Κρατική ενίσχυση αριθ. NN 145/2001 Ελλάδα Καθεστώς εγγύησης για τον κλάδο των αεροµεταφορών (25 Σεπτεµβρίου Οκτωβρίου 2002)

Transcript

1 EΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ Βρυξέλλες, C(2003)2146fin Θέµα: Κρατική ενίσχυση αριθ. NN 145/2001 Ελλάδα Καθεστώς εγγύησης για τον κλάδο των αεροµεταφορών (25 Σεπτεµβρίου Οκτωβρίου 2002) Αξιότιµε κύριε, ΙΑ ΙΚΑΣΙΑ 1. Με επιστολή της 27ης Σεπτεµβρίου 2001 η οποία πρωτοκολλήθηκε στη Γενική ιεύθυνση Ενέργειας και Μεταφορών στις 28 Σεπτεµβρίου 2001 (Γ TREN 2001/A/67132), η Επιτροπή έλαβε γνώση των µέτρων της Ελληνικής Κυβέρνησης που αποσκοπούσαν να διασφαλίσει, από τις 25 Σεπτεµβρίου 2001, τη συνεχή παροχή ασφάλισης για κάλυψη των αεροµεταφορέων στην Ελλάδα από ορισµένους κινδύνους σχετικά µε πολεµικές και τροµοκρατικές ενέργειες, µετά από τις επιθέσεις της 11ης Σεπτεµβρίου 2001 στις ΗΠΑ. Αυτά συνάδουν µε το άρθρο 88 παράγραφος 3 της συνθήκης ΕΚ. 2. Σύµφωνα µε τις πληροφορίες που έχουν διαβιβασθεί, τα µέτρα είχαν τεθεί σε ισχύ χωρίς προηγούµενη συγκατάθεση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, όπως απαιτείται από το άρθρο 88 παράγραφος 3 της συνθήκης ΕΚ. Συνεπώς, η υπόθεση πρωτοκολλήθηκε ως υπόθεση µη κοινοποιηµένης κρατικής ενίσχυσης µε τον αριθµό NN 145/2001. Με επιστολή της 19ης Οκτωβρίου 2001 (Γ TREN 2001/D/16376), η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ζήτησε από την Ελληνική Κυβέρνηση να της διαβιβάσει συµπληρωµατικές πληροφορίες σχετικά µε το εν λόγω καθεστώς ενίσχυσης. Οι ελληνικές αρχές απάντησαν στο συγκεκριµένο αίτηµα µε επιστολή της 30ής Οκτωβρίου 2001 η οποία πρωτοκολλήθηκε στη Γενική ιεύθυνση Ενέργειας και Μεταφορών στις 31 Οκτωβρίου 2001 (Γ TREN 2001/A/69386). Οι ελληνικές αρχές πληροφορούσαν µε την επιστολή τους την Ευρωπαϊκή Επιτροπή ότι είχαν την πρόθεση να παράσχουν τις ίδιες συνθήκες ασφάλισης έως τις 31 εκεµβρίου 2001, προβαίνοντας σε ανά µήνα Αξιότιµο κύριο Γεώργιο ΠΑΠΑΝ ΡΕΟΥ Υπουργό Εξωτερικών Βασιλίσσης Σοφίας 5 GR ΑΘΗΝΑ Rue de la Loi 200, B Bruxelles/Wetstraat 200, B Brussel - Βέλγιο-Γραφείο: Τηλέφωνο: κέντρο: 32 (0) Τηλέτυπο: COMEU B Τηλεγραφική.ιεύθυνση: COMEUR Brussels.

2 εξέταση των συνθηκών που επικρατούσαν στην ασφαλιστική αγορά. Οι ελληνικές αρχές απέστειλαν συµπληρωµατικές πληροφορίες µε την επιστολή της 3ης εκεµβρίου 2001, η οποία πρωτοκολλήθηκε στις 4 εκεµβρίου 2001 (Γ TREN 2001/A/71663) και την επιστολή της 4ης εκεµβρίου 2001, η οποία πρωτοκολλήθηκε στις 10 εκεµβρίου 2001 (Γ TREN 2001/A/72093). 3. Η Επιτροπή ζήτησε συµπληρωµατικές πληροφορίες σχετικά µε την πληρωµή των ασφαλίστρων µε την επιστολή της 4ης εκεµβρίου 2001 (Γ TREN 2001/D/1947) και την επιστολή της 24ης Ιανουαρίου 2002 (Γ TREN 2002/D/1179). 4. Με την επιστολή της 4ης Φεβρουαρίου 2002 (Γ TREN 2002/A/52201) η Ελληνική Κυβέρνηση αποφάσισε να παρατείνει τη διάρκεια του καθεστώτος έως τις 31 Μαρτίου Η εν λόγω απόφαση µπορούσε να παραταθεί περαιτέρω µε κοινή απόφαση του Πρωθυπουργού, του Υπουργού Οικονοµίας και Οικονοµικών και του Υπουργού Μεταφορών και Επικοινωνιών για περίοδο η οποία δεν µπορούσε να επεκταθεί πέραν της 31ης εκεµβρίου Με την κοινή υπουργική απόφαση αριθ /3456 της 11ης Ιουνίου 2002, η Ελληνική Κυβέρνηση παρέτεινε την ασφαλιστική κάλυψη έως τις 30 Ιουνίου Η ασφαλιστική κάλυψη µπορούσε ενδεχοµένως να παραταθεί έως τις 25 Σεπτεµβρίου 2002 µε βάση την κοινή υπουργική απόφαση αριθ /4085. Σύµφωνα µε την απόφαση του Συµβουλίου Υπουργών της 2ας Ιουλίου 2002, η Ελληνική Κυβέρνηση παρέτεινε την εν λόγω κρατική κάλυψη έως τις 31 Οκτωβρίου 2002, δυνάµει του άρθρου 13 παράγραφος 5 του Σχεδίου Νόµου περί «Σύστασης ανωνύµου τραπεζικής εταιρείας µε την επωνυµία «Ταχυδροµικό Ταµιευτήριο Ελλάδος Ανώνυµη Τραπεζική Εταιρεία» και άλλες διατάξεις». Τα εν λόγω µέτρα κοινοποιήθηκαν στην Επιτροπή µε την επιστολή της 2ας Νοεµβρίου 2002 και πρωτοκολλήθηκαν στην Επιτροπή στις 21 Νοεµβρίου 2002 (Γ TREN 2002/A/70478). ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΤΩΝ ΜΕΤΡΩΝ Γενικό ιστορικό 6. Οι τροµοκρατικές επιθέσεις της 11ης Σεπτεµβρίου 2001 στις Ηνωµένες Πολιτείες οδήγησαν την εµπορική ασφαλιστική αγορά να επανεξετάσει την κάλυψη αστικής ευθύνης έναντι τρίτων που παρείχαν στους αεροµεταφορείς και στους λοιπούς παρόχους υπηρεσιών που δραστηριοποιούνται στον τοµέα των αεροµεταφορών για ζηµίες που προκαλούνται από πολεµικές ή τροµοκρατικές ενέργειες, τις αποκαλούµενες "πολεµικές συρράξεις και συναφείς κίνδυνοι" Στην Ελλάδα, οι ασφαλιστές ενηµέρωσαν τους αεροµεταφορείς µεταξύ της 17ης και της 20ής Σεπτεµβρίου 2001 για ακύρωση της κάλυψης αεροσκαφών από κινδύνους πολεµικών ενεργειών, όσον αφορά τις πιθανές ζηµίες επί του αεροσκάφους και την 1 Τα συµβόλαια "πολεµικές συρράξεις και συναφείς κίνδυνοι" παρέχουν ασφάλιση στους αεροµεταφορείς και στους παρόχους υπηρεσιών για ζηµίες που προκαλούνται, παραδείγµατος χάριν, από: α) πολεµική σύρραξη, εισβολή, εχθρικές ενέργειες, εχθροπραξίες (είτε έχει κηρυχθεί πόλεµος είτε όχι), εµφύλιο πόλεµο, εξέγερση, επανάσταση, στάση, στρατιωτικό νόµο, στρατιωτική ή σφετερισθείσα εξουσία ή απόπειρα σφετερισµού εξουσίας β) απεργίες, ταραχές, εµφύλιες συγκρούσεις ή εργατικές εξεγέρσεις γ) οιαδήποτε ενέργεια ενός ή περισσότερων ατόµων, είτε είναι εκπρόσωποι είτε όχι ύπατης εξουσίας, για πολιτικούς ή τροµοκρατικούς σκοπούς και εάν η απώλεια ή η ζηµία που προκύπτει εξ αυτής είναι τυχαία ή εκούσια δ) οιαδήποτε κακόβουλη πράξη ή πράξη δολιοφθοράς, κ.λπ. 2

3 αστική ευθύνη έναντι τρίτων, µη επιβατών, σχετικά µε πολεµικές και τροµοκρατικές ενέργειες (η επoνοµαζόµενη "Ευρύτερη κάλυψη κινδύνων σύµφωνα µε την ασφαλιστήρια ρήτρα AVN52C"). Η εν λόγω ανακοίνωση ακύρωσης τέθηκε σε ισχύ τα µεσάνυχτα της ευτέρας 24 Σεπτεµβρίου Οι εµπορικοί ασφαλιστές πρότειναν να αντικατασταθούν τα προηγούµενα ασφαλιστήρια συµβόλαια µε νέα κάλυψη αστικής ευθύνης. Το νέο συµβόλαιο θα παρείχε µόνο περιορισµένη κάλυψη για πολεµικές συρράξεις και συναφείς κινδύνους έως 50 εκατοµµύρια δολάρια ΗΠΑ, για ένα συµβάν και επί ετησίου συνόλου 2 για ζηµίες στο αεροσκάφος και έναντι τρίτων µερών, µη επιβατών (η επονοµαζόµενη AVN52C ). Επιβάλλεται µολαταύτα πρόσθετη χρέωση: 1,25 δολαρίων ΗΠΑ ανά επιβάτη, ανά αναχώρηση πτήσης, για αστική ευθύνη έναντι τρίτων µερών, µη επιβατών ή/και 0,05% της αξίας του αεροσκάφους, για αστική ευθύνη για το αεροσκάφος. 9. Η πλήρης κάλυψη της αστικής ευθύνης έναντι επιβατών παραµένει ακόµη διαθέσιµη στην εµπορική ασφαλιστική αγορά. 10. Ως εκ τούτου, στην Ελλάδα οι αεροµεταφορείς καταβάλλουν επί του παρόντος στις εµπορικές ασφαλιστικές εταιρείες ασφάλιστρα τα οποία είναι υψηλότερα εν συγκρίσει µε τα ασφάλιστρα που κατέβαλαν έως τις 24 Σεπτεµβρίου Συνεπάγεται ότι από τα µεσάνυκτα της 24ης Σεπτεµβρίου 2001, η ασφαλιστική αγορά στην Ελλάδα δεν παρείχε στους αεροµεταφορείς κάλυψη για αστική ευθύνη από πολεµικές ενέργειες για τα αεροσκάφη και έναντι τρίτων, µη επιβατών, για πάνω από 50 εκατοµµύρια δολάρια ΗΠΑ. εδοµένου ότι οι περισσότεροι εκµισθωτές και τα περισσότερα Υπουργεία Μεταφορών απαιτούν από τους αεροµεταφορείς απόδειξη ασφάλισης για ποσά άνω των 50 εκατοµµυρίων δολαρίων ΗΠΑ, τα αεροσκάφη θα είχαν καθηλωθεί στο έδαφος από τα µεσάνυκτα της ευτέρας 24 Σεπτεµβρίου Επίσης, ενδεχοµένως να είχαν ανασταλεί και άλλες δραστηριότητες ως αποτέλεσµα της κατάστασης στην ασφαλιστική αγορά. Στόχος της ενίσχυσης 12. Ως εκ τούτου, και λαµβάνοντας υπόψη την απόφαση που εγκρίθηκε από το Συµβούλιο Υπουργών