ΕΙΓΜΑ ΕΞΕΛΙΞΗΣ ΓΕΦΥΡΩΝ ΣΤΗΝ ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΕΛΛΑ Α

Transcript

1 ΕΙΓΜΑ ΕΞΕΛΙΞΗΣ ΓΕΦΥΡΩΝ ΣΤΗΝ ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΕΛΛΑ Α Μ. Καραβεζύρογλου ρ. Πολιτικός Μηχανικός, Καθηγήτρια, Αριστοτέλειο Πανεπιστήµιο Θεσσαλονίκης Ε. Καραγιάννη Πολιτικός Μηχανικός, ιεύθυνση Τεχνικών Υπηρεσιών Ν.Α.Τρικάλων Ε. Σταυρακάκης ρ. Πολιτικός Μηχανικός, Αναπλ.Καθηγητής, Αριστοτέλειο Πανεπιστήµιο Θεσσαλονίκης Α. Βαγγελάκος Πολιτικός Μηχανικός, Αριστοτέλειο Πανεπιστήµιο Θεσσαλονίκης ΠΕΡΙΛΗΨΗ: Η εργασία αυτή αναφέρεται στις γέφυρες που έχουν κτισθεί από τους µµεταβυζαντινούς χρόνους µέχρι σήµερα πάνω στον Πορταϊκό ποταµό, κοντά στην είσοδο του φαραγγιού που χωρίζει τα βουνά Κόζιακας και Ίταµος, όπου είναι κτισµένη η κωµόπολη Πύλη, σε απόσταση 18 χιλιοµέτρων περίπου από τα Τρίκαλα. Στην Πύλη, η οποία διασχίζεται από τον Πορταϊκό ποταµό, υπάρχουν σήµερα σε λειτουργία, κοντά η µία στην άλλη, µέσα σε µήκος δυόµισυ περίπου χιλιοµέτρων, πέντε γέφυρες διαφορετικών εποχών ( ) µε διαφορετική τεχνική (λιθοδοµή, οπλισµένο και προεντεταµένο σκυρόδεµα, ανάρτηση µε καλώδια) και χρήση (πεζογέφυρες ή οδογέφυρες). Στην εργασία πορουσιάζονται σύντοµα τα γεωµετρικά και τεχνικά χαρακτηριστικά των γεφυρών. Αναφορά γίνεται επίσης στην ιστορία και την παρούσα κατάστασή τους και στις απαραίτητες επεµβάσεις αφενός για τη συντήρηση και αποκατάσταση των παλαιοτέρων από αυτές και αφετέρου για την ανάδειξη όλων των γεφυρών ως χαρακτηριστικών δειγµάτων της ανάπτυξης της γεφυροποιίας στον ελληνικό χώρο. 1 ΕΙΣΑΓΩΓΗ Η Πύλη, γνωστή και ως Πόρτα παλαιότερα, κωµόπολη στο δυτικό τµήµα του νοµού Τρικάλων, πρωτεύουσα του οµωνύµου ήµου, κτισµένη στους πρόποδες των βουνών Ίταµος και Κόζιακας και σε απόσταση 18 km από τα Τρίκαλα, υπήρξε στο παρελθόν το µόνο πέρασµα από τη Θεσσαλία στην Ήπειρο και λόγω αυτής της γεωγραφικής θέσης υπήρξε σηµαντική πόλη για πολλούς αιώνες. Αυτό άλλωστε φανερώνουν και τα κατάλοιπα των ιστορικών κατασκευών που έχουν βρεθεί στην περιοχή, µεταξύ των οποίων είναι το αρχαίο φρούριο Αθήναιον (5ος π.χ. αιώνας), η ονοµαστή εκκλησία Πόρτα Παναγιά (1283 µ.χ.), η λίθινη τοξωτή γέφυρα του Αγίου Βησσαρίωνα (1514 µ.χ.) και οι ιερές µονές ουσίκου (16ος αιώνας) και Γκούρας (1743 µ.χ.), (Νηµά, Θ ). Την Πύλη διασχίζει ο Πορταϊκός ποταµός, παραπόταµος του Πηνειού, πάνω στον οποίο και στην ευρύτερη κοίτη του, σε συνολικό µήκος 2400 µέτρων, έχουν κτισθεί κατά καιρούς πέντε γέφυρες για τη διακίνηση των κατοίκων της περιοχής (Εικόνα 1). Η σηµαντικότερη από αυτές είναι η λίθινη µεταβυζαντινή γέφυρα του Αγίου Βησσαρίωνα, η οποία από το έτος κτίσεώς της (1514 µ.χ.) µέχρι το 1936 εξυπηρετούσε τη σύνδεση µεταξύ Ηπείρου και Θεσσαλίας.

