ΑΝΩΤΑΤΟ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΙΔΡΥΜΑ ΚΑΒΑΛΑΣ ΣΧΟΛΗ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΛΟΓΙΣΤΙΚΗΣ. Πτυχιακή εργασία ΘΕΜΑ:

Transcript

1 ΑΝΩΤΑΤΟ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΙΔΡΥΜΑ ΚΑΒΑΛΑΣ ΣΧΟΛΗ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΛΟΓΙΣΤΙΚΗΣ Πτυχιακή εργασία ΘΕΜΑ: Ο κλάδος κοσμημάτων στην Ελλάδα. Ανάλυση περίπτωσης «Ροΐΐί Ρ οΐ^» με χρήση αριθμοδεικτών. ΕΙΣΗΓΗΤΗΣ: ΣΙΜΙΤΣΗΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΣΠΟΥΔΑΣΤΡΙΑ: ΑΘΗΝΑ ΒΡΥΝΑ 0

2 Πίνακας περιεχομένων ΕΙΣΑΓΩΓΗ...4 ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΡΩΤΟ ΑΝΑΛΥΣΗ ΧΡΗΜΑΤΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΚΑΤΑΣΤΑΣΕΩΝ Εισαγωγή Ανάλυση Αριθμοδεικτών Συγκριτική ανάλυση Ποσοστιαία ανάλυση Κατηγορίες αριθμοδεικτών...10 ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΔΕΥΤΕΡΟ ΑΡΙΘΜΟΔΕΙΚΤΕΣ ΡΕΥΣΤΟΤΗΤΑΣ Γενικά Αριθμοδείκτης γενικής ρευστότητας Αριθμοδείκτης Ειδικής Ρευστότητας Αριθμοδείκτης Ταμειακής Ρευστότητας (cash ratio) Αριθμοδείκτης Κεφαλαίου Κίνησης προς Πωλήσεις Αριθμοδείκτης Αμυντικού Χρονικού Διαστήματος...22 ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΤΡΙΤΟ ΑΡΙΘΜΟΔΕΙΚΤΕΣ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑ ΤΙΚΟΤΗΤΑΣ Γενικά Αριθμοδείκτης Ταχύτητας Κυκλοφορίας Ενεργητικού Αριθμοδείκτης Ταχύτητας Κυκλοφορίας Αποθεμάτων Αριθμοδείκτης Ταχύτητας Κυκλοφορίας Παγίων Αριθμοδείκτης Ταχύτητας Κυκλοφορίας Ιδίων Κεφαλαίων Αριθμοδείκτης Μέσης Περιόδου Είσπραξης Απαιτήσεων Αριθμοδείκτης Ταχύτητας Εξόφλησης Βραχυπρόθεσμων Υποχρεώσεων (προμηθευτών)...29 ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΤΕΤΑΡΤΟ ΑΡΙΘΜΟΔΕΙΚΤΕΣ ΑΠΟΔ ΟΤΙΚΟΤΗΤΑΣ

3 4.1 Γενικά Αριθμοδείκτης Μικτού Περιθωρίου ή Μικτού Κέρδους Αριθμοδείκτης Καθαρού Περιθωρίου ή Καθαρού Κέρδους Αριθμοδείκτης Αποδοτικότητας Ιδίων Κεφαλαίων (ROE-Return On Equity) Αριθμοδείκτης Λειτουργικού Περιθωρίου Κέρδους Αριθμοδείκτης Αποδοτικότητας Συνολικών Κεφαλαίων...37 ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΕΜΠΤΟ ΑΡΙΘΜΟΔΕΙΚΤΕΣ ΚΕΦΑΛΑΙΑΚΗΣ ΔΙΑΡΘΡΩΣΗΣ & ΒΙΩΣΙΜΟΤΗΤΑΣ Γενικά Αριθμοδείκτης Ιδίων Προς Συνολικά Κεφάλαια Αριθμοδείκτης Ιδίων Κεφαλαίων Προς Πάγια Αριθμοδείκτης Κυκλοφορούντος Ενεργητικού Προς Συνολικές Υποχρεώσεις Αριθμοδείκτης Ιδίων Κεφαλαίων Προς Ξένα Κεφάλαια Αριθμοδείκτης Κάλυψης Καταβαλλόμενων Τόκων...48 ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΕΚΤΟ Η ΕΤΑΙΡΕΙΑ Folli Follie ΑΒΕΕ Η Ίδρυση Της Εταιρείας Folli Follie ΗFolli Follie και τα προϊόντα της Η Folli Follie σήμερα Οι δραστηριότητες της Folli Follie Εταιρική Διακυβέρνηση Μετοχή Folli Follie...58 ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΕΒΔ ΟΜΟ ΑΝΑΛ ΥΣΗ ΑΡΙΘΜΟΔΕΙΚΤΩΝ ΤΗΣ FOLLI FOLLIE ΑΒΕΕ Αριθμοδείκτες Ρευστότητας Αριθμοδείκτης Γενικής Ρευστότητας Αριθμοδείκτης Ειδικής Ρευστότητας Αριθμοδείκτης Τ αμειακής Ρευστότητας Αριθμοδείκτης Κεφαλαίου Κίνησης Προς Πωλήσεις

4 7.1.5 Αριθμοδείκτης Αμυντικού Χρονικού Διαστήματος ΑΡΙΘΜΟΔΕΙΚΤΕΣ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑΣ Αριθμοδείκτης Ταχύτητας Κυκλοφορίας Ενεργητικού Αριθμοδείκτης Ταχύτητας Κυκλοφορίας Αποθεμάτων Αριθμοδείκτης Ταχύτητας Κυκλοφορίας Παγίων Αριθμοδείκτης Ταχύτητας Κυκλοφορίας Ιδίων Κεφαλαίων Αριθμοδείκτης Μέσης Περιόδου Είσπραξης Απαιτήσεων Αριθμοδείκτης Ταχύτητας Εξόφλησης Βραχυπρόθεσμων Υποχρεώσεων (προμηθευτών) ΑΡΙΘΜΟΔΕΙΚΤΕΣ ΑΠΟΔΟΤΙΚΟΤΗΤΑΣ Αριθμοδείκτης Μικτού Περιθωρίου ή Μικτού Κέρδους Αριθμοδείκτης Καθαρού Περιθωρίου ή Καθαρού Κέρδους Αριθμοδείκτης Αποδοτικότητας Ιδίων Κεφαλαίων...79 ΑΡΙΘΜΟΔΕΙΚΤΗΣ ΑΠΟΔΟΤΙΚΟΤΗΤΑΣ ΙΔΙΩΝ ΚΕΦΑΛΑΙΩΝ= Αριθμοδείκτης Λειτουργικού Περιθωρίου Κέρδους Αριθμοδείκτης Αποδοτικότητας Συνολικών Κεφαλαίων ΑΡΙΘΜΟΔΕΙΚΤΕΣ ΔΙΑΡΘΡΩΣΗΣ ΚΕΦΑΛΑΙΩΝ & ΒΙΩΣΙΜΟΤΗΤΑΣ Αριθμοδείκτης Ιδίων Κεφαλαίων Προς Συνολικά Κεφάλαια Αριθμοδείκτης Ιδίων Κεφαλαίων Προς Δανειακά Κεφάλαια ΑΡΙΘΜΟΔΕΙΚΤΗΣ ΙΔΙΩΝ ΚΕΦΑΛΑΙΩΝ ΠΡΟΣ ΔΑΝΕΙΑΚΑ ΚΕΦΑΛΑΙΑ= Αριθμοδείκτης Ιδίων Κεφαλαίων Προς Πάγια Αριθμοδείκτης Κυκλοφορούντος Ενεργητικού Προς Συνολικές Υποχρεώσεις Αριθμοδείκτης Κάλυψης Καταβαλλόμενων Τόκων Αριθμοδείκτης Κάλυψης Παγίων με Διαρκή Κεφάλαια ΕΠΙΛ ΟΓΟΣ - ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ ΤΑ...90 ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ Παράρτημα

5 peafs&e jewellery watches accessories ΕΙΣΑΓΩΓΗ Κάθε επιχείρηση στα πλαίσια της οικονομικής της δραστηριότητας πραγματοποιεί πλείστες οικονομικές πράξεις οι οποίες καταγράφονται, ταξινομούνται και στη συνέχεια αποτυπώνονται σε οικονομικές καταστάσεις. Από το χρονικό σημείο της κατάρτισης των χρηματοοικονομικών ή λογιστικών καταστάσεων και στη συνέχεια, ακολουθεί η ανάλυση, εκτίμηση, ερμηνεία και αξιολόγηση των στοιχείων που περιλαμβάνονται σε αυτές. Αριθμοδείκτες είναι σχέσεις που μπορούν να μετρηθούν και να απεικονισθούν αριθμητικά, αναφορικά με τα μεγέθη των λογιστικών καταστάσεων με αριθμητική απεικόνιση συγκριτικών μόνο σχέσεων, λόγων. Η ανάλυση των αριθμοδεικτών μας επιτρέπει αφενός αξιολόγηση της οικονομικής κατάστασης της οικονομικής μονάδας, αφετέρου να προχωρήσουμε σε πολύτιμες συγκρίσεις της επιχείρησης που αναλύουμε με την οικονομία, τον κλάδο δραστηριότητας, τους κυριότερους ανταγωνιστές, τον προηγούμενο βαθμό αποτελεσματικότητας της ίδιας της επιχείρησης και τέλος την πρόβλεψη της πιθανής μελλοντικής έκβασης της οικονομικής της κατάστασης. Σκοπός της εργασίας μας είναι να περιγράψουμε κατ αρχάς τη θεωρία των 4

6 χρηματοοικονομικών καταστάσεων, μετά να διερευνήσουμε την ανάλυση των χρηματοοικονομικών δεικτών και για πρακτικό μέρος, έχοντας ως παράδειγμα τους ισολογισμούς της εταιρίας ΡΟΒΉ ΡΟΒΒΙΕ ΑΒΕΕ να εφαρμόσουμε την θεωρία και να καταλήξουμε σε κάποια συμπεράσματα όσον αφορά την οικονομική πορεία της εταιρίας που εξετάζουμε. Η εργασία αυτή χωρίζεται σε δύο ενότητες: 1 Αρχικά αναλύουμε θεωρητικά το θέμα με το οποίο ασχολείται η παρούσα εργασία, με απλές έννοιες και πίνακες για να είναι κατανοητά από τους αναγνώστες. 2 Στην δεύτερη ενότητα γίνεται πρακτική αναφορά στους χρηματοοικονομικούς αριθμοδείκτες της εταιρίας ΡΟΒΒΙ ΡΟΒΒΙΕ ΑΒΕΕ και επεξήγηση του καθένα μεμονωμένα, όπως επίσης αναλύονται και τα συμπεράσματα που προκύπτουν. Η εργασία αυτή εκπονήθηκε με βάση την βιβλιογραφική ανασκόπηση αλλά και με υλικό και πληροφορίες που δόθηκαν από την ίδια την εταιρία στο ΐη^Γη^. 5