Οικονοµίας και Οικονοµικών που πραγµατοποιήθηκε στη Λιέγη στις 22 Σεπτεµβρίου, η Ελληνική Κυβέρνηση ανήγγειλε στις 26 Σεπτεµβρίου 2001 ότι θα αναλάβει το ρόλο ασφαλιστή προκειµένου να διατηρήσει βραχυπρόθεσµα τη δέουσα ασφαλιστική κάλυψη. Στόχος ήταν να γεφυρωθεί το χάσµα µεταξύ των ασφαλιστικών επιπέδων που καλύπτονταν προηγουµένως και των 2 Η ασφάλιση συνάπτεται για κάθε αεροσκάφος (δηλ. όχι ανά εταιρεία). Βάσει του αναθεωρηµένου συµβολαίου, η ασφάλιση θα καλύπτει κάθε αεροσκάφος έως ποσού 50 εκατοµµυρίων δολαρίων ΗΠΑ για ένα συµβάν και επί ετησίου συνόλου (δηλ. το συµβόλαιο θα εξαντλείται από τη στιγµή που οι ετήσιες απώλειες του αεροµεταφορέα υπερβαίνουν τα 50 εκατοµµύρια). 3

4 µειωµένων ασφαλιστικών επιπέδων που παρέχονταν εκείνη τη στιγµή, διατηρώντας έτσι το επίπεδο προστασίας. Το καθεστώς τέθηκε σε ισχύ στις 25 Σεπτεµβρίου Υπό αυτό το καθεστώς, το ελληνικό κράτος ανέλαβε, µεταβατικά και κατ εξαίρεση, την ευθύνη καταβολής αποζηµίωσης στους ελληνικούς αεροµεταφορείς για ενδεχόµενες απώλειες που θα επέρχονταν έναντι τρίτων (µη επιβατών) και αεροσκαφών λόγω πολεµικών και τροµοκρατικών ενεργειών. ιάρκεια του προγράµµατος 14. Η εγγύηση που προσέφερε η Ελληνική Κυβέρνηση µπορούσε να ανανεωθεί έως τις 31 εκεµβρίου Κατά τη διάρκεια της εν λόγω περιόδου δε θεσπίστηκε κάποιος ειδικός µηχανισµός για την διαχείριση του καθεστώτος επανασφάλισης, το οποίο βασίστηκε απλώς στη γενική κρατική εγγύηση πληρωµών και αποζηµίωσης. 15. Η κοινή υπουργική απόφαση, η οποία ελήφθη από τον Πρωθυπουργό, τον Υπουργό Οικονοµίας και Οικονοµικών και τον Υπουργό Μεταφορών και Επικοινωνιών, προέβλεπε συνέχιση της ασφαλιστικής κάλυψης έως τις 31 εκεµβρίου 2001, µε ανά µήνα επανεκτίµηση των συνθηκών που επικρατούσαν στην ασφαλιστική αγορά. Αυτή έλαβε υπόψη το άρθρο 48 παράγραφος 3 του Νόµου αριθ. 2956/2001 και τη συνεδρίαση του Συµβουλίου Υπουργών Μεταφορών της ΕΕ που πραγµατοποιήθηκε στο Λουξεµβούργο στις 16 Οκτωβρίου Σύµφωνα µε το καθεστώς, οι ελληνικές αρχές θα ενηµερώνονταν για τις εξελίξεις στην παγκόσµια ασφαλιστική αγορά και, ειδικότερα, για τη δυνατότητα παροχής από τους εµπορικούς ασφαλιστές της δέουσας κάλυψης σε λογικές τιµές. 17. Με επιστολή της 4ης Φεβρουαρίου 2002 (Γ TREN 2002/A/52201), η Ελληνική Κυβέρνηση αποφάσισε να παρατείνει τη διάρκεια του καθεστώτος έως τις 31 Μαρτίου Αυτό προβλεπόταν στο άρθρο 48 του Νόµου 2956/2001, ο οποίος συµπληρώθηκε από τις κοινές υπουργικές αποφάσεις αριθ /7579/ και αριθ /B462/ του Πρωθυπουργού, του Υπουργού Οικονοµίας και Οικονοµικών και του Υπουργού Μεταφορών και Επικοινωνιών. Το καθεστώς θα µπορούσε να παραταθεί περαιτέρω για περίοδο η οποία δεν θα µπορούσε να επεκταθεί πέραν της 31ης εκεµβρίου Με την κοινή υπουργική απόφαση αριθ /3456 η αστική ευθύνη της Ελληνικής Κυβέρνησης επεκτάθηκε έως τις 30 Ιουνίου Το καθεστώς παρατάθηκε ενδεχοµένως έως τις 31 Οκτωβρίου ικαιούχοι 19. Οι µόνοι δικαιούχοι της κρατικής εγγύησης είναι οι αεροµεταφορείς, οι οποίοι ορίζονται ως οι κάτοχοι αδειών εκµετάλλευσης τις οποίες εξέδωσε η Ελληνική Υπηρεσία Πολιτικής Αεροπορίας σύµφωνα µε τον κανονισµό (ΕΟΚ) αριθ. 2407/92 3 του Συµβουλίου. 3 Κανονισµός (ΕΟΚ) 2407/92 του Συµβουλίου, της 23ης Ιουλίου 1992, περί της εκδόσεως αδειών των αεροµεταφορέων, ΕΕΕΕ L 45 της , σ

