ΐ;ΧΟΛΗ ΔΙΟΙΚΗΙΜΕ RAI ΟΙΚΟΝ ΛΙΙΑΣ. ΤΜΗΜΑ AOriCTIKH. ΘΕΜΑ : ΚΟΣΤΟΣ ΙΙΑΡΑΓϋΓΙΚΗΣ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑΣ ΜΙΑΣ ΒΙ(»1ΗΧΑΗΙΚΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗΣ. .

Transcript

1 ΐ;ΧΟΛΗ ΔΙΟΙΚΗΙΜΕ RAI ΟΙΚΟΝ ΛΙΙΑΣ ΤΜΗΜΑ AOriCTIKH Π Τ Υ Χ Ι Α Κ Η Ε Ρ Γ Α Σ Ι Α ΘΕΜΑ : ΚΟΣΤΟΣ ΙΙΑΡΑΓϋΓΙΚΗΣ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑΣ ΜΙΑΣ ΒΙ(»1ΗΧΑΗΙΚΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗΣ. ^ΒΙΣΗΓΗΤΡΙΑ_ ΣΟΤΗΡΙΑΔΟΥ Δ ^ Η Α.TQM ΣΠΟΥΔΑΣΤΡΙΟΗ ΗΙΤΣΟηΟΥΑΟΥ ΕΛΕΝΗ ΜΟΣΧΟΥ ΝΙΚΗ ΜΑΙΟΕ 199^ ΚΑΒΑΑΑ

2 Τ.Ε I. Κ Λ 3 A Λ Λ I It..^,?~T7 *ρ» Πί**τ. // AMI ΣΧΟΛΗ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΚΑΙ Ο Ι ΚΟΝΟΜΙΑΣ Τ Μ Η Μ Α Λ Ο Γ ΙΣΤΙΚΗΣ Π Τ Υ Χ Ι Α Κ Η Ε Ρ Γ Α Σ Ι Α _ Θ ^ Α _ : ΚΟΣΤΟΣ Π Α Ρ Α ΓΩΓΙΚΗΣ Δ Ι Α Δ Ι Κ Α Σ Ι Α Σ ΜΙΑ Σ Β Ι Ο Μ Η Χ Α Ν Ι Κ Η Σ ΕΠΙΧΕΙ Ρ Η Σ Ε Σ. ΕΙΣΗΓΗΤΡΙΑ_ Σ Ω ΤΗΡΙΑΔΟΥ Δ ΟΜΝΑ ϊβ!ί_502ϊ5^5ϊ?ίβ?_ Ν Ι Τ Σ Ο Π Ο Υ Α Ο Υ ΕΛΕΝΗ Μ Ο Σ Χ Ο Υ ΝΙΚΗ ΜΑ Ι Ο Σ 199^ ΚΑΒΑΛΑ

3 Π Ρ Ο Λ Ο Γ Ο Σ Η μεγάλη ανάπτυξη των Β ι ομηχανιών και Εμπορικών Επιχει ρ ή σ ε ω ν που στη σημερινή καταναλωτική κ οινωνία μας α π ο τ ελούν, με τη μορφή π ο λυεθνικών εταιριών, τεράστιους ο ι κονομικούς οργανι σ μ ο ύ ς, δ η μ ι ο ύ ργησαν την ανάγκη οργάνωσης ειδικών υ πηρεσιών για την π α ρ α κολούθηση και την μελέτη των ο ικονομικών γ εγονότων κάθε μ ο ρ φ ή ς επιχείρησης. Η λογιστική ως εφηρμοσμένη επιστήμη που απεικονίζει με ακρίβ ε ι α όλες τις οικονομικές π ράξεις και την οικονομική κ ατάσταση των ε π ι χ ειρήσεων, δε μπορούσε να παραμείνει στα π ε ρ ι ο ρισμένα πλαίσια της α πλής α π α ρίθμησης α ριθμών.'επρεπε να εκσυγχρονιστεί γι α να μπορέσει να παρακολουθήσει τους ασύλ λ η π τ ο υ ς ο ι κ ο ν ομικούς χειρισ μ ο ύ ς των σ η μ ε ρινών επιχ/σεων, τους οποίους, κάτω α πό του δ ι ε θυήοξύ α ν τ α γ ω ν ι σ μ ό είναι υ π οχρεωμένες να προσαρμόζονται π ροκειμένου να επιβιώσουν. 'Επρεπε να ανακαλύψει τρόπους απλούς α λ λ ά α κ ρ ιβείς, τρόπους που με ανάλογη κωδικοποίηση θα μπορ ο ύ σ α ν να μηχ α ν ο π ο ι ή σ ο υ ν την εργασία, ώστε να απαλάξει τις επιχ/σεις από τα πολυάρ ι θ μ α και π ο λυδάπανα λ ο γ ιστήρια και του ίδιο τον λογιστή α πό τις β α σ ανιστικές αριθμη τ ι κ έ ς πράξεις. Έ π ρ ε π ε α κόμα να βρεθούν σ υ σ τ ήματα κ α τ α χώρησης των οικο - νομικών πράξεων, τέτοια που να μην είναι κ α τ α νοητά μόν ο στους μ ύ στες της λογιστικής, Αλλά να γίνονται κ α τ α ν ο η τ ά και π α ρ αδεκτά από όλους που ασχολούνται. με ο ι κ ονομικά θέματα. 0 σημερινός λογιστής, εκτός από τα σύγχρονα σ υ σ τ ήματα λ ο γ ιστικής θα πρέπει α κ ό μ α να γνωρίζει θέματα που σχετίζονται με την κο σ τ ο λ ό - γηση, την φοροτεχνική και την ε ργατική νομοθεσία, στοιχεία α π α ρ α ί τητα για να γίυειαπο δ ο τ ι κ ό και πολύτιμο στέλεχος της επιχ/σης που ε ργάζεται.

4 Ε Ι Σ Α Γ Ω Γ Η Η κοστολόγηση και η οργάνωση είναι 6ύο έννοιες α λληλένδετες. Δεν είναι δυνατόν να γίνει η κοστολόγηση, δηλαδή να προσδιοριστεί σωστά το κόστος, χωρίς την ύπαρξη οργάνωσης στην επιχείρηση. Την οργάνωση της επιχείρησης δεν την περιορίζουμε μ ό ν ο στην αν ά λ υ σ η της π α ρ αγωγής σε αυτοτελή έργα, αλλά γενικό τ ε ρ α στην ανάλυση κάθε λ ε ι τ ουργίας της επιχείρησης όπως είναι η διάθεση, ο εφοδιασμός, η διοίκηση κ.λπ Στην οργάνωση υπάρχει σύνθεση των ε πιμέρους έργων σε ο ργανωτικές μ ο ν ά δες. Ενώνονται ομοειδή στοιχειώδη έργα και ανατίθεται η εκτέλεση τους σε διάφορες ομάδες ή πρόσωπα. Έ τ σ ι σχηματίζονται διάφορες ο ρ γ α ν ω τ ι κές μ ο ν άδες όπως είναι και η θέση εργασίας. Στην οργάνωση υπάρχει α κόμα κ α θ ο ρισμός αρμοδιοτήτων και κ α θ ο ρισμός των σ χέσεων αυτών α ν ά μεσα στις ο ργανωτικές μ ονάδες. Καθορίζεται ο τρόπος επικοινωνίας μ ε ταξύ τους, ανάλογα με την μορφή της ο ρ γ ά νωσης κάθε ε πιχείρησης. Γίνεται ακό μ α αξιολόγηση των προσωπικών π ρ ο σ όντων έτσι ώστε να γίνει δυνατή η όσο το δυνατόν καλύτερη στελέχωση της ε π ιχείρησης και ο κ α θ ορισμός της εργασίας που πρέπει να επιτευχθεί α πό αυτούς ( στελέχη, ε ρ γ α ζ ό μενους κ.λ.π. ). θα πρέπει να τονισθεί ότι χωρίς σωστή μ ε θ δ δευση και οργάνωση είναι αδύνατη η βελτίωση της λ ειτουργίας των επιχειρήσεων, η αύξηση της π α ραγωγικότητας και κατά επέκταση ο π ρ ο σ δ ι ορισμός του κόστους. Η Κοστολόγηση, με αντι κ ε ί μ ε ν ο έρευνας το κόστος γ ε νικά, σε σ υ ν δυασμό με την ορθολογιστική ο ργάνωση αποτελεί ακό μ α και σήμερα για την χώρα μας, τομέα που δεν έχει εκτιμηθεί και εφαρμοστεί στη Ελληνική Βιομηχανία εκτός από ορισ μένες μ εμο ν ο μ έ ν ε ς περιπτ ώ σ ε ι ς. Υπεύθυνοι φ ο ρείς ειδικοί στην κοστολόγηση και οργάνωση, α γων ί σ τ η κ α ν να ε ν ημερώ σουν και να πείσουν για την αναγκα ι ό τ η τ α της ε φαρμογής του τομέα αυτού

5 μ ε διάφορα σ εμινάρια, ομιλίες, έντυπα κ.λ.π., χωρίς δυστυχώς σ η μ α ντικά αποτελέσματα. Οι π ροσπάθειες αυτές π ρ ο σ έ κρουσαν στην αδ ι α φ ο ρ ί α των Ελλήνων επιχειρηματιών και στην άγ ν ο ι α τους να εκτιμήσουν την α ξία μιας τέτοιας " επένδυσης ". Ό σ ο υ α φορά την Κ οστολόγηση, η π ρ ο σφορά της πληροφ ό ρ η σ η ς είναι μ ε γάλη και εξυπηρετεί πολλούς σκοπούς, όπως είναι ο έλεγχος της αποτε- λ ε σ μ α τικότητας της π αραγωγικής δ ι αδικασίας, δηλαδή ο έλεγχος του κο - στούς παραγωγής έτσι ώστε να κρατηθεί σε χαμηλά ε πίπεδα και να γίνει η επιχείρηση α ν τ α γ ω νιστικότερη. Α κόμα βοηθάει στην τεκμηρίωση του π ρ ο σδιορισμού του ευνοϊκότερου κόστους που είναι η εξεύρεση της σ υ νάρτησης της μ ς γιστης α π όδοσης σε συνδυ ασμό με την σωστή εκμετάλευση της δ υ ν α μ ι κότητας. Επιτυγχάνεται επίσης η τεκμηρίωση της α ν ά γ κ η ς για α ν ανέωση του μηχανολογικού εξοπλισμού. Από την ορθή πληροφόρηση στο Βιομ η χ α ν ι κ ό κο- στός και σε σύγκριση με α ν τ α γ ω νιστικές επιχειρήσεις μπορεί να τεκμηρι - ωθεί καλύτερα η αγορά νέων μ η χ α νημάτων, δηλαδή κατά πόσο μ ία νέα ε πένδυση θα επιφέρει καλύτερη α πόδοση και χαμηλότερο κ ό στος. Τέλ ο ς η π ληροφόρηση βοηθάει στην τεκμηρίωση του π ρ ο σδιορισμού του κέρδους κατά κλάδο π αραγωγής ή κατά προΐ'όυ. Η επιχείρηση έχει έτσι την δ υ ν α τότητα να γνωρίζει ποιό προΐ όυ δεν είναι αποδοτικό έτσι ώστε να σταματήσει την παραγωγή του.

