Πτυχιακή εργασία. Θέμα: ΑΝΑΛΥΣΗ ΧΡΗΜΑΤΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΚΑΤΑΣΤΑΣΕΩΝ ΤΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗΣ ALGAE A.C.

Transcript

1 AΤΕΙ ΣΕΡΡΩΝ Σχολή: ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ ΚΑΙ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ Τμήμα: ΛΟΓΙΣΤΙΚΗΣ Πτυχιακή εργασία Θέμα: ΑΝΑΛΥΣΗ ΧΡΗΜΑΤΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΚΑΤΑΣΤΑΣΕΩΝ ΤΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗΣ ALGAE A.C. Σπουδάστριες: ΚΡΙΑΚΗ ΕΛΕΝΗ ΤΕΡΖΙΔΟΥ ΣΟΦΙΑ Επιβλέπων Καθηγητής: Τσούκας Βασίλειος Σέρρες Οκτώβριος 2010

2 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΠΡΟΛΟΓΟΣ... 4 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 ο 1. ΧΡΗΜΑΤΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ Έννοια Ανάγκες Σκοπός Η κοινωνική προσφορά και ανάγκη της χρηματοοικονομικής ανάλυσης Στοιχεία που συνθέτουν τις Οικονομικές Καταστάσεις κατά τα Διεθνή Λογιστικά Πρότυπα Είδη ανάλυσης λογιστικών καταστάσεων Χρηματοοικονομικός Προγραμματισμός Μοντέρνα Ανάλυση Μέθοδοι ανάλυσης λογιστικών καταστάσεων Είδη και πηγές χρηματοοικονομικών καταστάσεων ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2 ο 2. ΑΝΑΛΥΣΗ ΧΡΗΜΑΤΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΚΑΤΑΣΤΑΣΕΩΝ Εισαγωγή Ανάλυση αριθμοδεικτών Συγκριτική ανάλυση Ποσοστιαία ανάλυση Κατηγορίες αριθμοδεικτών ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3ο 3.ΑΡΙΘΜΟΔΕΙΚΤΕΣ ΡΕΥΣΤΟΤΗΤΑΣ Γενικά Αριθμοδείκτης γενικής ρευστότητας Αριθμοδείκτης Ειδικής Ρευστότητας Αριθμοδείκτης Ταμειακής Ρευστότητας (cash ratio) Αριθμοδείκτης Κεφαλαίου Κίνησης ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4 ο 4.ΑΡΙΘΜΟΔΕΙΚΤΕΣ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑΣ Γενικά Αριθμοδείκτης Ταχύτητας Κυκλοφορίας Ενεργητικού Αριθμοδείκτης Ταχύτητας Κυκλοφορίας Αποθεμάτων Αριθμοδείκτης Ταχύτητας Κυκλοφορίας Παγίων Αριθμοδείκτης Ταχύτητας Κυκλοφορίας Ιδίων Κεφαλαίων Αριθμοδείκτης Μέσης Περιόδου Είσπραξης Απαιτήσεων ΚΕΦΑΛΑΙΟ 5 ο 5. ΑΡΙΘΜΟΔΕΙΚΤΕΣ ΑΠΟΔΟΤΙΚΟΤΗΤΑΣ Γενικά

3 5.2 Αριθμοδείκτης Μικτού Περιθωρίου ή Μικτού Κέρδους Αριθμοδείκτης Καθαρού Περιθωρίου ή Καθαρού Κέρδους Αριθμοδείκτης Αποδοτικότητας Ιδίων Κεφαλαίων (roe-return on equity) Αριθμοδείκτης Λειτουργικού Περιθωρίου Κέρδους Αριθμοδείκτης Συντελεστή Απόδοσης Λειτουργίας ΚΕΦΑΛΑΙΟ 6 ο 6. ΑΡΙΘΜΟΔΕΙΚΤΕΣ ΚΕΦΑΛΑΙΑΚΗΣ ΔΙΑΡΘΡΩΣΗΣ ΚΑΙ ΒΙΩΣΙΜΟΤΗΤΑΣ Γενικά Αριθμοδείκτης Ιδίων Προς Συνολικά Κεφάλαια Αριθμοδείκτης Ιδίων Κεφαλαίων Προς Πάγια Αριθμοδείκτης Κυκλοφορούντος Ενεργητικού Προς Συνολικές Υποχρεώσεις Αριθμοδείκτης Ιδίων Κεφαλαίων Προς Ξένα Κεφάλαια ΚΕΦΑΛΑΙΟ 7ο 7. Η ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΑΛΓΗ Α.Ε Εταιρικό προφίλ Το όραμα Έδρα Το Ιστορικό της Εταιρίας ΑΛΓΗ Α.Ε.Γ.Ε Εγκαταστάσεις Τι Είναι η Σπιρουλίνα Περιγραφή /Ιστορία της Σπιρουλίνας Τι Καθιστά την Σπιρουλίνα Τόσο Σημαντική Πλεονεκτήματα της Σπειρουλίνας για την υγεία Η Σπιρουλίνα και το Περιβάλλον Προϊόντα ΚΕΦΑΛΑΙΟ 8 ο 8. ΑΡΙΘΜΟΔΕΙΚΤΕΣ ΡΕΥΣΤΟΤΗΤΑΣ Αριθμοδείκτης γενικής ρευστότητας Αριθμοδείκτης Ειδικής Ρευστότητας Αριθμοδείκτης Ταμειακής Ρευστότητας (cash ratio) Αριθμοδείκτης Κεφαλαίου Κίνησης ΚΕΦΑΛΑΙΟ 9 ο 9. ΑΡΙΘΜΟΔΕΙΚΤΕΣ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑΣ Αριθμοδείκτης Ταχύτητας Κυκλοφορίας Ενεργητικού Αριθμοδείκτης Ταχύτητας Κυκλοφορίας Αποθεμάτων Αριθμοδείκτης Ταχύτητας Κυκλοφορίας Παγίων Αριθμοδείκτης Ταχύτητας Κυκλοφορίας Ιδίων Κεφαλαίων ΚΕΦΑΛΑΙΟ 10 ο 10. ΑΡΙΘΜΟΔΕΙΚΤΕΣ ΑΠΟΔΟΤΙΚΟΤΗΤΑΣ Αριθμοδείκτης Μικτού Περιθωρίου ή Μικτού Κέρδους Αριθμοδείκτης Καθαρού Περιθωρίου ή Καθαρού Κέρδους Αριθμοδείκτης Αποδοτικότητας Ιδίων Κεφαλαίων (roe-return on equity) Αριθμοδείκτης Λειτουργικού Περιθωρίου Κέρδους Αριθμοδείκτης συντελεστή Απόδοσης Λειτουργίας