2 Εικόνα 1. Γεωγραφική θέση γεφυρών Πύλης (1 Κονδύλη, 2 Λίθινη Αγ. Βησσαρίωνα, 3 Κρεµαστή πεζογέφυρα, 4 Νέα Αγ. Βησσαρίωνα, 5 Γέφυρα ηµαρχείου)

3 Το 1936 ολοκληρώθηκε η γέφυρα Κονδύλη στην εθνική οδό Άρτας-Τρικάλων, η οποία συνέδεσε οδικά τα ορεινά χωριά της Πίνδου µε τον κάµπο των Τρικάλων. Λίγες δεκαετίες µετά, για την εξυπηρέτηση των πεδινών χωριών της περιοχής γύρω από την Πύλη, κατασκευάσθηκε η νέα γέφυρα του Αγίου Βησσαρίωνα ( ). Για άµεση σύνδεση του κέντρου της κωµόπολης της Πύλης µε τον παλαιό συνοικισµό της Πόρτα Παναγιάς, που βρίσκεται όπως και η περίφηµη βυζαντινή οµώνυµη εκκλησία στην απέναντι (βόρεια) όχθη του Πορταϊκού, κατασκευάσθηκε το 1981 η πρώτη στην Ελλάδα αναρτηµένη µε ευθύγραµµα καλώδια πεζογέφυρα. Σχετικά πρόσφατα (1997), κοντά στο ηµαρχείο της Πύλης και στην ευρύτερη κοίτη του Πορταϊκού, για τη διευκόλυνση της συνεχώς αυξανόµενης κυκλοφορίας, έχει ανεγερθεί µια προεντεταµένη οδογέφυρα στην παρακαµπτήρια οδό της πόλης. Είναι αξιοσηµείωτο ότι, όλες αυτές οι γέφυρες µε την τόσο διαφορετική τεχνική (Πίνακας 1), βρίσκονται συγκεντρωµένες σε µια µικρή σχετικά έκταση, σε ακτίνα περίπου 1500 µέτρων γύρω από την τοξωτή γέφυρα του Αγίου Βησσαρίωνα, και εξυπηρετούν την κυκλοφορία πεζών και τροχοφόρων σε µία κατεξοχήν γεωργική περιοχή της Ελλάδος, έξω από το κύριο δίκτυο των εθνικών οδών και µακριά από τα µεγάλα αστικά κέντρα της χώρας µας. Ακόµη και η διακίνηση του µεγάλου πλήθους των επισκεπτών των φηµισµένων µοναστηριών των Μετεώρων, που ανήκουν διοικητικά όπως άλλωστε και η Πύλη στο νοµό Τρικάλων, γίνεται µέσω άλλων οδικών αρτηριών µακριά από την κοιλάδα του Πορταϊκού, αφήνοντας έτσι το ζωτικό αυτό χώρο ανέγγιχτο από το µεγάλο ρεύµα των τουριστών, να αναπτύσσεται προοδεύοντας µε τις δικές του δυνάµεις. Η πυκνότητα "δόµησης" των γεφυρών του εικοστού αιώνα στην περιοχή της Πύλης, η ποικιλία της µορφής και της τεχνολογίας δόµησής τους, καθώς και η ύπαρξη της εξαιρετικής σπουδαιότητας λίθινης µεταβυζαντινής γέφυρας του Αγίου Βησσαρίωνα, κοντά στην οποία τέσσερις αιώνες αργότερα έχουν ανεγερθεί οι νεότερες, αποτέλεσαν το έναυσµα για τη συγγραφή της µελέτης αυτής. Οι παράγραφοι που ακολουθούν αναφέρονται σε κάθε µία από τις γέφυρες του Πορταϊκού στην Πύλη µε τη χρονολογική σειρά κατασκευής τους. Πίνακας 1. Γέφυρες Πορταϊκού στην Πύλη Τρικάλων Ονοµασία