6 ΚΕΦΑΛΑΙΟ I ΚΟΣρΛΟΓΗΣΗΣ_ ίιί 5ίίίί ί^ 525ϊ2^2ί! 555_ Κοστολόγηση είνας το σύνολο των συστηματικών εργασιών που α π ο - βλέπουν στο να συγκεντρώσουν, να κατατά ξ ο υ ν, να κ α τ α γράφουν και να ε πιμερήσουν κατάλληλα τις δαπάνες ώστε να προσδιοριστεί το κόστος π α ραγωγής ενός προΐ'όντος ( ή μιας τιαραγωγικής δ ι α δ ικασίας ή μιας υπηρε- * σίας που υπάρχει μέσα στην επιχείρηση ). Απαραίτητη προϋπόθεση για να έχει νόημα η κ οστολόγηση είναι η σωστή οργάνωση, δηλαδή σχεδιασμός, επάνδρωση, διεύθυνση, ε ρ γ α σ ι ακές σχέσεις, έλεγχος, πληροφόρηση, ( Π ρ ο ϋ πολογισμός, προβ λ έ ψ ε ι ς ) καινοτομίες, τεχνολογικές μεθόδοι. Επειδή ο βασικός σκοπός της κοστολ ό γ η σ η ς είναι η κατανομή των στοιχείων του κόστους στα π α ρ αγόμενα προϊό ν τ α, θα πρέπει να α ξ α σ φ α λ ί ζ ε - ται ο σωστός τρόπος σ υ γ κ έ ν τρωσης των σ τ ο ι χείων, α π ό την οργάνωση. Ιίατά επέκταση η κ οστολόγηση προσδιορίζει, ελέγχει και ε ρ ευνά την διαμόρφωση και συγκέντρωση του κό στους του παρ α γ ώ μ ε ν ο υ είδους, την διαδικασία και τρόπο κ ατανομής του σε κέντρα κ όστους και φορείς κόστους. Βοηθά το λ ο γιστήριο στην σωστή α ν τ ιμετώπιση της ε κμετάλλευσης της επι - χείρησης ( Λ ογαριασμός Ε κ μ ετάλλευσης ), την ανάπτυξη π ρ ο γ ρ αμμάτων δηλαδή λήψη ε πιχειρηματικών α ποφάσεων, τις τεχνικές υπηρεσίες γ ια την κ α λύτερη μεθόδευση της εργασίας και την εμπορική διεύθυνση στην διαμόρφω-. ση των τιμών. Η Κοστολόγηση ( θεωρία και πρακτική ) α φορά τον λογισμό Λογιστική Κόστους. Βενιερης I. Γεώργιος. ΑΘΗΝΑ 1991

7 της ο π α ι τ ούμενης ( προοπολογςστι.κής ) ή πραγμ α τ ο π ο ι η θ ή σ η ς ( οπ ο λ ο γ ι - στκής ) θυσίας (κόστος) προς επίτευξη ενός έργου. 1.2 Ε Ξ ΩΛΟΓΙΣΤΙΚΗ ΚΑΙ ΕΣΩΛΟΓΙΣ Τ Ι ] Ώ _ Κ Ο Σ Τ Ο Λ Ο Γ Η Σ Η _ Παρουσιάζεται με δύο βασικές ξεχω ρ ι σ τ έ ς μετ α ξ ύ τους μορφές, τις α κ ό λουθες : α. Την ολοκληρωμένη μορφή ή εσωλoγιστuκή κ οστολόγηση, κατά την οποία το κόστος των τελικών φορέων προσδιορίζεται από στοι χ ε ί α που βρίσκονται κ α τ αχωρημένα στους ο ι κείους λογαρι α σ μ ο ύ ς των κ έντρων κ όστους ή των λ ε ι τουργιών που συμβάλλουν στην ολοκληρωμένη παραγωγή των προΐ'όντων ή των υπηρεσιών. Με την πλήρη αυτή μορφή της, η κ οστολόγηση οδηγεί στο σ χ η μ α τισμό του κόστους, όχι μόν ο της π α ρ α γωγικής δ ι α δ ικασίας - λ ε ι τ ο υ ρ γ ί ας και των υ ποδιαιρέσεων της, αλλά και των λοιπών βασικών λειτου ρ γ ι ώ ν της μονάδας, ώστε να προκύπτει α πό τους λ ο γ α ρ ιασμούς της κ ο σ τ ο λογικής οργανώσεως ( λογαριασμούς του Σχεδίου λ ο γ αριασμών ) τουλάχιστον το μ ι κτό αποτέλεσμα κατά προΐ δν ( ή υπηρεσία ) ή κατά ο μάδα προνόντων. Η εσωλογιστική κοστολόγηση προϋποθέτει και στηρίζεται στη λ ο γ ιστι- κοποίηση ( με λογιστικές εγγραφές ) των κ ο σ τ ο λογικών στοιχείων για το σχηματισμό αρχικά του λ ε ιτουργικού κ όστους και στη συνέχεια του κό στους των ενδιάμεσων και τελικών φορέων. Δεδομένου ότι στην εσωλογιστική κοστολόγηση το άμ ε σ ο κόστος κ α τ α λογίζεται απευ θ ε ί α ς στους ενδιάμεσους και τελικούς φορείς, οι κ οστο -

8 λογικές επεξεργασίες α φορούν βασικά το έμμεσο κόστος - Οι ε π εξεργασίες αυτές γίνονται εξολογιστικά με βάση τα στοιχεία των οικείων λ ογορια σμών, ως α π ο τ έλεσμα 6ε αυτών π ρ οκύπτουν οι καταστ ά σ ε ι ς με τους σ χ ε τ ι κούς κατανομής, οι οποίες α ποτελούν σ τ ο ιχείο αν α φ ο ρ ά ς του τρόπου π ροσδιορισμού και συνθέσεως του κόστους των φορέων και δικαιο λ ο γ η τ ι κ ό των σχετικών η μ ε ρ ολογιακών εγγραφών που, κατά περίπτωση, γίνονται για την λογιστικοποίηση του έμμε σου κ όστους. β. Την ατελή μορφή ή εξωλογιστική κ ο σ τ ολόγηση, κατά την οποίο το λ ειτουργικό κόστος 5ε σχηματίζεται με λ ο γ ιστικές εγγραφές. Στη μο ρ φ ή α υ τή κ ο σ τ ολογήσεως το λειτου ρ γ ι κ ό κόστος 6εν καταλογίζεται στους τελικούς φορείς με βάση τα κατά περί πτωση ο ρθά ε π ι σ τημονικά κ ρ ι τήρια. 'ϊτσι η αποτίμηση των τελικών αποθ ε μ ά τ ω ν ( α πογ ρ α φ ή ς ) στηρίζεται σε ε μ π ειρικά δεδομένα. Η κοστολογική διαδικ α σ ί α χαρακτηρίζεται σαν εξωλογιστική στις εξής περιπτώσεις : - Ό τ α ν τα στοιχεία του κό στους παρακολουθούνται μ εν ε σ ω λ ο γιστικά αλλά για το σχηματισμό του λ ε ι τ ουργικού κόστους δε γίνεται ο π οιαδήποτε κοστολογική επεξεργασία, ούτε το κόστος αυτ ό συνδέεται με τους τέλι - κούς φορείς. Στην περίπτωση αυτή το κόστος των αποθεμ ά τ ω ν έτοιμων και ημιτελών προϊόντων τέλους χρήσεως προσδιορίζεται ε μ π ε ιρικά με σ κοπό την αποτίμηση της απογραφής. Τέτοια παρα δ ε ί γ μ α τ α α π ο τ ελούν οι ο ικονομικές εκείνες μονάδες οι οποίες κατά κανόνα δεν εφαρμόζουν σύστημα διαρκούς α π ογραφής α π ο θ εμάτων και δεν εκδίδουν στοιχεία παρακολ ο υ θ ή σ ε ω ς των ποσοτικών δ ι α κινήσεων των α π οθεμάτων μ έ σ α στη μο ν ά δ α. - Ό τ α ν τα κατά είδος στοιχ εία του κόστους, ο σχηματισμός του λ ε ι τουργικού κ όστους των φορέων παρακολουθούνται εσω λ ο γ ι σ τ ι κ ά, α λ λ ά οι

9 σχετικοί ποσοτικοί και κατά αξί α μερισμοί και καταλογισμοί γίνονται α υ θ αίρετα και δεν στηρίζονται σε παραστ α τ ι κ ά έ γγραφα και π ρ ο ϋπολο - γ ιστικά δ ε δ ομένα, όπως είναι π.χ. τα δελτία βιομηχα ν ο π ο ι ή σ ε ω ς και π αραγωγής, τα δελτία α π α σ χ ολήσεως π ρ ο σωπικού, οι τεχνικές π ρ ο δ ι α γραφές και τα ποσοτικά π ρ ό τυπα. - Ό τ α ν τα σ τ ο ιχεία που δ ι α μ ορφώνουν το κ ό στος δεν π α ρ α κολου - θούνται στο σύνολο τους λ ογιστικά, όπως π.χ. στις π εριπτώσεις που δεν τηρούνται πλήρη λ ο γ ι στικά βιβλία. Ελληνικό Λ ο γ ι στικό Σχέδιο.Υπουργεία Σ υ ν τονισμού,οικονομικών, Εμπορίου, α θήνα 1981.

10 1.3. ΤΕΧΝΙΚΕΣ ΚΟΣΤΟΛΟΓΗΣΗΣ Ot τεχνικές κ ο σ τολόγησης εζαρτώνται α πό τον κόπ ο για τον οποίο η διοίκηση της επιχείρησης θέλει να χρησιμοποιήσει την κ οστολογική πληροφόρηση. Επομένως η διοίκηση χρειάζεται την π λ η ροφόρηση γ ια πολλούς και διάφορους λ ό γους, διάφορες τεχνικές έχουν α ν απτυχθεί. Στο σημείο αυτό πρέπει να υπογραμμισθεί το γεγο ν ό ς ότι οι μέ - θόδοι και οι τεχνικές κ ο σ τ ο λόγησης είναι απλώς τα μ έ σ α με τα οποία ένα σύστημα κ ο σ τ ο λόγησης θα τιαρουσιάσει κ α λύτερα τις κ ο σ τ ο λογικές π λ η ροφορίες δεδομένου του σκοπού για τον οποίο αυτές πρόκειται να χρησιμοποιηθούν. Ά ρ α ο σκοπός προηγείται των μέσων και δεν υπάρχουν σαφείς κανό ν ε ς π ρ ο σ δ ι ορισμού των μέσων τα οποία θα χ ρ η σ ι μ οποιηθούν. Πάντως κάθε σύστημα κ ο σ τ ο λόγησης πρέπει να αποτελείται από τουλάχιστον μ ί α μ έ - θοδο και το υλάχιστον μ ί α τεχνική κ ο σ τ ο λόγησης, δ ε δ ομένου ότι τίποτα δεν μπορεί να παραχθεί εάν δεν ληφθεί υπόψη η φύση της π α ρ α γωγικής δ ιαδικάσιας καο ο σκοπός για του οποίο θα χρησιμοποιηθεί η κ ο σ τ ο λ ο γική πληροφόρηση. _ Π _ Λ _ Η _ Ρ _ Ε _ Σ Κ _ 9 _ 5 _ϊ_2_5_ Το χαρακτηρ ι σ τ ι κ ό του πλήρους κ όστους είναι ότι περιλαμβάνει ό λους τους σ υ ντελεστές του κόστους που απαιτούυατι γ ια να παραχθεί μι α μονάδα π ρ ο ϊ όντος, δηλαδή τις πρώτες ύλες, την άμεση εργασία, τα μ ε ταβλητά γενικά βιομηχανικά έξοδα και τα σταθερά γ ε ν ι κ ά βιομηχ α ν ι κ ά έ- ζαδα. Η κοστολόγηση με την οποία προσδιορίζεται το πλήρες κ ό στος ο νομάζεται πλήρης ή α π ο ρ ρ ο φητική κ οστολόγηση. Η επιβάρυνση των παραγό- μένωυ π ροϊόντων με τα σ ταθερά γ ε νικά β ι ο μ ηχανικά έξοδα είναι το σημείο εκείνο στο οποίο διαφέρουν το πλήρες κόστος και το οριακό κόστ ο ς. Τα