4 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 11 ο 11. ΑΡΙΘΜΟΔΕΙΚΤΕΣ ΚΕΦΑΛΑΙΑΚΗΣ ΔΙΑΡΘΡΩΣΗΣ & ΒΙΩΣΙΜΟΤΗΤΑΣ Αριθμοδείκτης Ιδίων Προς Συνολικά Κεφάλαια Αριθμοδείκτης Ιδίων Κεφαλαίων Προς Πάγια Αριθμοδείκτης Κυκλοφορούντος Ενεργητικού Προς Συνολικές Υποχρεώσεις Αριθμοδείκτης Ιδίων Κεφαλαίων Προς Ξένα Κεφάλαια ΕΠΙΛΟΓΟΣ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

5 ΠΡΟΛΟΓΟΣ Η χρηματοοικονομική ανάλυση αποτελεί στις μέρες μας ένα χρήσιμο εργαλείο που χρησιμοποιούν πολλές εταιρίες, το δημόσιο και διάφοροι άλλοι φορείς. Οι χρηματοοικονομικές καταστάσεις αποτελούν οργανωμένες περιλήψεις λεπτομερούς πληροφόρησης και συνεπώς αποτελούν μια μορφή ανάλυσης. Βασικός στόχος της ανάλυσης των οικονομικών καταστάσεων είναι η διευκόλυνση της λήψης αποφάσεων οι οποίες αφορούν την αποτελεσματική κατανομή των οικονομικών πόρων που χρησιμοποιούνται από την επιχείρηση. Τέτοια παραδείγματα αποτελούν η χορήγηση πιστώσεων, η επιλογή επενδύσεων, η αμοιβή στελεχών και εργαζομένων. Κάθε επιχείρηση στα πλαίσια της οικονομικής της δραστηριότητας πραγματοποιεί πλείστες οικονομικές πράξεις οι οποίες καταγράφονται, ταξινομούνται και στη συνέχεια αποτυπώνονται σε οικονομικές καταστάσεις. Από το χρονικό σημείο της κατάρτισης των χρηματοοικονομικών ή λογιστικών καταστάσεων και στη συνέχεια, ακολουθεί η ανάλυση, εκτίμηση, ερμηνεία και αξιολόγηση των στοιχείων που περιλαμβάνονται σ αυτές. Σκοπός της εργασίας μας είναι να περιγράψουμε κατ αρχάς τη θεωρία των χρηματοοικονομικών καταστάσεων, μετά να διερευνήσουμε την ανάλυση των χρηματοοικονομικών δεικτών και για πρακτικό μέρος, έχοντας ως παράδειγμα τους ισολογισμούς της εταιρίας ΑΛΓΗ Α.Ε. να εφαρμόσουμε την θεωρία και να καταλήξουμε σε κάποια συμπεράσματα όσον αφορά την οικονομική πορεία της εταιρίας που εξετάζουμε. Η εργασία αυτή χωρίζεται σε δύο ενότητες: αρχικά αναλύουμε θεωρητικά το θέμα με το οποίο ασχολείται η παρούσα εργασία, με απλές έννοιες και πίνακες για να είναι κατανοητά από τους αναγνώστες. 4

6 Στην δεύτερη ενότητα γίνεται πρακτική αναφορά στους χρηματοοικονομικούς αριθμοδείκτες της εταιρίας ΑΛΓΗ Α.Ε. και επεξήγηση του καθένα μεμονωμένα, όπως επίσης αναλύονται και τα συμπεράσματα που προκύπτουν. Η εργασία αυτή εκπονήθηκε με βάση την βιβλιογραφική ανασκόπηση αλλά και με υλικό και πληροφορίες που δόθηκαν από την ίδια την εταιρία. 5

7 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 ο 1. ΧΡΗΜΑΤΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ 1.1 Έννοια Η χρηματοοικονομική ανάλυση αποτελεί μια μελέτη των σχέσεων και τάσεων προκειμένου να καθοριστεί εάν η χρηματοοικονομική κατάσταση, τα αποτελέσματα των εργασιών και η χρηματοοικονομική εξέλιξη της επιχείρησης είναι ικανοποιητικές ή όχι. Σύμφωνα με τον Νιάρχο η χρηματοοικονομική ανάλυση είναι μια διαδικασία επιλογής, συσχέτισης και αξιολόγησης. Το πρώτο βήμα στη διαδικασία αυτή είναι να επιλέξουμε από τη συνολική πληροφόρηση που αναφέρεται στις δραστηριότητες μιας επιχείρησης, την πληροφόρηση που είναι σχετική με την υπό θεώρηση απόφαση. Το δεύτερο στάδιο αναφέρεται στην ταξινόμηση της πληροφόρησης κατά τέτοιο τρόπο ώστε να αποκαλυφθούν οι σημαντικές συσχετίσεις. Το τρίτο στάδιο αναφέρεται στη μελέτη αυτών των συσχετίσεων και στην ερμηνεία των αποτελεσμάτων. Οι αναλυτές καταστάσεων, κατά τη χρησιμοποίηση αυτών των χρηματοοικονομικών καταστάσεων εντοπίζουν την προσοχή τους πάνω στα ζωτικής σημασίας μεγέθη και συσχετίσεις. Έπειτα αυτοί είναι δυνατόν να επεκτείνουν την διερεύνησή τους, για να εξακριβώσουν γιατί υπάρχουν οι συνθήκες που φανερώνονται από τις χρηματοοικονομικές καταστάσεις. Η χρηματοοικονομική ανάλυση είναι μια διαδικασία ευθυκρισίας που αποσκοπεί στο να αξιολογήσει την παρούσα και προηγούμενη χρηματοοικονομική κατάσταση, με πρωταρχικό αντικειμενικό στόχο τον καθορισμό των καλύτερων δυνατών εκτιμήσεων και προβλέψεων για την μελλοντική κατάσταση και απόδοση της επιχείρησης. 6