γέφυρας Έτος κτίσεως Τεχνοτροπία Συνολικό µήκος [m] Λειτουργία Τοξωτή Αγ. Βησσαρίωνα 1514 Λίθινη 68,00 m Πεζογέφυρα Κονδύλη 1936 Οπλισµένο 49,35 m Οδογέφυρα σκυρόδεµα Νέα Αγ. Βησσαρίωνα 1961 Οπλισµένο 170,00 m Οδογέφυρα σκυρόδεµα Κρεµαστή 1981 Καλωδιωτή 122,00 m Πεζογέφυρα ηµαρχείου 1997 Προεντεταµένο σκυρόδεµα 75,00 m Οδογέφυρα 2 ΜΕΤΑΒΥΖΑΝΤΙΝΗ ΓΕΦΥΡΑ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΒΗΣΣΑΡΙΩΝΑ 2.1 Τεχνικά χαρακτηριστικά Η µεταβυζαντινή γέφυρα της Πύλης (Εικόνα 2) αποτελεί σηµαντικό µνηµείο, όχι µόνο για το θεσσαλικό αλλά και για τον ευρύτερο ελληνικό και βαλκανικό χώρο, λόγω της εντυπωσιακής της

4 µορφής και ευστάθειας, χάρη στην οποία διασώθηκε µέχρι σήµερα (Καραβεζύρογλου-Βέµπερ, Μ. 1994). Είναι λιθόκτιστη µε συνολικό µήκος 68 µέτρα και εξακολουθεί να χρησιµοποιείται ακόµη ως πεζογέφυρα. Έχει κτισθεί, σύµφωνα µε εντειχισµένη στο νότιο ακρόβαθρό της επιγραφή, το 1514 µ.χ. από τον µητροπολίτη Λαρίσης Βησσαρίωνα, του οποίου το όνοµα είναι συνδεδεµένο και µε µία άλλη µεγάλη λίθινη µονότοξη γέφυρα στην περιοχή της Θεσσαλίας, τη γέφυρα του Κοράκου, που δεν υπάρχει πιά (Μαντά, Σ. 1984). Το τόξο της γέφυρας έχει άνοιγµα 28.90m και ύψος 12.77m. Το µικτό πλάτος της ανωδοµής είναι 2.70m και το καθαρό πλάτος του δαπέδου κυκλοφορίας είναι 2.10m. Το ύψος των στηθαίων κυµαίνεται µεταξύ 0.60m και 0.90m. Η λιθοδοµή της γέφυρας είναι από πελεκητούς ασβεστόλιθους και χωρίς επίχρισµα. Το κονίαµα δόµησης είναι ισχυρό ασβεστοκονίαµα, που έχει ως αδρανές φυσική άµµο µε µέγιστη διάµετρο κόκκων 6mm. Στην επιφάνεια κυκλοφορίας, όπως σχεδόν σε όλες τις παλιές λίθινες γέφυρες, σχηµατίζονται µε λίθους ελαφρές οδοντώσεις, ώστε να διευκολύνεται η διάβαση ανθρώπων και ζώων. Εικόνα 2. Μεταβυζαντινή λίθινη γέφυρα του Αγίου Βησσαρίωνα 2.2 Προηγούµενες επεµβάσεις Με την πάροδο του χρόνου η γέφυρα παρουσίασε, ύστερα από πέντε περίπου αιώνες ύπαρξης, αρκετές ζηµιές. Για την αποτροπή ενδεχόµενης κατάρρευσής της έγιναν στην τελευταία πεντηκονταετία ορισµένες εργασίες επισκευής, οι οποίες αναχαίτησαν την εξέλιξη της φθοράς στο µνηµείο. Οι επεµβάσεις αυτές ήταν:

5 - Κατασκευή αντηρίδας στη δυτική πλευρά του βόρειου ακρόβαθρου, του οποίου η λιθοδοµή παρουσίαζε παραµορφώσεις και έχει µέχρι σήµερα εµφανή δείγµατα επισκευών. - Ενίσχυση των ακροβάθρων µε λιθοδοµή στη βάση του τοξωτού φορέα. Η επέµβαση αυτή, µε τη σηµερινή διαµόρφωση της κοίτης του ποταµού, είναι πάνω από τη στάθµη του νερού στο µεν νότιο ακρόβαθρο σ' όλη τη διάρκεια του έτους, ενώ στο αντίστοιχο βόρειο αποκαλύπτεται µετά τους χειµερινούς µήνες, όταν τα νερά του ποταµού λιγοστεύουν. - Επισκευή µεγάλου µέρους της επιφάνειας κυκλοφορίας, η οποία παρουσίαζε τοπικά παραµορφώσεις. - Ανακατασκευή των λιθοδοµών των στηθαίων τα οποία, όπως φαίνεται σε φωτογραφίες της δεκαετίας του 60 (Μαντά, Σ. 1984), είχαν καταστραφεί σχεδόν ολοσχερώς στο µεσαίο τµήµα του τοξωτού φορέα. Η επέµβαση αυτή, από τη µορφή της δόµησης των λίθων καθώς και το είδος του χρησιµοποιηθέντος κονιάµατος, ξεχωρίζει αµέσως από την αρχική λιθοδοµή. - Σφράγισµα µιας µεγάλης διαµήκους ρωγµής στη νότια πλευρά του εσωρραχίου του τοξωτού φορέα µε τσιµεντοκονίαµα. - Τοπικά αρµολογήµατα σε διάφορα τµήµατα των λιθοδοµών της γέφυρας. 2.3 Παθολογία και αιτιολόγηση ζηµιών Η κατάσταση του µνηµείου σήµερα µπορεί να χαρακτηρισθεί ακόµη σχετικά καλή, υπάρχουν όµως ορισµένες ζηµιές, που επιβάλουν άµεσα µέτρα επισκευής και ενισχύσεως του φορέα. Οι ζηµιές της γέφυρας, όπως προκύπτουν από επί τόπου παρατηρήσεις, είναι: - Αποκολλήσεις λίθων κυρίως στο κεντρικό τµήµα της κάτω επιφάνειας του τόξου. - Αποσάθρωση του κονιάµατος των αρµών δόµησης. - Επιφανειακή φθορά των λίθων και µαύρισµα λόγω της ανάπτυξης βρύων - λειχήνων. - Ύπαρξη ρωγµών στον τοξωτό φορέα, από τις οποίες σηµαντικότερη είναι η διαµήκης ρωγµή στο νότιο τµήµα του εσωρραχίου. - Παραµορφώσεις στη λιθοδοµή του βόρειου ακρόβαθρου. - Καθιζήσεις στην επιφάνεια του δαπέδου κυκλοφορίας. - Φθορά της θεµελίωσης της αντηρίδας συγκράτησης του βόρειου ακρόβαθρου. Όπως φαίνεται και από την περιγραφή των ζηµιών, οι περισσότερες από αυτές οφείλονται στην επίδραση των καιρικών συνθηκών (επιρροή θερµοκρασίας-υγρασίας-παγετού), που επηρεάζουν άµεσα τη φέρουσα λιθοδοµή (λίθους και κονίαµα δόµησης), καθώς δεν υπάρχει επίχρισµα (Καραβεζύρογλου και Συνεργάτες 1998). Εξάλλου οι άφθονες βροχοπτώσεις στην περιοχή έχουν συντελέσει σηµαντικά στην ανάπτυξη βρύων και φυτών σε πολλά σηµεία της γέφυρας. 