11 ncpc οριακού κόστους και οριακής κοστολ ό γ η σ η ς α ν α πτύσονται σε ε π ό μ ε νες παραγράφους. Σε κανένα από το θέματα τα σχετικά με το κόστος και την κ ο σ τ ο λ ό γηση που έχουν αναλύσει και αναπτυχθεί 6εν έγινε διάκριση των γ ε ν ι κών βιομηχανικών εξόδων σε σταθερά και μ ε τ α β λ η τ ά και αποκλι σ μ δ ς των σταθερών γ ε ν ικών βιομηχανικών εξόδων α π ό τους υπολογ ι σ μ ο ύ ς, α π ό αυτό συνάγεται όλων αυτών των θεμάτων χ ρ η σ ι μ οποιήθηκε η έννοια του πλήρους κ ό στους και της πλήρους ή απορρο φ η τ ι κ ή ς κοστολ ό γ η σ η ς. Για να ολοκληρωθεί το θέμα του πλήρους κ ό στους και της πλήρους ή α π ο ρ ρ ο φητικής κ ο στολόγησης πρέπει να εξετασθεί η περίπτωση της συ - γκέντρωσης του κόστους σε σχέση με τα κέντ ρ α ή τα τμήματα του ε ρ γ ο σ τ α σίου μιας α πιχεί ρ η σ η ς. 'Ομως δεν έχει παρουσιασθεί μέχρι σ τ ι γμής ο τρόπος με τον οποίο συγκέ- ντρώνεται το κόστος αυτό. Το θέμα αυτό παρουσιάζει μ ε γ ά λ ο ε ν δ ι αφέρουν α πό την άποψη ότι π ολλά α πό τα γε ν ι κ ά β ι ο μ ηχανικά έξοδα που συμβαί ν ο υ ν αφορούν ο λ ό κληρο το εργοστ ά σ ι ο της ε πιχείρησης, όπως π.χ. τα έ ξοδα φ ω τισμού ή τα έξοδα κ α θ α ριότητας του ε ρ γ οστασίου. 'Ομως όπως δ ι α π ι σ τ ώ θ η κε τόσο στην κοστολόγηση ε ξ ατομίκευσης π α ραγωγής όσ ο και στην κ ο στο - ση συνεχούς παραγωγής υπάρχει ανάγκη σ υ γ κ εντρώσεως των γ ενικών βι ο μ η χανικών εξόδων ανά τμήμα του ε ργοστασίου ή, όπως αλλι ώ ς ονομάζεται α ν ά κέντρο κόστος. Το ενδιαφέρον συγκεντρώνεται στα γ ε νικά β ι ο μ αχανι- κά έξοδα επείδη η συγκέντρωση του κ όστους των πρώτων υλών ή της άμεσης εργασίας ανά κέντρο κόστους είναι πολύ ευκολότερη. Το κόστος των π ρώτων υλών και της άμεσης εργασίας μπορεί σε πάρα πολλές π εριπτώσεις να συγκεντρωθεί όχι μόνο α νά κέντρο κόστους αλλ ά α κόμη και ανά π α ραγόμευο προΐ'όν. Κατά τη συγκέντρωση των γενικών βιομηχανικών εξόδων α νά κέντ ρ ο κο

12 στούς διαπιστώνετας ότι τα γ ενικά β ι ο μηχανικά έ ξοδα είναι δύο ειδών, εκείνα που μπορ ο ύ ν να αποδ ω θ ο ύ ν ά μ ε σ α σε ένα κέντρο κόστους, όπως είναι π.χ. ο μισθός του προγστάμενου του κέντρου κ όστους, και ε κ ε ί να που δεν μ πορούν να α π ο δ ωθούν ά μεσα σε ένα κέντρο κ όστους α λ λ ά έμμεσα, όπως είναι π.χ. η αν α λ ο γ ί α των εξόδων για θέρμανση που θα ε π ι βαρύνουν το κέντρο κ ό στους. Η επιβάρυνση των κέντ ρ ω ν κόστβυς με το δεύτερο αυτό είδος των γ ε ν ικών βιομηχανικών εξόδων γίνεται με τη β ο ή θεια της τεχνικής που ονομάζεται ε π ι μ ερισμός των γ ε ν ικών β ι ο μ η χ α ν ι κών εξόδων στα κέντρα κ όστους. Η συγκέντρωση των γ ενικών βιομηχανικών εξόδωυ α νά κέντρο κ όστους είναι πολύ χρήσιμη διότι (α) εξυπηρετεί τις α ν ά γκες του προγραμματι >- σμού και του ελέγχου της παραγωγικής δ ρ α στηριότητας της ε π ι χ είρησης και (β) αποτελεί τη. Ρ»οη γ ια τον προσδι ο ρ ι σ μ ό του κόστ ο υ ς των παρα γ ο - μέν ω ν π ρ ο ϊ όντων δεδομένου ότι το κ όστος λ ε ι τ ουργίας των επί μέ ρ ο υ ς κέντρων κ όστους πρέπει να μεταφερθεί στα π α ραγόμενα προϊόντα ή,όπ ω ς ονομάζεται αλλι ώ ς, να απορροφηθεί α π ό αυ τ ά. _0_Ρ_Ι_Α_Κ_0 κ_9_5_ϊ_2_5_ Το χ α ρ α κ τηριστικό του οριακού κ ό σους είναι ότι περιλαμβάνει μο - νο τους σ υ ν τελεστές του κόστους που μ ε τ αβάλλονται όταν μ ε τ α β άλλεται ο όγκος της π αραγωγής ή, όπως α λλιώς ονομάζεται το επίπεδο απα σ χ ό λ η σ η ς του ε ργοστασίου της ε πιχείρησης. Γ ια το λόγο αυ τ ό το οριακό κόστος * ονομάζεται συχνά με τ α β λ η τ ό κόστος ή ά μεσο κόστος. Το οριακό κόστος περιλαμβάνει το κόστος των πρώτων υλών, το κ ό στος της ά μ εσης εργασίας και τα μ ε τ α β λ η τ ά γενικά β ι ο μ ηχανικά έξοδα. Η κοστολόγηση με την οποία προσδιορίζεται το οριακό κόστος ο νομάζε - ται οριακή ή άμεση κοστολόγηση. Τα σ ταθερά γενικά βιομηχανικά έ ξοδα δεν λαμβάνονται υπόφη στην

13 οριακή κοστολόγηση και δεν επιβαρύνουν το κόστος π α ρ α γωγής των προί - όντων. Τα έξοδα αυτά θεωρούνται κόστος περιόδου, δηλαδή κόστ ο ς που δεν οφείλεται στην ύπαρξη του π ροϊόντος, άρ α που δεν α π ο θ ε μ α τ ο π ο ι - είται, αλλά αφαιρείται α π ε υ θ είας από τα έσοδα της περιόδου. Η οριακή κοστολόγηση βασίζεται στη διοίκηση του κ ό σ τους σε σ τ αθερό και μ ε τ αβλητό. Η οριακή κοστολόγηση χρησιμοποιείται ευρύτατα στο προγραμματισμό και τον έλεγχο της δράσης των ε π ι χ ε ιρήσεων καθώς ε π ί σης και στη λήψη ε π ι χειρηματικών αποφ ά σ ε ω ν. Εαν από την τιμή πωλήσεως μιας μ ο ν ά δ α ς π ρ ο ϊόντος αφαιρεθεΐ το οριακό κόστος παραγωγής της, το υπόλ ο ι π ο ονομάζεται π ε ρ ιθώριο σ υ μμετοχής ή π εριθώριο συμβολής : Τιμή πωλήσεως Οριακό κόστος ΧΧΧΧ Χ Χ ΧΧ Χ Χ Χ Χ Περιθώριο συμμετοχής, ΧΧΧΧΧΧΧ. Το π εριθώριο σ υ μμετοχής δείχνει το ποσό που απομένει από την π ώ ληση μιας μ ο ν άδας π ροϊόντος με το οποίο αυτή συμμετέχει στη κάλυψη των συνολικών σταθερών γ ενικών β ι ομηχανικών εξόδων ή, διαφορ ε τ ι κ ά, το ποσό με το οποίο συμβάλλει η πωλουμένη μο ν ά δ α στη κάλυψη των συνοπ, λικών σταθερών γενικών βιομηχανικών εξόδων. Πολλές φορές η εννοία του οριακού κόστους διευρύνεται και π ε ρ ι λ α μβάνει το συνολικό μετα β λ η τ ό κόστος της λ ειτουργίας της ε π ι χ είρησης, δηλαδή το μεταβλητό κόστος της π α ραγωγής, το μ ε τ α β λ η τ ό κ ό στος των πω- λήσεων κ.λ.π.. Στην περίπτωση αυτή σταθ ε ρ ά γε ν ι κ ά βιομηχ α ν ι κ ά έξοδα Λογιστική Κόστους. Β ε ν ι έ ρ η ς Γεώργ ι ο ς, Α θήνα 1991