8 Με βάση τους παραπάνω ορισμούς θα μπορούσαμε να δώσουμε τον ακόλουθο ορισμό της χρηματοοικονομικής ανάλυσης: Η χρηματοοικονομική ανάλυση είναι ένα σύστημα πληροφόρησης που αντλεί τα δεδομένα του από τις δημοσιευμένες χρηματοοικονομικές καταστάσεις και άλλες πηγές (άλλα συμπληρωματικά στοιχεία που δεν παρέχονται από τις καταστάσεις αλλά συνδέονται με τις διάφορες πτυχές της επιχείρησης), δημιουργεί την πληροφόρηση με την μελέτη, αξιολόγηση και ερμηνεία των σχέσεων και τάσεων μεταξύ των διαφόρων χρηματοοικονομικών δεδομένων που γίνεται με ποσοτικά και ποιοτικά μέσα και παρέχει την πληροφόρηση που αναφέρεται σε προβλέψεις σχετικά με την μελλοντική κατάσταση και επίδοση της επιχείρησης στους εκτός της επιχείρησης λαμβάνοντες αποφάσεις. Η λεπτομερής γνώση χρηματοοικονομικής λογιστικής αποτελεί αναγκαία προϋπόθεση για έναν αναλυτή, γιατί η γνώση αυτή θα του επιτρέψει να αναγνωρίσει τις ελλείψεις των δημοσιευμένων λογιστικών καταστάσεων, να αναζητήσει πληροφορίες και να προσαρμόσει τα λογιστικά μεγέθη προκειμένου να ανταπεξέλθει στους σκοπούς της ανάλυσής του. 1.2 Ανάγκες Στην ελληνική πραγματικότητα η χρηματοοικονομική πληροφόρηση είναι προβληματική τόσο για τις επιχειρήσεις όσο και για τους δημόσιους φορείς. Το Φύλλο Εφημερίδας της Κυβερνήσεως και η Νομαρχία δέχεται τις οικονομικές καταστάσεις σε έντυπη μορφή, η Γενική Γραμματεία Πληροφοριακών Συστημάτων σε αρχεία ASCCI, οι δηλώσεις ΦΠΑ συμπληρώνονται ηλεκτρονικά με πληκτρολόγηση, ενώ το Χρηματιστήριο και η Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς δέχονται αρχεία excel. Επιπλέον, αξίζει να αναφέρουμε την περιοδικότητα αυτών των αναφορών που σε ορισμένες περιπτώσεις φτάνει τον ένα μήνα, με ότι αυτό συνεπάγεται σε κόστος και χρόνο για τις εταιρίες. Σε ευρωπαϊκό επίπεδο μάλιστα η ανάγκη γίνεται ακόμη μεγαλύτερη αφού οι θεσμικοί, οικονομικοί και κοινωνικοί, φορείς της Ευρωπαϊκής Ένωσης, πρέπει να αντλήσουν οικονομικά στοιχεία από τα Κράτη Μέλη για την διαμόρφωση μιας ενιαίας πολιτικής. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι Ευρωπαϊκή Στατιστική Ημερήσια (εφημερίδα) 7

9 Υπηρεσία που έχει την ανάγκη να λαμβάνει αυτόματα τα δεδομένα, ώστε να ανανεώνουν δυναμικά τις βάσεις και τις αναφορές τους. Με την πρόσφατη διερεύνηση της Ευρωπαϊκής Ένωσης το ζήτημα της ενοποίησης των πρακτικών των 27 χωρών μελών γίνεται ακόμα πιο σημαντικό. Ο μόνος τρόπος για να γίνει εφικτό είναι με την προτυποποίηση του μοντέλου αναφορών με την XBRL να διατηρεί το συγκριτικό πλεονέκτημα έναντι άλλων επιλογών. 1.3 Σκοπός Οι οικονομικές καταστάσεις είναι μία δομημένη οικονομική παρουσίαση της οικονομικής θέσης μιας επιχείρησης και των συναλλαγών που έχουν αναληφθεί από αυτή. Η επιδίωξη των οικονομικών καταστάσεων είναι να παρέχουν πληροφορίες οι οποίες είναι σχετικές με την οικονομική θέση, την απόδοση και τις ταμιακές ροές της επιχείρησης, που είναι χρήσιμες σε μια ευρεία ομάδα χρηστών προκειμένου με την αξιοποίησή τους να λαμβάνουν οικονομικές αποφάσεις. Οι οικονομικές καταστάσεις δείχνουν επίσης τα αποτελέσματα της διαχείρισης των οικονομικών πόρων που έχουν διατεθεί στη Διοίκηση. Για να επιτευχθεί ο σκοπός αυτός, οι οικονομικές καταστάσεις πρέπει να παρέχουν πληροφορίες σχετικές με τα ακόλουθα στοιχεία μιας επιχείρησης: (α) τα περιουσιακά στοιχεία, (β) τις υποχρεώσεις, (γ) τα ίδια κεφάλαια, (δ) τα έσοδα και τα έξοδα, συμπεριλαμβανομένων των κερδών και ζημιών και, (ε) τις ταμιακές ροές. Αυτές οι πληροφορίες, παράλληλα με άλλες πληροφορίες στο Προσάρτημα των οικονομικών καταστάσεων, βοηθούν τους χρήστες να προεκτιμήσουν τις μελλοντικές ταμιακές ροές της επιχείρησης και ειδικότερα το χρόνο και τη βεβαιότητα της δημιουργίας Ταμιακών διαθεσίμων και Ταμιακών ισοδύναμων. 8