5 20. Η επιπρόσθετη ασφαλιστική κάλυψη που παρέσχε η Ελληνική Κυβέρνηση αναφέρεται µόνο στους κινδύνους για τα αεροσκάφη, αφορά πιθανές ζηµίες στο αεροσκάφος, καθώς και την αστική ευθύνη έναντι τρίτων, µη επιβατών, για πολεµικές ή τροµοκρατικές ενέργειες (η επονοµαζόµενη "Ευρύτερη κάλυψη κινδύνων σύµφωνα µε την ασφαλιστήρια ρήτρα AVN52C"). Υπόκειται στους ίδιους αποκλεισµούς και περιορισµούς που ίσχυαν πριν από τις 25 Σεπτεµβρίου και καλύπτει τους ίδιους ορισµούς, όρους, συνθήκες και αποκλεισµούς σε σχέση µε αυτούς που θεσπίστηκαν στο πλαίσιο της σχετικής πολιτικής. 21. εν καλύπτει την αστική ευθύνη έναντι επιβατών σε καµία περίπτωση. 22. Πράγµατι, η επιπρόσθετη ασφαλιστική κάλυψη που προσέφερε το κράτος γεφυρώνει απλά το χάσµα µεταξύ των προηγούµενων επιπέδων ασφαλιστικής κάλυψης της αγοράς και των µειωµένων επιπέδων που ισχύουν αυτή τη στιγµή. Ειδικότερα, καλύπτει ελάχιστο ποσό 50 εκατοµµυρίων δολαρίων ΗΠΑ και έως µέγιστο ποσό 2 δισεκατοµµύρια δολάρια ΗΠΑ ανά αεροσκάφος/συµβάν. 23. Οι ελληνικές αρχές ενηµέρωσαν την Επιτροπή ότι η ανάγκη να καλύψουν τους αερολιµένες και τις υπηρεσίες εδάφους στην Ελλάδα έναντι των εν λόγω κινδύνων αποτέλεσε θέµα που έχρηζε ιδιαίτερης προσοχής και θα µπορούσε να αποτελέσει θέµα ξεχωριστής απόφασης µετά από την εξαγωγή συµπερασµάτων. Ασφάλιστρα 24. Κατά τη διάρκεια του πρώτου µήνα, δεν χρεώθηκαν ασφάλιστρα στους ελληνικούς αεροµεταφορείς. 25. Με την κοινή υπουργική απόφαση 21758/2195 της 28ης Μαρτίου 2002 εισήχθησαν νέα µέτρα όσον αφορά την ασφάλιση. Τα επιβληθέντα ασφάλιστρα καλύπτουν αναδροµικά την περίοδο από τις 26 Οκτωβρίου 2001 και λαµβάνουν τη µορφή φόρου που καλείται ΕΤΑΚ. Ο φόρος διαρθρώνεται ως ακολούθως: 0,35 δολάρια ΗΠΑ ανά επιβάτη για κινδύνους που καλύπτονται για το ποσό των 50 εκατοµµυρίων δολαρίων ΗΠΑ 150 εκατοµµυρίων δολαρίων ΗΠΑ 0,35 δολάρια ΗΠΑ ανά επιβάτη για κινδύνους που καλύπτονται για το ποσό των 150 εκατοµµυρίων δολαρίων ΗΠΑ 1 δισεκατοµµυρίου δολαρίων ΗΠΑ 0,25 δολάρια ΗΠΑ ανά επιβάτη για τους κινδύνους που καλύπτονται για ποσό µεγαλύτερο από 1 δισεκατοµµύριο δολάρια ΗΠΑ. 26. Ο φόρος υπολογίζεται σωρευτικά. Για την περίοδο από τις έως τις ο φόρος πρέπει να καταβληθεί σε 12 διµηνιαίες δόσεις οι οποίες ξεκινούν από τις 27 Απριλίου Για την περίοδο από τις έως τις ο φόρος καταβάλλεται εφάπαξ στις 29 Ιουλίου Όσον αφορά την καταβολή του ΕΤΑΚ για πτήσεις κατά την περίοδο από τις έως , η Υπηρεσία Πολιτικής Αεροπορίας βρίσκεται σε διαδικασία εκκαθάρισης των σχετικών οφειλών. 5

6 Νοµική βάση και µορφή της ενίσχυσης 28. Το καθεστώς συνίσταται σε εγγύηση που παρέχει η Ελληνική Κυβέρνηση υπέρ των αεροµεταφορέων που είναι κάτοχοι αδείας η οποία εκδόθηκε από την Ελληνική Υπηρεσία Πολιτικής Αεροπορίας σύµφωνα µε το εν λόγω καθεστώς, η Ελληνική Κυβέρνηση θα αποζηµιώσει και θα αποδώσει το 100% των ενδεχόµενων ζηµιών έναντι τρίτων (µη επιβατών) και επί του αεροσκάφους λόγω πολεµικών και τροµοκρατικών ενεργειών. 29. Το Ελληνικό Κοινοβούλιο ψήφισε νόµο ο οποίος εγκρίθηκε στις 18 Οκτωβρίου 2001 µε τίτλο "Αναδιάρθρωση του ΟΑΕ (Οργανισµός Απασχόλησης Εργατικού υναµικού) και άλλες διατάξεις", Νόµος αριθ. 2956/2001. Ο νόµος περιλαµβάνει κανόνες για την ασφαλιστική κάλυψη και παρέχει το δικαίωµα στον Πρωθυπουργό, στον Υπουργό Οικονοµίας και Οικονοµικών και στον Υπουργό Μεταφορών και Επικοινωνιών να εκδώσουν περαιτέρω αποφάσεις στο πλαίσιο του εν λόγω καθεστώτος. 30. υνάµει του άρθρου 48 παράγραφος 1 του Νόµου αριθ. 2956/2001 η εγγύηση στους ελληνικούς αεροµεταφορείς χορηγήθηκε για περίοδο ενός µηνός µε έναρξη τις 25 Σεπτεµβρίου 2001 και δυνατότητα παράτασης τριών ακόµη µηνών, µε λήξη στις 25 Ιανουαρίου Η απόφαση θα επικυρωθεί (επικυρώθηκε;) νοµικά δυνάµει του άρθρου 44 παράγραφος 1 του Συντάγµατος και εφαρµόστηκε από τις 25 Ιανουαρίου υνάµει του άρθρου 48 παράγραφος 3 του Νόµου αριθ. 2956/2001 η δέσµευση που ανέλαβε η Ελληνική Κυβέρνηση έναντι των ελληνικών αεροµεταφορέων παρατάθηκε έως τις 31 εκεµβρίου υνάµει των κοινών υπουργικών αποφάσεων αριθ /7579 και αριθ /B462 του Πρωθυπουργού, του Υπουργού Οικονοµίας και Οικονοµικών και του Υπουργού Μεταφορών και Επικοινωνιών παρατάθηκε η