14 ομαδοποίουνται μαζί με τα υπόλοιπα σταθ ε ρ ά εζοδα των λειτου ρ γ ι ώ ν των πωλήσεων ή της διοίκησης κ.λπ. της ε π ι χ είρησης και δια μορφώνεται έ τσι το συνολικό σταθερό κόστος της λειτου ρ γ ί α ς της ; Σύνολο Περιθωρίων Συμμετ οχής - Συνολικό Σταθερό Χ Χ ΧΧΧ Χ Χ ΧΧΧ Αποτελεσμα(Κερδος ή ίημία) _Π^Ρ_( Το πρότυπο κόστος στηρίζεται σε προ ϋ π ο λ ο γ ι σ τ ι κ ά δεδομένα όχι μ ό ν ο σε σχέση με τα γενικά β ιομηχανικά έξοδα αλλ ά και σε σχέση με τους υ π όλοιπους συντελεστές του κόστ ο υ ς, δηλαδή τις πρώτες ύλες και την άμεση εργασία, αυτό σημαίνει ότι πριν ακόμη ξεκινήσει η παραγωγή των προΐ'όντων έχει γίνει η εκτίμηση του αν ά μ ο ν ά δ α κ όστους παραγωγής. Κατάυτη την έννοια το αν ά μονά δ α κ ό σ τους π αραγωγής στηρίζεται σε ε κτιμήσεις, και θα μπορούσε να ονομάζεται Προϋπο λ ο γ ι σ τ ι κ ό Κ ό στος. Ό σ ο οι εκτιμήσεις αυτές, γίνονται ακρ ι β έ σ τ ε ρ ε ς τόσο το προϋπ ο λ ο - γ ιστικό κόστος τείνει προς το πρότυπο κόστος. Εάν, δηλαδή, αρχίσει γ ια πρώτη φορά η παραγωγή ενός π ροϊόντος μπορ ο ύ ν ο π ωσδήποτε να γ ί νουν εκτιμήσεις σχετικά με το ανά μ ο ν ά δ α κόστος π α ραγωγής και να υπολογισθεί το προϋπολο γ ι σ τ ι κ ό του κόστος. Οι ε κ τιμήσεις όμως α υτές, όσο λ ε π τομερειακές και αν είναι, θα έχουν το μ ε ι ο ν έ κ τ η μ α ότι αν α φ έ - ρονται σε κάτι που ακόμη δεν υπάρχει, αλ λ ά που θα υπάρξει στο μέλλον. Οι εκτιμήσεις αυτές θα υποδεικνύουν το κόστος που π ι θ ανότατα θα έχει το π α ρ αγόμενο προϊόν. Εάν, α ντιθέτως, ένα προϊόν παράγεται ήδη, και πάλι μ π ο ρούν να γίνουν εκτιμήσεις σ χετικά με το α νά μο ν ά δ α κόστος παραγωγής του. Οι ε κ τ ιμήσεις όμως αυτές, στη περίπτωση, μπ ο ρ ο ύ ν να βασισθούν σε π ρ αγματικές π αρατηρήσεις και μ ε τ ρήσεις. Οι παρατη ρ ή σ ε ι ς και οι μ ε τ ρ ή σ ε ι ς θα αφ ο ρ ο ύ ν π.χ. την πραγματική ανάλωση κάθε πρώτης

15 ύλης που απαιτείται για τηυ παραγωγή μ ι α ς μ ο νάδας π ρ ο Γόντος ή τον πραγματικό χρόνο εργασίας που απαιτείται για την παραγωγή α ν ά λογα μάλιστα με το βαθμό ε ζ ειδίκευσης των ε ρ γ αζομένων που συμμετέχουν στην παραγωγή του προϊόντος. Έ τ σ ι, οι εκτιμήσεις α υτές θα υ π ο δεικνύουν το κόστος που πρέπει να έχει το παρα γ ό μ ε ν ο προϊόν. Το σ υ μ πέρασμα είναι ότι το πρότυπο κ ό στος είναι ένα πολύ σωστά και λεπτομερειακά υπολογισμένο προϋπ ο λ ο γ ι σ τ ι κ ό κόστος παρα γ ω γ ή ς μια ς μονάδας προϊόντος. Επειδή το πρότυπο κόστος υποδεικνύει το πόσο πρέπει να είναι το ανά μ ο ν ά δ α κόστος π αραγωγής, εκτός από το ρόλο που παίζει στη κοστολόγηση των παραγομένων προϊόντων, χρησιμοποιείται ε υ ρύτατα στο χώρο της διοίκησης των ε π ι χ ε ιρήσεων για να εκφράσει : - τον στόχο που πρέπει να επιτευχθεί ως προς το κόσ τ ο ς π α ρ αγωγής και - την βάση προς την οπία πρέπει να συγκ ρ ι θ ο ΰ ν τα πραγ μ α τ ι κ ά κοστολ ο γικά δ ε δομένα μιας χρονικής περιόδου γι α να ελεγχθεί εάν και κατά πόσο ε π ι τ εύχθηκε ο στόχος που είχε τεθεί Η διαπίστωση διαφόρων, ή όπως α λ λιώς ονομάζονται " απο κ λ ί σ ε ω ν ", μεταξύ του πράγματικού - α π ο λ ο γ ι σ τ ι κ ο ύ κ ό σ τους και του πρότυπου κό - στους αποτελεί τι σημείο εκκίνησης της σχετικής έ ρευνας που πρέπει να καταλήζει στον εντοπισμό των αιτι ώ ν των απ ο κ λ ί σ ε ω ν και να προ - καλέσει στη συνέχεια τις απαραί τ η τ ε ς α π ο φ ά σ ε ι ς της δ ιοίκησης της ε- πιχείρησεις, σχετικά με την εξάλειψη των α ι τιών α υ τών. Για τον λόγο αυτό η τεχνική του π ρ ότυπου κόστους θεωρείται ότι απολεί την σημαντικότερη συμβολή στην κ α λύτερη διοίκηση των επιχει - ρήσεων.η γνώση του α νά μ ο ν ά δ α π ρ ό τυπου κόστους μπορεί επίσης να χ ρησιμοποιηθεί για την κατάστρωση προγρ α μ μ ά τ ω ν δράσης των ε π ι χειρήσεων στα οποία χρειάζεται ο προϋπολ ο γ ι σ μ ό ς του σ υνολικού κόστους παραγωγής. Ό π ω ς το α νά μονάδα π ρότυπο κόστος, έτσι και το συνολ ι κ ό κόστος χ ρ η σιμεύει στη διοίκηση της επιχείρησης σαν στόχος και σαν βάση σΰγκρι - σης, Λογιστική Κόστους. Βενιέρης Γ ε ώ ργιος, Αθήνα 1991

16 2.1 ΔΙΑΚΡΙΣΕΙ Σ Κ 0 Σ Τ 0 Υ 2 _ Με την ταξινό-μηση των σ τ ο ιχείων του κ ό στους σε ομάδες το κόστος διακρίνεται ; - Κόστος α ρ χικό που αποτελείται απ ό τα ά μεσα υλικά και τα α- μεσα ε ρ γ ατικά, δηλαδή απ ό το σύν ολο των άμεσων εξόδων. - Κόστος μετατροπής που περιλαμβάνει τα ά μεσα ερ γ α τ ι κ ά και τα γενικά'βιομηχανικά έξοδα, δηλαδή τα έξοδα εκείνα τα οποία είναι απαραίτητα γ ι α να μετατραπεί η πρώτη ύλη σε έτοι μ α προΐ'όντα. - Κόστος π α ρ αγωγής που αποτελείται από το αρ χ ι κ ό κόστος και τα γενικά β ι ο μ ηχανικά έξοδα. Το π α ρ αγωγικό κόστος καλείται και β ι ο μηχανικό κόστος. - Κόστος ολικό ή κόστος πωλήσεων που περιλαμβάνει το κόστος π α ρ α γωγής και επί πλέον τα έξοδα πωλήσεως και γ ε νικής διοικήσεως. To κόστος Π αραγωγής του παραχθ έ ν τ ο ς προΐ'όντος (έτοιμου ή η- μ ι κ α τ ε ρ γ α σ μ έ ν ο υ ) αποτελείται α πό το άθρο ι σ μ α των επί μ έ ρους κόστων παραγωγής του, δηλαδή α πό το κόστος των αναλωθ ε ί σ ω ν πρώτων υλών, από το κόστος των χ ρ η σ ι μ οποιηθέντων άμεσων ημε ρ ο μ ι σ θ ί ω ν και τέλος, από ένα π οσοστό Γενικά Βιομηχ α ν ι κ ά 'Εξοδα π αραγωγής. Ζάππας Βύρωνας,Λογιστική Κό στους I, Α θήνα 1986

17 _ '^ΑΠΑΗ22_ΚΡΓΑόΊ^^_ Η εργασία είναι ένας από τους τέσσερεις π α ρ α γ ^ γ ι κ ο δ ς συντι λεστές ( φύση,ερ γ α σ ί α, κ ε φ ά λ α ι ο, ε π ι χ ε ι ρ η μ α τι κ ή δράση), αμοιβή τοι οποίου αποτ καταναλωτές του οποίο στη μισθός. Οι παραγωγοί δηλαδη 'οουν εργασία λ α μ β ά ν ο ν τ α ς σαν -χεια θα αποκτή σ ο υ ν τα α γαθά εργααι,α και ι τον μι σ 6 ό ις υ π η ρεσίες για να ικανό υυ τις ανάγκες τους. Η έργα' σα στις ε π ι χ ε ιρήσεις διακρίυτ : - στην εργασία τηυοποία παρέχουν τα α ν ώ τ ε ρ α διοικη τ ι κ ά στελέχη, ο επιχειρηματίας ή π ρ όεδρος, το δι ο ι κ η τ ι κ ό συμβ ο ύ λ ι ο η διοίκηση,ο' διευθυντές, οι σύμβουλοι. - στην εργασία την ο ποία προσφέρουν νοι,οι επόπτες, οι π ω λητές, καθώς των εφοδιασμού, π α ρ α γ ωγής,προωθήσεως - στην εργασία την οποία προσφέρουν μ έ σ α στελέχη, οι π ρ ο ϊ σ τ ά μ ε - ;ι οι πιο αρμόδιοι των τμημά- ;ι διανομής κα τ ώ τ ε ρ α στελέχη, το εργατικ κό δυναμικό,που περιορίζεται στην εκτέλεση σης, Διακρίνεται επίσης η εργασία σε άμεση προ γ ρ α μ μ ά τ ω ν διοίκη- έμμεση. Αμεση είναι η ε ργασία την οποία προσφέρει ο ε ρ γ άτης. όταν ασχολέιται με την παραγωγή 0 μι σ θ ό ς και οι απ ο δ ο χ έ ς του βαρύνουν αμ έ σ ω ς την σ υ γκεκριμένη παραγωγική διαδικ α σ ί α,π.χ.παραγωγή διαφόρων τμημάτων του προϊόντος.'αμεση είναι η εργασία η ο ποία κ αταλογίζεται σε κάθε στά-,, * διο παραγωγής. Έ μ μ ε σ η είναι η εργασία την οποία προσφέρει ο ε ργάτης χωρίς να π α ρ ά γει ένα σ υ γ κεκριμένο προϊόν η κάποιο τμήμα του.η αμοιβή της έμμεσης εργασίας επιβαρύνει τα Γενικά Β ι ο μ η χ α ν ι κ ά Έ ξ ο δ α τηε επιχειρήσεως.-ί^ Η διάκρισή μετ α ξ ύ της άμεσης και έμμεσης εργασίας δεν είναι α- ^ Τσακλαγκάνος Α.,θ ε ω ρ ί α και λογιστική κόστους, θεσ/υικη 1986.

