηγορίες που συνθέτουν το κυκλοφορούν ενεργητικό και το ποσοστό συμμετοχής κάθε μίας στο σύνολο αυτού. Αυτό γιατί μια εταιρία που έχει, σε ποσοστό, περισσότερα μετρητά είναι σε καλύτερη, από απόψεως ρευστότητας, θέση από μια άλλη που έχει περισσότερα σε ποσοστό αποθέματα, έστω και αν και οι δύο έχουν τον ίδιο αριθμοδείκτη γενικής ρευστότητας. 20

22 Για να είναι όσο το δυνατό πληρέστερες οι πληροφορίες που μας δίνει ο αριθμοδείκτης αυτός, πρέπει να συνοδεύεται και από άλλους συμπληρωματικούς για τον προσδιορισμό της ρευστότητας αριθμοδείκτες, όπως: 1. Τον αριθμοδείκτη ταχύτητας χορηγουμένων πιστώσεων ή εισπράξεως απαιτήσεων. 2. Τον αριθμοδείκτη ταχύτητας κυκλοφορίας αποθεμάτων. 3. Τον αριθμοδείκτη καθαρών πωλήσεων προς τα καθαρά κεφάλαια κινήσεως. Αν ο αριθμοδείκτης γενικής ρευστότητας είναι αρκετά υψηλός τότε δεν κρίνεται απαραίτητος ο προσδιορισμός των παραπάνω αριθμοδεικτών. Εκείνο όμως που πρέπει να τονιστεί στο σημείο αυτό είναι, ότι, επειδή το μέγεθος του αριθμοδείκτη αυτού εξαρτάται από πολλούς και ποικίλους παράγοντες, μεταξύ των οποίων το είδος της κάθε επιχειρήσεως, η ποιότητα των κυκλοφοριακών της στοιχείων, η αμεσότητα των τρεχουσών υποχρεώσεων της και η ευκαμψία των αναγκών της σε κεφάλαια κινήσεως, ο βαθμός ρευστότητας αυτής θα πρέπει να εξετάζεται σε συνδυασμό με αυτούς τους παράγοντες. Για τους παραπάνω λόγους δεν είναι δυνατόν να καθοριστεί ένα «πρότυπο» αριθμοδείκτη για όλες τις επιχειρήσεις. Γενικά ένας αριθμοδείκτης γύρω στο δύο μπορεί, πολλές φορές, να θεωρηθεί ικανοποιητικός για μια βιομηχανική ή εμπορική επιχείρηση. Μια επιχείρηση κοινής ωφέλειας όμως θα έχει πολύ διαφορετικό δείκτη γενικής ρευστότητας από μια βιομηχανική ή εμπορική επιχείρηση. Πάντως σημαντική ένδειξη για την επάρκεια ή όχι κεφαλαίων κινήσεως σε μια επιχείρηση αποτελεί η παρακολούθηση της πορείας του αριθμοδείκτη γενικής ρευστότητας για μια σειρά ετών. Μια μείωση του δείκτη πρέπει να διερευνηθεί. Μια συνεχής πτωτική πορεία αυτού διαχρονικά αποτελεί ένα είδος προμηνύματος, το οποίο δεν θα πρέπει να αγνοηθεί. Επίσης, η σύγκριση αυτού με τον μέσο όρο του κλάδου παρέχει ένδειξη για την θέση της επιχειρήσεως από απόψεως ρευστότητας. Ο αριθμοδείκτης γενικής ρευστότητας, παρέχει επίσης ένδειξη του βαθμού ασφαλείας, με τον οποίο βραχυχρόνιες πιστώσεις μπορεί να χορηγηθούν στην επιχείρηση από τους πιστωτές της, δηλαδή αντανακλά την τρέχουσα ικανότητα της επιχειρήσεως να ανταποκρίνεται στην πληρωμή των καθημερινά απαιτητών υποχρεώσεων της. Πολλές φορές όμως, είναι δυνατόν, μία επιχείρηση, παρά το γεγονός ότι έχει υψηλό αριθμοδείκτη να μη μπορεί να ανταποκριθεί στις τρέχουσες υποχρεώσεις της. Αυτό μπορεί να συμβαίνει 21