δέσµευση που ανέλαβε η Ελληνική Κυβέρνηση και η οποία προβλέπεται στο άρθρο 48 του Νόµου αριθ. 2956/2001, έως τις 31 Μαρτίου Μετά την 31η Μαρτίου 2002, η ανάληψη αστικής ευθύνης από την Ελληνική Κυβέρνηση παρατάθηκε έως τις 31 Ιουνίου 2002 µε την κοινή υπουργική απόφαση αριθ /3456 της 11ης Ιουνίου Με την κοινή υπουργική απόφαση αριθ /4085 του Πρωθυπουργού, του Υπουργού Οικονοµίας και Οικονοµικών και του Υπουργού Μεταφορών και Επικοινωνιών η ασφαλιστική κάλυψη παρατάθηκε έως τις 25 Σεπτεµβρίου Σύµφωνα µε την απόφαση του Συµβουλίου Υπουργών της 2ας Ιουλίου 2002, η οποία προέβλεπε παράταση έως τα τέλη Οκτωβρίου του 2002, η Ελληνική Κυβέρνηση παρέτεινε την εν λόγω κρατική κάλυψη έως τις 31 Οκτωβρίου 2002 δυνάµει του άρθρου 13 παράγραφος 5 του Σχεδίου Νόµου περί «Σύστασης ανωνύµου τραπεζικής εταιρείας µε την επωνυµία «Ταχυδροµικό Ταµιευτήριο Ελλάδος Ανώνυµη Τραπεζική Εταιρεία» και άλλες διατάξεις». 6

7 Προϋπολογισµός 35. Οι δαπάνες θα καλυφθούν από πιστώσεις του κρατικού προϋπολογισµού. ηλώνεται ότι: α) το επίπεδο των δαπανών και εάν θα πραγµατοποιηθούν ή όχι εξαρτάται από τα γεγονότα που θα προκύψουν και β) πιθανή αύξηση των δηµοσίων εσόδων µέσω της επιβολής εισφορών στους ελληνικούς αεροµεταφορείς για την περίοδο από τις 25 Σεπτεµβρίου 2001 έως τις 25 Ιανουαρίου Σύµφωνα µε το άρθρο 75 παράγραφος 2 και το άρθρο 73 παράγραφος 3 του Συντάγµατος για την τροποποίηση του Σχεδίου Νόµου για την "Αναδιάρθρωση του ΟΑΕ και άλλες διατάξεις" από το Υπουργείο Εργασίας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων, ο εθνικός προϋπολογισµός απαιτείται να αναλάβει όλο το κόστος οιωνδήποτε δαπανών προκύψουν από πιθανή καταβολή αποζηµιώσεων στο πλαίσιο της υποχρέωσης που ανέλαβε η Ελληνική Κυβέρνηση έναντι των ελληνικών αεροµεταφορέων. ΕΚΤΙΜΗΣΗ ΤΟΥ ΚΑΘΕΣΤΩΤΟΣ Ύπαρξη κρατικής ενίσχυσης 37. Η έννοια της κρατικής ενίσχυσης εφαρµόζεται σε οιοδήποτε πλεονέκτηµα χορηγείται άµεσα ή έµµεσα, µε χρηµατοδότηση από κρατικούς πόρους, χορηγείται από το ίδιο το κράτος ή από ενδιάµεσο φορέα ο οποίος ενεργεί δυνάµει των εξουσιών που του έχουν εκχωρηθεί. Στην συγκεκριµένη περίπτωση, παρέχεται ασφαλιστική κάλυψη στους αεροµεταφορείς και στους παρόχους υπηρεσιών (από τις 24 Νοεµβρίου 2001). 38. Τα εν λόγω µέτρα παρέχουν πλεονέκτηµα στους αεροµεταφορείς και είναι ως εκ τούτου επιλεκτικά. Απουσία αυτών δεν θα υπήρχε επαρκής ασφαλιστική κάλυψη για τη δραστηριοποίηση των αεροµεταφορέων. Μολαταύτα, τα εν λόγω µέτρα µπορούν να επηρεάσουν το εµπόριο ή να νοθεύσουν τον ανταγωνισµό εντός της κοινής αγοράς. Μεταφορά κρατικών πόρων 39. Η έννοια της κρατικής ενίσχυσης αφορά οιοδήποτε πλεονέκτηµα χρηµατοδοτείται από κρατικούς πόρους, χορηγείται είτε άµεσα από το ίδιο το κράτος, είτε έµµεσα από ενδιάµεσο φορέα ο οποίος ενεργεί δυνάµει των εξουσιών που του έχουν εκχωρηθεί. Στη συγκεκριµένη περίπτωση, οι αεροµεταφορείς έχουν λάβει ασφαλιστική κάλυψη µέσω κρατικής εγγύησης, η οποία όντως µπορεί να συνεπάγεται άµεση µεταφορά κρατικών πόρων. Πλεονέκτηµα 40. Τα εν λόγω µέτρα παρέχουν πλεονέκτηµα στους αεροµεταφορείς, δεδοµένου ότι απουσία αυτών δεν θα είχαν επαρκή ασφαλιστική κάλυψη για να δραστηριοποιηθούν. Επιπλέον, κατά τη διάρκεια του πρώτου µήνα, οι ασφαλισµένοι αεροµεταφορείς δεν καταβάλλουν οιαδήποτε ασφάλιστρα για την συµπληρωµατική ασφαλιστική κάλυψη που τους παρέχουν οι ελληνικές αρχές. 41. Τα µέτρα παρέχουν επίσης πλεονέκτηµα στους παρόχους υπηρεσιών, οι οποίοι δεν θα ήταν σε θέση να δραστηριοποιηθούν χωρίς την εν λόγω κάλυψη. Οι ελληνικές 7