7 ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΡΩΤΟ 1. ΑΝΑΛΥΣΗ ΧΡΗΜΑΤΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΚΑΤΑΣΤΑΣΕΩΝ 1.1 Εισαγωγή Η ανάλυση, ερμηνεία και εκτίμηση των οικονομικών καταστάσεων αποτελεί στις μέρες μας τη βασική προτεραιότητα κάθε επιχειρήσεως και ιδιαίτερα των στελεχών που είναι επιφορτισμένοι με την ευθύνη της λήψης των διαφόρων επιχειρηματικών αποφάσεων. Πέρα όμως από τους ανθρώπους μέσα στην επιχείρηση υπάρχουν και πολλές ομάδες ανθρώπων εκτός της επιχειρήσεως που δείχνουν ενδιαφέρον για τα οικονομικά ζητήματα της επιχειρήσεως. Τέτοιοι είναι οι διάφοροι επενδυτές, οι ομολογιούχοι και οι μέτοχοι της εταιρίας, οι πιστωτές, οι Τράπεζες, οι δημόσιες υπηρεσίες ( κυβερνητικές υπηρεσίες ). Καθένας ενδιαφέρεται από την δική του σκοπιά για την πρόοδο και την αποδοτικότητα της επιχειρήσεως. Οι πιστωτές και οι Τράπεζες ενδιαφέρονται για την ικανότητα της επιχειρήσεως να πληρώσει τις ληξιπρόθεσμες υποχρεώσεις της και τις δόσεις των δανείων της. Το ενδιαφέρον τους περιορίζεται στη βραχυχρόνια σύνθεση των κυκλοφορούντων περιουσιακών στοιχείων και την σχέση τους με τα ληξιπρόθεσμα περιουσιακά στοιχεία του παθητικού. Οι ομολογιούχοι ενδιαφέρονται κυρίως για τη μακροχρόνια σύνθεση του κεφαλαίου της επιχειρήσεως, για τα κέρδη του παρελθόντος και για τις προβλέψεις τους στο μέλλον, καθώς επίσης και για τις μεταβολές στην περιουσιακή κατάσταση της επιχειρήσεως. Οι μέτοχοι επίσης, στη μεγάλη τους πλειοψηφία, ενδιαφέρονται για την αποδοτικότητα της επιχειρήσεως μακροχρονίως και για την σύνθεση και την μεταβολή της περιουσιακής της καταστάσεως εφ όσον αυτοί αποτελούν βασικούς παράγοντες που επηρεάζουν την τιμή των μετοχών της. Περισσότερο όμως από όλους η διοίκηση είναι εκείνη που ενδιαφέρεται για την σύνθεση των κεφαλαίων και των περιουσιακών στοιχείων και για τις μεταβολές καθώς και για τις μελλοντικές τάσεις της αποδοτικότητας και των κερδών της επιχειρήσεως. Οι πληροφορίες αυτές έχουν άμεση επίδραση στην μορφή, στο ύψος και στο κόστος της εξωτερικής χρηματοδοτήσεως της επιχειρήσεως. Οι πληροφορίες αυτές είναι επίσης χρήσιμες στις καθημερινές αποφάσεις, όσον αφορά τον προγραμματισμό, τον έλεγχο δραστηριοτήτων, τον προϋπολογισμό δαπανών και των κεφαλαίων, στην ανάλυση του 6

8 νεκρού σημείου, στην ανάλυση του κόστους, στην ανάλυση των αποκλίσεων, στην ανάλυση μικτού κέρδους. Γι αυτό στις μέρες μας αποτελεί βασική ανάγκη αλλά και απαραίτητη προϋπόθεση η γνώση των διαφόρων μεθόδων και διαφόρων «εργαλείων» που χρησιμοποιούνται στην ανάλυση της οικονομικής καταστάσεως των επιχειρήσεων. Έπειτα τα αποτελέσματα της αναλύσεως ανακοινώνονται στους ενδιαφερόμενους για να ληφθούν υπόψη στη λήψη των διαφόρων επιχειρηματικών αποφάσεων. Κάποιες από τις μεθόδους που χρησιμοποιούνται στην ανάλυση των οικονομικών καταστάσεων είναι: 1 Η ανάλυση αριθμοδεικτών 2 Η συγκριτική ανάλυση 3 Η ποσοστιαία ανάλυση Ανάλυση Αριθμοδεικτών Αριθμοδείκτες είναι σχέσεις ή λόγοι μεταξύ διαφόρων ποσοτήτων ή οικονομικών μεγεθών της επιχειρήσεως και αποσκοπούν να προσδιορίσουν τη θέση της επιχειρήσεως ή των διάφορων τομέων και κλάδων αυτής και να παρουσιάσουν έτσι την πραγματική κατάσταση της. Οι αριθμοδείκτες βασίζονται σε στοιχεία λογιστικά ή στατιστικά και αναφέρονται επομένως στο παρελθόν. Η ανάλυση της καταστάσεως μιας επιχειρήσεως με τους αριθμοδείκτες είναι ανάλυση του παρελθόντος. Πολλές φορές όμως, όταν έχουμε στοιχεία για το μέλλον, όπως από τις προβλέψεις των πωλήσεων, τον προγραμματισμό της παραγωγής, τους προβλεπόμενους Ισολογισμούς και Λογαριασμούς Αποτελεσμάτων Χρήσεως, καταρτίζουμε αριθμοδείκτες και για το μέλλον. Πολλές φορές προσπαθούμε να προβλέψουμε το μέλλον μέσω των αριθμοδεικτών. Τελευταία έχουν γίνει μελέτες για την πρόβλεψη πτωχεύσεων που χρησιμοποιούν σαν βάση την εξέλιξη και τάση των διάφορων αριθμοδεικτών. Οι αριθμοδείκτες συνεπώς είναι χρήσιμο «εργαλείο» και υπολογιστικό μέσο, που υποβοηθά στην ανάλυση και εκτίμηση των διαφόρων προτάσεων και εναλλακτικών λύσεων και στη λήψη των ορθών επιχειρηματικών αποφάσεων. Με τη χρησιμοποίηση των αριθμοδεικτών μπορούμε να προσδιορίσουμε τον βαθμό 7

9 της παραγωγικότητας και αποδοτικότητας των διάφορων τομέων και κλάδων της επιχειρήσεως, με απώτερο σκοπό την ορθολογικότερη χρησιμοποίηση των διαφόρων μέσων, πόρων και συντελεστών της παραγωγής της επιχειρήσεως. Η ορθολογική όμως χρησιμοποίηση των συντελεστών της παραγωγής προϋποθέτει ορθολογική διοίκηση των επιχειρήσεων, χρησιμοποίηση μοντέρνων μεθόδων και τεχνικού εξοπλισμού στη διοίκηση, υψηλά μορφωμένο, εκπαιδευμένο και ειδικευμένο ανθρώπινο δυναμικό και κυρίως διευθυντές στην επιχείρηση. Η χρήση των αριθμοδεικτών θα δώσει τη δυνατότητα για την αξιοποίηση του κατάλληλου λογιστικού και στατιστικού υλικού των επιχειρήσεων από ανθρώπους μέσα στην επιχείρηση αλλά και από ανθρώπους εκτός της επιχειρήσεως, όπως από οικονομικούς αναλυτές, χρηματιστές, επενδυτές ή ακόμα και απλώς ερευνητές επιχειρηματικών προβλημάτων. Τα περισσότερα όμως στοιχεία για την κατάρτιση των αριθμοδεικτών προέρχονται από τους δημοσιευμένους Ισολογισμούς των επιχειρήσεων και των Λογαριασμών Αποτελεσμάτων Χρήσεως. Σε άλλες χώρες, οι επιχειρήσεις υποχρεούνται να δημοσιεύσουν και την κατάσταση Πηγών και διαθέσεως Κεφαλαίων (ή κατάσταση μεταβολών της περιουσιακής καταστάσεως) της επιχειρήσεως, με αποτέλεσμα περισσότερα στοιχεία να είναι διαθέσιμα στους ενδιαφερόμενους. Οι αριθμοδείκτες που καταρτίζονται σε μια επιχείρηση, είναι πολύ χρήσιμοι και απαραίτητοι, γιατί βοηθούν στην ανάλυση, τη διάγνωση και εκτίμηση της παρούσης καταστάσεως και των συνθηκών της επιχειρήσεως, αποκτούν όμως μεγαλύτερη ωφέλεια και σπουδαιότητα όταν: 1) Συγκρίνονται με προηγούμενα χρόνια. Έτσι ανακαλύπτουμε πραγματικά τις μεταβολές και την τάση των διαφόρων μεγεθών στην επιχείρηση. 2) Συγκρίνονται με ομοειδείς δείκτες άλλων συναγωνιστικών επιχειρήσεων, τους οποίους καταρτίζουμε βάσει των δημοσιευμένων στοιχείων των επιχειρήσεων αυτών. 3) Συγκρίνονται με τους μέσους δείκτες του κλάδου, στον οποίο ανήκει η επιχείρησή μας. Υπάρχουν πάρα πολλοί αριθμοδείκτες, που αναφέρονται στη βιβλιογραφία, και υπάρχει η δυνατότητα να καταρτιστούν ακόμη περισσότεροι και αυτό εξαρτάται από τη συγκεκριμένη επιχείρηση και το πρόβλημα που ενδεχομένως καλούμεθα να λύσουμε, 8

10 όπως επίσης από τα διαθέσιμα στοιχεία. Οι αριθμοδείκτες μπορούν να ταξινομηθούν σε διάφορες κατηγορίες ανάλογα με το κριτήριο που χρησιμοποιείται και τον τύπο της επιχειρηματικής δραστηριότητας που αναφέρεται, αλλά και ανάλογα με την ανάλυση και έρευνα που επιχειρούνται Συγκριτική ανάλυση Η χρονική σύγκριση των διαφόρων οικονομικών στοιχείων επιτυγχάνεται όταν τα διαθέσιμα στοιχεία για ένα αριθμό ετών αντιπαρατίθεται με κάποια σχετική σειρά σε παραπλήσιες στήλες. Οι καταστάσεις αυτές ονομάζονται συγκριτικές οικονομικές καταστάσεις. Η χρησιμότητα των καταστάσεων αυτών είναι φανερή και αναγνωρίζεται σαν απαραίτητη από τους αναλυτές των στοιχείων της επιχειρήσεως. Πολλές φορές παρουσιάζονται συγκριτικά στοιχεία για χρονικό διάστημα δέκα ή και περισσοτέρων ετών. Με την παράθεση των στοιχείων αυτών μπορούμε να παρατηρήσουμε την αύξηση ή μείωση μεταξύ των ετών, να υπολογίσουμε το μέσο ρυθμό μεταβολής των στοιχείων καθώς επίσης να ανακαλύψουμε τάσεις κατευθύνσεως των μεταβολών και να μπορέσουμε να κάνουμε και μελλοντικές προβλέψεις Ποσοστιαία ανάλυση Η ποσοστιαία ανάλυση αποτελεί και αυτή συγκριτική ανάλυση με την διαφορά ότι οι συγκρίσεις δεν γίνονται με απόλυτους αριθμούς. Τα στοιχεία έχουν μετατραπεί σε ποσοστά. Η ποσοστιαία σύγκριση γίνεται είτε οριζοντίως (χρονική σύγκριση), είτε καθέτως (συνθετική σύγκριση). Η κάθετη σύγκριση ονομάζεται και «κοινού μεγέθους οικονομικές καταστάσεις». Η οριζόντια ανάλυση είναι μια δυναμική ανάλυση των στοιχείων χρονικά, ενώ η κάθετη ανάλυση είναι μια στατική ανάλυση. 9

