ΘΕΩΡΙΑ ΤΩΝ ΕΠΙΛΟΓΩΝ ΤΟΥ ΚΑΤΑΝΑΛΩΤΗ I

Μέγεθος: px

Εμφάνιση ξεκινά από τη σελίδα:

Download "ΘΕΩΡΙΑ ΤΩΝ ΕΠΙΛΟΓΩΝ ΤΟΥ ΚΑΤΑΝΑΛΩΤΗ I"

Ευπραξία Νικολαΐδης
8 χρόνια πριν
Προβολές:

1 ΘΕΩΡΙΑ ΤΩΝ ΕΠΙΛΟΓΩΝ ΤΟΥ ΚΑΤΑΝΑΛΩΤΗ I Τέσσερα σηµαντικά στοιχεία: Το εισόδηµα του καταναλωτή Οι τιµές των αγαθών Οι ροτιµήσεις των καταναλωτών Η υ όθεση ότι ο καταναλωτής λαµβάνει α οφάσεις ου µεγιστο οιούν την ικανο οίηση του Εισόδηµα και τιµές α ό κοινού καθορίζουν τους συνδυασµούς των αγαθών ου είναι εφικτοί στον καταναλωτή Α λουστεύσεις: Όχι α οταµιεύσεις ύο αγαθά Ο εισοδηµατικός εριορισµός (ή γραµµή εισοδήµατος - budget constraint) δείχνει τους διαφορετικούς συνδυασµούς αγαθών ου µ ορεί να αγοράσει ο καταναλωτής Μ = P X Q X + P Y Q Y (Ε οµένως, η γραµµή του εισοδηµατικού εριορισµού ξεχωρίζει το σύνολο των εφικτών α ό το σύνολο των ανέφικτων ε ιλογών) 1

καταναλωτή Α λουστεύσεις: Όχι α οταµιεύσεις ύο αγαθά Ο εισοδηµατικός εριορισµός (ή γραµµή εισοδήµατος - budget constraint) δείχνει τους διαφορετικούς συνδυασµούς

2 Σηµεία τοµής µε τους άξονες: (µέγιστες δυνατές καταναλώσεις Q X, Q Y ) Q Y = Μ/P Y και Q X = Μ/P X Κλίση του εισοδηµατικού εριορισµού: Πόσες µονάδες του ενός αγαθού ρέ ει να θυσιαστούν ροκειµένου να αγορασθεί µία ε ι λέον µονάδα του άλλου αγαθού Q Y = Μ/P Y - (P X /P Y )Q X Εξαρτάται µόνο α ό το λόγο τιµών των δύο αγαθών: - (P X /P Y ) Προτιµήσεις των καταναλωτών (Θεωρία της ε ιλογής) Τρεις βασικές υ οθέσεις: Ο καταναλωτής µ ορεί να κατατάξει όλους τους συνδυασµούς αγαθών ανάλογα µε τη χρησιµότητα (utility) ου αντλεί α ό αυτούς (Τακτική / µετρήσιµη χρησιµότητα) Ο καταναλωτής ροτιµά τη µεγαλύτερη α ό τη µικρότερη οσότητα (µη κορεσµός κατανάλωσης) Μεταβατικότητα των ροτιµήσεων: Α ροτιµότερο του Β & Β ροτιµότερο του Γ Α ροτιµότερο του Γ 2

(Θεωρία της ε ιλογής) Τρεις βασικές υ οθέσεις: Ο καταναλωτής µ ορεί να κατατάξει όλους τους συνδυασµούς αγαθών ανάλογα µε τη χρησιµότητα (utility) ου αντλεί α ό αυτούς (Τακτική /

3 Ο οριακός λόγος υ οκατάστασης (marginal rate of substitution) του αγαθού Χ µε το αγαθό Υ ισούται µε τον αριθµό των µονάδων του αγαθού Χ ου ρέ ει να θυσιάσει ο καταναλωτής για να αυξήσει την κατανάλωσή του του αγαθού Υ κατά µία µονάδα, χωρίς να µεταβληθεί η συνολική του χρησιµότητα ΟΛΥ= (du/dy)/(du/dx) Οι ροτιµήσεις των καταναλωτών αρουσιάζουν φθίνοντα οριακό λόγο υ οκατάστασης (τέταρτη υ όθεση) Οι καµ ύλες αδιαφορίας (indifference curves) δείχνουν όλους τους συνδυασµούς κατανάλωσης α ό τους ο οίους αντλείται η ίδια χρησιµότητα Γεωµετρικός τό ος Σύµφωνα µε τις υ οθέσεις για τη συµ εριφορά του καταναλωτή, οι καµ ύλες αδιαφορίας έχουν αρνητική κλίση και η κλίση τους γίνεται ολοένα και ιο οριζόντια καθώς κινούµαστε ρος τα δεξιά Κοίλες ρος την αρχή των αξόνων ροηγούµενο διάγραµµα Ιδιότητες των καµ υλών αδιαφορίας Α ό κάθε σηµείο του εµ ορευµατικού χώρου ερνάει µία καµ ύλη αδιαφορίας (Οι καµ ύλες αδιαφορίας είναι αντού υκνές χάρτης καµ υλών αδιαφορίας) 3

