Παιδιά και γονείσ, ςυνταξιδιώτεσ ςτον εικονικό κόςμο

Transcript

1 Παιδιά και γονείσ, ςυνταξιδιώτεσ ςτον εικονικό κόςμο Έργο InetRisks Στάςεισ γονέων ωσ προσ τουσ κινδύνουσ του Διαδικτύου για εφήβουσ 8 Ιανουαρίου 2010 Αναςταςία Οικονόμου Ρροϊςταμζνθ Τομζα Εκπαιδευτικισ Τεχνολογίασ Ραιδαγωγικό Ινςτιτοφτο

2 Γονείσ, παιδιά ςυνταξιδιϊτεσ ςε εικονικό κόςμο; Δεν μπορεί να γίνει αυτό. Δεν ζχουν ιδζα, δεν γνωρίηουν τίποτα!

3 Τι εύναι εικονικό πραγματικότητα; Η Εικονικι Ρραγματικότθτα (Virtual Reality) είναι θ προςομοίωςθ ενόσ περιβάλλοντοσ από ζναν υπολογιςτι. «Ζνα αλλθλεπιδραςτικό, τριςδιάςτατο περιβάλλον, φτιαγμζνο από υπολογιςτι, ςτο οποίο μπορεί κάποιοσ να εμβυκιςτεί.» (Jaron Lanier, 1989) Ζνασ νοθτόσ κόςμοσ ψθφιακισ πραγματικότθτασ όπου με το άβαταρ μου λειτουργϊ και ςυμπεριφζρομαι όπωσ και ςτθ φυςικι μου ηωι.

4

5 Εικονικό πραγματικότητα Ρραγματικι ηωι εικονικι ηωι / φυςικι ηωι ψθφιακι ηωι Το εικονικό ζγκλθμα ζχει πραγματικά κφματα Είναι κάτι περιςςότερο από ζνα παιχνίδι, είναι θ ηωι ςου!

6 Η αντίλθψθ των γονιϊν για τισ δραςτθριότθτεσ των παιδιϊν τουσ ςτο χϊρο του διαδικτφου βαςίηονται κυρίωσ ςε άγνοια Άγνοια λόγω ζλλειψθσ δικισ τουσ εμπειρίασ ςε παρόμοια περιβάλλοντα Άγνοια λόγω ζλλειψθσ γνϊςθσ (γνϊςθ βαςιςμζνθ κυρίωσ ςε φιμεσ παρά ςε επιςτθμονικι βάςθ) Ασ τουσ εκπαιδεφςουμε λοιπόν!

7 Το ϋργο InetRisks Δυνατότθτεσ και προκλιςεισ ςτο Διαδίκτυο Εκπαίδευςθ για τθν αντιμετϊπιςθ των κινδφνων και ειδικότερα ςτο Διαδίκτυο Στάςθ των γονζων- εκπαιδευτικϊν για τθ δραςτθριότθτα των παιδιϊν και των μακθτϊν τουσ ςτο Διαδίκτυο και για τουσ κινδφνουσ που αντιμετωπίηουν εκεί Εμπειρία από κοινι δραςτθριότθτα γονζων και παιδιϊν ςτο Διαδίκτυο και ειδικότερα ςε χϊρο εικονικισ πραγματικότθτασ (Ενδεχόμενθ) αλλαγι τθσ ςτάςθσ των γονιϊν και των παιδιϊν φςτερα από τθν εμπειρία τθσ κοινισ δραςτθριότθτασ

8 Περιγραφό 10 ομάδεσ γονιϊν με τα παιδιά τουσ (13-17 χρονϊν) αφιζρωςαν χρόνο κάνοντασ δραςτθριότθτεσ ςτο διαδίκτυο και παίηοντασ ςτο εικονικό περιβάλλον Second Life. 6 μινεσ 1 ϊρα τθν εβδομάδα Σχεδιαςμζνεσ δραςτθριότθτεσ Επιλζγθκαν γονείσ που είναι εκπαιδευτικοί Ηλεκτρονικά αναλφάβθτοι (computer illiterate) Τεχνοφοβικοί (technophobic) Ικανοί χριςτεσ (competent) Ηλεκτρονικά αλαηόνεσ (computer arrogant)