11 1.2 Κατηγορίες αριθμοδεικτών 1. ΑΡΙΘΜΟΔΕΙΚΤΕΣ ΡΕΥΣΤΟΤΗΤΑΣ 1 Αριθμοδείκτης γενικής ρευστότητας 2 Αριθμοδείκτης ειδικής ρευστότητας 3 Αριθμοδείκτης ταμειακής ρευστότητας 4 Αριθμοδείκτης κεφαλαίου κίνησης προς πωλήσεις 5 Αριθμοδείκτης αμυντικού χρονικού διαστήματος 2. ΑΡΙΘΜΟΔΕΙΚΤΕΣ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑΣ 1 Αριθμοδείκτης ταχύτητας κυκλοφορίας ενεργητικού 2 Αριθμοδείκτης ταχύτητας κυκλοφορίας αποθεμάτων 3 Αριθμοδείκτης ταχύτητας κυκλοφορίας παγίων 4 Αριθμοδείκτης ταχύτητας κυκλοφορίας ιδίων κεφαλαίων 5 Αριθμοδείκτης μέσης περιόδου είσπραξης απαιτήσεων 6 Αριθμοδείκτης ταχύτητας εξόφλησης βραχυπρόθεσμων υποχρεώσεων (προμηθευτών) 3. ΑΡΙΘΜΟΔΕΙΚΤΕΣ ΑΠΟΔΟΤΙΚΟΤΗΤΑΣ 1 Αριθμοδείκτης μικτού περιθωρίου ή μικτού κέρδους 2 Αριθμοδείκτης καθαρού περιθωρίου ή καθαρού κέρδους 3 Αριθμοδείκτης αποδοτικότητας ιδίων κεφαλαίων 4 Αριθμοδείκτης λειτουργικού περιθωρίου κέρδους 5 Αριθμοδείκτης αποδοτικότητας συνολικών κεφαλαίων 10

12 4. ΑΡΙΘΜΟΔΕΙΚΤΕΣ ΔΙΑΡΘΡΩΣΗΣ ΚΕΦΑΛΑΙΩΝ & ΒΙΩΣΙΜΟΤΗΤΑΣ 1 Αριθμοδείκτης ιδίων κεφαλαίων προς συνολικά κεφάλαια 2 Αριθμοδείκτης ιδίων κεφαλαίων προς δανειακά κεφάλαια 3 Αριθμοδείκτης ιδίων κεφαλαίων προς πάγια 4 Αριθμοδείκτης κυκλοφορούντος ενεργητικού προς συνολικές υποχρεώσεις 5 Αριθμοδείκτης παγίων προς μακροπρόθεσμες υποχρεώσεις 6 Αριθμοδείκτης καλύψεως τόκων 5. ΑΡΙΘΜΟΔΕΤΚΤΕΣ ΕΠΕΝΔΥΣΕΩΝ Ή ΕΠΕΝΔΥΤΙΚΟΙ ΑΡΙΘΜΟΔΕΙΚΤΕΣ 1 Κέρδη ανά μετοχή 2 Μερισματική απόδοση 3 Ποσοστό διανεμόμενων κερδών 4 Μερισματική απόδοση ιδίων κεφαλαίων 5 Τιμή μετοχής προς κέρδη ανά μετοχή 11

13 ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΔΕΥΤΕΡΟ 2. ΑΡΙΘΜΟΔΕΙΚΤΕΣ ΡΕΥΣΤΟΤΗΤΑΣ 2.1 Γενικά Χρησιμοποιούνται για τον προσδιορισμό τόσο της βραχυχρόνιας οικονομικής θέσεως μιας επιχειρήσεως όσο και της ικανότητας της να ανταποκριθεί στις βραχυπρόθεσμες υποχρεώσεις της. Η ύπαρξη ρευστότητας σε μία επιχείρηση έχει επίδραση στα κέρδη της διότι αν τα κυκλοφοριακά της στοιχεία δεν μετατρέπονται εύκολα σε μετρητά ή αν δεν υπάρχουν επαρκή ρευστά διαθέσιμα, τότε η επιχείρηση δεν είναι σε θέση να πληρώσει τις υποχρεώσεις της. Έτσι η μη εκπλήρωση των υποχρεώσεων της θα έχει σαν αποτέλεσμα τη δυσφήμιση της, τη μείωση της εμπιστοσύνης των συναλλασσομένων με αυτή και πιθανώς την κήρυξη της σε κατάσταση πτωχεύσεως. Οι περισσότερες επιχειρήσεις φροντίζουν να διατηρούν ένα πλεόνασμα κυκλοφοριακών στοιχείων ανάλογο προς τις τρέχουσες υποχρεώσεις τους, ώστε να μπορούν να τις εξοφλούν κανονικά. Η τοποθέτηση κεφαλαίων σε κυκλοφοριακά στοιχεία δεν αποτελεί κατά κανόνα παραγωγική επένδυση και ως εκ τούτου η διατήρηση υπερβολικά υψηλών κυκλοφοριακών στοιχείων ενδέχεται να μειώσει την κερδοφόρα δυναμικότητα της επιχειρήσεως. Στο ίδιο αποτέλεσμα μπορεί όμως να οδηγήσει και η ανεπάρκεια κυκλοφοριακών στοιχείων, διότι η αδυναμία εκπληρώσεως των υποχρεώσεων καταλήγει σε οικονομικό κλονισμό με καταστρεπτικές συνέπειες για την επιχείρηση. Πάντως, για κάθε επιχείρηση υπάρχει ένα άριστο ύψος κυκλοφοριακών στοιχείων και τρεχουσών υποχρεώσεων. Κατά την ανάλυση της τρέχουσας οικονομικής καταστάσεως μιας επιχειρήσεως δημιουργούνται ερωτήματα σχετικά με τη ρευστότητα και την ικανότητα της να εκπληρώνει τις βραχυχρόνιες υποχρεώσεις της. Ποιο συγκεκριμένα τα ερωτήματα αυτά αναφέρονται: α) Στην ύπαρξη επαρκών κυκλοφοριακών στοιχείων και συνέπειας στην εκπλήρωση των υποχρεώσεων της. β) Στην ύπαρξη επαρκών διαθεσίμων για την ομαλή λειτουργία της και την 12

14 εκμετάλλευση τυχόν παρουσιαζομένων ευκαιριών. γ) Στην ύπαρξη υπερβολικών αποθεματοποιήσεων. δ) Στη πιθανότητα χορήγησης μεγάλων πιστώσεων στους πελάτες της. ε) Στη πιθανότητα οι απαιτήσεις της να είναι υπέρογκες. Τα παραπάνω ερωτήματα είναι δυνατόν να απαντηθούν με τη λεπτομερή ανάλυση των οικονομικών στοιχείων μιας επιχειρήσεως χρησιμοποιώντας τους αριθμοδείκτες ρευστότητας. Οι αριθμοδείκτες ρευστότητας αναφέρονται στο μέγεθος και στις σχέσεις των βραχυχρόνιων υποχρεώσεων και των κυκλοφοριακών στοιχείων μιας επιχειρήσεως, τα οποία αποτελούν τις πηγές καλύψεως αυτών των υποχρεώσεων. Η οικονομική κατάσταση μιας επιχειρήσεως μπορεί να θεωρηθεί καλή μόνον αν αυτή έχει επαρκή ρευστότητα. Έτσι, οι αριθμοδείκτες ρευστότητας περιγράφουν την εικόνα της τρέχουσας οικονομικής καταστάσεως μιας επιχειρήσεως. Ο προσδιορισμός της τρέχουσας οικονομικής καταστάσεως ενδιαφέρει τόσο τη Διοίκηση της όσο και τους εκτός, όπως οι πιστωτές και μετόχους της. Έτσι, η μελέτη για τον υπολογισμό των κεφαλαίων κινήσεως ενδιαφέρει όλους όσους σχετίζονται κατά οποιονδήποτε τρόπο με την επιχείρηση, αφενός μεν γιατί συνδέονται με τις καθημερινές λειτουργίες της, αφετέρου δε, γιατί η ανεπάρκεια κεφαλαίων κινήσεως ή η κακή διαχείριση τους αποτελεί μια από τις σπουδαιότερες αιτίες πτωχεύσεως. Ιδιαίτερα όμως, ο υπολογισμός των αριθμοδεικτών ρευστότητας αποτελεί πολύτιμη βοήθεια για την διοίκηση της, γιατί την επιτρέπει να ελέγξει τον τρόπο με τον οποίο απασχολούνται μέσα στην επιχείρηση τα κεφάλαια κινήσεως της. Έτσι, είναι δυνατό να δοθούν απαντήσεις στα ερωτήματα που σχετίζονται με τη δυνατότητα της επιχειρήσεως να ανταποκριθεί στις τρέχουσες υποχρεώσεις της. Πέρα από αυτό ελέγχεται αν και κατά πόσο γίνεται η κατάλληλη χρησιμοποίηση των κεφαλαίων κινήσεως της επιχειρήσεως, αν τα κεφάλαια αυτά είναι επαρκή σε σύγκριση με τις εργασίες της, ή αν υπολείπονται από τα κανονικά, οπότε υπάρχει πρόβλημα ρευστών. Τέλος, η παρακολούθηση των αριθμοδεικτών ρευστότητας, διαχρονικά, παρέχει τη δυνατότητα να διαπιστωθεί αν υπάρχει βελτίωση, ή όχι, της τρέχουσας οικονομικής καταστάσεως της επιχειρήσεως. 13