2.4 Αποκατάσταση Η διερεύνηση της εντατικής κατάστασης της γέφυρας οδηγεί στις ακόλουθες επεµβάσεις: - Ενίσχυση του βόρειου ακρόβαθρου της γέφυρας σε συνδυασµό µε τη διαµόρφωση των κλιτύων του βουνού στην ευρύτερη περιοχή του. - Αποκατάσταση της φέρουσας ικανότητας του νότιου ακρόβαθρου της γέφυρας µε εξασφάλιση της συνέχειας των επιφανειακών λιθοδοµών και της συνεργασίας τους µε το υλικό πληρώσεως του εσωτερικού του ακρόβαθρου. - Συµπλήρωση των λίθων που λείπουν σε πολλά µέρη του τοξωτού φορέα. - Αποµάκρυνση των φυτών που αναπτύσσονται στη λιθοδοµή της γέφυρας µε χρήση ενδεχόµενα χηµικών µέσων για την οριστική εξαφάνισή τους. - Επισκευή του δαπέδου κυκλοφορίας. - ιοχέτευση ενεµάτων για τη σφράγιση των ρωγµών των λιθοδοµών. - Εκτέλεση αρµολογηµάτων. - ιευθέτηση της κοίτης του ποταµού στην περιοχή της γέφυρας, ώστε να αποτραπεί η συνεχής διάβρωση και υποσκαφή των θεµελίων του βόρειου ακρόβαθρου. Η διάσωση της µεταβυζαντινής γέφυρας της Πόρτας ώς σήµερα και η κατάλληλη γεωγραφική της θέση, κοντά στη µικρή πόλη της Πύλης και δίπλα στην εθνική οδό 'Αρτας-Τρικάλων,

6 διευκολύνουν την προβολή της ως ειδικού έργου και µνηµείου µε ιδιαίτερη αξία (Καραβεζύρογλου και Συνεργάτες 2000). 3 ΓΕΦΥΡΑ ΚΟΝ ΥΛΗ Στη δεκαετία του 30 είχαν κατασκευασθεί στην Ελλάδα ορισµένες γέφυρες από οπλισµένο σκυρόδεµα, των οποίων ο φέρων οργανισµός είχε απολύτως ευκρινές στατικό σύστηµα λειτουργίας. Μία από τις γέφυρες αυτές µε µορφή δοκού Vierendeel είναι η γέφυρα Κονδύλη πάνω στον Πορταϊκό ποταµό, στην εθνική οδό Τρικάλων-Άρτας, η οποία εξασφαλίζει ακόµη µέχρι σήµερα την αµαξιτή σύνδεση των Τρικάλων µε τα χωριά της ορεινής Πίνδου (Ελάτη, Περτούλι, Μεσοχώρα, κ.ά.). Η κατασκευή της πολύ σύγχρονης για την εποχή εκείνη γέφυρας άρχισε το 1934 και τελείωσε τον Ιούνιο του Η γέφυρα (κλάσεως 30) έχει συνολικό µήκος 49.35m αποτελούµενη από τρία ανοίγµατα µήκους 11.60m, 31.10m και 6.65m αντιστοίχως. Το µεσαίο άνοιγµα αποτελείται από δύο τοξωτούς φορείς- δοκούς Vierendeel (Εικόνα 3) µε καθαρό άνοιγµα 28.00m επί των οποίων στηρίζεται η πλάκα του καταστρώµατος, ενώ τα εκατέρωθεν ανοίγµατα είναι αµφιέρειστες πλακοδοκοί. Το πλάτος της ανωδοµής είναι 5.2m. Η γέφυρα βρίσκεται σε µέγιστο ύψος 22.00m περίπου πάνω από την κοίτη του ποταµού. Εντυπωσιακές είναι οι κατασκευαστικές λεπτοµέρειες της γέφυρας στη διαµόρφωση των βάθρων και των εµφανών σκυροδεµάτων των στηθαίων. Εικόνα 3. Γέφυρα Κονδύλη