18 1 6 πόλυτη, αλλά μεταβάλλεται από ε π ιχείρηση σε επιχείρηση. Η ίδια ε ργασία είναι δυνατό να παρουσιάζεται σαν άμεση η εμμεση σε δ ι α φ ο ρ ε τικές οικονομικές μο ν ά δ ε ς. Διακρίνεται ακόμη σε ειδική και γενική,η ειδική εργασία αφ ο ρ ά στην παραγωγή, ενός σ υ γ κ ε κ ριμένου προϊόντος, ενώ η γενική ερ γ α σ ί α α φορά στην εργασία που απαιτείται γε ν ι κ ά γ ια την κατασκευή ενός με - μ ο ν ο μένου προϊόντος ή στην εργασία που απαιτείται γενι κ ά γ ια την κ α τασκευή μιας ο λ ο κ ληρωμένης σειράς π ρ ο ϊ όντων. Τα βασικά χαρακτηρ ι σ τ ι κ ά της ε ρ γασίας είναι τρία : - προέρχεται από την καταβολή α ν θ ρ ώ π ι ν η ς π ρ οσπάθειας - Η αμοιβή της ή καλύτ ε ρ α, η δαπάνη ε ρ γ ασίας επηρεάζε τ α ι α π ό τον ε ργαζόμενο αλλά και α πό τον επιχειρηματία, επηρεάζεται ακόμη α π ό τις οικονομικές και κοι ν ω ν ι κ έ ς ε ξ ελίξεις με το πέρα σ μ α του χρόνου - η αποδοτικότητα της μπορεί να α υξηθεί με μ ι α κ α λ ύτερη οργάνω σ η, μ ε την παροχή κινήτρων και την χρήση τ ε χνολογικών ε ξ ε λ ίξεων. ^ Τα διάφορα τ μ ήματα τηε ε π ι χ ε ίρησης, π ρ ο κ ε ι μ έ ν ο υ να ελέγξουν αν η δαπάνη εργασίας είναι αυτή που πρέπει να είναι, ελέγχουν τα παρακάτω : - αν η δ ι αδικασία π ρ οσλήφεως,τοποθετήσεως, και ε κ π α ι δεύσεως των ε ργατών και υπαλλήλων είναι επαρκής και ικανοποιητική - αν εφαρμόζεται το κατά λ λ η λ ο πρόγ ρ α μ μ α α μ ο ι β ώ ν, κ ρ ί σ ε ω ν και π ρ ο α γ ω γών, συνθηκών απασχολήσεως, κ ο ι ν ωνικών παροχών κ.λ. π - αν εφαρμόζεται το κ α τ ά λληλο πρ ό γ ρ α μ μ α ε ποπτείας και ελέγχου της παρ αγωγικότητας και αποδο τ ι κ ό τ η τ α ς των εργαζομένων - αν εφαρμόζεται το κ α τ ά λληλο σ ύ στημα παρακ ο λ ο υ θ ή σ ε ω ς της α π ο δ ό σ ε ω ς ^ ^ Ι γνατάδης Α., Λογιστική Κόστους,τόμος I,θεσ/νίκη 198?

19 17 διαπνστώσεως των αποκ λ ί σ ε ω ν, τα μ έ τ ρ α για την βελτίωση της α π ο δ ο τ ι κό τη τας κ.λ.π. Υπάρχουν πολλά και διαφορ ε τ ι κ ά συστ ή μ α τ α αμ ο ι β ή ς εργασίας, τα οποία θααναλύσω όσο πιο α ν α λ υτικά στην σ υ νεχεία της εργασίας. Η αμοιβή με βάση το χρόνο εργασίας, χρησιμοποιείται όταν η επιχεί - ρηση ενδιαφέρεται πιο πολύ για την ποιό τ η τ α των μ ο ν άδων προϊ ό ν τ ο ς που παράγονται παρά για την ποσό τητα,ο ε ργαζόμενος δεν αμοίβετοι με βάση την αποδοτικότητα του, αλλ ά με βάση το χρόνο κ α τ ά τον οποίο α π α σ χ ο λείται. Για την εφαρμογή λοιπόν της μ ε θ όδου αυ τ ή ς, η επιχείρηση β α σίζεται στην ε υ σ υνειδησία και αφοσ ί ω σ η των εργατών, στη πίστη ότι θα εκτελεσουν το έργο τι οποίο έχει ανατεθεί σε αυτούς. Για αυ τ ό ά λ λ ω στε η επιχείρηση επισημαίνει και παρακολουθεί τους πιο εργατικούς,οι οποίοι εκτελούυ στο α κ έ ρ α ι ο το έργο των,τους ο π οίους και ανταμείβει ανάλογα, δίνοντας τους ένα πρ ο β ά δ ι σ μ α στις προα γ ω γ έ ς και στην α ύ ξ η ση των α π οδοχών. Τα μειο ν ε κ τ ή μ α τ α της μ ε θ όδου αυτ ή ς είναι ότι η σταθ ε ρ ό τ η τ α του εισοδήματος των εργατών και των υπαλ λ ή λ ω ν της ίδιας κατηγορίας,είναι δυνατό να μειώνει το ενδιαφέρον των εργαζομένων, οι οποίοι δεν προ - σπαθούν να βελτι< '^'' ^ > να αυξήσ ο υ ν τη α π ο δ ο τ ι κ ό τ η τ α τους. Επίσης, η ίση αμοιβή των εργατών της ίδιας κατη γ ο ρ ί α ς, δημιουργεί στους πιο ε υσυνείδητούς το σ υ ν αίσθημα της αδικίας, με α π ο τ έ λ ε σ μ α την αποθάρυνση των και ίσων τη μείωση τηε ρ γ α τ ι κότητας των, γ ε γ ονός που έχει σαν συνέπεια την αύξηση του κόσους παραγωγής. Τ έ λος,ο έλεγχος του ρυθμού παραγωγής απαιτεί τη ύπαρξή επόπτων,οι αμοι β έ ς των ο π ο ί ων αυξάνουν το κόστος παραγωγής. Η μέθοδο α μοιβής κατά τεμάχιο, αναφέρεται στην αμοιβή του ερ- γ ά τ ηανάλογα με του αρ ι θ μ ό των μονά δ ω ν ή της ποιό τ η τ α ς του π ρ οϊόντος που παρήγαγε. Το σ ύστημα αυτό εφαρμόζεται όταν είναι δυνατή η κα τ α -

20 μέτρηση των μ ονάδων ή η εκτίμηση της ποσό τ η τ α ς του π ρ ο ϊόντος που πα- ρήγαγε ο εργάτης. 0 ε ρ γαζόμενος αμείβεται, με βάση αυ τ ά που παράγει, και όχι με βάση το χρόνο απασχολήσεως, εφαρμόζεται δηλαδή η αρχή της δίκαιης αμοιβής, αν ά λ ο γ α με την α πόδοση των δ ι α φόρων α τ όμων.η,.ποο- σωπική ικανότητα και αξί α α ξιολογούνται και αμείβονται πε ρ ι σ σ ό τ ε ρ ο. Παρόλα αυτά δεν λείπουν τα μ ε ι ο ν ε κ τ ή μ α τ α και α π ό αυτ ή ν την μ έ θ ο δ ο α μοιβής εργασίας, η βιασύνη των ε ργατών να παρά γ ο υ ν όσο το δυ ν α τ ό ν περισσότερες μονάδες π ρ οϊόντος είναι δυνατό να συντελεσει στη χ ε ι ρ ο τέρευση της ποιότητας του προϊόντος. Η μεγάλη π ρ ο σ π ά θ ε ι α που κατα - βάλλουν οι εργάτες για να επιτύχουν μ ε γάλη παραγωγή τους εξαντλεί σ ω ματικά και πνευματικά και υπάρχει το ενδεχόνιενο να μ ην παροχθεί τ ε λικά η α ναμενόμενη ποσό τ η τ α π ρ ο ϊ όντος. Σε περιπτώσεις σύγκρισης μ ι α ς δρα σ τ η ρ ι ό τ η τ α ς με κάποια άλλη, προτιμάται η δραστη ρ ι ό τ η τ α υψηλής α μ ο ι β ή ς,αυτός είναι ο λόγος που ο εργαζόμενος θα αποδεχθεί μ ία υψηλή α μ οιβόμενη εργα σ ί α,χωρίς να έχει τα ανάλογα προσόντα γ ια να διεκπερεώσει το έργο του,με σ υ ν έ π ε ι α την μεγαλύτερη σπατάλη υλικών και χρόνου. Α κόμα, η υ περενατική εκμετά- λευση των μηχανη μ ά τ ω ν και των εργαζομένων, με σκο π ό την αύξηση της παραγωγής σε υ ψηλότερα επίπεδα, θα έχει σαν α π ο τ έ λ ε σ μ α την ταχύτερη φθορά των μ η χ ανημάτων,όχι την σωστή ανάπαυση των εργαζομένων, την αύξηση α τ υ χ ημάτων κ.λ.π. Κ ά ποια άλλα μη δημοφιλές σ υ σ τ ήματα αμ ο ι β ή ς εργασίας είναι,η προσαυξημένη αμοιβή με ε π ιδόματα,δηλαδή ο εργαζό μ ε ν ο ς παίρνει και ένα π ρ ό σθετο επίδομα,ανάλογα με τηνπρόσθετη α ποδοσή του. Το σύστη - μα αυτό χρησιμοποιείται όταν η επιχ είρηση ενδιαφέρεται γ ια τα ποιοτη- κα και όχι τα ποσοτικά απο τ ε λ έ σ μ α τ α της εργασίας. Το σύστημα H A L S E Y, κατά το ο ποίο ο εργάτης εισπράτει ένα κ α τώτερο μ ι σ θ ό,εφόσον εκτελέσει το έργο που του έχει ανατεθεί στον κο-

21 19 θορισμένο χρόνο εργασίας, αν όμως παράγει μ ε γ α λ ύ τ ε ρ ο αριθ μ ό π ρ ο ϊ ό ντων από αυτό που εχει καοορισθεί, τότε παίρνει ενα χρηματικό β ραβείο επιπλέον. Το σύστημα EI-iERSON, ο εργάτης παίρνει το κ α τ ώτερο μι σ θ ό του αν εκτελέσει τα 2/5 του προκαθορ ι σ μ έ ν ο υ έργου του μ έ σ α σε κάπο ι ο ο ρισμένο χρονικό διάστημα. Το ποσοστό του μι σ θ ο ύ του θα ανεβεί, όσο μεγαλύτερο τμήμα του έργου εκτελεί ο εργάτης, στα π λ αίσια του χ ρ ό νου εργασίας που έχει ορισθεί. Υπάρχουν ακόμα δύο σ υστήματα α μ ο ιβής ε ρ γασίας, τα οποία θα α ναφέρω ε πιγραμματικά, αυτά είναι το σύστημα GAITTT και το σ ύ στημα TAYLOR. Στο λογιστήριο διατηρούνται οι καταστ ά σ ε ι ς των αμοι β δ μ ε ν ω ν α πό την επιχείρηση που π ε ρ ι λ α μβάνουν τα εξής στοι χ ε ί α : - περίοδο αναφοράς ( α π ό...,ε ώ ς.... ) - ο νοματεπώνυμο ε ργαζομένου - ώρες εργασίας (κανονικ έ ς, υ π ε ρ ω ρ ί ε ς, α ρ γ ί ε ς, ε ο ρ τ ές, Κ υ ρ ι α κ έ ς ) - η μ ερομίσθιο - ακαθάριστη αμοιβή (κανονική συν υπερωρίες) - εκπτώσεις ή κ ρ ατήσεις (φόρος,ι ΚΑ,ασφάλεια) - καθαρή αμοιβή - αριθμό επιταγών εξοφλήσεως, αν φ υ σικά πληρώνονται με ε π ι ταγές. Το τμήμα κ ο σ τ ο λ ογήσεως κ ατανέμει την ακαθ ά ρ ι σ τ η δαπάνη εργασί? ας στους α ν τ ί σ τοιχους λογαριασμούς και εκδίδει σ υγκριτικές κ α τ α σ τ ά - σεις των δαπανών εργασίας, τις οποίες στέλνει στην αρμό δ ι α διεύ θ υ - νση, όπου ελέγχονται τυχόν αποκλί σ ε ι ς της δαπάνης εργασίας με π ε ρ α σμένα χρόνια και μεγέθη που έχουν προϋπολογιστεί. Ελέγχεται επίσης, στι ίδιο τμήμα και η αποδοτ ι κ ό τ η τ α της ε ρ γασίας,με βάση τις μο ν ά δ ε ς που έχουν παραχθεί στα π ρ ο η γούμενα έτη ή με βάση τις π ο σ ό τητες που παρήγαγαν άλλες επιχειρήσεις,του ίδιου κλάδου.