23 γιατί η διοίκηση της δεν έχει κάνει ορθολογική κατανομή των κυκλοφοριακών της στοιχείων σε σχέση με το βαθμό ρευστότητας τους. Παράδειγμα μίας τέτοιας καταστάσεως μπορεί να αναφερθεί, η υπεραποθεματοποίηση ετοίμων προϊόντων και πρώτων υλών σε σύγκριση με τις πωλήσεις της, ή η χαμηλή ταχύτητα κυκλοφορίας αυτών, ή το γεγονός ότι στις απαιτήσεις της περιλαμβάνονται τέτοιες «εν καθυστερήσει», οι οποίες δύσκολα θα εισπραχθούν καθώς και απαιτήσεις, οι οποίες εξοφλούνται με δόσεις και οι οποίες συνήθως μετατρέπονται σε μακροπρόθεσμες απαιτήσεις. Εκτός από τα παραπάνω, μία αύξηση των υποχρεώσεων της επιχειρήσεως συνοδευόμενη από μείωση των πωλήσεων της, μπορεί επίσης να οδηγήσει σε ανεπάρκεια κεφαλαίου κινήσεως. Κλείνοντας επισημαίνουμε,ότι το κεφάλαιο κινήσεως δείχνει το όριο ασφαλείας των βραχυχρόνιων πιστωτών, ως μεγαλύτερο είναι τούτο σε σχέση με τις τρέχουσες υποχρεώσεις της επιχειρήσεως τόσο πιο ευνοϊκή είναι η θέση αυτής από την άποψη ότι μπορεί να ανταποκρίνεται: α) Στην πληρωμή των τρεχουσών υποχρεώσεων της, των σταθερών δαπανών, των απαιτητών τόκων και μερισμάτων και β) Στην απορρόφηση τυχόν τρεχουσών ζημιών, μειώσεων στην τρέχουσα αξία των αποθεμάτων και προσωρινών επενδύσεων, καθυστερήσεως εισπράξεως μεγάλων ποσών απαιτήσεων, κλπ. Το συμπέρασμα όμως αυτό μπορεί να θεωρηθεί σωστό μόνο όταν η διοίκηση της επιχειρήσεως κάνει συστηματικό έλεγχο των επιμέρους στοιχείων του κυκλοφορούντος ενεργητικού. Εκτός των παραπάνω, αν μελετήσουμε τη ρευστότητα μίας επιχειρήσεως από την πλευρά των μετόχων της, τότε μπορεί να καταλήξουμε στο συμπέρασμα ότι ένας υψηλός αριθμοδείκτης γενικής ρευστότητας ενδέχεται να μην αποτελεί και την πλέον συμφέρουσα κατάσταση ιδιαίτερα, αν η επιχείρηση διατηρεί πολλά ρευστά διαθέσιμα ή έχει κάνει μεγάλα αποθέματα ή τέλος έχει χορηγήσει μεγάλες πιστώσεις στους πελάτες της. Σε γενικές γραμμές, ένας χαμηλός αριθμοδείκτης κεφαλαίου κινήσεως παρέχει ένδειξη υπάρξεως μεγαλύτερου βαθμού κινδύνου στην επιχείρηση απ ότι ένας υψηλός αριθμοδείκτης. 22

24 Συνεπώς, ένας χαμηλός αριθμοδείκτης μπορεί να δείχνει ότι η διοίκηση της επιχειρήσεως κάνει πιο εντατική χρήση των κυκλοφοριακών της στοιχείων, δηλαδή διατηρεί τα ρευστά διαθέσιμα της στο ελάχιστο δυνατό επίπεδο, ή η ταχύτητα κυκλοφορίας των αποθεμάτων και των απαιτήσεων της βρίσκεται στο ανώτατο δυνατό σημείο. Πάντως, το ύψος των ρευστών διαθεσίμων μιας επιχειρήσεως, εξαρτάται από το ποσό που απαιτείται για να ανταποκριθεί αυτή στις τρέχουσες υποχρεώσεις της, τις δαπάνες της, καθώς και από το ποσό ασφαλείας που πρέπει να διατηρεί για την αντιμετώπιση έκτακτων