7 Τα υλικά κατασκευής της γέφυρας είναι σκυρόδεµα Β300 (φορέας), Β150 (βάθρα, θεµελίωση) και χάλυβας St I, σύµφωνα µε τις προδιαγραφές της εποχής εκείνης (Αρχείο Μελετών ΤΥΝΤ). Στο δεύτερο παγκόσµιο πόλεµο (1943) το αριστερό βάθρο της γέφυρας ανατινάχθηκε για την παρεµπόδιση της διέλευσης των µηχανοκίνητων ιταλικών τµηµάτων. Ο ισχυρής αντοχής φορέας ανασύρθηκε αργότερα από το βραχώδη βυθό του ποταµού και επανατοποθετήθηκε στην αρχική του θέση, εξυπηρετώντας έτσι µέχρι σήµερα την οδική επικοινωνία της πεδιάδας µε την Πίνδο. Βέβαια ύστερα από 67 ολόκληρα χρόνια συνεχούς κυκλοφορίας, η γέφυρα παρουσιάζει φθορές λόγω του χρόνου και της έλλειψης συντήρησης. Παρατηρούνται ρηγµατώσεις και αποφλοιώσεις του σκυροδέµατος µε συνέπεια την αποκάλυψη των ράβδων του οπλισµού και την οξείδωσή τους. Η αποκατάσταση των ζηµιών αυτών είναι σχετικά εύκολη και όχι δαπανηρή, αλλά κρίνεται αναγκαία για την περαιτέρω καλή λειτουργία της γέφυρας, στην οποία επιτρέπεται και η κυκλοφορία µεγάλων τροχοφόρων. εδοµένου ότι είναι ελάχιστες οι γέφυρες που έχουν κατασκευασθεί στην Ελλάδα µε την ιδιαιτερότητα της µορφής αυτής, του καθαρού στατικού συστήµατος, που προκαλεί το θαυµασµό για την αρµονία των γραµµών και την αντοχή, θεωρείται σκόπιµη η αναγνώριση από την πολιτεία της γέφυρας Κονδύλη ως νεότερου µνηµείου, που ανήκει στην κληρονοµιά των ειδικών τεχνικών έργων της χώρας µας. Η ανακήρυξή της ως διατηρητέας κατασκευής θα βοηθήσει στη µακρόχρονη επιβίωσή της, ακόµη και αν πάψει να βρίσκεται πάνω στην κύρια οδική αρτηρία της περιοχής. Ας σηµειωθεί, ότι η γέφυρα Κονδύλη βρίσκεται σε ένα εξαιρετικού κάλλους ορεινό τοπίο και µπορεί να αποτελέσει πόλο έλξης επισκεπτών, βοηθώντας έτσι στην προβολή του ελάχιστα γνωστού αυτού τόπου στο ευρύ ελληνικό κοινό. 4 ΝΕΑ ΓΕΦΥΡΑ ΑΓΙΟΥ ΒΗΣΣΑΡΙΩΝΑ Η αµαξιτή νέα γέφυρα του Αγίου Βησσαρίωνα (Εικόνα 4) στην επαρχιακή οδό Πύλης- ουσίκου έχει κατασκευασθεί κατά τα έτη και εξυπηρετεί πολλά πεδινά χωριά του νοµού Τρικάλων (Αγ. Βησσαρίωνα, Πιαλεία, Φιλύρα, Πύλη, κ.ά.). Εικόνα 4. Νέα γέφυρα του Αγίου Βησσαρίωνα

8 Η γέφυρα έχει συνολικό µήκος 170 µέτρων περίπου και βρίσκεται ανατολικά της λίθινης µεταβυζαντινής γέφυρας, στην είσοδο της κωµόπολης (Εικόνα 1), όπου η κοίτη του Πορταϊκού είναι αρκετά πλατειά. Το στατικό σύστηµα της γέφυρας είναι δοκός Gerber, αποτελούµενη από τέσσερα αµφιπροέχοντα τµήµατα µήκους 26.49m και πέντε αµφιέρειστα (τρία των 11.33m και δύο των 11.75m). Η εγκάρσια διατοµή του