22 Γ Ε ΝΙΚΑ ΒΙΟΜΗΧ Α Ν Ι Κ Α ΕΞΟΔΑ_ Ό λ α τα άλλα κόστη πλήν των πρώτων υλών και των άμεσων η μ ε ρ ο μισθίων, που πραγματοποιούνται στην παραγωγική δ ι αδικασία, για την παραγωγή προΐ'δντων ή υ πηρεσιών, σ υ ν ιστούν τα Γε ν ι κ ά Βιο μ η χ α ν ι κ ά Ε ξοδα. Α ν α λ υ τ ικότερα στα Γ.Β.Ε. περιλαμβάνονται τα κόστη : - 'Εμμεσα υλικά - 'Εμμεσα η μ ε ρομίσθια - Λοιπά βιομηχανικά κόστη. Τα Γενικά β ι ο μηχανικά εζοδα μπορεί να είναι σ τ αθερά έ ξ ο δ α, μ έ χρι ενός ορισμένου σ η μείου απασ χ ο λ ή σ ε ω ς ή ο ρ ι σ μένου κλιμ α κ ί ο υ πέρα από το οποίο αυξάνουν κατά στάδια. Επίσης μπορεί να είναι έμμε σ α έ ξοδά. δηλαδή να ε π ιβαρύνουν ά μεσα την παραγωγή συγκεκ ρ ι μ έ ν ω ν προγδντων αλλά να βοηθούν και να ε π ι βαρύνουν την παραγωγή όλων των π ρ ο ϊ ό ντων, στα οποία πρέπει να κατανε μ η θ ο ύ ν. ^ ^ Στην περίπτωση κα τ ά την οποία, θα είχαμε την παραγωγή ενός μονον προϊόντος και τα έμμεσα έξοδα θα θεωρούνταν σαν ά μεσα. Η συνηθής όμως περίπτωση έναι να έχουμε παραγωγή π ε ρ ι σ σοτέρων του ενός π ροϊδ - ντων, οπότε τα Γ.Β.Ε. δεν μπορούν να α π ο δ οθούν σε συγκεκ ρ ι μ έ ν ο π ρ ο ϊ όν. Στην περίπτωση λοιπόν κατά την οποία παράγονται πολλά π ρ ο ϊόντα τα έξοδα αυτά δεν μ π ο ρούν να α ποδ ο θ ο ύ ν και δεν έχουν σχέση α π ευθεί- ας με την παραγωγή ορισμένων π ρ οϊόντων αλλ ά είναι γενικά έξοδα, τα οποία είναι α ν αγκαία και αφορούν την παραγωγή όλων των π ρ ο ϊ όντων. Ο έλεγχος των άμεσ ω ν εξόδων είναι εύκολος και απλός, γ ι α τ ί γ ν ω ρίξουμε πόσα υλικά χρησιμοποιούνται και σε ποια τιμή για κάθε μ ο - ^ Πρωτοσυγγελίδη Σωτηρίου,Λογιστική Κόστους, Α θ ήνα 1986 Τ σ ακλάγκανος Α γγελός, θεωρία και Λογιστική Κόστους, θ ε σ / ν ι κ η 1986

23 νάδα προΐ'όντος που παράγεται. Α ν τ ί θ ο τ α, τα έ μ μεσα έξοδα είναι. 6υ- σκωλότερο να ελεχθοΰν επειδή, ε π ι β αρύνουν γ ε νικά το κόστος π α ρ α γ ω γής όλων των προΐ'όντων, δηλαδή υπεισέρχονται μ ό ν ο εμμέσως στο κ ό στος του προΐ'όντος. Τα Γενικά Βιομ η χ α ν ι κ ά Έ ξ ο δ α μπ ο ρ ο ύ μ ε να τα δ ιακρίνουμε σε : - σταθερά έξοδα, τα οποία είναι τα έξοδα που είναι α ν ε ξ ά ρ τ η τ α με - χρι ενός σημείου του όγκου της π α ρ α γωγής, αυτ ά περιλα μ β ά ν ο υ ν τις α ποσβέσεις, τα α σ φ ά λ ι σ τ ρ α, τα έξοδα δ ι α τ ηρήσεως του υ π άρχοντος δ υ ναμικού κ.λ.π. - μ ε τ α βλητά έξοδα, τα οπ οία είναι τα έξοδα τα οπ ο ί α μ ε τ α β ά λλονται, (κατά τρόπο α ναλογικό, α ύξοντα, φ θ ί ν ο ν τ α ή και α κ α ν ό ν ι σ τ ο ), α ν ά λ ο - γα με τις μ ε τ α βολές του όγκου παρα γ ω γ ή ς. - ημιμεταβλητά έξοδα, τα οποία είναι τα έξοδα α πό τα οποία, άλλα είναι ανεξάρτητα του όγκου π α ρ α γωγής, ενώ άλλ α μ εταβάλλονται α ν ά λ ο γα με τις μ ε τ α βολές του όγκου της π α ρ αγωγής και του βαθμού απ α σ χ ο - λήσεως της επιχειρήσεως. Έ τ σ ι όταν μ ε τ αβάλλεται το ύφος της π α ρ α γ ω γής τα ημιμεταβλητά έξοδα μ ε τ α β άλλονται, αλλά με ένα σ ταθερό και αναλογικό ρ υθμό. Στην συνέχεια θα ακολουθήσει η ανάλυση των στοιχείων που α π α ρτίζουν τα Γ.Β.Ε. 'Εμμεσο Υλικά, κατά τις τεχνικές δ ι α δικασίες με- ταποιήσεως των πρώτων υλών σε έτοιμα π ρ ογόντα, χ ρ η σιμοποιούνται ο - ρισμένα υλικά που είναι απαραί τ η τ α γ ια την συμπλήρωση του προγδντος, όπως είναι τα διάφορα οξέα, διάφορες κόλλες. χ α ρ τικά, σπάγγοι, χρωστικές ύλες κ.λ.π. Τα υλικά αυτής της κατηγορίας ονομάζονται έ μ μεσα υλικά.είναι έ μ μεσα κόστη διότι δεν είναι εφικτή ή είναι οικονομική α σ ύ μφορη,η π α ρακολούθηση της χ ρ η σ ιμοποιήσεως τους κατά προΐ όν, όταν π α ρ άγονται, διαφορετικά (ανόμοια) προΐ δντα, όπως συμβαίνει κατ ά κανόνα.

24 "i/tmc-'x ' iaa-c-ss*. ί-ίτ^ τ ϋ β ί, - εί»β «. r r -^-χ.εϊ'"α.ίτ*»* -ί* > iirs^^sjjeciep*' ΧΦ» s c» K'if iir'"ant msuc'v^'^it-', c x i ϊ β -* fsc«-;ir» % '^ *,*> -**»». ί >.Λ η?» a*c^ Ίί-βχφ r r ; Χ'Κ β^' <Γ«:τς ; i ~ *. «- «ί»ς. 3E2*»ftt τ»» s.sr*^'^-yii'vvm %srt τ *? i-»ci*4. extiei-re-r^ -* ^ «%.-%i9sij9srw* -wt. vzdimsmni e* stctsoe. ey ^sic;. Ζ-Γτ.» i*s.t"<'sii.i* *.v-:i '»'» ' * T** «c;r»»cis. ϊ :»"* cxcx'jf» ^ 'β-» r»»-itii":'str 5.-»;.»s-w» y ίελ^τ^ι,τ-ίδ^ -jssr «τ»-5>!ί-η«ί», 2» ιί«κ?», irss>*«3<fc» e ;» >5<ΐ'5ΧίΓίίΦ, ψν%τ'&φ%»λ}ΐ.%τψ, wai3j.xa^ xc'jririacr^ νχτ.χε^ίι&ς aei* μλιγ0. 1 εί?»«?ίβ» *.» -r*> Ε«5-:5'ί.ί«!ττ^ s «s e i.-r «c ^ τ^ς * >-*&» ίι.58.ΐί«2.ί-;».>ώ >»-:» > sksa τι.**ϊ.τδ ex5-:&i^ - 5Φ ίϋ^-γί>ς # * cfe-i:" ' -wr stcc iss-es χ^ΐΐέ» - va^xo*^ ΧΆ*. xi*xiwxs ev%-txx^f%'ijxs,laxxxxx xx% r c ^ t a * 2 s.rv ',' =- v».»i ΙΑ,χΑχ. ssisi mxiyxt.'txt i txt. -%scrf&jji )ΐέ ος Έοβττκτ. JtotxA Έ^χ^ψίψχνΑ ΐΑο'Τ',, 5τ-:* JKS-r-'^isct» S't-r* -ante-^o-r-si. ts. 5usc» va/}x%,» 5( cc»<u. «xapc-t-r^xe γ..χ τ ζ» Ι χ χ χ β ϊ ^ ί» -resi» cptsc-exr». =»βχ χ4ίί0φΐ >!«ι γ ενικ ά r m T15# οφαλ^»οί ττ,ς Es-ί/ϊΤίί''-^ς δχβς ί - efiaxt^j - ο ^τΐί? ΐάς s«.*t ις i^ p c v ^ το-s εργοοτοίεί ο» - τα τϊ >.-ε'?ι*νι?ίά, τιιλεγρ-ϊ^κά,ώ Ζ 2 Ι - οι «τοο5έοεις τ#ν ιιιιχανίτ κβι τον ktijocoo τον cs-*octaocο» - τ* οόΐρά/,ιοτ(» τοβ εργοοταοίοο - οι γόροι και τα τίλγ -rt}? ταρογιτιτίς Γενικ-ά κόοτ?» εφοβιοίτ^ξ, *ον βειιρο^νται *ροέκτοί?η^ το» κόστοτς τ»ν ο^ΐίίάν, *ον XPTJ0 1^0 *01 οδνται στγν wxparmr^. Ζ^-<^να pc την»ιο τά-ν* ανάλοση, το κόστος παραγιττ^ς ή ερ-νοστασίακό ^ όιορηχανικό *εριλαμρ4ν«μόνο τα τρία αντί στοιχεία *os εί - * ii(mxo0vryc>.tbn Ξί»τηρίο»,Λογιστική Κόστοος I, Αβήνα 1986