9 Σκοπόσ του ϋργου Να εκπαιδεφςει γονείσ και παιδιά εκκζτοντάσ ςε εικονικοφσ κινδφνουσ. Μζςα από τθν εμπειρία του κοινοφ «παιχνιδιοφ» οι γονείσ και τα παιδιά να αλλθλο-εκπαιδευτοφν ςε κζματα δυνατοτιτων και προκλιςεων του διαδικτφου και να αναπτφξουν δεξιότθτεσ αντιμετϊπιςθσ πικανϊν κινδφνων. Γονείσ και παιδιά να περάςουν χρόνο μαηί παίηοντασ και μακαίνοντασ και να το ευχαριςτθκοφν.

10 Ερευνητικό μεθοδολογύα Δθλϊςεισ γονιϊν Αρχικζσ τοποκετιςεισ (αρχικζσ ςυνεντεφξεισ) Εξελιςςόμενεσ αντιλιψεισ (θμερολόγια) Τελικζσ απόψεισ (τελικζσ ςυνεντεφξεισ) Ραρατιρθςθ Κατά τθ διάρκεια (καταγραμμζνεσ ςυνεδρίεσ) Αντίδραςθ ςε δοςμζνα ςενάρια (τελικζσ ςυνεντεφξεισ) Ροιοτικι ανάλυςθ δεδομζνων Διαμόρφωςθ κατθγοριϊν ανάλυςθσ με βάςθ τα δεδομζνα που ζχουν ςυλλεχκεί ςε ςυνδυαςμό με τισ αρχικζσ υποκζςεισ Ροςοτικοποίθςθ ποιοτικϊν δεδομζνων

11 Ερευνητικό μεθοδολογύα Κατθγορίεσ ανάλυςθσ Αντιλήψεις γονιϊν ωσ προσ τθ χρήση του διαδικτφου από τα παιδιά τουσ Αντιλήψεις γονιϊν ωσ προσ τισ δυνατότητες του διαδικτφου Αντιλήψεις γονιϊν ωσ προσ τουσ κινδφνους του διαδικτφου Στάσεις γονιϊν ωσ προσ τισ δυνατότητες του διαδικτφου Στάσεις γονιϊν ωσ προσ τουσ κινδφνους του διαδικτφου Στάσεις γονιϊν ωσ προσ τουσ κινδφνους γενικά Στάσεις γονιϊν ωσ προσ τθν τεχνολογία Χριςθ του διαδικτφου από τουσ γονείσ Ικανοποίθςθ από τθ ςυμμετοχι ςτο ζργο Δυςφορία ςε ακατάλλθλο υλικό Αλλθλεπίδραςθ με τισ άλλεσ ομάδεσ του ζργου Ευχαρίςτθςθ για το χρόνο που ξόδεψαν με τα παιδιά τουσ Επιρροι τθσ εικονικισ ηωισ ςτθν πραγματικι ηωι Αντίλθψθ των κινδφνων ςε ςχζςθ με τουσ κινδφνουσ του διαδικτφου

12 Αποτελϋςματα Στθ ςθμερινι παρουςίαςθ κα επικεντρωκοφμε Αλλθλο-εκπαίδευςθ γονιϊν και παιδιϊν ςε κζματα του διαδικτφου Ικανοποίθςθ των γονιϊν για το χρόνο που πζραςαν μαηί με τα παιδιά τουσ παίηοντασ και μακαίνοντασ Αντιλιψεισ και ςτάςεισ των γονιϊν ςε κζματα διαδικτφου που αφοροφν τα δικά τουσ παιδιά