περιστατικών. Αν μια επιχείρηση εμφανίζει για σειρά ετών συνεχή μείωση του αριθμοδείκτη γενικής ρευστότητας, αυτό παρέχει ένδειξη ότι αρχίζει να αναπτύσσεται μια όχι ευνοϊκή κατάσταση γι αυτήν, σε ότι αφορά την ικανότητα της να ανταποκρίνεται στις τρέχουσες υποχρεώσεις της. Υπάρχει όμως πιθανότητα μια πτωτική εικόνα αυτού όχι μόνο να μη δείχνει δυσμενή οικονομική κατάσταση, αλλά αντίθετα να οφείλεται σε μια πιο ορθολογική χρησιμοποίηση του υπάρχοντος κεφαλαίου κινήσεως. Στην περίπτωση αυτή, η επιχείρηση χρειάζεται σχετικά μικρότερο κυκλοφορούν ενεργητικό. Πάντως, εκείνο που πρέπει να τονιστεί και πάλι είναι, ότι η πραγματική σημασία του αριθμοδείκτη γενικής ρευστότητας μπορεί να προσδιοριστεί μόνο αν αναλυθούν με κάθε λεπτομέρεια τα χαρακτηριστικά τόσο του κυκλοφορούντος ενεργητικού, όσο και των τρεχουσών υποχρεώσεων της επιχειρήσεως. Κλείνοντας, είναι απαραίτητο ο αναλυτής, κατά τη μελέτη του δείκτη γενικής ρευστότητας, θα πρέπει να καταλήγει σε τελικά συμπεράσματα, πριν λάβει υπόψη του και τα παρακάτω στοιχεία της επιχειρήσεως: 1. Την κατανομή των κυκλοφοριακών στοιχείων, όπως αναφέρθηκε πιο πάνω. 2. Την πορεία των μεγεθών των κυκλοφοριακών στοιχείων και των τρεχουσών υποχρεώσεων για μια πενταετία τουλάχιστον. 3. Τους όρους χορηγήσεως πιστώσεων στους πελάτες της. 4. Την τυχόν ύπαρξη εποχικότητας της συγκεκριμένης επιχειρήσεως. 5. Τις μεταβολές στο ύψος των αποθεμάτων σε σχέση με τις παρούσες και μελλοντικές πωλήσεις της επιχειρήσεως. 6. Την ανάγκη για μεγαλύτερα ή μικρότερα ποσά κεφαλαίων κινήσεως κατά τον επόμενο χρόνο. 23

25 7. Την έκταση χρησιμοποιήσεως τραπεζικών πιστώσεων και την ύπαρξη ευχέρειας για περαιτέρω τραπεζικό δανεισμό. 8. Το ποσό των μετρητών και των ρευστοποιήσιμων χρεογράφων καθώς και τη ύπαρξη μεγάλου πλεονάσματος ή ελλείμματος σε σχέση με τις ανάγκες για κεφάλαια κινήσεως. 9. Το ύψος των απαιτήσεων σε σχέση με τις πωλήσεις καθώς και τις καθυστερημένες απαιτήσεις. 10. Το είδος της εξεταζόμενης επιχειρήσεως, αν δηλαδή πρόκειται για βιομηχανία εμπορική επιχείρηση, ή επιχείρηση κοινής ωφέλειας. 3.3 Αριθμοδείκτης Ειδικής Ρευστότητας Ο αριθμοδείκτης ειδικής ρευστότητας δημιουργήθηκε για να περιλάβει όλα εκείνα τα στοιχεία τα οποία μετατρέπονται εύκολα και γρήγορα σε ρευστά και αγνοεί όλα εκείνα τα στοιχεία του κυκλοφορούντος ενεργητικού τα οποία δεν μετατρέπονται εύκολα σε μετρητά. Ο αριθμοδείκτης αυτός είναι το πηλίκο της διαιρέσεως του συνόλου των ταχέως ρευστοποιήσιμων περιουσιακών στοιχείων μιας επιχειρήσεως (μετρητά στο ταμείο, τραπεζικές καταθέσεις, χρεόγραφα, απαιτήσεις) με το σύνολο των βραχυπροθέσμων υποχρεώσεων της. ΑΡΙΘΜΟΔΕΙΚΤΗΣ ΚΥΚΛΟΦ. ΕΝΕΡΓ. - ΑΠΟΘΕΜΑΤΑ ΕΙΔΙΚΗΣ = ΡΕΥΣΤΟΤΗΤΑΣ ΒΡΑΧ/ΣΜΕΣ ΥΠΟΧΡΕΩΣΕΙΣ Όλα τα στοιχεία που περιλαμβάνονται στον αριθμητή του κλάσματος μπορούν να μετατραπούν γρήγορα σε χρήμα, στην ονομαστική τους αξία, δηλ. στην αξία που αναγράφονται στα βιβλία της επιχειρήσεως, εκτός των απαιτήσεων που συχνά δεν είναι δύσκολα και γρήγορα μετατρέψιμες σε χρήμα. 24