υ όθεση) Οι καµ ύλες αδιαφορίας (indifference curves) δείχνουν όλους τους συνδυασµούς κατανάλωσης α ό τους ο οίους αντλείται η ίδια χρησιµότητα Γεωµετρικός τό ος Σύµφωνα µε τις υ οθέσεις για τη συµ

4 Οι καµ ύλες αδιαφορίας δεν τέµνονται και δεν εφά τονται Όσο υψηλότερη η καµ ύλη αδιαφορίας ( άνω δεξιά) στην ο οία βρίσκεται ένας συνδυασµός αγαθών, τόσο υψηλότερο το ε ί εδο χρησιµότητάς του Οι ροτιµήσεις των καταναλωτών διαφέρουν 4

βρίσκεται ένας συνδυασµός αγαθών, τόσο υψηλότερο το ε ί

5 Ειδικές ερι τώσεις καµ υλών αδιαφορίας Τέλεια υ οκατάστατα αγαθά Τελείως συµ ληρωµατικά αγαθά Λεξικογραφικές ροτιµήσεις Μεγιστο οίηση χρησιµότητας και ε ιλογές του καταναλωτή Ο κάθε καταναλωτής ε ιλέγει τον εφικτό συνδυασµό ου µεγιστο οιεί τη χρησιµότητά του Στο άριστο σηµείο ο εισοδηµατικός εριορισµός εφά τεται µε µία καµ ύλη αδιαφορίας Στο άριστο σηµείο η κλίση της καµ ύλης αδιαφορίας ισούται µε την κλίση του εισοδηµατικού εριορισµού Ε οµένως, στο άριστο σηµείο ο λόγος τιµών των αγαθών ισούται µε τον οριακό λόγο υ οκατάστασης του καταναλωτή Εφόσον ο λόγος τιµών είναι ο ίδιος για όλους τους καταναλωτές, στο άριστο σηµείο ε έρχεται εξίσωση των οριακών λόγων υ οκατάστασης όλων των καταναλωτών 5

σηµείο η κλίση της καµ ύλης αδιαφορίας ισούται µε την κλίση του εισοδηµατικού εριορισµού Ε οµένως, στο άριστο σηµείο ο λόγος τιµών των αγαθών ισούται µε τον οριακό λόγο υ

6 Τα άριστα σηµεία δύο καταναλωτών ου έχουν διαφορετικές ροτιµήσεις αλλά αντιµετω ίζουν τον ίδιο εισοδηµατικό εριορισµό διαφέρουν Άριστα σηµεία σε ειδικές ερι τώσεις καµ υλών αδιαφορίας Τέλεια Τελείως Λεξικογραφικές Υ οκατάστατα: Συµ ληρωµατικά: Προτιµήσεις: Ε ιλογή ενός Ε ιλογή αγαθών Ε ιλογή ενός αγαθού σε σταθερές αναλ. αγαθού Προσαρµογή στις µεταβολές του εισοδήµατος Ε ι τώσεις µεταβολής του εισοδήµατος στον εισοδηµατικό εριορισµό: αράλληλη µετατό ιση (χωρίς αλλαγή της κλίσης) Α ό Σε Q Y = Μ/P Y (P X / P Y )Q X Q Y = Μ /P Y (P X / P Y )Q X 6

ιλογή αγαθών Ε ιλογή ενός αγαθού σε σταθερές αναλ.

7 ύο κανονικά αγαθά Κανονικό και κατώτερο Films BL 1 Films BL 1 BL 0 BL 0 C' C' C C Meals Meals Καµ ύλη εισοδήµατος-κατανάλωσης (income-consumption expansion path): είχνει ως µεταβάλλονται οι συνδυασµοί ου ε ιλέγει ο καταναλωτής µε τη µεταβολή του εισοδήµατός του ύο κανονικά αγαθά Κανονικό και κατώτερο Προσαρµογή στις µεταβολές της τιµής ενός αγαθού Ε ί τωση στον εισοδηµατικό εριορισµό: εριστροφή (αλλαγή της κλίσης) Α ό Μ = P X Q X + P Y Q Y Σε Μ = P X Q X + P Y Q Y Ε οµένως, τα νέα σηµεία τοµής µε τους άξονες είναι: Q Y = Μ/P Y και Q X = Μ/P X 7