15 Σε γενικές γραμμές, για να θεωρηθεί ότι μια επιχείρηση βρίσκεται σε καλή οικονομική κατάσταση, από απόψεως κεφαλαίων κίνησης, θα πρέπει να πληροί τις παρακάτω προϋποθέσεις: Α) Να μπορεί να ανταποκριθεί στις καθημερινές απαιτήσεις των βραχυχρόνιων δανειστών της και να είναι σε θέση να εξοφλεί τις ληξιπρόθεσμες υποχρεώσεις της. Β) Να μπορεί να εκτελεί απρόσκοπτα τις εργασίες της και να μπορεί να εκμεταλλεύεται τυχόν παρουσιαζόμενες ευκαιρίες. Γ) Να μπορεί να ανταποκρίνεται στην εξόφληση των απαιτητών τόκων και μερισμάτων των μετόχων της. Καλή οικονομική κατάσταση υπάρχει όταν οι τρέχουσες δραστηριότητες της, πέρα από τη χρησιμοποίηση των κυκλοφοριακών στοιχείων, χρηματοδοτούνται και από τους βραχυχρόνιους πιστωτές. Έτσι αν αγοράζονται προϊόντα με πίστωση και στη συνέχεια ρευστοποιούνται μέσα στα χρονικά όρια των πιστώσεων, τότε η επιχείρηση μπορεί να λειτουργεί με τις διευκολύνσεις των πιστωτών της. Στην περίπτωση αυτή, οι επενδυτέςμέτοχοι, ενώ προσφέρουν μόνο το ελάχιστο απαιτούμενο ποσό για κεφάλαιο κινήσεως, καρπούνται και την απόδοση των κεφαλαίων των πιστωτών, τα οποία αποτελούν, κατά κάποιο τρόπο, επενδύσεις των πιστωτών της σε αυτή. 2.2 Αριθμοδείκτης γενικής ρευστότητας Ο αριθμοδείκτης γενικής ρευστότητας είναι ο πλέον χρησιμοποιούμενος δείκτης και βρίσκεται αν διαιρέσουμε το σύνολο των κυκλοφοριακών στοιχείων μιας επιχειρήσεως με το σύνολο των βραχυχρόνιων υποχρεώσεων της. ΑΡΙΘΜΟΔΕΙΚΤΗΣ ΓΕΝΙΚΗΣ ΡΕΥΣΤΟΤΗΤΑΣ= ΣΥΝΟΛΟ ΚΥΚΛ. ΕΝΕΡΓ ΣΥΝΟΛΟ ΒΡΑΧ. ΥΠΟΧΡ Ή ΔΙΑΘΕΣΙΜΑ + ΑΠΑΙΤΗΣΕΙΣ + ΑΠΟΘΕΜΑΤΑ ΣΥΝΟΛΟ ΒΡΑΧ. ΥΠΟΧΡ Οι κυριότερες κατηγορίες περιουσιακών στοιχείων που περιλαμβάνονται στον 14

16 αριθμητή του κλάσματος είναι, τα διαθέσιμα (μετρητά, αμέσως ρευστοποιήσιμα χρεόγραφα), οι απαιτήσεις, τα αποθέματα και οι προκαταβολές προμηθευτών. Οι κυριότερες κατηγορίες βραχυχρόνιων υποχρεώσεων, που περιλαμβάνονται στον παρονομαστή του κλάσματος είναι, οι βραχυχρόνιες υποχρεώσεις πιστώσεις προμηθευτών, μερίσματα πληρωτέα, φόροι πληρωτέοι, βραχυπρόθεσμα δάνεια τραπεζών και προκαταβολές πελατών. Ο αριθμοδείκτης γενικής ρευστότητας δε δείχνει μόνο το μέτρο της ρευστότητας μιας επιχειρήσεως, αλλά και το περιθώριο ασφαλείας, που διατηρεί η διοίκηση της, για να είναι σε θέση να αντιμετωπίσει κάποια ανεπιθύμητη εξέλιξη στη ροή των κεφαλαίων κινήσεως. Αν η ροή των κεφαλαίων στην επιχείρηση είναι ομαλή και συνεχής και υπάρχει ακριβής αντιστοιχία μεταξύ των εισερχομένων κεφαλαίων και των εξοφλουμένων υποχρεώσεων, τότε η επιχείρηση δεν χρειάζεται να διατηρεί υψηλό περιθώριο ασφαλείας σε κεφάλαια κινήσεως (π.χ. όταν τα ρευστά, που εισπράττει, είναι ίσα με αυτά που πληρώνει για την εξόφληση των υποχρεώσεων της). Στην πραγματικότητα όμως, αυτό σπάνια συμβαίνει, για αυτό μια επιχείρηση θα πρέπει να διατηρεί επαρκή κυκλοφοριακά στοιχεία, για να είναι σε θέση να ανταποκριθεί στις τρέχουσες υποχρεώσεις της, όταν καταστούν ληξιπρόθεσμες. Όσο μεγαλύτερος είναι ο αριθμοδείκτης γενικής ρευστότητας τόσο καλύτερη, από πλευράς ρευστότητας, είναι η θέση της συγκεκριμένης επιχειρήσεως. Κατά την μελέτη του αριθμοδείκτη γενικής ρευστότητας, θα πρέπει να λαμβάνονται υπόψη οι διάφορες κατηγορίες που συνθέτουν το κυκλοφορούν ενεργητικό και το ποσοστό συμμετοχής κάθε μίας στο σύνολο αυτού. Αυτό γιατί μια εταιρία που έχει, σε ποσοστό, περισσότερα μετρητά είναι σε καλύτερη, από απόψεως ρευστότητας, θέση από μια άλλη που έχει περισσότερα σε ποσοστό αποθέματα, έστω και αν και οι δύο έχουν τον ίδιο αριθμοδείκτη γενικής ρευστότητας. Για να είναι όσο το δυνατό πληρέστερες οι πληροφορίες που μας δίνει ο αριθμοδείκτης αυτός, πρέπει να συνοδεύεται και από άλλους συμπληρωματικούς για τον προσδιορισμό της ρευστότητας αριθμοδείκτες, όπως: 1. Τον αριθμοδείκτη ταχύτητας χορηγουμένων πιστώσεων ή εισπράξεως απαιτήσεων. 2. Τον αριθμοδείκτη ταχύτητας κυκλοφορίας αποθεμάτων. 15

17 3. Τον αριθμοδείκτη καθαρών πωλήσεων προς τα καθαρά κεφάλαια κινήσεως. Αν ο αριθμοδείκτης γενικής ρευστότητας είναι αρκετά υψηλός τότε δεν κρίνεται απαραίτητος ο προσδιορισμός των παραπάνω αριθμοδεικτών. Εκείνο όμως που πρέπει να τονισθεί στο σημείο αυτό είναι, ότι, επειδή το μέγεθος του αριθμοδείκτη αυτού εξαρτάται από πολλούς και ποικίλους παράγοντες, μεταξύ των οποίων το είδος της κάθε επιχειρήσεως, η ποιότητα των κυκλοφοριακών της στοιχείων, η αμεσότητα των τρεχουσών υποχρεώσεων της και η ευκαμψία των αναγκών της σε κεφάλαια κινήσεως, ο βαθμός ρευστότητας αυτής θα πρέπει να εξετάζεται σε συνδυασμό με αυτούς τους παράγοντες. Για τους παραπάνω λόγους δεν είναι δυνατόν να καθοριστεί ένα «πρότυπο» αριθμοδείκτη για όλες τις επιχειρήσεις. Γενικά ένας αριθμοδείκτης γύρω στο δύο μπορεί, πολλές φορές, να θεωρηθεί ικανοποιητικός για μια βιομηχανική ή εμπορική επιχείρηση. Μια επιχείρηση κοινής ωφέλειας όμως θα έχει πολύ διαφορετικό δείκτη γενικής ρευστότητας από μια βιομηχανική ή εμπορική επιχείρηση. Πάντως σημαντική ένδειξη για την επάρκεια ή όχι κεφαλαίων κινήσεως σε μια επιχείρηση αποτελεί η παρακολούθηση της πορείας του αριθμοδείκτη γενικής ρευστότητας για μια σειρά ετών. Μια μείωση του δείκτη πρέπει να διερευνηθεί. Μια συνεχής πτωτική πορεία αυτού διαχρονικά αποτελεί ένα είδος προμηνύματος, το οποίο δεν θα πρέπει να αγνοηθεί. Επίσης, η σύγκριση αυτού με τον μέσο όρο του κλάδου παρέχει ένδειξη για την θέση της επιχειρήσεως από απόψεως ρευστότητας. Ο αριθμοδείκτης γενικής ρευστότητας, παρέχει επίσης ένδειξη του βαθμού ασφαλείας, με τον οποίο βραχυχρόνιες πιστώσεις μπορεί να χορηγηθούν στην επιχείρηση από τους πιστωτές της, δηλαδή αντανακλά την τρέχουσα ικανότητα της επιχειρήσεως να ανταποκρίνεται στην πληρωμή των καθημερινά απαιτητών υποχρεώσεων της. Πολλές φορές όμως, είναι δυνατόν, μία επιχείρηση, παρά το γεγονός ότι έχει υψηλό αριθμοδείκτη να μη μπορεί να ανταποκριθεί στις τρέχουσες υποχρεώσεις της. Αυτό μπορεί να συμβαίνει γιατί η διοίκηση της δεν έχει κάνει ορθολογική κατανομή των κυκλοφοριακών της στοιχείων σε σχέση με το βαθμό ρευστότητας τους. Σαν αιτίες μίας τέτοιας καταστάσεως μπορεί να αναφερθούν, η υπεραποθεματοποίηση ετοίμων 16

18 προϊόντων και πρώτων υλών σε σύγκριση με τις πωλήσεις της, ή η χαμηλή ταχύτητα κυκλοφορίας αυτών, ή το γεγονός ότι στις απαιτήσεις της περιλαμβάνονται τέτοιες «εν καθυστερήσει», οι οποίες δύσκολα θα εισπραχθούν καθώς και απαιτήσεις, οι οποίες εξοφλούνται με δόσεις και οι οποίες συνήθως μετατρέπονται σε μακροπρόθεσμες απαιτήσεις. Εκτός από τα παραπάνω, μία αύξηση των υποχρεώσεων της επιχειρήσεως συνοδευόμενη από μείωση των πωλήσεων της, μπορεί επίσης να οδηγήσει σε ανεπάρκεια κεφαλαίου κινήσεως. Συμπερασματικά σημειώνουμε ότι, επειδή το κεφάλαιο κινήσεως δείχνει το όριο ασφαλείας των βραχυχρόνιων πιστωτών, όσο μεγαλύτερο είναι τούτο σε σχέση με τις τρέχουσες υποχρεώσεις της επιχειρήσεως τόσο πιο ευνοϊκή είναι η θέση αυτής από την άποψη ότι μπορεί να ανταποκρίνεται: α) Στην πληρωμή των τρεχουσών υποχρεώσεων της, των σταθερών δαπανών, των απαιτητών τόκων και μερισμάτων και β) Στην απορρόφηση τυχόν τρεχουσών ζημιών, μειώσεων στην τρέχουσα αξία των αποθεμάτων και προσωρινών επενδύσεων, καθυστερήσεως εισπράξεως μεγάλων ποσών απαιτήσεων, κλπ. Το συμπέρασμα όμως αυτό μπορεί να θεωρηθεί σωστό μόνο όταν η διοίκηση της επιχειρήσεως κάνει συστηματικό έλεγχο των επιμέρους στοιχείων του κυκλοφορούντος ενεργητικού. Εκτός όμως από τα όσα υποστηρίχθηκαν παραπάνω, αν μελετήσουμε τη ρευστότητα μίας επιχειρήσεως από την πλευρά των μετόχων της, τότε μπορεί να καταλήξουμε στο συμπέρασμα ότι ένας υψηλός αριθμοδείκτης γενικής ρευστότητας ενδέχεται να μην αποτελεί και την πλέον συμφέρουσα κατάσταση ιδιαίτερα, αν η επιχείρηση διατηρεί πολλά ρευστά διαθέσιμα ή έχει κάνει μεγάλα αποθέματα ή τέλος έχει χορηγήσει μεγάλες πιστώσεις στους πελάτες της. Σε γενικές γραμμές, ένας χαμηλός αριθμοδείκτης κεφαλαίου κινήσεως παρέχει ένδειξη υπάρξεως μεγαλύτερου βαθμού κινδύνου στην επιχείρηση απ ότι ένας υψηλός αριθμοδείκτης. Εντούτοις, ένας χαμηλός αριθμοδείκτης μπορεί να δείχνει ότι η διοίκηση της επιχειρήσεως κάνει πιο εντατική χρήση των κυκλοφοριακών της στοιχείων, δηλαδή διατηρεί τα ρευστά διαθέσιμα της στο ελάχιστο δυνατό επίπεδο, ή η ταχύτητα κυκλοφορίας των αποθεμάτων και των 17