26 Στον υπολογισμό του αριθμοδείκτη αυτού δεν περιλαμβάνονται: Τα αποθέματα πρώτων και βοηθητικών υλών, ημικατεργασμένων και έτοιμων προϊόντων, γιατί δεν θεωρούνται ταχέως ρευστοποιήσιμα. Πράγματι, απαιτείται αρκετό χρονικό διάστημα μέχρι την πώληση τους ή μέχρι τη μετατροπή των πρώτων υλών και των ημικατεργασμένων προϊόντων σε έτοιμα προϊόντα. Εκτός αυτού, υπάρχει αβεβαιότητα τόσο ως προς την δυνατότητα πωλήσεως όλων των αποθεμάτων όσο και ως προς την αξία, που θα εισπραχθεί κατά την πώληση τους. Οι προκαταβληθείσες δαπάνες, οι οποίες κανονικά χρειάζονται κάποιο χρονικό διάστημα για να μετατραπούν σε χρήμα. Αν παρουσιάζονται δυσκολίες από την επιχείρηση στην πώληση των αποθεμάτων ετοίμων προϊόντων της, τότε το μεγάλο ύψος αποθεμάτων δεν βοηθά στην εξυπηρέτηση των τρεχουσών υποχρεώσεων της. Ένας υψηλός αριθμοδείκτης γενικής ρευστότητας, λόγω μεγάλων αποθεμάτων, δεν προσδίδει ρευστότητα στην επιχείρηση. Ως εκ τούτου ο αριθμοδείκτης ειδικής ρευστότητας αποτελεί καλύτερη ένδειξη της ικανότητας μιας επιχείρησης να εξοφλεί τις τρέχουσες υποχρεώσεις της από ότι ο προηγούμενος αριθμοδείκτης. Αν τα αμέσως ρευστοποιήσιμα στοιχεία μιας επιχειρήσεως (κυκλοφορούν μείον αποθέματα) είναι ίσα ή μεγαλύτερα των τρεχουσών υποχρεώσεων, τότε θεωρητικά τουλάχιστον, η επιχείρηση έχει καλή τρέχουσα οικονομική κατάσταση. Ο αριθμοδείκτης ειδικής ρευστότητας δείχνει πόσες φορές τα ταχέως ρευστοποιήσιμα στοιχεία της επιχειρήσεως καλύπτουν τις βραχυχρόνιες υποχρεώσεις της. Ένας αριθμοδείκτης ειδικής ρευστότητας γύρω στη μονάδα θεωρείται ικανοποιητικός μόνον αν στις απαιτήσεις της επιχειρήσεως δεν περιλαμβάνονται επισφαλείς ή ανεπίδεκτες εισπράξεως απαιτήσεις. Επειδή όμως στην πράξη ο εξωτερικός αναλυτής ενδέχεται να μην έχει στοιχεία για το είδος αυτών των απαιτήσεων, κρίνεται σκόπιμο οι απαιτήσεις να λαμβάνονται μειωμένες προκειμένου να υπολογιστεί ο αριθμοδείκτης ειδικής ρευστότητας. Αντίθετα, ένας αριθμοδείκτης μικρότερος της μονάδας δείχνει ότι τα αμέσως ρευστοποιήσιμα στοιχεία της επιχειρήσεως είναι ανεπαρκή για να καλύψουν τις τρέχουσες υποχρεώσεις της, με αποτέλεσμα η επιχείρηση να εξαρτάται από τις μελλοντικές της πωλήσεις, προκειμένου να εξασφαλίσει επαρκή ρευστότητα. Έτσι, αν προβλέπεται κάποια 25