25 23 ναι. α π αραίτητα για την δημιουργία των προνόντων. Τίποτα άλλ ο. Kc κριτήριο το χρονικό σημείο υ π ο λ ογισμού του κόστους δ ι ακρί- νεται σε πραγματ ο π ο ι η μ έ ν ο και προκαθ ο ρ ι σ μ έ ν ο. Πραγματοποιημένο, εκείνο το κόστος που υπολογίζεται μ ε τ ά την πραγματοποίηση του με βάση α π ο λ ο γ ι σ τ ι κ ά δεδομένα, το κόστος αυτό ονομάζεται και ιστορικό κόστος. Π ρ ο καθορισμένο, εκείνο το κ ό στος που με κτάλ λ η λ ε ς μ ε θ ό δ ο υ ς υ πολογίζεται πριν να πραγματοποιηθεί και διακρίνεται σε προ ΰ π ο λ ο γ ι σ τ ι - κό καο πρότυπο. αυτ ό που υπολογίζεται στην αρχή της περιόδου, με βάση την π είρα του παρελθ ό ν τ ο ς και τις προβ λ έ ψ ε ι ς π ρ α γ ματοποιήσεων (πωλήσεις, τιμές κ όστους κ.λ,π.). Το προβπ ο λ ο γ ι σ τ ι κ ό κόστος εξυπηρετεί του κ α θορισμό των τιμών π ω λ ήσεως των προ ϊ ό ν τ ω ν, π ο υ παράγονται για πρώτη φορ ά ή των τιμών που δίνονται σαν π ρ ο σ φ ο ρ ά σ υ μ μετοχής στους μειοδ ο τ ι κ ο ύ ς δ ι α γ ω ν νισμούς προμηθ ε ι ώ ν του Δη μ ο σ ί ο υ ή Νομικών προσώπων Δ η μ οσίου Δικαίου κ,λ.π. Πρότυπο κόστος είναι εκείνο που υπολογίζεται πριν να π οαγμα- τοποιηθεί, με ακριβείς υ π ο λογισμούς στηριζ δ μ ε ν ο υ ς σε πρότ υ π α μεγέθη υλικών και εργατικών και σε πρότυπο συντελεστή ε π ι β α ρύυσεως Γ.Β.Ε. Αν και ο π ρ ο ϋ π ολογισμός βασίζεται κυρίως σε μεγέθη πρότ υ π α, τ ο π ρ ο β πολογιστικό κόστος διαφέρει από το πρότυπο και τούτο διότι, το πρότυπο προκύπτει από ε ζ ε ι δ ι κευμέυους υ π ολογισμούς και α κ ριβείς με - τρήσεις. Είναι κόστος α π ο δ ε δ ειγμένο π α ρ α γ μ α τ ο π ο ι ή σ ι μ ο ( π ρ α γ μ α τ ι κ ό κ ό στος). Το π ρουπολογιστικδ είναι το π ρ ο β λεπδμευο να π ρ α γ ματοποιηθεί, κατά μία περίοδο, από την επιχείρηση κόστους. Το π ρότυπο κόστ ο ς α π ο τελεί τη βάση του ελέγχου του πραγμα τ ι κ ο ύ κ όστους, σε τελική αν ά λ υ - ση της π αραγωγικότητας της οικονομικής μ ονάδας.

26 24 Τα ΠΑΓΙΑ ΠΕΡΙΟΥ Σ Ι Α Κ Α ΣΤΟΙΧΕΙΑ cuvat α π α ρ α ί τ η τ α για να ανα - πτύζει η επιχείρηση την παραγωγική δραστη ρ ι ό τ η τ α. Η αξί α όμως των πάγιων περιουσιακών σ τ οιχείων υφίσταται βαθμιαία μ ε ίωση, σαν σ υ ν έ πεια χρονικής και λ ε ι τ ο υργικής φθοράς, καθώς καε ο ι κ ο νομικής απ α - ζιώσεως των παγίων περιουσιακών σ τ ο ι χείων. Γι α να απεικ ο ν ί σ ο υ μ ε την μείωση αυτή κάνουμε αποσβέ σ ε ι ς. Η μείωση αυτή ενσωματώνεται στο κ ό στος των παραγόμευων προϊόντων. Στην Λογιστική θεωρούμε ότι όλα τα Πάγια π εριουσιακά σ τ ο ιχεία χάνουν την αξία τους και υφίστανται φθο - ρές με την πάροδο του χρόνου. Για να υπολογίσουμε την ετήσια απόσβεση θα πρέπει να ε ξ ε τ ά σ ο υ με τα έξης : - το κόστος του παγίου π ε ρ ι ουσιακού σ τοιχείου.περιλαμβάνει την τιμή αγοράς συν τα έξοδα μετα φ ο ρ ά ς και ε γκαταστάσεως των παγίων σ τοιχείων μειον τις εκπτώσεις. - την οικονομική ύ ωφέλιμη ζωη του παγίου περιου σ ι α κ ο ύ σ τ ο ι χ ε ίου,που είναι η χρονική διάρκεια του οποίου θα χρησιμοποιηθεί απο τ ε λ ε σ μ α τ ι κ ά δηλαδή θα έχει χ ρησιμότητα γι α την παραγωγική διαδικ α σ ί α. - την φυσική διάρκεια ζωής του παγίου π ε ρ ιουσιακού στοιχείου,προε - κτίνουμε την χρονική διάρκεια, κατά την οποία θα χρησιμοποποιείται στην παραγωγική διαδικασία, μέχρι να αχρηστευθεί και να σταματήσει να προσφέρει τις υπηρεσίες του. - ισχύοντες συντελεστές των τακτι κών αποσβέ σ ε ω ν,που πρέπει να γ ί ν ο νται στο τέλος κάθε διαχειριστικής χρήσης,δηλαδη να υπολογίζονται τα ποσά των ετήσιων α π ο σβέσεων. Υ π ολογισμός της υ π ο λ ειματικής α ξίας του πάγιου περιουσιακού στοιχείου στο τέλος της ζωής του ή της χρήσεως τοι Τ σ ακλάγκανος Α γ γ ε λ ος,θεωρία και Λογιστική Κ όστους, θεσ/νικη 1986.

27 25 To κόστος του ενδιάμεσου ή τελικού φορέα αποτελειται α πό σ τ ο ι χεία κόστους που γίνονται α π ο κ λ ε ι σ τ ι κ ά γ ι αυτ ό ν και τον βαρύνουν ά μεσα χωρίς προηγούμενη κατανομή, κ α θ ώ ς και από στοι χ ε ί α που γίνονται για περισσότερους φορείς και που κατανεμονται στα επιμέρους προΐ'δντα έπειτα από μερισμό. Μ ε ρισμός είναι η δ ι αδικασία με την οποία το έ μ μεσο κόστος κατανέμεται, μ ε βάση δ ι ά φορα κρ ι τ ή ρ ι α, σε μέρη που βαρύνουν τους διαφορετικούς φορείς γ ια χάρη των οποίων π ραγματοποιείται. ' φυσι κ έ ς ή χ ρ η μ ατικές μο ν ά δ ε ς έργου, πος χρησιμοποιούνται κατά περίπτωση για την κατανομή του έ μμεσου κ ό στους. Τα κριτήρια μερισ μ ο ύ του ε μμέσου κ όστους επιλέγονται με γ ν ώ μονα όχι μόνο την ακρίβ ε ι α που παρουσ ι ά ζ ο υ ν, αλλ ά και την οικονομική σκοπιμότητα που εζυπηρετοΰν, όπως π.χ. είναι δυνατό να συμβαίνει στην περίπτωση παραγωγής πολλών προΐ όντων ή ποκιλών α υτών με την ίδια πε~- ρίπου διαδικασιά και στον ίδιο χρόνο π α ρ α γωγής, αλλ ά με υλικά που η αξία τους έχει σημαντικές διαφορές. Στην περίπτωση αυτή το έμμεσο κόστος είναι δυνατό να κατανέμεται με βάση, είτετο κριτ ή ρ ι ο της π ο σ ό τητας που παράγεται, είτε το κριτή ρ ι ο της αξίας κάθε είδους. Για το μ ερισμό του έμμεσου κ όστους είναι δυνατό να γίνεται χ ρήση συνδιασμού κριτηρίων, όπως π.χ. αριθ μ ό ς και η αξί α των άμεσων η μ ε ρομισθίων ή η ποσότητα και η αξία της πρώτης ύλης, που βιομηχανοποι - είται ή οι μ η χ α νοώρες και η αξία του προσόντος που παράγεται. Επειδή ιη κοστολόγηση του έμμεσου κόστους είναι π ρ ο σ ε γ γιστική, ο βαθμός α ξιοπιστίας του ολικού κόστους εξαρτάται α πό το ποσο σ τ ό με το οποίο συμμετέχει τοάμεσο κόστος στο ολικό. 'Οσο μ ε γ α λ ύ τ ε ρ ο είναι το ποσοστό αυτό τόσο ακριβέ σ τ ε ρ ο θεωρείται το ολικό κόστος. Αυτός είναι ο κυριδτερος λόγος που οδηγεί στο διαχωρισμό,του κόστ ο υ ς σε άμ ε σ ο και έμμεσο.

28 26 ΠΟΡΕΙΑ ΕΓΓΡΑΦΩΝ ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΗΣΕΩΣ ΚΟΣΤΟΥΣ ΚΑΤ ΕΙΔΟΣ ΚΑΙ ΠΡΟΟΡΙΣΜΟ

29 27 Για να γίνει πιο κατανοητή η χρησιμ ό τ η τ α του Φύλλου Κ ε ρ ι σ μ ο υ στην κοστολόγηση ενός προΐ'όντος, α ν α φ έ ρ ω παρακ ά τ ω ένα παρά δ ε ι γ μ α ν ερισμο(> των Γ.Β.Ε και στην συνέχεια ακολ ο υ θ ο ύ ν οι αντίστ ο ι χ ε ς η- μερολογια>ι I i l i i i i i l i i i i i i i i l i i i! u, s 5:d; k. n. 5 is i' ' ''i i i i i '1'II I 1 l = = III 's Ϊ i i Is s s K. s : : i s ill II' ' ' ' l i i l i l i ' ill s So,s*>.^ sii I ' ' ' ' i i i i i ' i ll f i s s i S K,.. s l l s 1 8 i... i i i i i ' i l l ' i 1 Ϊ K s s s i i i i... I

30 ΕΓΓΡΑΦΗ ΟΜΑΔΟΠΟΙΗΕΕΩΓ ΔΑΠΑΝΩΝ Κόστη εφοδιασμού Κόστη παραγωγής Κόστη - έεοδα Διοικ Κόστη-έξοδα Διαθέσ Χρηματοοικονομικά έξοδα Υλικά Ημερομ. ; Μισθοί I ενοίκια Φωτισμός Καύσιμα Υ λ.κ α θ α ρ. Ύ δ ρ ε υ σ η Τηλεφων., Ασφάλιστρα Φόροι Τόκοι Τ ρ α π ε ζ.έξοδα Προεξοφλήμ. Προμ.Τραπεξ Αποσθ.κτιρ. Αποσρ.Μηχαν Διαφημήσεις Ομαδοποίηση δαπανών περιόδου ιος φυλλ.επιμ Κόστη παραγωγής Κόστη εφοδιασμού Ε π α ν ε π ιμερισμ.κοστ.λειτ.εφοδ.