19 απαιτήσεων της βρίσκεται στο ανώτατο δυνατό σημείο. Πάντως, το ύψος των ρευστών διαθεσίμων μιας επιχειρήσεως, εξαρτάται από το ποσό που απαιτείται για να ανταποκριθεί αυτή στις τρέχουσες υποχρεώσεις της, τις δαπάνες της, καθώς και από το ποσό ασφαλείας που πρέπει να διατηρεί για την αντιμετώπιση έκτακτων περιστατικών. Αν μια επιχείρηση εμφανίζει για σειρά ετών συνεχή μείωση του αριθμοδείκτη γενικής ρευστότητας, αυτό παρέχει ένδειξη ότι αρχίζει να αναπτύσσεται μια δυσμενής κατάσταση γι αυτήν, σε ότι αφορά την ικανότητα της να ανταποκρίνεται στις τρέχουσες υποχρεώσεις της. Υπάρχει όμως πιθανότητα μια πτωτική εικόνα αυτού όχι μόνο να μη δείχνει δυσμενή οικονομική κατάσταση, αλλά αντίθετα να οφείλεται σε μια πιο ορθολογική χρησιμοποίηση του υπάρχοντος κεφαλαίου κινήσεως. Στην περίπτωση αυτή, η επιχείρηση χρειάζεται σχετικά μικρότερο κυκλοφορούν ενεργητικό. Πάντως, εκείνο που πρέπει να τονιστεί και πάλι είναι, ότι η πραγματική σημασία του αριθμοδείκτη γενικής ρευστότητας μπορεί να προσδιοριστεί μόνο αν αναλυθούν με κάθε λεπτομέρεια τα χαρακτηριστικά τόσο του κυκλοφορούντος ενεργητικού, όσο και των τρεχουσών υποχρεώσεων της επιχειρήσεως. Τέλος, θα πρέπει να τονιστεί ότι ο αναλυτής, κατά τη μελέτη του δείκτη γενικής ρευστότητας, θα πρέπει να καταλήγει σε τελικά συμπεράσματα, πριν λάβει υπόψη του και τα παρακάτω στοιχεία της επιχειρήσεως: 1. Την κατανομή των κυκλοφοριακών στοιχείων, όπως αναφέρθηκε πιο πάνω. 2. Την πορεία των μεγεθών των κυκλοφοριακών στοιχείων και των τρεχουσών υποχρεώσεων για μια πενταετία τουλάχιστον. 3. Τους όρους χορηγήσεως πιστώσεων στους πελάτες της. 4. Την τυχόν ύπαρξη εποχικότητας της συγκεκριμένης επιχειρήσεως. 5. Τις μεταβολές στο ύψος των αποθεμάτων σε σχέση με τις παρούσες και μελλοντικές πωλήσεις της επιχειρήσεως. 6. Την ανάγκη για μεγαλύτερα ή μικρότερα ποσά κεφαλαίων κινήσεως κατά τον επόμενο χρόνο. 7. Την έκταση χρησιμοποιήσεως τραπεζικών πιστώσεων και την ύπαρξη ευχέρειας για περαιτέρω τραπεζικό δανεισμό. 8. Το ποσό των μετρητών και των ρευστοποιήσιμων χρεογράφων καθώς και τη 18

20 ύπαρξη μεγάλου πλεονάσματος ή ελλείμματος σε σχέση με τις ανάγκες για κεφάλαια κινήσεως. 9. Το ύψος των απαιτήσεων σε σχέση με τις πωλήσεις καθώς και τις καθυστερημένες απαιτήσεις. 10. Το είδος της εξεταζόμενης επιχειρήσεως, αν δηλαδή πρόκειται για βιομηχανία εμπορική επιχείρηση, ή επιχείρηση κοινής ωφέλειας. 2.3 Αριθμοδείκτης Ειδικής Ρευστότητας Ο αριθμοδείκτης ειδικής ρευστότητας δημιουργήθηκε για να περιλάβει όλα εκείνα τα στοιχεία τα οποία μετατρέπονται εύκολα και γρήγορα σε ρευστά και αγνοεί όλα εκείνα τα στοιχεία του κυκλοφορούντος ενεργητικού τα οποία δεν μετατρέπονται εύκολα σε μετρητά. Ο αριθμοδείκτης αυτός είναι το πηλίκο της διαιρέσεως του συνόλου των ταχέως ρευστοποιήσιμων περιουσιακών στοιχείων μιας επιχειρήσεως (μετρητά στο ταμείο, τραπεζικές καταθέσεις, χρεόγραφα, απαιτήσεις) με το σύνολο των βραχυπροθέσμων υποχρεώσεων της. ΑΡΙΘΜΟΔΕΙΚΤΗΣ ΕΙΔΙΚΗΣ ΡΕΥΣΤΟΤΗΤΑΣ= ΣΥΝΟΛΟ ΚΥΚΛ. ΕΝΕΡΓ - ΑΠΟΘΕΜΑΤΑ ή Σ Υ Ν Ο Λ Ο Β Ρ ΑΧ. Υ Π Ο ΧΡ ΔΙΑΘΕΣΙΜΑ + ΑΠΑΙΤΗΣΕΙΣ Β Ρ ΑΧ. Υ Π Ο ΧΡ Όλα τα στοιχεία που περιλαμβάνονται στον αριθμητή του κλάσματος μπορούν να μετατραπούν γρήγορα σε χρήμα, στην ονομαστική τους αξία, δηλαδή. στην αξία που αναγράφονται στα βιβλία της επιχειρήσεως, εκτός των απαιτήσεων που συχνά δεν είναι δύσκολα και γρήγορα μετατρέψιμες σε χρήμα. Στον υπολογισμό του αριθμοδείκτη αυτού δεν περιλαμβάνονται: 1 Τα αποθέματα πρώτων και βοηθητικών υλών, ημικατεργασμένων και έτοιμων προϊόντων, γιατί δεν θεωρούνται ταχέως ρευστοποιήσιμα. Πράγματι, απαιτείται αρκετό χρονικό διάστημα μέχρι την πώληση τους ή μέχρι τη μετατροπή των πρώτων υλών και των ημικατεργασμένων προϊόντων σε έτοιμα προϊόντα. Εκτός αυτού, υπάρχει 19

21 αβεβαιότητα τόσο ως προς την δυνατότητα πωλήσεως όλων των αποθεμάτων όσο και ως προς την αξία, που θα εισπραχθεί κατά την πώληση τους. 2 Οι προκαταβληθείσες δαπάνες, οι οποίες κανονικά χρειάζονται κάποιο χρονικό διάστημα για να μετατραπούν σε χρήμα. Αν μια επιχείρηση έχει δυσκολίες στην πώληση των αποθεμάτων ετοίμων προϊόντων της, τότε το μεγάλο ύψος αποθεμάτων δεν βοηθά στην εξυπηρέτηση των τρεχουσών υποχρεώσεων της. Ένας υψηλός αριθμοδείκτης γενικής ρευστότητας, λόγω μεγάλων αποθεμάτων, δεν προσδίδει ρευστότητα στην επιχείρηση. Ως εκ τούτου ο αριθμοδείκτης ειδικής ρευστότητας αποτελεί καλύτερη ένδειξη της ικανότητας μιας επιχείρησης να εξοφλεί τις τρέχουσες υποχρεώσεις της από ότι ο προηγούμενος αριθμοδείκτης. Αν τα αμέσως ρευστοποιήσιμα στοιχεία μιας επιχειρήσεως (κυκλοφορούν μείον αποθέματα) είναι ίσα ή μεγαλύτερα των τρεχουσών υποχρεώσεων, τότε θεωρητικά τουλάχιστον, η επιχείρηση έχει καλή τρέχουσα οικονομική κατάσταση. Ο αριθμοδείκτης ειδικής ρευστότητας δείχνει πόσες φορές τα ταχέως ρευστοποιήσιμα στοιχεία της επιχειρήσεως καλύπτουν τις βραχυχρόνιες υποχρεώσεις της. Ένας αριθμοδείκτης ειδικής ρευστότητας γύρω στη μονάδα θεωρείται ικανοποιητικός μόνον αν στις απαιτήσεις της επιχειρήσεως δεν περιλαμβάνονται επισφαλείς ή ανεπίδεκτες εισπράξεως απαιτήσεις. Επειδή όμως στην πράξη ο εξωτερικός αναλυτής ενδέχεται να μην έχει στοιχεία για το είδος αυτών των απαιτήσεων, κρίνεται σκόπιμο οι απαιτήσεις να λαμβάνονται μειωμένες προκειμένου να υπολογιστεί ο αριθμοδείκτης ειδικής ρευστότητας. Αντίθετα, ένας αριθμοδείκτης μικρότερος της μονάδας δείχνει ότι τα αμέσως ρευστοποιήσιμα στοιχεία της επιχειρήσεως είναι ανεπαρκή για να καλύψουν τις τρέχουσες υποχρεώσεις της, με αποτέλεσμα η επιχείρηση να εξαρτάται από τις μελλοντικές της πωλήσεις, προκειμένου να εξασφαλίσει επαρκή ρευστότητα. Έτσι, αν προβλέπεται κάποια μείωση των μελλοντικών πωλήσεων θα πρέπει να αναζητηθούν νέα κεφάλαια, είτε με έκδοση νέων τίτλων μετοχών, είτε με προσφυγή στον δανεισμό. Θα πρέπει να τονισθεί, ότι μια μεγάλη διαφορά μεταξύ των αριθμοδεικτών γενικής 20