27 μείωση των μελλοντικών πωλήσεων θα πρέπει να αναζητηθούν νέα κεφάλαια, είτε με έκδοση νέων τίτλων μετοχών, είτε με προσφυγή στον δανεισμό. Θα πρέπει να επισημάνουμε, ότι μια μεγάλη διαφορά μεταξύ των αριθμοδεικτών γενικής και ειδικής ρευστότητας αποτελεί ένδειξη ότι υπάρχουν αυξημένα αποθέματα στην επιχείρηση. 3.4 Αριθμοδείκτης Ταμειακής Ρευστότητας (cash ratio) Ο αριθμοδείκτης αυτός μας δίνει την εικόνα της επάρκειας ή όχι μετρητών στην επιχείρηση σε σχέση με τις τρέχουσες λειτουργικές της ανάγκες, είναι ο αριθμοδείκτης ταμειακής ρευστότητας. Η ταμειακή ρευστότητα εκφράζει την ικανότητα μιας επιχείρησης για την εξόφληση των τρεχουσών και ληξιπροθέσμων υποχρεώσεων της με τα μετρητά που διαθέτει. Ο αριθμοδείκτης ταμειακής ρευστότητας είναι το πηλίκο της διαίρεσης του συνόλου του διαθέσιμου ενεργητικού μιας επιχειρήσεως με το σύνολο των ληξιπροθέσμων υποχρεώσεων της και εκφράζεται από τη σχέση: ΑΡΙΘΜΟΔΕΙΚΤΗΣ ΔΙΑΘΕΣΙΜΑ ΤΑΜΕΙΑΚΗΣ = ΡΕΥΣΤΟΤΗΤΑΣ ΒΡΑΧΥΧΡΟΝΙΕΣ ΥΠΟΧΡΕΩΣΕΙΣ Ο αριθμοδείκτης αυτός δείχνει πόσες φορές τα διαθέσιμα περιουσιακά στοιχεία μιας επιχειρήσεως καλύπτουν τις ληξιπρόθεσμες υποχρεώσεις της. Ο συγκεκριμένος αριθμοδείκτης θα μπορούσε να χαρακτηριστεί ως ο πιο συντηρητικός δείκτης υπολογισμού της ρευστότητας μιας επιχείρησης, ο οποίος συσχετίζει τα διαθέσιμα (μετρητά) με τις βραχυχρόνιες επενδύσεις άμεσα ρευστοποιήσιμες (διάφορα χρηματοοικονομικά προϊόντα). 26

28 3.5 Αριθμοδείκτης Κεφαλαίου Κίνησης Ο αριθμοδείκτης αυτός συνδέει το καθαρό κεφάλαιο κίνησης, το οποίο υπολογίζεται από το κυκλοφορούν ενεργητικό μείον τις βραχυπρόθεσμες υποχρεώσεις, με τις πωλήσεις της επιχείρησης. Ο αριθμοδείκτης υπολογίζεται από τον ακόλουθο τύπο: ΑΡΙΘΜΟΔΕΙΚΤΗΣ ΚΥΚΛ. ΕΝΕΡΓΗΤΙΚΟ - ΚΥΚΛ. ΕΝΕΡΓΗΤΙΚΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟΥ ΚΙΝ. = ΠΡΟΣ ΠΩΛΗΣΕΙΣ ΠΩΛΗΣΕΙΣ Όπως και στους περισσότερους δείκτες, δεν υπάρχει κάποια ενδεικτική τιμή σύγκρισης. Επομένως, πρέπει να υπολογίσουμε το ποσοστό κατά τη διάρκεια του χρόνου για να καθορίσουμε μια συγκεκριμένη τάση και να τη συγκρίνουμε με την αντίστοιχη του κλάδου και της οικονομίας. Γενικά, όσο υψηλότερος είναι ο αριθμοδείκτης τόσο το καλύτερο για την επιχείρηση, διότι υποδηλώνει μεγαλύτερο βαθμό ρευστότητας. Βέβαια για να συμπεράνουμε σωστά, θα πρέπει πάντοτε να συγκρίνουμε τα αποτελέσματα μας με τον αντίστοιχο κλάδο της οικονομίας. 27