ύο κανονικά αγαθά Κανονικό και κατώτερο Προσαρµογή στις µεταβολές της τιµής ενός αγαθού Ε ί τωση στον εισοδηµατικό εριορισµό: εριστροφή

8 Αύξηση της τιµής των γευµάτων Εφικτοί / µη εφικτοί συνδυασµοί Νέος άριστος συνδυασµός; Συνέ ειες της αύξησης της τιµής του ενός αγαθού (γεύµατα) Films E C Ο συνδυασµός C δεν είναι λέον εφικτός και ο καταναλωτής ε ιλέγει τον συνδυασµό Ε Η κατανάλωση γευµάτων µειώνεται BL 1 BL 0 Meals Βρίσκοντας ολλούς τέτοιους συνδυασµούς µε διαφορετικές τιµές των γευµάτων, ceteris paribus, µ ορούµε να εξάγουµε την καµ ύλη ζήτησης Συνέ ειες της µεταβολής της τιµής του αγαθού: Μεταβολή των σχετικών τιµών των αγαθών Μεταβολή της ραγµατικής αγοραστικής δύναµης του καταναλωτή Α οτελέσµατα: Υ οκατάστασης και Εισοδηµατικό, αντιστοίχως Συνολικό α οτέλεσµα: Το άθροισµα των δύο αυτών α οτελεσµάτων 8

τιµές των γευµάτων, ceteris paribus, µ ορούµε να εξάγουµε την καµ ύλη ζήτησης Συνέ ειες της µεταβολής της τιµής του αγαθού: Μεταβολή των σχετικών τιµών των αγαθών

9 Το α οτέλεσµα υ οκατάστασης (substitution effect) είναι άντοτε αντίθετο ρος τη µεταβολή της τιµής, δηλαδή αρνητικό α οφεύγουµε τα αγαθά ου γίνονται σχετικά ακριβότερα Το εισοδηµατικό α οτέλεσµα (income effect) εξαρτάται α ό το είδος του αγαθού (κανονικό ή κατώτερο) Κανονικό, µείωση ραγµατικού εισοδήµατος, αρνητικό α οτέλεσµα Κατώτερο, µείωση ραγµατικού εισοδήµατος, θετικό α οτέλεσµα Υ οθετικός εισοδηµατικός εριορισµός Films H Εφά τεται στην αλαιά καµ ύλη αδιαφορίας, αλλά αντανακλά το νέο λόγο τιµών ( αράλληλος του νέου εισοδηµατικού εριορισµού) Μέθοδος Hicks E D C BL 1 H BL 0 Meals Το α οτέλεσµα υ οκατάστασης α εικονίζεται µε τη µετάβαση α ό το C στο D άνω στη U 2. Πάντα αρνητικό Το εισοδηµατικό α οτέλεσµα α εικονίζεται µε τη µετάβαση α ό το D στο Ε αράλληλη µετατό ιση εισοδηµατικού εριορισµού (χαµηλότερο ραγµατικό εισόδηµα). Θετικό (κανονικά αγαθά) ή αρνητικό (κατώτερα αγαθά) Ειδική ερί τωση: Αγαθά Giffen Α οτέλεσµα υ οκατάστασης α ό το C στο D (αρνητικό) Films H D C E H BL 1 BL 0 Meals Εισοδηµατικό α οτέλεσµα α ό το D στο E (θετικό κατώτερο αγαθό). Σε α όλυτους όρους, εισοδηµατικό α οτέλεσµα µεγαλύτερο του α οτελέσµατος υ οκατάστασης Αύξηση τιµής οδηγεί σε αύξηση ζητούµενης οσότητας 9

οθετικός εισοδηµατικός εριορισµός Films H Εφά τεται στην αλαιά καµ ύλη αδιαφορίας, αλλά αντανακλά το νέο λόγο τιµών ( αράλληλος του νέου εισοδηµατικού εριορισµού) Μέθοδος Hicks E D C BL 1 H BL 0

10 Μία εναλλακτική ροσέγγιση: Ο υ οθετικός εισοδηµατικός εριορισµός ερνά α ό το αρχικό σηµείο ισορρο ίας και αντανακλά το νέο λόγο τιµών Μέθοδος Slutsky Κανονικό Αγαθό Παρόµοια ανάλυση µ ορεί να γίνει και για τις σταυροειδείς ελαστικότητες Σαν α οτέλεσµα της µεταβολής της σχετικής τιµής του αγαθού Χ ρος µία κατεύθυνση, η σχετική τιµή του αγαθού Υ κινείται ρος την αντίθετη κατεύθυνση άρα το α οτέλεσµα υ οκατάστασης είναι θετικό (αύξηση της τιµής του Χ κάνει το Υ σχετικά φθηνότερο και, άρα, ceteris paribus, αυξάνει τη ζήτησή του) Το εισοδηµατικό α οτέλεσµα εξαρτάται α ό το αν το Υ είναι κανονικό ή κατώτερο αγαθό Το συνολικό α οτέλεσµα ισούται µε το άθροισµα των αντιστοίχων α οτελεσµάτων εισοδήµατος και υ οκατάστασης Θετική (αριστερά) και αρνητική (δεξιά) σταυροειδής ελαστικότητα ως ρος την τιµή / κανονικό αγαθό 10