22 και ειδικής ρευστότητας αποτελεί ένδειξη ότι υπάρχουν αυξημένα αποθέματα στην επιχείρηση. 2.4 Αριθμοδείκτης Ταμειακής Ρευστότητας (cash ratio) Ο αριθμοδείκτης αυτός μας δίνει την εικόνα της επάρκειας ή όχι μετρητών στην επιχείρηση σε σχέση με τις τρέχουσες λειτουργικές της ανάγκες, είναι ο αριθμοδείκτης ταμειακής ρευστότητας. Η ταμειακή ρευστότητα εκφράζει την ικανότητα μιας επιχείρησης για την εξόφληση των τρεχουσών και ληξιπροθέσμων υποχρεώσεων της με τα μετρητά που διαθέτει. Ο αριθμοδείκτης ταμειακής ρευστότητας είναι το πηλίκο της διαίρεσης του συνόλου του διαθέσιμου ενεργητικού μιας επιχειρήσεως με το σύνολο των ληξιπροθέσμων υποχρεώσεων της και εκφράζεται από τη σχέση: ΑΡΙΘΜΟΔΕΙΚΤΗΣ ΤΑΜΕΙΑΚΗΣ ΡΕΥΣΤΟΤΗΤΑΣ= ΔΙΑΘΕΣΙΜΑ ΒΡΑΧ. ΥΠΟΧΡΕΩΣΕΙΣ Ο αριθμοδείκτης αυτός δείχνει πόσες φορές τα διαθέσιμα περιουσιακά στοιχεία μιας επιχειρήσεως καλύπτουν τις ληξιπρόθεσμες υποχρεώσεις της. Ο συγκεκριμένος αριθμοδείκτης θα μπορούσε να χαρακτηριστεί ως ο πιο συντηρητικός δείκτης υπολογισμού της ρευστότητας μιας επιχείρησης, ο οποίος συσχετίζει τα διαθέσιμα (μετρητά) με τις βραχυχρόνιες επενδύσεις - άμεσα ρευστοποιήσιμες (διάφορα χρηματοοικονομικά προϊόντα). 2.5 Αριθμοδείκτης Κεφαλαίου Κίνησης προς Πωλήσεις Ο αριθμοδείκτης αυτός συνδέει το καθαρό κεφάλαιο κίνησης, το οποίο υπολογίζεται από το κυκλοφορούν ενεργητικό μείον τις βραχυπρόθεσμες υποχρεώσεις, με τις πωλήσεις της επιχείρησης. Ο αριθμοδείκτης υπολογίζεται από τον ακόλουθο τύπο: ΑΡΙΘΜΟΔΕΙΚΤΗΣ ΚΕΦΑΛΑΙΟΥ ΚΙΝΗΣΗΣ ΠΡΟΣ ΠΩΛΗΣΕΙΣ = 21

23 ΚΥΚΛ.ΕΝΕΡΓ- ΒΡΑΧ.ΥΠ ΚΥΚΛΟΣ ΕΡΓΑΣΙΩΝ Όπως και στους περισσότερους δείκτες, δεν υπάρχει κάποια ενδεικτική τιμή σύγκρισης. Επομένως, πρέπει να υπολογίσουμε το ποσοστό κατά τη διάρκεια του χρόνου για να καθορίσουμε μια συγκεκριμένη τάση και να τη συγκρίνουμε με την αντίστοιχη του κλάδου και της οικονομίας. Γενικά, όσο υψηλότερος είναι ο αριθμοδείκτης τόσο το καλύτερο για την επιχείρηση, διότι υποδηλώνει μεγαλύτερο βαθμό ρευστότητας. Βέβαια για να συμπεράνουμε σωστά, θα πρέπει πάντοτε να συγκρίνουμε τα αποτελέσματα μας με τον αντίστοιχο κλάδο της οικονομίας. 2.6 Αριθμοδείκτης Αμυντικού Χρονικού Διαστήματος Ο αριθμοδείκτης αμυντικού χρονικού διαστήματος εκφράζει σε ημέρες το χρονικό διάστημα που μια επιχείρηση δύναται να καλύπτει τις λειτουργικές της δαπάνες, με τη χρησιμοποίηση των «αμυντικών» της περιουσιακών στοιχείων, χωρίς να καταφεύγει σε βραχυχρόνιο δανεισμό. Ο αριθμοδείκτης αυτός εκφράζεται από την σχέση: ΑΡΙΘΜΟΔΕΙΚΤΗΣ ΑΜΥΝΤΙΚΟΥ ΧΡΟΝΙΚΟΥ ΔΙΑΣΤΗΜΑΤΟΣ= ΣΥΝΟΛΟ ΚΥΚΛ. ΕΝΕΡΓ - ΑΠΟΘΕΜΑΤΑ ΗΜΕΡΗΣΙΕΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΕΣ ΔΑΠΑΝΕΣ Οι λειτουργικές δαπάνες προσεγγίζονται με το άθροισμα του Κόστους Πωλήσεων, των εξόδων Διοικητικής Λειτουργίας, Ερευνών και Ανάπτυξης, Λειτουργίας Διάθεσης, Εξόδων Παραγωγής και των Χρεωστικών Τόκων και Συναφή Εξόδων, αφαιρουμένων των ενσώματων αποσβέσεων. Το ημερήσιο μέγεθος προκύπτει από τη διαίρεση του παραπάνω αλγεβρικού αθροίσματος με το σύνολο ημερών του έτους. Ο αριθμοδείκτης αμυντικού χρονικού διαστήματος (βασικό διάστημα βιωσιμότητας) θεωρείται από πολλούς αναλυτές ότι είναι ο καλύτερος δείκτης του βαθμού ρευστότητας μιας οικονομικής μονάδας. Εκφράζει μια πιο δυναμική εικόνα του 22

24 βαθμού ικανότητας της οικονομικής μονάδας να ανταποκρίνεται στις τρέχουσες υποχρεώσεις της, σε αντίθεση με τους προηγούμενους δείκτες γενικής και ειδικής ρευστότητας. Δείχνει σε αριθμό ημερών το χρονικό διάστημα που μια οικονομική μονάδα έχει τη δυνατότητα να λειτουργεί με τη χρησιμοποίηση των στην κατοχή της αμυντικών περιουσιακών στοιχείων χωρίς να καταφεύγει στη χρησιμοποίηση των εσόδων που προέρχονται από τις λειτουργικές δραστηριότητές της. Με τον όρο «προβλεπόμενες λειτουργικές της δαπάνες» εννοούμε τόσο τις τρέχουσες, όσο και τις μελλοντικές δαπάνες που απαιτούνται για τη συνέχιση της ομαλής λειτουργίας της επιχείρησης. Για την εκτίμηση των «μελλοντικών λειτουργικών δαπανών», λαμβάνουμε ως βάση τις αντίστοιχες δαπάνες που καταχωρούνται στη κατάσταση «αποτελέσματα χρήσης» προηγούμενου οικονομικού έτους, αφού πρώτα πραγματοποιήσουμε τις παρακάτω προσαρμογές: Αφαιρέσουμε: τα έξοδα εκείνα τα οποία, δεν συνεπάγονται καταβολή μετρητών όπως οι αποσβέσεις. Ορισμένα άλλα έξοδα τα οποία δεν θα επαναληφθούν την επόμενη χρήση. Προσαρμόσουμε τις υπόλοιπες λειτουργικές δαπάνες, ώστε να ληφθούν υπόψη: οι υπάρχουσες πληθωριστικές τάσεις οι τυχόν μεταβολές στις εργασίες όπως η. παραγωγική διαδικασία Ως «λειτουργικές δαπάνες» εκλαμβάνουμε κυρίως το κόστος πωληθέντων, τις δαπάνες διοίκησης, τις δαπάνες διάθεσης και τέλος, τις διάφορες καθημερινές πληρωμές. Συγκεκριμένο αντιπροσωπευτικό μέγεθος δεν υπάρχει. Ωστόσο, μπορούμε να πούμε ότι όσο μεγαλύτερο είναι το χρονικό διάστημα που μια οικονομική μονάδα μπορεί να λειτουργεί με τη χρησιμοποίηση των αμυντικών της περιουσιακών στοιχείων, τόσο το καλύτερο, με την παραδοχή ότι το πλεόνασμα των αμυντικών στοιχείων χρησιμοποιείται αποδοτικά και η ποιότητα των στοιχείων αυτών είναι ικανοποιητική. Τέλος, ο δείκτης αμυντικού χρονικού διαστήματος συγκρίνεται με : α) τον αντίστοιχο δείκτη των προηγούμενων ετών β) τον αντίστοιχο δείκτη του κλάδου γ) των άλλων ομοειδών επιχειρήσεων. 23

25 ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΤΡΙΤΟ 3. ΑΡΙΘΜΟΔΕΙΚΤΕΣ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑΣ 3.1 Γενικά Χρησιμοποιούνται προκειμένου να μετρηθεί ο βαθμός αποτελεσματικότητας μιας επιχειρήσεως στη χρησιμοποίηση των περιουσιακών της στοιχείων, κατά πόσο δηλαδή γίνεται ικανοποιητική ή όχι χρησιμοποίηση αυτών. Η αποτελεσματικότερη χρησιμοποίηση των περιουσιακών στοιχείων μιας επιχειρήσεως ενδιαφέρει τόσο τη διοίκηση της, όσο και εκείνους που ενδιαφέρονται γι αυτήν. Υπάρχουν διάφοροι μέθοδοι που μπορούν να μετρήσουν την παραγωγικότητα και το βαθμό χρησιμοποιήσεως των περιουσιακών στοιχείων μιας επιχειρήσεως. Γενικά, όσο πιο εντατική είναι η χρησιμοποίηση των στοιχείων μιας επιχειρήσεως τόσο αυτό αποβαίνει προς όφελος της. Η χρησιμοποίηση ορισμένων αριθμοδεικτών δραστηριότητας βοηθά να προσδιορίσουμε το βαθμό μετατροπής ορισμένων περιουσιακών στοιχείων (αποθεμάτων, απαιτήσεων) σε ρευστά. Μελετώντας τα οικονομικά δεδομένα μιας επιχειρήσεως ενδέχεται να γίνουν ορισμένες διαπιστώσεις. Μπορεί να υπάρχει μεγάλο ποσοστό αποθεμάτων στα κυκλοφοριακά της στοιχεία, πράγμα το οποίο παρέχει ένδειξη ότι τα στοιχεία αυτά δε μετατρέπονται σε χρήμα με την πρέπουσα ταχύτητα και ευκολία. Βέβαια, το γεγονός αυτό ίσως να δείχνει ότι η διοίκηση της επιχειρήσεως ακολουθεί μια μέτρια πολιτική αποθεμάτων. Ίσως αυτό να οφείλεται και στην φύση των εργασιών της, διότι υπάρχουν επιχειρήσεις που πρέπει να διατηρούν μεγάλα αποθέματα πρώτων υλών και ετοίμων προϊόντων, όπως συμβαίνει π.χ. με τις βιομηχανίες καπνού. Γενικά, το ποσοστό αποθεμάτων που διατηρεί μια επιχείρηση πρέπει να σχετίζεται πάντοτε με το ύψος των πωλήσεων της. Αντίθετα, σε πολλές περιπτώσεις η τυχόν διατήρηση στην επιχείρηση υψηλού ποσοστού ρευστών ή κρατικών χρεογράφων μπορεί να δείχνει ότι ακολουθείται μια καλή πολιτική από μέρους της, διότι της επιτρέπεται να εκμεταλλεύεται ευκαιρίες και να κατέχει τα αναγκαία ρευστά σε περιόδους ύφεσης. Η κατάσταση αυτή μπορεί να την 24