29 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4 o 4.ΑΡΙΘΜΟΔΕΙΚΤΕΣ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑΣ 4.1 Γενικά Χρησιμοποιούνται προκειμένου να μετρηθεί ο βαθμός αποτελεσματικότητας μιας επιχειρήσεως στη χρησιμοποίηση των περιουσιακών της στοιχείων, κατά πόσο δηλαδή γίνεται ικανοποιητική ή όχι χρησιμοποίηση αυτών. Η αποτελεσματικότερη χρησιμοποίηση των περιουσιακών στοιχείων μιας επιχειρήσεως ενδιαφέρει τόσο τη διοίκηση της, όσο και εκείνους που ενδιαφέρονται γι αυτήν. Υπάρχουν διάφοροι μέθοδοι που μπορούν να μετρήσουν την παραγωγικότητα και το βαθμό χρησιμοποιήσεως των περιουσιακών στοιχείων μιας επιχειρήσεως. Γενικά, όσο πιο εντατική είναι η χρησιμοποίηση των στοιχείων μιας επιχειρήσεως τόσο αυτό αποβαίνει προς όφελος της. Η χρησιμοποίηση ορισμένων αριθμοδεικτών δραστηριότητας βοηθά να προσδιορίσουμε το βαθμό μετατροπής ορισμένων περιουσιακών στοιχείων (αποθεμάτων, απαιτήσεων) σε ρευστά. Μελετώντας τα οικονομικά δεδομένα μιας επιχειρήσεως ενδέχεται να γίνουν ορισμένες διαπιστώσεις. Μπορεί, π.χ. να υπάρχει μεγάλο ποσοστό αποθεμάτων στα κυκλοφοριακά της στοιχεία, πράγμα το οποίο παρέχει ένδειξη ότι τα στοιχεία αυτά δε μετατρέπονται σε χρήμα με την πρέπουσα ταχύτητα και ευκολία. Βέβαια, το γεγονός αυτό ίσως να δείχνει ότι η διοίκηση της επιχειρήσεως ακολουθεί μια μέτρια πολιτική αποθεμάτων. Ίσως αυτό να οφείλεται και στην φύση των εργασιών της, διότι υπάρχουν επιχειρήσεις που πρέπει να διατηρούν μεγάλα αποθέματα πρώτων υλών και ετοίμων προϊόντων, όπως συμβαίνει π.χ. με τις βιομηχανίες καπνού. Γενικά, το ποσοστό αποθεμάτων που διατηρεί μια επιχείρηση πρέπει να σχετίζεται πάντοτε με το ύψος των πωλήσεων της. Αντίθετα, σε πολλές περιπτώσεις η τυχόν διατήρηση στην επιχείρηση υψηλού ποσοστού ρευστών ή κρατικών χρεογράφων μπορεί να δείχνει ότι ακολουθείται μια καλή πολιτική από μέρους της, διότι της επιτρέπεται να εκμεταλλεύεται ευκαιρίες και να κατέχει τα αναγκαία ρευστά σε όχι καλές περιόδους. Η κατάσταση αυτή μπορεί να την ευνοεί και να αυξάνει την πιστοληπτική της ικανότητα. 28

30 Ωστόσο, μεγάλα ποσά σε ρευστά διαθέσιμα και προσωρινές επενδύσεις δεν αυξάνουν την μακροχρόνια κερδοφόρα δυναμικότητα της επιχειρήσεως, γι αυτό και θα πρέπει να αποφεύγονται εκτός αν πρόκειται να επενδυθούν στο άμεσο μέλλον. Επίσης, το ποσοστό απαιτήσεων που εμφανίζει μια επιχείρηση έχει πάντα σχέση και πρέπει να εξετάζεται σε συνδυασμό με τις πιστωτικές της πωλήσεις. 4.2 Αριθμοδείκτης Ταχύτητας Κυκλοφορίας Ενεργητικού Ο αριθμοδείκτης κυκλοφοριακής ταχύτητας του ενεργητικού εξετάζει το πόσο αποτελεσματικά μια επιχείρηση χρησιμοποιεί το σύνολο των στοιχείων του ενεργητικού για να «παράγει» πωλήσεις. Ο τύπος που ακολουθεί μας δείχνει τον τρόπο υπολογισμού του δείκτη: ΑΡΙΘΜΟΔΕΙΚΤΗΣ ΤΑΧΥΤΗΤΑΣ ΚΑΘΑΡΕΣ ΠΩΛΗΣΕΙΣ ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΑΣ = ΕΝΕΡΓΗΤΙΚΟΥ ΣΥΝΟΛΟ ΕΝΕΡΓΗΤΙΚΟΥ Θα πρέπει βέβαια να συγκρίνουμε τα αποτελέσματα με τα αντίστοιχα των