οτέλεσµα υ οκατάστασης είναι θετικό (αύξηση της τιµής του Χ κάνει το Υ σχετικά φθηνότερο και, άρα, ceteris paribus, αυξάνει τη ζήτησή του) Το εισοδηµατικό α οτέλεσµα εξαρτάται α ό το αν το Υ είναι

11 Εφαρµογή I: Μεταβιβαστικές ληρωµές ισοδύναµης αξίας σε χρήµα και σε είδος Πολλές µεταβιβαστικές ληρωµές σε είδος (εκ αίδευση, φάρµακα, τρόφιµα, στέγη, κλ ) Είναι ροτιµότερο για τους καταναλωτές το ισχύον σύστηµα σε σχέση µε την αροχή της αξίας της αροχής σε χρήµα; Κύριο αντε ιχείρηµα: ανορθολογικότητα (φτωχών;) καταναλωτών - ατερναλισµός 11

ροτιµότερο για τους καταναλωτές το ισχύον σύστηµα σε σχέση µε την αροχή της αξίας της

12 Εφαρµογή II: Άµεση ή έµµεση φορολογία α ό την λευρά του καταναλωτή Για τη χρηµατοδότηση δηµοσίων δα ανών, ε ιβολή φορολογίας Ε ιλογή µεταξύ φορολογίας εισοδήµατος (άµεση φορολογία) και φορολογίας κατανάλωσης ενός αγαθού (έµµεση φορολογία) Τι είναι ροτιµότερο α ό τη σκο ιά του καταναλωτή; Αρχικός εισοδηµατικός εριορισµός: Γ Ε ιβολή έµµεσης φορολογίας στο αγαθό Υ. Νέος εισοδηµατικός εριορισµός: ΓΕ Σηµείο ισορρο ίας Α, Χρησιµότητα U 1 Το ίδιο οσό φόρου µ ορεί να συλλεγεί και µε φορολογία εισοδήµατος. Εισοδηµατικός Περιορισµός ΖΗ, σηµείο ισορρο ίας Β, χρησιµότητα U 2 Όµως, έµµεση φορολογία ιο «εύκολη» ολιτικά, κοινωνικά ιο δίκαιη (;) + ατερναλισµός Καµ ύλες ζήτησης Καµ ύλη τιµής-κατανάλωσης (price-consumption expansion path): είχνει ως µεταβάλλονται οι συνδυασµοί ου ε ιλέγει ο καταναλωτής µε τη µεταβολή της τιµής του αγαθού Με βάση την καµ ύλη τιµής-κατανάλωσης µ ορούµε να εξάγουµε την καµ ύλη ζήτησης του καταναλωτή (ατοµική καµ ύλη ζήτησης individual demand curve) 12

Νέος εισοδηµατικός εριορισµός: ΓΕ Σηµείο ισορρο ίας Α, Χρησιµότητα U 1 Το ίδιο οσό φόρου µ ορεί να συλλεγεί και µε φορολογία εισοδήµατος.

13 Αθροίζοντας οριζόντια τις ατοµικές καµ ύλες ζήτησης λαµβάνουµε την αγοραία καµ ύλη ζήτησης (market demand curve) 13

Σχετικά έγγραφα

Μικροοικονομική Ι. Ενότητα # 3: Θεωρία επιλογών καταναλωτή Διδάσκων: Πάνος Τσακλόγλου Τμήμα: Διεθνών και Ευρωπαϊκών Οικονομικών Σπουδών

Μικροοικονομική Ι. Ενότητα # 3: Θεωρία επιλογών καταναλωτή Διδάσκων: Πάνος Τσακλόγλου Τμήμα: Διεθνών και Ευρωπαϊκών Οικονομικών Σπουδών Μικροοικονομική Ι Ενότητα # 3: Θεωρία επιλογών καταναλωτή Διδάσκων: Πάνος Τσακλόγλου Τμήμα: Διεθνών και Ευρωπαϊκών Οικονομικών Σπουδών Χρηματοδότηση Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό έχει αναπτυχθεί στα πλαίσια