8 αρχές παρέτειναν την ασφαλιστική κάλυψη για τους αερολιµένες και τις παρεχόµενες υπηρεσίες από την 24 Νοεµβρίου Επιλεκτικότητα 42. Το µέτρο ευνοεί µόνον τον τοµέα των αεροµεταφορών και ως εκ τούτου είναι εκ φύσεως επιλεκτικό. Επίδραση επί του εµπορίου και νόθευση του ανταγωνισµού 43. Tα εν λόγω µέτρα επιτρέπουν στους αεροµεταφορείς που είναι εγκατεστηµένοι ή δραστηριοποιούνται στην Ελλάδα να συνεχίσουν τις επιχειρηµατικές τους δραστηριότητες µε πλήρη ασφαλιστική κάλυψη, κάτι που ειδάλλως δεν θα ήταν εφικτό. Η δυνατότητα συνέχισης παροχής αεροπορικών υπηρεσιών και, κατά συνέπεια, δηµιουργίας εισοδήµατος ίσως θέτει τους δικαιούχους της ελληνικής κρατικής εγγύησης σε καλύτερη θέση εν συγκρίσει µε τις εταιρείες που είναι εγκατεστηµένες σε άλλη χώρα της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Οι αεροµεταφορείς ανταγωνίζονται σε µία σε µεγάλο βαθµό απελευθερωµένη αγορά στην Ευρώπη. Ειδικότερα, οι καταχωρηµένοι στην Ελλάδα αεροµεταφορείς ανταγωνίζονται µε άλλους κοινοτικούς µεταφορείς επί των ιδίων δροµολογίων, µετά από τη θέση σε ισχύ της τρίτης δέσµης την 1η Ιανουαρίου Ως εκ τούτου, µε την ενίσχυση της οικονοµικής θέσης των αεροµεταφορέων που είναι εγκατεστηµένοι ή δραστηριοποιούνται στην Ελλάδα, το εν λόγω µέτρο νοθεύει ή απειλεί να νοθεύσει τον ανταγωνισµό και επηρεάζει το εµπόριο µεταξύ των κρατών µελών. Συµπέρασµα 44. Τα εν λόγω µέτρα παρέχουν πλεονέκτηµα σε ορισµένες εταιρείες, χρηµατοδοτούνται από το κράτος, είναι επιλεκτικά ως προς τον χαρακτήρα τους, επηρεάζουν το εµπόριο µεταξύ των κρατών µελών και ενδέχεται να νοθεύσουν τον ανταγωνισµό: ως εκ τούτου, συνιστούν κρατική ενίσχυση κατά την έννοια του άρθρου 87 της Συνθήκης ΕΚ. Ένα τέτοιου είδους µέτρο µπορεί να θεωρηθεί συµβατό µε τη Συνθήκη µόνον στον βαθµό που µπορεί να εκληφθεί ως µία εκ των εξαιρέσεων που προβλέπει η ίδια η Συνθήκη. Νοµική βάση της εκτίµησης 45. υνάµει του άρθρου 87 παράγραφος 1 της Συνθήκης ΕΚ, "οιαδήποτε ενίσχυση που χορηγείται υπό οποιαδήποτε µορφή από τα κράτη µέλη ή µε κρατικούς πόρους και νοθεύει ή απειλεί να νοθεύσει τον ανταγωνισµό δια της ευνοϊκής µεταχείρισης ορισµένων επιχειρήσεων ή ορισµένων κλάδων παραγωγής είναι ασυµβίβαστη µε την κοινή αγορά κατά το µέτρο που επηρεάζει τις µεταξύ κρατών µελών συναλλαγές". 46. υνάµει του άρθρου 87 παράγραφος 2 εδάφιο (β) της Συνθήκης ΕΚ, οι ενισχύσεις για την επανόρθωση ζηµιών που προκαλούνται από θεοµηνίες ή άλλα έκτακτα 4 Κανονισµός αριθ. 2407/92 του Συµβουλίου περί της εκδόσεως αδειών των αεροµεταφορέων, ΕΕ L 45 της , σ. 30 και κανονισµός αριθ. 2408/92 για την πρόσβαση των κοινοτικών αεροµεταφορέων σε δροµολόγια ενδοκοινοτικών αεροπορικών γραµµών, ΕΕΕΕ L 240 της , σ. 8. 8

9 γεγονότα είναι συµβατές µε την κοινή αγορά. Όπως δηλώνεται στην ανακοίνωσή της η οποία εγκρίθηκε στις 10 Οκτωβρίου µε τίτλο Συνέπειες των τροµοκρατικών επιθέσεων στις Ηνωµένες Πολιτείες στον κλάδο των αεροµεταφορών, η Επιτροπή θεωρεί ότι έως αυτή τη στιγµή τα γεγονότα της 11ης Σεπτεµβρίου στις Ηνωµένες Πολιτείες και η µετέπειτα απόσυρση ορισµένων ασφαλιστικών καλύψεων για πολεµικές συρράξεις και συναφείς κινδύνους πρέπει να χαρακτηριστούν ως εξαιρετικά συµβάντα υπό την έννοια του άρθρου 87 παράγραφος 2 εδάφιο β). 47. Στην προαναφερθείσα ανακοίνωση, η Επιτροπή σηµειώνει τις συζητήσεις της 22ας Σεπτεµβρίου 2001 στο Συµβούλιο Οικονοµικών και ηµοσιονοµικών Θεµάτων (Ecofin) όσον αφορά τα έκτακτα µέτρα τα οποία θα µπορούσαν να λάβουν τα κράτη µέλη ώστε να συνδράµουν τις αεροπορικές εταιρείες να αντιµετωπίσουν το πρόσθετο κόστος ασφάλισης τους κατά τους επόµενους µήνες. Η Επιτροπή σηµειώνει ειδικότερα τα συµπεράσµατα του Συµβουλίου (βλ. σηµείο 37 της ανακοίνωσης): οι κυβερνήσεις πρέπει να χρεώσουν ένα εύλογο ασφάλιστρο, το οποίο θα αντανακλά, στο µέτρο του δυνατού, τους κινδύνους που καλύπτονται από τους µηχανισµούς που θα θεσπιστούν, µολονότι αυτός ο όρος ενδέχεται να αρθεί βραχυπρόθεσµα οι εν λόγω µηχανισµοί θα θεσπιστούν για περίοδο ενός µηνός, παράλληλα µε τη συνέχιση των εργασιών για την εξεύρεση µιας βιώσιµης λύσης και την ενθάρρυνση του κλάδου να επιχειρήσει εκ νέου την προσέγγιση της αγοράς, το συντοµότερο δυνατόν. 