31 29 ΥΛΙΚΑ - ΔΑΠΑ Ν Ε Σ ΠΡΩΤΩΝ ΥΛΩ Ν Οι πρώτες ύλες και τα υλ ικά π α ρ αγωγής είναι υλικά που συνήθως συνδέονται φυσικά με το προϊον και α π ο τ ελούν ένα μ έρος απ αυτό. Υπάρχουν όμως και υλικά τα οποία δε συνδέονται φυσι κ ά με το προΐ'δν, όπως τα έμμεσα υλικά π.χ. υλικά γ ρ α φ ε ί ο υ, τ α οπογα και κατατάσσονται στα Γενικά Β ι ο μ ηχανικά Έ ξ ο δ α. Α κ ό μ η είναι συνηθι σ μ έ ν ο το φαιν ό μ ε ν ο να αγοράζουν οι επιχειρήσεις "έτοιμα" ε ξ α ρ τ ή ματα,τα οπογα σ υ ν α ρ μ ο λ ο γούν και φτιάχνουν το τελικό προΐ'όν. 'Ολες α υ τές οι αγορές πρώτων υλών, βοηθητικών, κ α υ σίμων υλών, ά μ εσων και έμμεσων υλών, α π ο τ ε λούν τα α π ο θέματα της επιχειρήσεως, στα οποιά έχει επενδυθεί ένα σ η μαντικό κεφάλαιο, γι αυτό ά λλωστε και επιβάλλεται η ορθολογική δια- χείρηση των, ώστε να μην σημειώνεται σπατάλες και α π ώ λεια κέρδ ο υ ς. Εκτός όμως από τις πρώτες ύλες, που αγοράζονται, μ ε ταφέρονται και αποθηκεύονται μέχρι να χρησιμο π ο ι η θ ο ύ ν στην παραγωγική διαδ ι κ α σ ί α επενδύονται κεφάλαια α πό την επιχείρηση και σε ά λ λ α α π ο θ έματα υλικών που πρέπει να βρίσκονται στις απ ο θ ή κ ε ς και τα οποία θα χ ρησιμοποιη '- θούν σ'ένα στάδιο της παραγωγικής δ ιαδικασίας. Για να υπάρξει μ ι α σωστή διαχείρηση του ύφους των α π ο θ ε μάτων,η επιχείρηση θα πρέπει να καταβάλλει π ρ ο σπάθεια, ώστε τα α π ο θ έ μ α τ α που υπάρχουν να μην είναι περρσσότερα από όσα χρειάζονται, για να μην δ ε σμεύονται χωρίς σοβαρό λόγο κ ε φάλαια, τα οποία θα μ π ο ρούσαν να χ ρ η σ ι μοποιηθούν σε άλλες πιο επικερδής επενδύσεις. Δεν πρέπει όμως παρρά- λληλα το ύφος των α π ο θεμάτων να είναι χαμηλότερη α πό το κα ν ο ν ι κ ό,γιατί τότε μπορεί να καθυστερήσει η παραγωγή, να χαθεί ένα τμήμα της πελατείας, να μην βρίσκουμε πρώτες ύλες καλής ποιότ η τ α ς ε γ κ α ί ρ ω ς και να α ν αγκαστούμε να πληρώσουμε π ε ρ ισσότερα για π ρ ο μ ήθειες α υ τών των υλικών.

32 30 Για αυτούς τους λόγους πρέπει πάντα να ετοιμάζονται και να ε- κτιμουνται τα ακόλ ο υ θ α στοιχεία : - ένας προϋπολογισμός του ύψους των αποθ ε μ ά τ ω ν και των χ ρ ημάτων,που προβλεπεται ότι θα όαπανηθούν για π ρ ο μ ήθεια, - έλεγχος ποιοτικός και ποσοτικός κα τ ά την παραλαβή των υλικών, έτσι ώστε να γίνεται συμφωνία με την απ ο θ ή κ η και τις παραγγ ε λ ί ε ς, - έλεγχος της τιμής αποκτή σ ε ω ς των υλικών, - ποιο είναι το ύφος των υ λ ι κ ώ ν -αποθεμάτων και ποιο το ύψος των α π ο θεμάτων α σ φ α λείας, - ποια είναι η συχνότητα των π α ρ αγγελιών που πραγματοποιεί η ε π ιχεί- ρησηκαι ποιος ο τρόπος εφιόιασμού που ακολουθείται και αν τηρείται, - έλεγχος της ανάλωσης των υ λικών, δηλαδή αν έχουν αναλωθεί γ ια την παραγωγή των προΐ'όντων που έπρεπε και στις α ν ά λ ο γ ε ς ποσότητες Η ιστορία ενός υλικού μέ σ α στην αποθήκη της ε π ιχειρήσεως α ρ χ ί ζει από την στιγμή της παραγγελίας και τελειώνει με την εζοδό του από αυτήν, είτε με πώληση του υλικού, είτε με την επιστροφή του στον π ρ ομηθευτή, είτε με τηνπρ οώθηση του σ άλλο τμήμα της ε π ι χ ε ιρήσεως. Σε όλη αυτή την διαδρομή διακρίνουμε τα παρακάτω στάδ ι α. Την ΠΑΡΑΓΓΕΛΙΑ των Υλικών διεκπεραιώνει η ειδική υπ η ρ ε σ ί α π ρ ο μ η θειών της επιχειρήσεως μετ ά απδίσχετική εισήγηση του αν ά λ ο γ ο υ τμήμα - τος. Η αίτηση διατυπώνεται εγγράφως σε ειδικό έντυπο, συνήθως,η πρώτη λογιστική εγγραφή, που α φορά ένα υλικό, γίνεται μετ ά την παρ α λαβή του από τα αρμόδια όργανα της ε π ιχειρήσεως και όχι σ υ γ χ ρόνως με την παραγγελία του. Διότι κατά τον χρόνο της παραγγ ε λ ί α ς, τίποτα δεν είναι βέβαιο. Παρόλα αυτά,αν το λ ο γ ιστήριο θέλει να έχει ορισμένες πληροφορίες, για το πλήθος και την πορεία των παραγγ ε λ ι ώ ν στην α ρμό- ζουσα λογιστική εγγραφή σε λ ο γαριασμούς τάζεως. Με αυτόν τον τρόπο

33 πρέπει να παρακολουθουνται κυρίως οι π α ρ αγγελίες υλικών στο ε ξ ω τερι^ κδ. Η ΠΑΡΑΛΑΒΗ των Υλικών, γίνεται α πό τα εντετα λ μ έ ν α για τον σ κοπό αυτό όργανα τηε π ε ι χειρήσεως (αποθηκάριος, επιτροττη παρα λ α β ή ς κ.α) Τα όργανα αυτά σ υ μπληρώνουν, κατά την παραλαβή, ειδικό έντυπο που είναι δηλωτικό των ιδιοτήτων και π ο σ ο τήτων των πα ρ α λ α μ β α ν ό μ ε ν ω ν υλ ι κών ( δελτίο εισαγωγής κ.α ). Με βάση το δελτίο εισαγωγής και σε συ ν δυασμό προς τα π α ρ αστατικά έγγραφα του προμηθευτή, το λογ ι σ τ ή ρ ι ο θα κάνει την πρώτη εγγραφή στα βιβλία της. θα χρεώσει ταυλικά ή τα ε μ π ο ρεύματα, με πίστωση το ταμείο ή τον προμηθευτή. Στην σ υ νέχεια, η εγγραφή αυτή θα μεταφερθεί σε όλα τα βιβλία του λογιστ η ρ ί ο υ και της α ποθήκης. Η Δ ΙΑΚΙΝΗΣΗ των Υλικών, προς και από την α ποθήκη πρέπει να γ ί νεται με αντίστοιχη λογιστική εγγραφή. Δηλαδή σε κάθε διακίνηση θα πρέπει να εκδίδεται το κ α τ άλληλο π αρα σ τ α τ ι κ ό έ γ γ ραφο.η διακίνηση των υλικών περιλαμβάνει, την εισαγωγή τους στην α π ο θήκη και εξαγώγη τους εκτός επιχειρήσεως. Την προώθηση των υλικών από την κεντρική αποθήκη στις αποκεντρωμένες αποθή κ ε ς ή από μ ία αποθήκη προς τα τμήματα π α ρ α γωγής για μεταποίηση και παραγωγή νέων υλικών. Α Π Ο Θ Β Μ Α καλείται, σε γενικότερη έννοια, αυτό που τίθεται κ α τά μέρος, αυτό που κατάποκίλους τρόπους έχει εξοικονομηθεί και είναι διαθέσιμο για μ εταγενέστερη χρήση. Υπάρχουν πολλά είδη αποθεμ ά τ ω ν, όπως είναι οι πρώτες ύλες και πάσης φύσεως λοιπές ύλες, στην κατη γ ο ρ ί α αυτή περιλαμβάνονται και τα υλικά συσκευασίας, καθώς ακόμη και τα α ν α λ ώσιμα υλ ι κ ά. Σαν είδη συ- Χατζηβασιλειού Βασ.,Λογιστική 3 ι Αθήνα 1988.

34 32 σκευασιας νοούνται τα είδη εκείνα που ίχρησιμοποιούν οι β ιομηχανίες για να συσκευάσουν τα προϊόντα τους, ώστε να προωθούνται καλύ τ ε ρ α στην κατανάλωση και τα'οποία επιστρέφονται στον πωλητη.'ετοιμα π ρ ο ϊόντα είναι αυτά που παράγουν οι β ι ομηχανίες και γε ν ι κ ά οι μ α τ α π ο ι - ητικές επιχειρήσεις. Ε μπορεύματα είναι τα προϊό ν τ α που π ω λούν οι επιχειρήσεις στην μορφή που τα α γ ο ρ ά ζ ο υ ν, χωρίς κ α μ ί α επεξεργασία. Επίσης, τα ανταλα κ τ ι κ ά παγίων στοιχείων, θεωρούνται α π ο θ έ μ α τ α διότι υπάρχουν στη αποθήκη υπό μ ορφή αποθεμ ά τ ω ν γ ια να μπ ο ρ ο ύ ν να α ντικαταστήσουν αμέσως τα φ θ ειρόμενα μέρη ή και να ε π ι σκευάσουν τις βλάβες μηχανών ή άλλων παγίων στοιχείων, ώστε να αποφεύγονται οι κ α θυστερήσεις της παραγωγικής δ ι α δικασίας. Στην παρα κ ά τ ω υπο ε ν ό τ η τ α α- ναφέρεται α ν α λ υτικώτερα η αποτίμηση των απο θ ε μ ά τ ω ν, για να γίνει κ α τανοητή η λειτουργία και οσκοπδς των υλικών, που γίνεται μ έ σ α σε μία επιχείρηση.