26 ευνοεί και να αυξάνει την πιστοληπτική της ικανότητα. Ωστόσο, μεγάλα ποσά σε ρευστά διαθέσιμα και προσωρινές επενδύσεις δεν αυξάνουν την μακροχρόνια κερδοφόρα δυναμικότητα της επιχειρήσεως, γι αυτό και θα πρέπει να αποφεύγονται εκτός αν πρόκειται να επενδυθούν στο άμεσο μέλλον. Επίσης, το ποσοστό απαιτήσεων που εμφανίζει μια επιχείρηση έχει πάντα σχέση και πρέπει να εξετάζεται σε συνδυασμό με τις πιστωτικές της πωλήσεις. 3.2 Αριθμοδείκτης Ταχύτητας Κυκλοφορίας Ενεργητικού Ο αριθμοδείκτης κυκλοφοριακής ταχύτητας του ενεργητικού εξετάζει το πόσο αποτελεσματικά μια επιχείρηση χρησιμοποιεί το σύνολο των στοιχείων του ενεργητικού για να «παράγει» πωλήσεις. Ο τύπος που ακολουθεί μας δείχνει τον τρόπο υπολογισμού του δείκτη: ΑΡΙΘΜΟΔΕΙΚΤΗΣ ΤΑΧΥΤΗΤΑΣ ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΑΣ ΕΝΕΡΓΗΤΙΚΟ Υ= ΚΑΘΑΡΕΣ ΠΩΛΗΣΕΙΣ ΠΩΛΗΣΕΙΣ ΑΠΟΘΕΜΑΤΩΝ ή ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ 'IT ΣΥΝΟΛΟ ΕΝΕΡΓΗΤΙΚΟΥ ΣΥΝΟΛΟ ΕΝΕΡΓΗΤΙΚΟΥ Θα πρέπει βέβαια να συγκρίνουμε τα αποτελέσματα με τα αντίστοιχα των επιχειρήσεων του κλάδου, επειδή ο συγκεκριμένος δείκτης είναι ευμετάβλητος ακόμα και μέσα στον ίδιο τον κλάδο. Ο δείκτης κυκλοφορίας ταχύτητας ενεργητικού συνήθως κυμαίνεται από 1, για τις μεγάλες επιχειρήσεις εντάσεως κεφαλαίου, μέχρι 10, για κάποιες επιχειρήσεις λιανικού εμπορίου. Επίσης, ο συγκεκριμένος αριθμοδείκτης επηρεάζεται από το ύψος των χρηματοδοτούμενων (leased) κεφαλαίων που χρησιμοποιούνται για την παραγωγή πωλήσεων. Ένας υψηλός δείκτης ταχύτητας ενεργητικού, σε σχέση με τον αντίστοιχο του κλάδου, υποδηλώνει συνήθως αδυναμία της διοίκησης, να χρησιμοποιεί το σύνολο των στοιχείων του ενεργητικού ή σημαίνει ότι χρησιμοποιεί απαρχαιωμένα στοιχεία. Επίσης, ένας υπερβολικά χαμηλός δείκτης κυκλοφοριακής ταχύτητας ενεργητικού, υποδηλώνει αδυναμία της διοίκησης επειδή χρησιμοποιεί περισσότερα στοιχεία από αυτά που πραγματικά απαιτεί η φύση της επιχειρηματικής δραστηριότητας για την παραγωγή 25

27 πωλήσεων. Συνοπτικά, ο δείκτης ταχύτητας κυκλοφορίας ενεργητικού, μας δείχνει είτε σε πόσες μέρες είτε σε πόσες φορές, μια επιχείρηση μετατρέπει το σύνολο του ενεργητικού της σε πωλήσεις. Δείχνει την ικανότητα της επιχείρησης να αξιοποιεί στη μάχη του ανταγωνισμού όλα τα εφόδια που διαθέτει, δηλαδή τα στοιχεία του ενεργητικού. 3.3 Αριθμοδείκτης Ταχύτητας Κυκλοφορίας Αποθεμάτων Ο αριθμοδείκτης κυκλοφοριακής ταχύτητας αποθεμάτων καθορίζει το βαθμό χρησιμοποίησης των αποθεμάτων στην παραγωγή πωλήσεων. Ο δείκτης υπολογίζεται από την ακόλουθη σχέση: ΑΡΙΘΜΟΔΕΙΚΤΗΣ ΤΑΧΥΤΗΤΑΣ ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΑΣ ΑΠΟΘΕΜΑΤΩΝ= ΚΟΣΤΟΣ ΠΩΛΗΘΕΝΤΩΝ Μ. Ο. ΑΠΟΘΕΜΑΤΩΝ Σε αυτή την περίπτωση εξέτασης, του δείκτη κυκλοφοριακής ταχύτητας αποθεμάτων, πρέπει να δώσουμε ορισμένες διευκρινίσεις που αφορούν στα συστατικά του τύπου υπολογισμού. Θεωρητικά ο συγκεκριμένος δείκτης ορίζεται από την σχέση των πωλήσεων προς το μέσο όρο των αποθεμάτων και το αντίστροφο. Όσον αφορά στον αριθμητή, οι πωλήσεις εκφράζονται σε τρέχουσες αγοραίες τιμές, ενώ τα αποθέματα αποτιμώνται στην τιμή κόστους. Επομένως θεωρούμε ότι είναι ακριβέστερο να χρησιμοποιούμε στον αριθμητή το κόστος πωληθέντων αντί των πωλήσεων. Επιπλέον οι πωλήσεις πραγματοποιούνται κατά τη διάρκεια όλου του χρόνου σε αντίθεση με τα αποθέματα τα οποία αναφέρονται σε ένα συγκεκριμένο χρονικό σημείο. Για το λόγο αυτό χρησιμοποιούμε το μέσο όρο των αποθεμάτων, που υπολογίζεται προσθέτοντας τα αποθέματα στην αρχή της χρήσης με αυτά στο τέλος της χρήσης διαιρώντας τα δια δύο. Βέβαια όταν αναφερόμαστε σε επιχειρήσεις, οι πωλήσεις των οποίων χαρακτηρίζονται από εποχικότητα, πρέπει να προβούμε σε αντίστοιχες προσαρμογές. Όπως και στους προηγούμενους δείκτες, πρέπει να λάβουμε υπόψη μας το εύρος των τιμών. Αναλυτικά, στην περίπτωση χρήσης του βασικού τύπου υπολογισμού του δείκτη όσο μεγαλύτερο το αποτέλεσμα τόσο το καλύτερο. Το συμπέρασμα αυτό δεν 26

28 μπορούμε να το χρησιμοποιούμε ως απαράκλητο κανόνα για τον εξής λόγο: ένας χαμηλός δείκτης κυκλοφοριακής ταχύτητας αποθεμάτων, σε σχέση πάντα με τους αντίστοιχους δείκτες των ανταγωνιστών, πιθανώς να σημαίνει εξάντληση των κεφαλαίων σε αποθέματα με αποτέλεσμα ένα ποσοστό αυτών να απαξιωθεί (σε περίπτωση που μια επιχείρηση χρησιμοποιεί υψηλή τεχνολογία). Αν ο δείκτης είναι σημαντικά υψηλός, σε σχέση πάντα με τους αντίστοιχους δείκτες των ανταγωνιστών, σαφώς και υποδηλώνει, από τη μία πλευρά, το βαθμό αποτελεσματικότητας, από την άλλη όμως μπορεί το ύψος των αποθεμάτων να μην είναι ικανοποιητικό σε σχέση με τον προσδοκώμενο όγκο των πωλήσεων, γεγονός το οποίο μπορεί να οδηγήσει σε χαμένες πωλήσεις, λόγω καθυστερήσεων, στην παραγωγή. 3.4 Αριθμοδείκτης Ταχύτητας Κυκλοφορίας Παγίων Ο χρηματοοικονομικός δείκτης κυκλοφοριακής ταχύτητας παγίων αντικατοπτρίζει το βαθμό χρησιμοποίησης των παγίων στοιχείων από μέρους της επιχείρησης. Ο τύπος υπολογισμού του δείκτη έχει ως εξής: ΑΡΙΘΜΟΔΕΙΚΤΗΣ ΤΑΧΥΤΗΤΑΣ ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΑΣ ΠΑΓΙΩΝ = ΠΩΛΗΣΕΙΣ ΠΑΓΙΟ ΕΝΕΡΓΗΤΙΚΟ Ο δείκτης της ταχύτητας κυκλοφορίας των πάγιων στοιχείων μετρά την αποτελεσματικότητα με την οποία η επιχείρηση χρησιμοποιεί την επένδυσή της σε πάγια στοιχεία, όπως οικόπεδα, μηχανήματα, μεταφορικά μέσα, έπιπλα και οποιονδήποτε άλλον εξοπλισμό. Επίσης παρέχει ένδειξη για την επάρκεια των πωλήσεων σε σχέση προς την επένδυση σε πάγια στοιχεία. Στη συγκεκριμένη περίπτωση ένας υψηλός δείκτης υποδηλώνει, εντατική χρησιμοποίηση ή εκμετάλλευση των πάγιων στοιχείων της επιχείρησης στη δημιουργία πωλήσεων, ενώ ένας χαμηλός δείκτης κυκλοφοριακής ταχύτητας παγίων υποδηλώνει ανεπαρκή χρησιμοποίηση των παγίων στοιχείων. Ο δείκτης αυτός πρέπει να συγκρίνεται με τους δείκτες των υπολοίπων εταιριών που δραστηριοποιούνται στον ίδιο κλάδο. Ακόμη πρέπει να λαμβάνουμε υπόψη μας την 27