48. Η Επιτροπή δηλώνει επίσης (βλ. σηµείο 38 της ανακοίνωσης): Η Επιτροπή θα λάβει υπόψη, στις αποφάσεις που προτίθεται να εγκρίνει στο πλαίσιο των κανόνων περί κρατικών ενισχύσεων µε βάση τα µέτρα που θα της κοινοποιηθούν, όλα τα σχετικά στοιχεία, ιδιαίτερα δε το γεγονός ότι οι υπό εξέταση δηµόσιες παρεµβάσεις: εφαρµόζονται εξίσου χωρίς κανέναν περιορισµό σε όλες τις εταιρείες του ιδίου κράτους µέλους η ισχύς τους περιορίζεται σε περίοδο ενός µηνός αποσκοπούν αποκλειστικά στην αποζηµίωση του πρόσθετου κόστους ασφάλισης λόγω των γεγονότων της 11ης Σεπτεµβρίου 2001 και σε καµία περίπτωση στην βελτίωση της κατάστασης των αεροπορικών εταιρειών σε σχέση µε την κατάστασή τους πριν από τις 11 Σεπτεµβρίου Περαιτέρω η Επιτροπή δηλώνει (βλ. σηµεία 39 και 40 της ανακοίνωσης): Λόγω των εξελίξεων στον ασφαλιστικό κλάδο είναι δύσκολο να προβλεφθεί η κατάργηση των εν λόγω µέτρων µετά από την περίοδο των 30 ηµερών......εάν η κατάσταση συνεχιστεί µετά την αρχική περίοδο των 30 ηµερών, κάθε εµπλεκόµενο κράτος µέλος θα πρέπει να αποφασίσει εάν θα συνεχίσει να χορηγεί στις ασφαλιστικές εταιρείες συµπληρωµατική εγγύηση ή αν θα υποκαταστήσει τις ασφαλιστικές εταιρείες και θα αναλάβει εκείνο τον κίνδυνο. Σε κάθε περίπτωση, τα κράτη µέλη θα πρέπει να ακολουθήσουν τους κοινούς προσανατολισµούς όσον αφορά τα εξής στοιχεία: 5 COM (2001) 574 τελικό της , Συνέπειες των κρατικών επιθέσεων στις Ηνωµένες Πολιτείες στον κλάδο των αεροµεταφορών. 9

10 διάρκεια επίπεδο κάλυψης µέθοδοι καθορισµού ασφαλίστρων φορείς που καλύπτονται αντιµετώπιση τρίτων χωρών. 50. Στην ανακοίνωση 6 της Επιτροπής, η οποία εγκρίθηκε στις 2 Ιουλίου 2002, η Επιτροπή λαµβάνει υπόψη τις συζητήσεις των Υπουργών Μεταφορών στη συνεδρίαση του Συµβουλίου της 17ης Ιουνίου 2002, στην οποία κατέληξαν στο συµπέρασµα ότι οιαδήποτε λύση σχετικά µε τα υφιστάµενα προβλήµατα πρέπει να πληροί συγκεκριµένες προϋποθέσεις, για να αποφευχθεί η άσκοπη συρρίκνωση της εµπορικής αγοράς και να περιοριστεί, κατά το δυνατόν, η ανάληψη κινδύνων από τις κυβερνήσεις. Και ότι θα ήταν σκόπιµο να πραγµατοποιηθεί διεξοδική αξιολόγηση των προγραµµάτων αλληλασφάλισης. 51. Η κάλυψη στην Ευρώπη παρασχέθηκε αρχικά για τριάντα ηµέρες. Η Επιτροπή τονίζει στην ανακοίνωσή της ότι εάν η κατάσταση συνεχιζόταν πέραν των αρχικών τριάντα ηµερών, τα κράτη µέλη θα µπορούσαν να αποφασίσουν να συνεχίσουν την παροχή επιπρόσθετης εγγύησης στις ασφαλιστικές εταιρείες ή να αναλάβουν άµεσα τα ίδια τον κίνδυνο. Η προθεσµία επεκτάθηκε αρχικά έως τις 31 εκεµβρίου 2001 µολονότι, καθώς κατέστη σαφές ότι η ασφαλιστική αγορά δεν θα µπορούσε να ανακάµψει γρήγορα, η επιλογή της κυβερνητικής παρέµβασης παρατάθηκε τρεις φορές, µάλλον έως τις 31 Οκτωβρίου Για τους λόγους αυτούς, τα κράτη µέλη που επιθυµούν να επεκτείνουν τέτοιου είδους µηχανισµούς θα πρέπει να κοινοποιούν οιαδήποτε παράταση στην Επιτροπή. Συµβατότητα του µέτρου ενίσχυσης υπό την έννοια του άρθρου 87 παράγραφος 2 εδάφιο β) Κατάσταση στην αγορά 53. Η Επιτροπή σηµειώνει ότι το καθεστώς περιορίζεται να διασφαλίσει αυτό που η ασφαλιστική αγορά δεν παρείχε από την 24η Σεπτεµβρίου: όσον αφορά τις υπηρεσίες (δηλ. το ελληνικό καθεστώς δεν καλύπτει την αστική ευθύνη έναντι επιβατών, η οποία παρέµεινε εµπορικώς διαθέσιµη στους αεροµεταφορείς) και όσον αφορά το εύρος της κάλυψης (δηλ. το καθεστώς δεν παρέχει αποζηµίωση για ζηµίες κάτω των 50 εκατοµµυρίων δολαρίων ΗΠΑ). Περιορισµένη διάρκεια 6 COM (2002) 320 τελικό της για την ασφάλιση του τοµέα των αεροµεταφορών µετά από τις τροµοκρατικές επιθέσεις της 11ης Σεπτεµβρίου 2001 στις Ηνωµένες Πολιτείες. 10