10 Τρεις είναι οι βασικοί σκοποί της χρησιμοποίησης των χρηματοοικονομικών δεδομένων, ανεξάρτητα από το συγκεκριμένο υπεύθυνο λήψης αποφάσεων. Οι βασικοί αυτοί σκοποί είναι οι εξής: 1. Μέτρηση της προηγούμενης επίδοσης της επιχείρησης. Αυτός που είναι υπεύθυνος για τη λήψη αποφάσεων πρέπει οπωσδήποτε να γνωρίζει ποια ήταν η επίδοση της επιχείρησης στο παρελθόν. Για το σκοπό αυτό, πληροφόρηση που αναφέρεται σε στοιχεία όπως, καθαρό εισόδημα, όγκος πωλήσεων, ροή μετρητών και κεφάλαιο κίνησης και ποσοστό απόδοσης πάνω στο επενδυμένο κεφάλαιο, βοηθάει να εκτιμηθεί η επιτυχής ή μη απόδοση της επιχείρησης και αποτελεσματικότητα της διοίκησης της επιχείρησης. Επίσης η πληροφόρηση δίνει τη δυνατότητα στον υπεύθυνο λήψης αποφάσεων να προχωρήσει σε συγκριτική ανάλυση της μιας επιχείρησης με τις άλλες. 2. Μέτρηση της παρούσας κατάστασης της επιχείρησης. Ο υπεύθυνος λήψης αποφάσεως θα πρέπει να έχει δεδομένα για τη σημερινή κατάσταση της επιχείρησης. Για το σκοπό αυτό πληροφόρηση σχετικά με τα είδη των περιουσιακών στοιχείων της επιχείρησης, την ταμειακή της θέση, το ύψος των κερδών που παρακρατήθηκαν, τη σχέση ίδιων και ξένων κεφαλαίων βοηθάει τον υπεύθυνο λήψης αποφάσεων να εκτιμήσει τις επιτυχίες και αποτυχίες του παρελθόντος. Το πιο σημαντικό όμως είναι ότι η πληροφόρηση αυτή βοηθάει στην εκτίμηση των μελλοντικών δυνατοτήτων της επιχείρησης. 3. Πρόβλεψη των μελλοντικών δυνατοτήτων της επιχείρησης. Τα άτομα που χρησιμοποιούν τις χρηματοοικονομικές καταστάσεις πραγματοποιούν αποφάσεις επιλέγοντας από αρκετές εναλλακτικές πορείες δράσης. Κάθε πορεία δράσης θα προκαλέσει διαφορετικά αποτελέσματα στο μέλλον, πολλά δε από αυτά αποτελέσματα είναι χρηματοοικονομικής φύσης. Κατά τη διαδικασία λοιπόν λήψης απόφασης τα υπεύθυνα άτομα αντιμετωπίζουν το πρόβλημα της πρόβλεψης της πιθανής μελλοντικής επίδρασης. Όλες οι αποφάσεις λοιπόν έχουν μελλοντικό προσανατολισμό. Παρόλα αυτά κατά την πρόβλεψη της πιθανής μελλοντικής επίδρασης μιας απόφασης θα πρέπει να τονιστεί ότι αξιόπιστες μετρήσεις του τι συνέβη στο πρόσφατο παρελθόν είναι πολύτιμες. Αυτό είναι ιδιαίτερα αληθές όταν η απόφαση 9

11 σχετίζεται με την επιχείρηση. Οι τάσεις στις πρόσφατες πωλήσεις και το κέρδος μιας επιχείρησης είναι καλοί δείκτες του τι είναι δυνατόν λογικά να αναμένεται στο μέλλον. Η πρωταρχική αξία του πρώτου και δεύτερου σκοπού είναι να βοηθήσει στην πραγματοποίηση του τρίτου σκοπού. Κατά συνέπεια, οι υπεύθυνοι λήψης αποφάσεων πρέπει να στηρίζονται ουσιαστικά στα προηγούμενα δεδομένα που εμφανίζονται στις χρηματοοικονομικές καταστάσεις για την πραγματοποίηση εκτιμήσεων και προβλέψεων των πιθανών μελλοντικών δυνατοτήτων Η κοινωνική προσφορά και ανάγκη της χρηματοοικονομικής ανάλυσης Ο ρόλος της χρηματοοικονομικής ανάλυσης στην ευρύτερη κοινωνία συνδέεται με αυτόν της κυκλοφορίας των οικονομικών πληροφοριών και έρχεται να κάνει αφενός αποτελεσματικότερη τη χρήση τους στη λήψη οικονομικών αποφάσεων και αφετέρου οικονομικότερη την παραγωγή και την κυκλοφορία τους. Τα παραπάνω οφέλη γίνονται εμφανέστερα αν λάβει κανείς υπόψη του ότι, στην πρώτη περίπτωση η πληροφοριακή εκμετάλλευση μπορεί να αποδώσει περισσότερα με την εντατικότερη και πιο εξειδικευμένη επεξεργασία και μελέτη των τυποποιημένων, κωδικοποιημένων και περιληπτικών λογιστικών καταστάσεων. Ενώ παράλληλα στη δεύτερη είναι γνωστό πόσο δαπανηρή είναι η δημοσίευση από τους υπό εξέταση οργανισμούς όλων των στοιχείων σε τέτοια μορφή που αυτά θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν απευθείας χωρίς άλλη επεξεργασία στα κατά περίπτωση μοντέλα πρόβλεψης και απόφασης. Εννοείται ότι τα αναφερθέντα οφέλη της χρηματοοικονομικής ανάλυσης προκύπτουν δε όσους δεν έχουν πρόσβαση στα εσωτερικά πληροφοριακά συστήματα των οικονομικών οργανισμών. Όμως οφέλη μπορούν να προκύψουν και στους εντός μιας μονάδας σε περίπτωση συγκριτικής χρηματοοικονομικής ανάλυσης της μονάδας τους με άλλες παρόμοιες στην αντικειμενική μορφή που η ανάλυση αυτή εφαρμόζεται από τους εκτός των μονάδων. Ενώ η ικανότητα της χρηματοοικονομικής ανάλυσης είναι θέμα εκπαίδευσης και επαγγελματικής κατάρτισης, η ανάγκη για αυτήν υπάρχει διάχυτη στη σημερινή 10