29 επίδραση που έχει το ποσοστό των παγίων στοιχείων που έχουν αποκτηθεί με τη χρηματοδοτική μέθοδο του leasing (χρηματοοικονομική μίσθωση) στο αποτέλεσμα του δείκτη. 3.5 Αριθμοδείκτης Ταχύτητας Κυκλοφορίας Ιδίων Κεφαλαίων Επιπλέον στους συγκεκριμένους δείκτες κυκλοφορίας ταχύτητας (αποτελεσματικότητας), είναι χρήσιμο να εξετάσουμε την κυκλοφοριακή ταχύτητα εναλλακτικών συστατικών στοιχείων της κεφαλαιακής διάρθρωσης της επιχείρησης. Ο δείκτης κυκλοφοριακής ταχύτητας των ιδίων κεφαλαίων ανήκει στην κατηγορία αυτή και υπολογίζεται όπως παρακάτω: ΑΡΙΘΜΟΔΕΙΚΤΗΣ ΤΑΧΥΤΗΤΑΣ ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΑΣ ΙΔΙΩΝ ΚΕΦΑΛΑΙΩΝ = ΠΩΛΗΣΕΙΣ ΑΠΟΘΕΜΑΤΩΝ ΚΑΙ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ ΣΥΝΟΛΟ ΙΔΙΩΝ ΚΕΦΑΛΑΙΩΝ Τα ίδια κεφάλαια της επιχείρησης περιλαμβάνουν τις προνομιούχες και κοινές μετοχές, το καταβεβλημένο μετοχικό κεφάλαιο, καθώς και το σύνολο των παρακρατηθέντων κερδών. Η διαφορά μεταξύ του δείκτη κυκλοφοριακής ταχύτητας των ιδίων κεφαλαίων και του δείκτη κυκλοφοριακής ταχύτητας του ενεργητικού έγκειται στο γεγονός ότι δεν συμπεριλαμβάνει τις τρέχουσες υποχρεώσεις και τα μακροχρόνια δάνεια. Επομένως, όταν αναλύουμε τη συγκεκριμένη κατηγορία δεικτών, θα πρέπει να υπολογίζουμε και τους δείκτες κεφαλαιακής διάρθρωσης, επειδή μια επιχείρηση μπορεί να αυξήσει το δείκτη κυκλοφοριακής ταχύτητας των ιδίων κεφαλαίων, αυξάνοντας το ποσοστό των δανειακών κεφαλαίων. 3.6 Αριθμοδείκτης Μέσης Περιόδου Είσπραξης Απαιτήσεων Ένας ακόμη αριθμοδείκτης που πρέπει να μελετήσουμε είναι ο αριθμοδείκτης μέσης περιόδου είσπραξης απαιτήσεων (αριθμός ημερών χορηγημένης εμπορικής πίστωσης) Ο δείκτης αυτός ανήκει στους αριθμοδείκτες δραστηριότητας και υπολογίζεται όπως παρακάτω: 28

30 ΑΡΙΘΜΟΔΕΙΚΤΗΣ ΜΕΣΗΣ ΠΕΡΙΟΔΟΥ ΕΙΣΠΡΑΞΗΣ ΑΠΑΙΤΗΣΕΩΝ = ΠΗΔΗΣΕΙΣ ΑΠΟΘΕΜΑΤΩΝ ΚΑΙ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ Μ. Ο. ΑΠΑΙΤΗΣΕΩΝ Ο αριθμοδείκτης αυτός απεικονίζει σε φορές, ή και σε ημέρες, το μέσο όρο προθεσμίας είσπραξης των απαιτήσεων της οικονομικής μονάδας από τους πελάτες της, κατά την ημέρα κλεισίματος του ισολογισμού. Είναι μέτρο αποτελεσματικότητας της διοίκησης της οικονομικής μονάδας στην είσπραξη των λειτουργικών της απαιτήσεων και εκφράζει την πιστωτική της πολιτική. Τέλος, παρέχει ένδειξη της ποιότητας και του βαθμού ρευστότητας των απαιτήσεων μιας οικονομικής μονάδας. Ο αριθμοδείκτης μέσης περιόδου είσπραξης απαιτήσεων φανερώνει μία συγκεκριμένη πολιτική πιστώσεων. Η αποτελεσματική πολιτική εισπράξεων οδηγεί σε μειωμένο κίνδυνο δημιουργίας επισφαλών απαιτήσεων. Ο δείκτης λιώνεται: 1 Με τη συρρίκνωση των εμπορικών πιστώσεων 2 Με τη σχετική διαπραγματευτική δύναμη προς τους πελάτες 3 Με την ύπαρξη μονοπωλιακού ανταγωνισμού Ο δείκτη αυξάνεται 1 Με την αλλαγή στις καθορισμένες νόρμες εμπορικής πίστωσης 2 Με την αδυναμία είσπραξης 3 Με την απώλεια σχετικής διαπραγματευτικής δύναμης 4 Με τις δυσκολίες προώθησης των προϊόντων 5 Με τις προσπάθειες πωλήσεων και διείσδυσης στην αγορά και τέλος 6 Όταν οι κυριότεροι πελάτες αργούν να πληρώσουν Από τα παραπάνω συμπεραίνουμε ότι όσο μικρότερος είναι ο αριθμοδείκτης τόσο το καλύτερο για την εταιρία. 3.7 Αριθμοδείκτης Ταχύτητας Εξόφλησης Βραχυπρόθεσμων Υποχρεώσεων (προμηθευτών) Ο αριθμοδείκτης αυτός δείχνει πόσες φορές μέσα στη λογιστική χρήση 29

31 ανακυκλώνονται οι βραχυπρόθεσμες υποχρεώσεις της επιχείρησης προς τους προμηθευτές της. Με άλλα λόγια, δείχνει πόσες φορές η επιχείρηση δημιουργεί και εξοφλεί υποχρεώσεις προς τους προμηθευτές της λόγω αγοράς αποθεμάτων με πίστωση. Ο τύπος υπολογισμού του δείκτη είναι : ΑΡΙΘΜΟΔΕΙΚΤΗΣ ΤΑΧΥΤΗΤΑΣ ΕΞΟΦΛΗΣΗΣ ΒΡΑΧΥΠΡΟΘΕΣΜΩΝ ΥΠΟΧΡΕΩΣΕΝ= ΑΓΟΡΕΣ Μ. Ο. ΒΡΑΧ. ΥΠΟΧΡ Ή ΚΟΣΤΟΣ ΠΩΛΗΣΕΩΝ - ΕΝΣΩΜΑΤΕΣ ΑΠΟΣΒΕΣΕΙΣ Μ. Ο. ΒΡΑΧ. ΥΠΟΧΡ Γενικά, μια χαμηλή τιμή του δείκτη σημαίνει αργή, ενώ μια υψηλή τιμή του δείκτη σημαίνει γρήγορη εξόφληση βραχυπρόθεσμων υποχρεώσεων προς τους προμηθευτές. Ο δείκτης αυτός όσο μικρότερος είναι, τόσο πιο ευνοϊκός θεωρείται για την επιχείρηση, αρκεί να μην επιβαρύνεται η επιχείρηση με τόκους. Σε αυτήν την περίπτωση συγκεκριμένο πρότυπο δεν υπάρχει. Ο δείκτης συγκρίνεται διαχρονικά με τον αντίστοιχο του κλάδου και των ομοειδών επιχειρήσεων. Διαχρονικά, δείχνει την πολιτική της οικονομικής μονάδας ως προς τον τρόπο χρηματοδότησης των αγορών της και γενικότερα των στοιχείων του κυκλοφορούντος ενεργητικού, εφόσον αναφερόμαστε στο σύνολο των βραχυπρόθεσμων υποχρεώσεων. Επίσης, ο συγκεκριμένος δείκτης, συγκρίνεται με τον αριθμοδείκτη ταχύτητας είσπραξης απαιτήσεων. Οι ημέρες είσπραξης των απαιτήσεων πρέπει να είναι λιγότερες, κατά ένα ασφαλές διάστημα, από τις ημέρες εξόφλησης των βραχυπρόθεσμων υποχρεώσεων. 30

32 ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΤΕΤΑΡΤΟ 4. ΑΡΙΘΜΟΔΕΙΚΤΕΣ ΑΠΟΔΟΤΙΚΟΤΗΤΑΣ 4.1 Γενικά Με αυτούς τους δείκτες μετράται η αποδοτικότητα μιας επιχειρήσεως, η δυναμικότητα των κερδών της και η ικανότητα της διοίκησης της. Δηλαδή οι αριθμοδείκτες αποδοτικότητας μετρούν το βαθμό επιτυχίας ή αποτυχίας μιας επιχειρήσεως σε δεδομένη χρονική στιγμή. Η ανάλυση της καταστάσεως των αποτελεσμάτων χρήσεως έχει πολύ μεγάλη σημασία για την επιχείρηση. Και αυτό γιατί, κατά κανόνα, όλες οι επιχειρήσεις έχουν σαν σκοπό το κέρδος και κατά συνέπεια οι ενδιαφερόμενοι δίδουν μεγάλη σημασία στο πόσο αποδοτική υπήρξε αυτή από απόψεως κερδών ως και ποιες είναι οι προοπτικές της για το μέλλον. Η ανταμοιβή των επενδυτών-μετόχων και των πιστωτών, για τα κεφάλαια που έχουν αναλάβει, μετράται με την αποδοτικότητα της επιχειρήσεως, η οποία αντανακλά την ικανότητα της να πραγματοποιεί κέρδη. Χρησιμοποιούνται διάφορα κριτήρια για τη μέτρηση της αποδοτικότητας, όπως η πορεία του όγκου των πωλήσεων, της παραγωγής, των κερδών. Τα κριτήρια αυτά για να αποκτήσουν ουσιαστική σημασία πρέπει να συσχετισθούν τόσο μεταξύ τους, όσο και με άλλα μεγέθη, που έχουν σχέση με την επιχείρηση. Μια αύξηση των πωλήσεων έχει οικονομική σημασία και είναι επιθυμητή, μόνο όταν έχει σαν αποτέλεσμα την αύξηση των κερδών. Εξάλλου οι μεταβολές στα κέρδη πρέπει να εξετάζονται σε σχέση με τα κεφάλαια που απασχολούνται για την πραγματοποίηση τους, σε διαφορετική περίπτωση ως μεμονωμένα μεγέθη έχουν μικρή σημασία. Έτσι, δημιουργήθηκε η ανάγκη χρησιμοποιήσεως των αριθμοδεικτών αποδοτικότητας, οι οποίοι αναφέρονται αφ ενός στις σχέσεις κερδών και απασχολουμένων στην επιχείρηση κεφαλαίων και αφ ετέρου στις σχέσεις μεταξύ κερδών και πωλήσεων. Η σχέση μεταξύ κερδών και απασχολουμένων κεφαλαίων είναι ένας από τους πλέον χρησιμοποιούμενους δείκτες μετρήσεως της αποδόσεως μιας επιχειρήσεως, την οποία μπορούμε να συγκρίνουμε με την απόδοση άλλων εναλλακτικών μορφών 31