επιχειρήσεων του κλάδου, επειδή ο συγκεκριμένος δείκτης είναι ευμετάβλητος ακόμα και μέσα στον ίδιο τον κλάδο. Ο δείκτης κυκλοφορίας ταχύτητας ενεργητικού συνήθως κυμαίνεται από 1, για τις μεγάλες επιχειρήσεις εντάσεως κεφαλαίου μέχρι 10, για κάποιες επιχειρήσεις λιανικού εμπορίου. Επίσης, ο συγκεκριμένος αριθμοδείκτης επηρεάζεται από το ύψος των χρηματοδοτούμενων (leased) κεφαλαίων που χρησιμοποιούνται για την παραγωγή πωλήσεων. Ένας υψηλός δείκτης ταχύτητας ενεργητικού, σε σχέση με τον αντίστοιχο του κλάδου, υποδηλώνει συνήθως αδυναμία της διοίκησης, να χρησιμοποιεί το σύνολο των στοιχείων του ενεργητικού ή σημαίνει ότι χρησιμοποιεί απαρχαιωμένα στοιχεία. Επίσης, ένας υπερβολικά χαμηλός δείκτης κυκλοφοριακής ταχύτητας ενεργητικού, υποδηλώνει αδυναμία της διοίκησης επειδή χρησιμοποιεί περισσότερα στοιχεία από αυτά που πραγματικά απαιτεί η φύση της επιχειρηματικής δραστηριότητας για την παραγωγή πωλήσεων. 29

31 Συνοπτικά, ο δείκτης ταχύτητας κυκλοφορίας ενεργητικού, μας δείχνει είτε σε πόσες μέρες είτε σε πόσες φορές, μια επιχείρηση μετατρέπει το σύνολο του ενεργητικού της σε πωλήσεις. Δείχνει την ικανότητα της επιχείρησης να αξιοποιεί στη μάχη του ανταγωνισμού όλα τα εφόδια που διαθέτει, δηλαδή τα στοιχεία του ενεργητικού. 4.3 Αριθμοδείκτης Ταχύτητας Κυκλοφορίας Αποθεμάτων Ο αριθμοδείκτης κυκλοφοριακής ταχύτητας αποθεμάτων καθορίζει το βαθμό χρησιμοποίησης των αποθεμάτων στην παραγωγή πωλήσεων. Ο δείκτης υπολογίζεται από την ακόλουθη σχέση: ΑΡΙΘΜΟΔΕΙΚΤΗΣ ΤΑΧΥΤΗΤΑΣ ΚΟΣΤΟΣ ΠΩΛΗΘΕΝΤΩΝ ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΑΣ = ΑΠΟΘΕΜΑΤΩΝ ΜΕΣΟΣ ΟΡΟΣ ΑΠΟΘΕΜΑΤΩΝ Σε αυτή την περίπτωση εξέτασης, του δείκτη κυκλοφοριακής ταχύτητας αποθεμάτων, πρέπει να δώσουμε ορισμένες διευκρινίσεις που αφορούν στα συστατικά του τύπου υπολογισμού. Θεωρητικά ο συγκεκριμένος δείκτης ορίζεται από την σχέση των πωλήσεων προς το μέσο όρο των αποθεμάτων και το αντίστροφο. Όσον αφορά στον αριθμητή, οι πωλήσεις εκφράζονται σε τρέχουσες αγοραίες τιμές, ενώ τα αποθέματα αποτιμώνται στην τιμή κόστους. Επομένως θεωρούμε ότι είναι ακριβέστερο να χρησιμοποιούμε στον αριθμητή το κόστος πωληθέντων αντί των πωλήσεων. Επιπλέον οι πωλήσεις πραγματοποιούνται κατά τη διάρκεια όλου του χρόνου σε αντίθεση με τα αποθέματα τα οποία αναφέρονται σε ένα συγκεκριμένο χρονικό σημείο. Για το λόγο αυτό χρησιμοποιούμε το μέσο όρο των αποθεμάτων, που υπολογίζεται προσθέτοντας τα αποθέματα στην αρχή της χρήσης με αυτά στο τέλος της χρήσης διαιρώντας τα δια δύο. Βέβαια όταν αναφερόμαστε σε επιχειρήσεις, οι πωλήσεις των οποίων χαρακτηρίζονται από εποχικότητα, πρέπει να προβούμε σε αντίστοιχες προσαρμογές. 30