12 οργανωμένη οικονομικά κοινωνία και συνδέεται με την ανάγκη για χρηματοοικονομικά γενικά πληροφόρηση Στοιχεία που συνθέτουν τις Οικονομικές Καταστάσεις κατά τα Διεθνή Λογιστικά Πρότυπα Οι πληροφορίες οι οποίες παρέχονται ανωτέρω περιλαμβάνονται στα ακόλουθα συνθετικά στοιχεία των οικονομικών καταστάσεων: (α) ισολογισμό, (β) κατάσταση λογαριασμού αποτελεσμάτων, (γ) κατάσταση που να παρουσιάζει: (i) είτε όλες τις μεταβολές των ιδίων κεφαλαίων, είτε (ii) τις μεταβολές των ιδίων κεφαλαίων, εκτός από εκείνες που προκύπτουν από συναλλαγές με τους μετόχους και από διανομές στους μετόχους, (δ) κατάσταση Ταμιακών ροών, και (ε) λογιστικές αρχές και επεξηγηματικές σημειώσεις. Πέρα από τις οικονομικές καταστάσεις, οι επιχειρήσεις προτρέπονται να παρουσιάζουν, μια χρηματοοικονομική επισκόπηση από τη διοίκησή τους, που να περιγράφει και να επεξηγεί τα κύρια χαρακτηριστικά της χρηματοοικονομικής απόδοσης και της οικονομικής θέσης της επιχείρησης, καθώς και τις κύριες αβεβαιότητες που αντιμετωπίζει. Η έκθεση αυτή μπορεί να περιλαμβάνει μια επισκόπηση: (α) Των κύριων παραγόντων και επιδράσεων που προσδιορίζουν την απόδοση της επιχείρησης, συμπεριλαμβανομένων των μεταβολών στο περιβάλλον, στο οποίο αυτή δραστηριοποιείται, της ανταπόκρισης της επιχείρησης σε αυτές τις μεταβολές και την επίδρασή τους, καθώς και της πολιτικής της επιχείρησης για επενδύσεις προς διατήρηση και ενίσχυση της απόδοσης, συμπεριλαμβανομένης της πολιτικής της για τα μερίσματα. (β) Των πηγών κεφαλαιοδότησης της επιχείρησης και των πολιτικών κεφαλαιακής 11

13 διάρθρωσης και διαχείρισης των κινδύνων της. (γ) Της δυναμικής και των πόρων της επιχείρησης, η αξία των οποίων δεν αντανακλάται στον ισολογισμό, σύμφωνα με τα Διεθνή Λογιστικά Πρότυπα. Πολλές επιχειρήσεις παρουσιάζουν, πέραν από τις οικονομικές καταστάσεις, πρόσθετες καταστάσεις, όπως περιβαλλοντολογικές εκθέσεις και καταστάσεις προστιθέμενης αξίας, ειδικώς σε κλάδους όπου οι περιβαλλοντικοί παράγοντες είναι σημαντικοί και όπου οι εργαζόμενοι θεωρούνται ότι είναι μια σημαντική ομάδα χρηστών. Οι επιχειρήσεις προτρέχονται να παρουσιάζουν τέτοιες πρόσθετες καταστάσεις, αν η διοίκηση πιστεύει ότι θα βοηθήσουν τους χρήστες να πάρουν οικονομικές αποφάσεις. 1.4 Είδη ανάλυσης λογιστικών καταστάσεων Η χρηματοοικονομική ανάλυση, ανάλογα με την θέση του αναλυτή και με τα στάδια διενέργειάς της διακρίνεται στα εξής είδη: 1. Ανάλογα με την θέση του αναλυτή, υπάρχουν δυο είδη ανάλυσης, η εσωτερική ανάλυση και η εξωτερική. Η εσωτερική ανάλυση γίνεται από πρόσωπα που βρίσκονται σε άμεση σχέση με την επιχείρηση και μπορούν ανά πάσα στιγμή να ανατρέξουν στα λογιστικά βιβλία της επιχείρησης (είναι η πλεονεκτικότερη θέση που μπορεί να έχει ένας αναλυτής). Η εξωτερική ανάλυση πραγματοποιείται από πρόσωπα, που βρίσκονται έξω από την επιχείρηση και βασίζεται αποκλειστικά και μόνο στα στοιχεία που δημοσιεύονται στις λογιστικές καταστάσεις και στις εκθέσεις του διοικητικού συμβουλίου και των ελεγκτών. 2. Ανάλογα με τα στάδια διενέργειας της ανάλυσης. Σε αυτή την περίπτωση η ανάλυση διακρίνεται σε τυπική και ουσιαστική. Η τυπική ανάλυση προηγείται της ουσιαστικής και εν μέρει αποτελεί το προστατευτικό στάδιο της τυπικής ανάλυσης. Η τυπική ανάλυση ελέγχει την εξωτερική διάρθρωση του ισολογισμού και του λογαριασμού των αποτελεσμάτων χρήσης, προβαίνει στις ενδεικνυόμενες διορθώσεις, στρογγυλοποιήσεις, ομαδοποιήσεις, ανακατατάξεις και ανασχηματισμούς και συμπληρώνει σε απόλυτους αριθμούς τα κονδύλια με σχετικούς αριθμούς (αριθμούς σε 12