13 Αποτελϋςματα Αλληλο-εκπαύδευςη Μζςα από τθν εμπειρία του κοινοφ «παιχνιδιοφ» οι γονείσ και τα παιδιά αλλθλο-εκπαιδεφτθκαν ςε κζματα δυνατοτιτων και προκλιςεων του διαδικτφου και ανζπτυξαν δεξιότθτεσ αντιμετϊπιςθσ πικανϊν κινδφνων

14 Αλληλο-εκπαύδευςη γονιών και παιδιών Φαίνεται ότι οι γονείσ διεφρυναν τισ γνϊςεισ τουσ όςον αφορά δυνατότθτεσ και προκλιςεισ του διαδικτφου αλλά και κινδφνουσ ςτο διαδίκτυο που μπορεί να αντιμετωπίςουν. Οι γονείσ ανακάλυψαν ότι τα παιδιά τουσ γνωρίηουν πράγματα και ζχουν δεξιότθτεσ που δεν ανζμεναν. Γνϊριςαν τον κόςμο των παιδιϊν τουσ. Οι γονείσ επιςθμαίνουν ότι τα παιδιά τουσ μποροφν να τουσ διδάξουν καινοφρια για αυτοφσ πράγματα και δεξιότθτεσ. Οι γονείσ ςυνειδθτοποίθςαν ότι μπορεί να ςυνεργαςτοφν επί ίςοισ όροισ με τα παιδιά τουσ αποτελεςματικά. Τα παιδιά επιςθμαίνουν ότι χάρθκαν και βρικαν ενδιαφζρουςα τθν ευκαιρία να διδάξουν αυτοί κάτι ςτουσ γονείσ τουσ. «Η μθτζρα μου ιταν πολφ καλι μακιτρια. Με ζκπλθξθ ςυνειδθτοποίθςα ότι με άκουγε με προςοχι.» (06_SA)

15 Αλληλο-εκπαύδευςη γονιών και παιδιών - Διεύρυνςη γνώςεων «ζδωςε τθν ευκαιρία ςε μζνα και το παιδί μου να γνωρίςουμε καινοφρια πράγματα, να μάκουμε ο ζνασ από τον άλλο, να προβλθματιςτοφμε και να ανταλλάξουμε απόψεισ. Σίγουρα, τϊρα είμαςτε και οι δφο πιο ενθμερωμζνοι από πριν ςε κζματα που ζχουν ςχζςθ με πικανοφσ κινδφνουσ του Διαδικτφου και τθν αςφαλι χριςθ του.» (05_Μ) Μου ζδειξε πϊσ να κάνω τθν προςωπικι μου ςελίδα ςτο Facebook να προςκζτω φίλο να μιλϊ με κάποιο, να ανεβάηω υλικό ςτθ ςελίδα. Είδαμε τθ δικι τθσ ςελίδα και κάποιων γνωςτϊν μου. (03_ΝΑ)

16 Αλληλο-εκπαύδευςη γονιών και παιδιών Τα παιδιϊ μπορούν να μασ διδϊξουν Επειδι ο γιόσ μου γνϊριηε πολφ περιςςότερα από εμζνα για το περιβάλλον αυτό μπικε ςτο ρόλο του δαςκάλου μου και αυτό ιταν μία πολφ καλι και κετικι εμπειρία και για τουσ δφο. (02_AX) περάςαμε ευχάριςτα λίγο χρόνο μαηί, χωρίσ άγχοσ και ζνταςθ Ταυτόχρονα μακαίναμε ο ζνασ από τον άλλο (κυρίωσ εγϊ). Επιπλζον, ιταν απολαυςτικό να ακοφω τισ ατάκεσ που ζλεγε ο γιοσ μου... (05_MP)

17 Αποτελϋςματα Ικανοπούηςη Γονείσ και παιδιά πζραςαν χρόνο μαηί παίηοντασ και μακαίνοντασ και το ευχαριςτικθκαν Πλοι οι γονείσ διλωςαν μεγάλθ ικανοποίθςθ για τθν ευκαιρία που είχαν να περάςουν χρόνο με τα παιδιά τουσ Ζμακαν καινοφρια πράγματα Ξόδεψαν ποιοτικό χρόνο μαηί Ζμακαν για τα παιδιά τουσ και τον κόςμο τουσ Το διαςκζδαςαν