11 54. Η Επιτροπή τονίζει ότι η παρούσα απόφαση αφορά τις πολιτικές ασφάλισης που εφαρµόστηκαν για την περίοδο από τις 25 Σεπτεµβρίου 2001 έως τις 31 Οκτωβρίου 2002, όπερ σηµαίνει ότι οιαδήποτε παράταση ή τροποποίηση του καθεστώτος πρέπει να κοινοποιείται στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Ενίσχυση περιοριζόµενη στο επιπλέον κόστος (επίπεδο κάλυψης) 55. Η Επιτροπή σηµειώνει ότι τα καθεστώτα ενίσχυσης αποσκοπούν να αποφευχθεί οι αεροµεταφορείς να τεθούν σε καλύτερη θέση από ό,τι η θέση στην οποία βρίσκονταν πριν από τις 24 Σεπτεµβρίου 2001, διότι το κόστος ασφάλισης για αστική ευθύνη έναντι τρίτων που πρέπει να καταβληθεί από τους αεροµεταφορείς δεν είναι κατώτερο του ποσού που καταβαλλόταν έως τις 24 Σεπτεµβρίου. Όπως προαναφέρθηκε, οι αεροµεταφορείς καταβάλλουν ήδη στις ασφαλιστικές εταιρείες υψηλότερα ασφάλιστρα από αυτά που κατέβαλλαν πριν από τις 25 Σεπτεµβρίου, αλλά τώρα για µειωµένη κάλυψη (50 εκατοµµύρια δολάρια ΗΠΑ). 56. Επιπλέον, παρέχεται ενίσχυση στους αεροµεταφορείς οι οποίοι ήταν ασφαλισµένοι πριν από την 25η Σεπτεµβρίου 2001 η κάλυψη περιορίζεται σε εκείνους τους κινδύνους και για εκείνο το επίπεδο για το οποίο παρεχόταν στον ασφαλισµένο κάλυψη για πολεµικές και τροµοκρατικές ενέργειες πριν από τις 25 Σεπτεµβρίου η νέα ασφαλιστική κάλυψη υπόκειται στις ίδιες εξαιρέσεις και περιορισµούς που ίσχυαν πριν από τις 25 Σεπτεµβρίου και καλύπτει τους ίδιους ορισµούς, όρους, συνθήκες και εξαιρέσεις µε αυτούς που θεσπίστηκαν στο πλαίσιο της σχετικής πολιτικής. Οµοιόµορφη εφαρµογή 57. Η Επιτροπή σηµειώνει επίσης το γεγονός ότι το καθεστώς αποσκοπεί στην αποφυγή διακρίσεων µεταξύ των αεροµεταφορέων που είναι εγκατεστηµένοι ή δραστηριοποιούνται στην Ελλάδα, δεδοµένου ότι ορίζονται ως οι κάτοχοι άδειας εκµετάλλευσης, σύµφωνα µε τον κανονισµό 2407/92 του Συµβουλίου. 58. Η Επιτροπή καταλήγει στο συµπέρασµα ότι το ελληνικό καθεστώς ενίσχυσης σχετίζεται άµεσα µε το γεγονός ότι οι ασφαλιστές επέβαλαν αίφνης µείωση των ορίων, µε σκοπό να αποφευχθεί να βρεθούν οι δικαιούχες εταιρείες σε καλύτερη θέση από αυτή στην οποία βρίσκονταν πριν από τις 25 Σεπτεµβρίου, περιορίζεται στη διάρκεια που δηλώνεται από την Επιτροπή και υπόκειται σε ένα σύνολο άλλων κριτηρίων που διασφαλίζουν ότι δεν λαµβάνει χώρα καµία υπέρµετρη αποζηµίωση. Ως εκ τούτου, η Επιτροπή καταλήγει στο συµπέρασµα ότι το καθεστώς είναι συµβατό µε τη Συνθήκη ΕΚ, υπό την έννοια του άρθρου 87 παράγραφος 2 εδάφιο β). ΑΠΟΦΑΣΗ Βάσει της προηγούµενης εκτίµησης, η Επιτροπή αποφάσισε να θεωρήσει ότι το ελληνικό καθεστώς ασφαλιστικής υποκατάστασης υπέρ των αεροµεταφορέων συνιστά ενίσχυση, η οποία είναι συµβατή µε το άρθρο 87 παράγραφος 2 εδάφιο β) της Συνθήκης ΕΚ. Εάν η παρούσα επιστολή περιλαµβάνει απόρρητες πληροφορίες, οι οποίες δεν θα πρέπει να αποκαλυφθούν σε τρίτους, παράκληση να ενηµερώσετε την Επιτροπή εντός δεκαπέντε εργασίµων ηµερών από την ηµεροµηνία παραλαβής της. Εάν η Επιτροπή δεν λάβει αιτιολογηµένο αίτηµα έως την εν λόγω προθεσµία, θα θεωρήσει ότι συµφωνείτε µε 11

12 την αποκάλυψη σε τρίτους και µε τη δηµοσίευση ολόκληρου του κειµένου της επιστολής, στην γλώσσα του πρωτοτύπου, στον ιστότοπο: Το αίτηµά σας πρέπει να αποσταλεί µε συστηµένη επιστολή ή µε τηλεοµοιοτυπία στη διεύθυνση: European Commission Directorate-General for Energy &Transport Directorate A Rue de la Loi/Westraat, 200 B-1049 Brussels Αριθ. τηλεοµοιοτυπίας: Παρακαλείσθε να αναφέρετε τον τίτλο και τον αριθµό της υπόθεσης σε όλη την αλληλογραφία σας Μετά τιµής, Για την Επιτροπή Loyola de Palacio Αντιπρόεδρος 12