14 ποσοστά επί τοις εκατό). Η δε ουσιαστική ανάλυση βασίζεται μεν στα δεδομένα της τυπικής ανάλυσης, αλλά επεκτείνεται στην εξεύρεση και επεξεργασία διαφόρων αριθμοδεικτών, οι οποίοι δίνουν την πραγματική εικόνα της επιχείρησης. 1.5 Χρηματοοικονομικός Προγραμματισμός Ο χρηματοοικονομικός προγραμματισμός είναι μεγάλης σημασίας για την ομαλή και απρόσκοπτη λειτουργία και ανάπτυξη της επιχείρησης. Για την κατάστρωση ενός καλομελετημένου χρηματοοικονομικού προγραμματισμού πρέπει να ληφθούν υπόψη τόσο τα δυνατά όσο και τα αδύνατα σημεία της χρηματοοικονομικής λειτουργίας της επιχείρησης. Τα δυνατά σημεία πρέπει να προσδιοριστούν και να γίνουν πλήρως κατανοητά, διότι μόνο έτσι η επιχείρηση θα είναι σε θέση να τα χρησιμοποιήσει αξιοποιήσει σε όφελός της. Τα αδύνατα σημεία πρέπει, επίσης, να προσδιοριστούν και να εντοπιστούν οι αιτίες που τα προκάλεσαν, διότι έτσι η επιχείρηση θα μπορέσει να προβεί στις κατάλληλες ενέργειες και να πάρει τα κατάλληλα διορθωτικά μέτρα για την εξάλειψη των αιτιών αυτών και συνεπώς για τη βελτίωση των αδυναμιών στα συγκεκριμένα σημεία της χρηματοοικονομικής λειτουργίας της. Ο προγραμματισμός των χρηματοδοτικών αναγκών της, προϋποθέτει τη χρηματοοικονομική ανάλυση των στοιχείων της επιχείρησης και το συντονισμό των δυνατοτήτων και αδυναμιών της. Η ανάλυση της χρηματοοικονομικής κατάστασης της επιχείρησης χρησιμοποιεί στοιχεία του ισολογισμού και των αποτελεσμάτων χρήσης. 1.6 Μοντέρνα Ανάλυση Ο έντονος προσανατολισμός της μοντέρνας ανάλυσης προς τη λήψη αποφάσεων αντικατοπτρίζεται στα παρακάτω χαρακτηριστικά: 13

15 1. Η ανάλυση χρηματοοικονομικών καταστάσεων δεν είναι πλέον απομονωμένη από τις οικονομικές θεωρίες και υποδείγματα. Η παροχή πληροφοριών αποτελεί τώρα ένα αναπόσπαστο τμήμα της χρήσης πληροφοριών (οικονομικά μοντέλα και μοντέλα της χρηματοοικονομικής διοίκησης της επιχείρησης). 2. Η κατασκευή και η επαλήθευση συστημάτων χρηματοοικονομικής ανάλυσης απαιτεί αξιολόγηση αναλυτική επιτήδευση. Οι απαιτήσεις σε πληροφόρηση των μοντέλων υποδειγμάτων λήψης αποφάσεων, τέτοιες όπως εκείνες που απορρέουν από τη θεωρία της επιλογής του άριστου χαρτοφυλακίου χρεογράφων, δεν μπορούν να ικανοποιηθούν με τους απλούς αριθμοδείκτες. Κατά συνέπεια, προχωρημένες τεχνικές στατιστικής τέτοια όπως η ανάλυση παλινδρόμησης, χρησιμοποιούνται για να δημιουργήσουν και να επαληθεύσουν τα συστήματα πληροφόρησης χρηματοοικονομικών καταστάσεων. 3. Η μοντέρνα ανάλυση δεν περιορίζεται πλέον στα λογιστικά δεδομένα που συμβατικά εμφανίζονται στις χρηματοοικονομικές καταστάσεις. Επιπλέον, γίνεται χρήση στοιχείων που δεν εμφανίζονται στις χρηματοοικονομικές καταστάσεις τέτοια όπως είναι οι αγοραίες αξίες περιουσιακών στοιχείων και οι προβλέπεις της διοίκησης για τη μελλοντική διαμόρφωση των κερδών. Επίσης, η ανάλυση περιλαμβάνει και μη λογιστικά δεδομένα, τέτοια όπως τιμές χρεογράφων (μετοχών, ομολόγων) και διαβαθμίσεις ομολογιών ως προς τον κίνδυνο που περιέχουν και την απόδοση που αποφέρουν. Ο νέος τρόπος προσέγγισης της ανάλυσης χρηματοοικονομικών καταστάσεων όπως είδαμε παραπάνω, είναι αποτελέσματα της έρευνας που πραγματοποιήθηκε κατά τα τελευταία χρόνια και συγκεκριμένα κατά την τελευταία εικοσαετία. Είναι λοιπόν φυσικό και θα πρέπει να σημειωθεί εδώ ότι ο νέος τρόπος προσέγγισης της ανάλυσης βρίσκεται σε εμβρυακή κατάσταση. Πραγματικά το πεδίο έρευνας είναι περιορισμένο σε μερικά φαινόμενα, τέτοια όπως διερεύνηση των αιτιών πτώχευσης της επιχείρησης, διερεύνηση παραγόντων αύξησης των κερδών, διαβαθμίσεις ομολογιών. 14

16 Επιπλέον δε οι μελέτες αυτές πάσχουν από σοβαρές εννοιολογικές και μεθοδολογικές αδυναμίες. Η παραπάνω κατάσταση οφείλεται κατά ένα μέρος σε σφάλματα των ερευνητών της ανάλυσης, αλλά συγχρόνως αποτελεί μια απεικόνιση της μη ικανοποιητικής κατάστασης της θεωρίας αποφάσεων, κάτω από συνθήκες αβεβαιότητας. Οπωσδήποτε, η ατελής γνώση της συμπεριφοράς αυτών που λαμβάνουν αποφάσεις καθώς και οι ανάγκες τους σε πληροφόρηση παρεμποδίζουν την εξέλιξη της ανάλυσης. Όμως, παρά τις διάφορες αδυναμίες, φαίνεται ότι η ανάπτυξη της ανάλυσης χρηματοοικονομικών καταστάσεων έχει βρει τη σωστή κατεύθυνση και ότι η κατεύθυνση αυτή ακολουθείται. 1.7 Μέθοδοι ανάλυσης λογιστικών καταστάσεων Η χρηματοοικονομική ανάλυση έχει ως αντικείμενο τη μελέτη των σχέσεων των οικονομικών στοιχείων που αναφέρονται σ αυτές σε δεδομένη χρονική στιγμή, καθώς και των τάσεων αυτών διαχρονικά. Η ανάλυση αυτή περιλαμβάνει τρεις διαδικασίες: i. Αναφορά στην επιλογή και στον υπολογισμό ορισμένων σχέσεων μεταξύ των αναφερόμενων στις λογιστικές καταστάσεις στοιχείων, ανάλογα με την επιδιωκόμενη απόφαση. ii. Κατάταξη των δεδομένων, κατά τέτοιο τρόπο ώστε να είναι δυνατός ο υπολογισμός των μεταξύ των σημαντικότερων σχέσεων. iii. Αξιολόγιση, μελέτη και ερμηνεία των παραπάνω σχέσεων. Οι παραπάνω διαδικασίες κατατάσσονται σε δυο κύριες κατηγορίες: 1. Στις συγκρίσεις και μετρήσεις με βάση τα οικονομικά στοιχεία των λογιστικών καταστάσεων δυο ή περισσοτέρων χρήσεων. 15