18 Ικανοπούηςη Δεν νομίηω να μου ξαναδινόταν θ ευκαιρία να κακίςει μαηί μου τόςεσ ϊρεσ. Το είδαμε και ςαν παιχνίδι και κάτι που κάναμε μαηί και περίμενε τθν ϊρα που κα το κάναμε. (04_ΚΧ) Είχα τθν ευκαιρία να εργαςτοφμε από κοινοφ και αυτό μασ ζφερε πιο κοντά. Τϊρα μοιραηόμαςτε τισ εμπειρίεσ μασ ςτο διαδίκτυο κάτι που δεν γινότανε ςυχνά ςτο παρελκόν.» (07_HM) Ευχαριςτικθκα γιατί περάςαμε κάποιο χρόνο μαηί ςαν να πθγαίναμε ςε πραγματικά καταςτιματα, ανταλλάξαμε απόψεισ για τθ μόδα. Σε πολλά πράγματα φάνθκε ότι ζχουμε το ίδιο γοφςτο. Ππωσ αλλάηοντασ τθν εμφάνιςθ μασ ςτο Appearance κάναμε τουσ εαυτοφσ μασ αςτείουσ και γελοφςαμε κοροϊδεφοντασ θ μια τθν άλλθ. (03_ΝΑ) Ευχαριςτθκικαμε τθ δραςτθριότθτα, γιατί ζςτω και για λίγο κάναμε κάτι μαηί. (01_CL) Ευχαριςτικθκα τθ δραςτθριότθτα διότι είχα τθν ευκαιρία να «μπω» ςτον κόςμο του παιδιοφ μου (05_Μ)

19 Αποτελϋςματα Αντιλόψεισ και ςτϊςεισ Μελζτθ των αντιλιψεων και ςτάςεων των γονιϊν ωσ προσ τθ χριςθ του διαδικτφου από τα παιδιά τουσ και κυρίωσ κοινωνικϊν δικτφων και εικονικϊν περιβαλλόντων

20 Αντιλόψεισ και ςτϊςεισ των γονιών ωσ προσ τον κύνδυνο ςτο διαδύκτυο Οι γονείσ φαίνεται να είναι ενιμεροι για τουσ πιο ςθμαντικοφσ κινδφνουσ ςτο διαδίκτυο με ιδιαίτερθ αναφορά ςτουσ ακόλουκουσ: Κακι επιρροι από φίλουσ και θ κοινωνικι πίεςθ από ςυνομιλικουσ (peer pressure) Εκιςμόσ Ανωνυμία, επικοινωνία με αγνϊςτουσ Ακατάλλθλο και επικίνδυνο περιεχόμενο Εκμετάλλευςθ ανθλίκων Ραραπλάνθςθ Ραρενόχλθςθ Σχεδόν όλοι οι γονείσ αναφζρουν τον εκιςμό ωσ ζνα πολφ ςθμαντικό κίνδυνο του διαδικτφου που προκαλείται κυρίωσ από τθν ανωριμότθτα των εφιβων και τθν ζλλειψθ ικανότθτασ να βάηουν κάποια όρια. Σε κάποιεσ περιπτϊςεισ οι γονείσ αναφζρουν τουσ ίδιουσ κινδφνουσ τόςο ςτθν πραγματικι ηωι όςο και ςτθ διαδικτυακι (π.χ. κακζσ παρζεσ, παραπλάνθςθ). Σε κάποιεσ περιπτϊςεισ οι γονείσ δθλϊνουν ότι οι κίνδυνοι ςτθν πραγματικι ηωι είναι πιο ςθμαντικοί από ότι ςτο διαδίκτυο «Αν ςτο διαδίκτυο πρζπει να είμαςτε δυο φορζσ προςεκτικοί, ςτθν πραγματικι ηωι κα πρζπει να είμαςτε πολφ περιςςότερο.» (07_HM)

21 Αντιλόψεισ και ςτϊςεισ των γονιών ωσ προσ τη χρόςη του διαδικτύου από παιδιϊ Οι γονείσ φαίνεται να αντιλαμβάνονται ότι τα παιδιά τουσ από τθ μια χρθςιμοποιοφν το διαδίκτυο κετικά και από τθν άλλθ υποκφπτουν ςε κινδφνουσ Θετικά Κατ οίκον εργαςία Ψυχαγωγία Επικοινωνία Ραιχνίδι Κατζβαςμα τραγουδιϊν Κοινωνικά δίκτυα Εικονικά περιβάλλοντα Αρνθτικά Ρολλζσ ϊρεσ ςτον υπολογιςτι Επικοινωνία εξ αποςτάςεωσ Ρρόςβαςθ ςε ακατάλλθλο υλικό Σε κάποιεσ περιπτϊςεισ οι γονείσ ανζφεραν πωσ οι εικονικζσ δραςτθριότθτεσ τουσ επθρζαςαν ςτθν πραγματικι τουσ ηωι, ενϊ ςε μια περίπτωςθ καταγράφθκε πωσ το παιδί ηαλίςτθκε όταν βρζκθκε ςε μια άβολθ κατάςταςθ ςτο Second Life. Στα καλλιςτεία εμφανιςτικαμε κατά λάκοσ χωρίσ μαλιά. Ντραπικαμε γιατί τθν επόμενθ μζρα ςτο ςχολείο είχε γνωςτοφσ μασ που μασ πείραηαν. (04_KX) Πταν θ I μου ζβγαλε κατά λάκοσ τα ροφχα μου ζνιωςα άβολα παρόλο που ιταν εικονικό (03_NA) Η χριςθ του διαδικτφου και των εικονικϊν περιβαλλόντων φαίνεται να είχε αποτζλεςμα ωσ μζςω βιωματικισ εκπαίδευςθσ ςε κζματα κινδφνων ςτο διαδίκτυο. Σε αρκετζσ περιπτϊςεισ οι γονείσ δθλϊνουν πωσ εκτζλεςαν μαηί με το παιδί τισ δραςτθριότθτεσ με τισ επικίνδυνεσ αποςτολζσ και ακολοφκωσ, βαςιςμζνοι ςτθν εμπειρία, ζκαναν ςφγκριςθ με πραγματικά γεγονότα και τα ςυηθτοφςαν.

22 Αλλαγό ςτισ αντιλόψεισ και ςτϊςεισ «Άκουγα για τουσ κινδφνουσ ςτο «Η M αντζδραςε όταν ζκανα κωδικοφσ και διαδίκτυο αλλά τϊρα τουσ ζηθςα τουσ είχα. Και ζκανε δικό τθσ κωδικό. Τθσ Νιϊκω πιο ευάλωτθ, «Το αντιλιφκθκα πρόγραμμα πόςο ζδωςε μια ζδειξα νζα εμπιςτοςφνθ.» διάςταςθ (08_XX) ευάλωτα είναι τα παιδιά ςτθν από αντίλθψι πρϊτο μου χζρι για - τισ πικανότθτεσ πράξθ και κεωρία.» εξερεφνθςθσ. (06_SA) Οι κίνδυνοι αποτελοφν ζνα ελάχιςτο κομμάτι του τι είναι το διαδίκτυο. Είναι ο κόςμοσ μασ, το Ριςτεφω ότι το διαδίκτυο ζχει πολλζσ περιεχόμενό μασ.» (07_ΗΜ) δυνατότθτεσ για τα παιδιά. Ρριν νόμιηα ότι ιταν επιβλαβισ θ εναςχόλθςθ με το διαδίκτυο. Τϊρα βλζπω ότι μπορεί να πάρει (το παιδί) κετικά πράγματα από αυτό όπωσ να ακοφςει ζνα τραγοφδι - H πιο βαςικι μου ιδζα που άλλαξε είναι φτάνει να είναι με μζτρο και ελεγμζνο-, με τα κοινωνικά δίκτυα. Δεν ικελα να και να επικοινωνεί με τουσ φίλουσ του - αςχολθκϊ και τϊρα χρθςιμοποιϊντασ τα παρόλο που δεν πολυςυμφωνϊ- εκεί που είμαι υπζρ, γνωρίηοντασ τα δεν υπάρχει άλλοσ τρόποσ. Επικοινωνία μειονεκτιματά τουσ.» (08_XX) και ψυχαγωγία και δεν το βλζπω αρνθτικό για ζνα παιδί... (05_Μ)