17 2. Στις συγκρίσεις και μετρήσεις με βάση τα οικονομικά στοιχεία των λογιστικών καταστάσεων μιας χρήσης Για τη χρηματοοικονομική ανάλυση των λογιστικών καταστάσεων απαιτείται συνήθως η διενέργεια και των δυο κατηγοριών ανάλυσης. Οι κυριότεροι μέθοδοι που χρησιμοποιούνται για την ανάλυση των λογιστικών καταστάσεων και οι οποίες μπορούν να ταξινομηθούν στις εξής μεγάλες κατηγορίες: 1) Διαστρωματική ή κάθετη μέθοδος ανάλυσης. 2) Συγκριτική ή διαχρονική μέθοδος ανάλυσης. 3) Μέθοδος ανάλυσης των χρονολογικών σειρών με δείκτες τάσεων. 4) Εξειδικευμένες μέθοδοι, οι οποίες περιλαμβάνουν την ανάλυση των μεταβολών της οικονομικής θέσεως μιας επιχείρησης, την ανάλυση του νεκρού σημείου, καθώς και άλλες. 1.8 Είδη και πηγές χρηματοοικονομικών καταστάσεων Η ανάλυση των πληροφοριών οι οποίες θα αποτελέσουν το «input» στη φάση της πρόβλεψης μπορεί να επεκταθεί σε μεγάλη «γκάμα» πληροφοριών, στοιχείων και μηνυμάτων τα οποία μπορούν επίσης να προέρχονται από μια μεγάλη ποικιλία πηγών. Χρηματοοικονομικές πληροφορίες από: Ετήσιες λογιστικές καταστάσεις Ενδιάμεσες λογιστικές καταστάσεις Καταστάσεις που υποβάλλονται στο χρηματιστήριο Ανακοινώσεις Προϋπολογισμούς Χρηματιστηριακά στοιχεία Εκθέσεις αναλυτών Φορολογικούς καταλόγους 16

18 Οικονομικά στατιστικά στοιχεία από: Επίσημα στατιστικά στοιχεία διαφόρων κρατικών και διεθνών οργανισμών Στατιστικές ιδιωτικών φορέων Μη αριθμητικά, χρηματοοικονομικά στοιχεία από: Εφημερίδες Επαγγελματικά περιοδικά Διαφημιστικές καμπάνιες Δικαστικές αποφάσεις Αιτήματα και διαμαρτυρίες προσωπικού Νομοσχέδια και νόμους Εκθέσεις προϊόντων Τράπεζες Προσωπικές επαφές 17

19 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2 ο 2. ΑΝΑΛΥΣΗ ΧΡΗΜΑΤΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΚΑΤΑΣΤΑΣΕΩΝ 2.1 Εισαγωγή Η ανάλυση, ερμηνεία και εκτίμηση των οικονομικών καταστάσεων αποτελεί στις μέρες μας βασική προτεραιότητα κάθε επιχείρησης και κυρίως εκείνων που είναι επιφορτισμένοι με την ευθύνη της λήψης των διαφόρων επιχειρηματικών αποφάσεων. Πέρα όμως από τους ανθρώπους μέσα στην επιχείρηση υπάρχουν και πολλές ομάδες ανθρώπων εκτός της επιχείρησης που δείχνουν ενδιαφέρον για τα οικονομικά ζητήματα. Τέτοιοι είναι οι διάφοροι επενδυτές, οι ομολογιούχοι και οι μέτοχοι της εταιρίας, οι πιστωτές, οι Τράπεζες, οι δημόσιες υπηρεσίες (κυβερνητικές υπηρεσίες). Οι τράπεζες ενδιαφέρονται για την ικανότητα της επιχείρησης να πληρώσει τις ληξιπρόθεσμες υποχρεώσεις της και τις δώσεις των δανείων της. Το ενδιαφέρον τους περιορίζεται στη βραχυχρόνια σύνθεση των κυκλοφορούντων περιουσιακών στοιχείων και την σχέση τους με τα ληξιπρόθεσμα περιουσιακά στοιχεία του παθητικού. Οι ομολογιούχοι ενδιαφέρονται κυρίως για τη μακροχρόνια σύνθεση του κεφαλαίου της επιχείρησης, για τα κέρδη του παρελθόντος και για τις προβλέψεις τους στο μέλλον καθώς επίσης και για τις μεταβολές στη περιουσιακή κατάσταση της επιχείρησης. Οι μέτοχοι επίσης στη μεγάλη τους πλειοψηφία ενδιαφέρονται για την αποδοτικότητα της επιχείρησης μακροχρόνια και για τη σύνθεση και τη μεταβολή της περιουσιακής τους κατάστασης εφ όσον αυτοί αποτελούν βασικούς παράγοντες που επηρεάζουν την τιμή των μετοχών τους. Γι αυτό στις μέρες μας αποτελεί βασική ανάγκη αλλά και απαραίτητη προϋπόθεση η γνώση των διαφόρων μεθόδων και διαφόρων «εργαλείων» που χρησιμοποιούνται στην ανάλυση της οικονομικής κατάστασης των επιχειρήσεων. 18