23 Συζήτηςη Συμπεράςματα (1/2) Οι δραςτθριότθτεσ αυτζσ ςυνιςτοφν ουςιαςτικι βιωματικι εκπαίδευςθ για τουσ κινδφνουσ ςτο Διαδίκτυο με τθν οποία τα παιδιά και οι γονείσ μποροφν ςταδιακά να προχωριςουν από το ςτάδιο τθσ άγνοιασ και απαγόρευςθσ ςτο ςτάδιο τθσ γνϊςθσ και καλισ χριςθσ. Η ςταδιακι αυτι μετάβαςθ εξαρτάται όχι μόνο από γνϊςεισ και δεξιότθτεσ όςο από ςτάςεισ και αντιλιψεισ που καλλιεργοφνται με τισ κοινζσ δραςτθριότθτεσ ζτςι ϊςτε τα παιδιά να κάνουν ελεφκερεσ και νοιμονεσ επιλογζσ. Η εμπειρία ςυνεργατικϊν δραςτθριοτιτων ςτο Διαδίκτυο με τα παιδιά τουσ ζδωςε ςτουσ γονείσ βιωματικι αντίλθψθ αφενόσ των δυνατοτιτων και αφετζρου των κινδφνων.

24 Συζήτηςη Συμπεράςματα (2/2) Πλοι οι γονείσ που ςυμμετείχαν ςτο ζργο αναγνωρίηουν τα κετικά τθσ χριςθσ του διαδικτφου και τισ δυνατότθτεσ που προςφζρει τόςο ςε ενιλικεσ όςο και ςε παιδιά, αλλά παράλλθλα αναγνωρίηουν τουσ πικανοφσ κινδφνουσ που παραμονεφουν αν τα παιδιά δεν είναι εκπαιδευμζνα για ςωςτι αξιοποίθςι του. Πλοι οι γονείσ δθλϊνουν ότι θ καλφτερθ εκπαίδευςθ των παιδιϊν τουσ είναι μζςω κακοδιγθςθσ και ςυηιτθςθσ οφτωσ ϊςτε τα παιδιά να αποκτιςουν δεξιότθτεσ και κριτικι ςκζψθ ςτθ χριςθ του διαδικτφου. Αρκετοί υποςτθρίηουν και τθν ζκκεςθ ςε ελεγχόμενεσ καταςτάςεισ. Ραρόλα αυτά, ςε αρκετζσ περιπτϊςεισ επιβάλλουν περιοριςμοφσ και απαγορεφςεισ. Γονείσ και παιδιά μποροφν να μάκουν ο ζνασ από τον άλλο ευχάριςτα και εποικοδομθτικά. Γονείσ και παιδιά απολαμβάνουν να περνοφν χρόνο μαηί. Τα παιδιά μποροφν να διδάξουν τουσ γονείσ τουσ πϊσ να αξιοποιοφν το διαδίκτυο και οι γονείσ να βοθκιςουν τα παιδιά τουσ πϊσ να αντιμετωπίηουν άβολεσ και επικίνδυνεσ καταςτάςεισ.

25 Μοιραςτείτε τισ δραςτθριότθτζσ ςασ ςτο διαδίκτυο με τουσ γονείσ ςασ. Εκπαιδεφςτε τουσ και μάκετε από αυτοφσ!