20 Έπειτα τα αποτελέσματα της ανάλυσης ανακοινώνονται στους ενδιαφερόμενους για να ληφθούν υπόψη στη λήψη των διαφόρων επιχειρηματικών αποφάσεων. Κάποιες από τις μεθόδους που χρησιμοποιούνται στην ανάλυση των οικονομικών καταστάσεων είναι: Η ανάλυση αριθμοδεικτών Η συγκριτική ανάλυση Η ποσοστιαία ανάλυση Ανάλυση αριθμοδεικτών Αριθμοδείκτες είναι σχέσεις μεταξύ διαφόρων ποσοτήτων ή οικονομικών μεγεθών της επιχείρησης και αποσκοπούν να προσδιορίσουν τη θέση των διαφόρων τομέων και κλάδων αυτής και να παρουσιάσουν έτσι την πραγματική κατάσταση της επιχείρησης. Οι αριθμοδείκτες βασίζονται σε στοιχεία λογιστικά ή στατιστικά και αναφέρονται επομένως στο παρελθόν. Η ανάλυση της κατάστασης μιας επιχείρησης με τους αριθμοδείκτες είναι ανάλυση του παρελθόντος. Πολλές φορές όμως, όταν έχουμε στοιχεία για το μέλλον, όπως από τις προβλέψεις των πωλήσεων, τον προγραμματισμό της παραγωγής, τους προβλεπόμενους Ισολογισμούς και Λογαριασμούς Αποτελεσμάτων Χρήσεως, καταρτίζουμε αριθμοδείκτες και για το μέλλον. Πολλές φορές προσπαθούμε να προβλέψουμε το μέλλον μέσω των αριθμοδεικτών, όπως έχουν γίνει τελευταίες μελέτες για την πρόβλεψη πτωχεύσεων που χρησιμοποιούν σαν βάση την εξέλιξη και τάση των διαφόρων αριθμοδεικτών. Με την χρησιμοποίηση των αριθμοδεικτών μπορούμε να προσδιορίσουμε τον βαθμό της παραγωγικότητας και αποδοτικότητας των διάφορων τομέων και κλάδων της επιχείρησης, με απώτερο σκοπό την ορθολογικότερη χρησιμοποίηση των διαφόρων μέσων, πόρων και συντελεστών της παραγωγής της επιχείρησης. 19

21 2.1.2 Συγκριτική ανάλυση Η χρονική σύγκριση των διαφόρων οικονομικών στοιχείων επιτυγχάνεται όταν τα διαθέσιμα στοιχεία για έναν αριθμό ετών αντιπαρατίθενται με κάποια σχετική σειρά σε παραπλήσιες στήλες. Οι καταστάσεις ονομάζονται συγκριτικές οικονομικές καταστάσεις. Η χρησιμότητα των καταστάσεων αυτών είναι φανερή και αναγνωρίζεται σαν απαραίτητη από τους αναλύοντες τα στοιχεία της επιχείρησης. Πολλές φορές παρουσιάζονται συγκριτικά στοιχεία για χρονικό διάστημα δέκα ή και περισσότερων ετών. Με την παράθεση των στοιχείων αυτών μπορούμε να παρατηρήσουμε την αύξηση ή μείωση μεταξύ των ετών, να υπολογίσουμε τον μέσο ρυθμό μεταβολής των στοιχείων καθώς επίσης να ανακαλύπτουμε τάσεις κατευθύνσεως των μεταβολών και να μπορέσουμε να κάνουμε και μελλοντικές προβλέψεις Ποσοστιαία ανάλυση Η ποσοστιαία ανάλυση αποτελεί και αυτή συγκριτική ανάλυση με την διαφορά ότι οι συγκρίσεις δεν γίνονται με απόλυτους αριθμούς. Τα στοιχεία έχουν μετατραπεί σε ποσοστά. Η ποσοστιαία σύγκριση γίνεται είτε οριζοντίως (χρονική σύγκριση), είτε καθέτως (συνθετική σύγκριση). Η κάθετη σύγκριση ονομάζεται και «κοινού μεγέθους οικονομικές καταστάσεις». Η οριζόντια ανάλυση είναι μια δυναμική ανάλυση των στοιχείων χρονικά, ενώ η κάθετη ανάλυση είναι μια στατική ανάλυση. 20

22 2.2 Κατηγορίες αριθμοδεικτών 1. ΑΡΙΘΜΟΔΕΙΚΤΕΣ ΡΕΥΣΤΟΤΗΤΑΣ Αριθμοδείκτης γενικής ρευστότητας Αριθμοδείκτης ειδικής ρευστότητας Αριθμοδείκτης ταμειακής ρευστότητας Αριθμοδείκτης κεφαλαίου κίνησης προς πωλήσεις 2. ΑΡΙΘΜΟΔΕΙΚΤΕΣ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑΣ Αριθμοδείκτης ταχύτητας κυκλοφορίας ενεργητικού Αριθμοδείκτης ταχύτητας κυκλοφορίας αποθεμάτων Αριθμοδείκτης ταχύτητας κυκλοφορίας παγίων Αριθμοδείκτης ταχύτητας κυκλοφορίας ιδίων κεφαλαίων Αριθμοδείκτης μέσης περιόδου είσπραξης απαιτήσεων 3. ΑΡΙΘΜΟΔΕΙΚΤΕΣ ΑΠΟΔΟΤΙΚΟΤΗΤΑΣ Αριθμοδείκτης μικτού περιθωρίου ή μικτού κέρδους Αριθμοδείκτης καθαρού περιθωρίου ή καθαρού κέρδους Αριθμοδείκτης αποδοτικότητας ιδίων κεφαλαίων Αριθμοδείκτης λειτουργικού περιθωρίου κέρδους 4. ΑΡΙΘΜΟΔΕΙΚΤΕΣ ΔΙΑΡΘΡΩΣΗΣ ΚΕΦΑΛΑΙΩΝ & ΒΙΩΣΙΜΟΤΗΤΑΣ Αριθμοδείκτης ιδίων κεφαλαίων προς συνολικά κεφάλαια Αριθμοδείκτης ιδίων κεφαλαίων προς δανειακά κεφάλαια Αριθμοδείκτης ιδίων κεφαλαίων προς πάγια 21