φορέα είναι σχήµατος Π µε µεταβλητό ύψος - το κάτω πέλµα σχηµατίζει παραβολική καµπύλη από τα βάθρα προς τα ανοίγµατα (Εικόνα 4). Το όλο πλάτος της ανωδοµής είναι 4.4m, ενώ το πλάτος του δαπέδου κυκλοφορίας των οχηµάτων είναι 3.10m. Το ύψος των βάθρων είναι περίπου 8.50m. Η γέφυρα είναι κλάσεως 30 (ΒΙΝ 1072/1952). Τα υλικά κατασκευής είναι οπλισµένο σκυρόδεµα ποιότητας Β300, Β225 και χάλυβας St I (µέση αναλογία 240 χιλιόγραµµα χάλυβα ανά κυβικό µέτρο σκυροδέµατος), σύµφωνα µε τις προδιαγραφές της εποχής εκείνης (Αρχείο Μελετών ΤΥΝΤ). Στα σαράντα χρόνια λειτουργίας της η γέφυρα δεν παρουσιάζει ζηµιές που να οδηγούν σε µείωση της φέρουσας ικανότητάς της. 5 ΚΡΕΜΑΣΤΗ ΠΕΖΟΓΕΦΥΡΑ Η κρεµαστή πεζογέφυρα της Πύλης (Εικόνα 5) βρίσκεται σε απόσταση περίπου 1000m από την τοξωτή λίθινη γέφυρα στη δυτική είσοδο της πόλης (Εικόνα 1) και έχει κατασκευασθεί το Όπως ήδη έχει αναφερθεί, είναι η πρώτη αναρτηµένη µε ευθύγραµµα καλώδια γέφυρα στην Ελλάδα και χρησιµοποιείται για τη διακίνηση των κατοίκων από το κέντρο της πόλης προς τον παλιό οικισµό της Πόρτα Παναγιάς, όπου βρίσκεται και η οµώνυµη, πολύ αξιόλογη ως µνηµείο, βυζαντινή εκκλησία, στη βόρεια όχθη του Πορταϊκού. Εικόνα 5. Κρεµαστή πεζογέφυρα

9 Εικόνα 6. Όψη της κρεµαστής πεζογέφυρας Η πεζογέφυρα έχει συνολικό µήκος 122m και πλάτος δαπέδου κυκλοφορίας 2m. Πάνω στα δύο µεσόβαθρά της, που δηµιουργούν το µήκους 54 µέτρων µεσαίο άνοιγµα του φορέα, στηρίζονται δύο πυλώνες µε ύψος 14m (Εικόνες 5-6). Το στατικό σύστηµα της γέφυρας είναι συνεχής δοκός τριών ανοιγµάτων µε µήκη 24m, 54m, 24m αντίστοιχα, η οποία αναρτάται ανά 6m από την κορυφή των δύο πυλώνων µε ευθύγραµµα καλώδια. Οι πυλώνες αποτελούνται από δύο τριγωνικά πλαίσια συνδεδεµένα µε εγκάρσιες δοκούς. Τα υλικά κατασκευής της γέφυρας είναι σκυρόδεµα Β300 για το κατάστρωµα και την ανωδοµή των πυλώνων, Β225 για τα βάθρα, Β160 για τη θεµελίωση, χάλυβας οπλισµών St III και καλώδιααναρτήρες St 160/180, (Αρχείο Μελετών ΤΥΝΤ). 6 ΓΕΦΥΡΑ ΗΜΑΡΧΕΙΟΥ Το 1997 πάνω στην παρακαµπτήρια οδό, η οποία βρίσκεται ανάµεσα στο νότιο τµήµα της πόλης και τον Πορταϊκό, κατασκευάστηκε πίσω από το ηµαρχείο στην ευρεία κοίτη του ποταµού µια προεντεταµένη οδογέφυρα κλάσεως 60/30 µε συνολικό µήκος 75 µέτρων (Εικόνα 1) και πλάτος οδοστρώµατος 9m και πεζοδροµίων 2x2m. Το στατικό σύστηµα της γέφυρας είναι συνεχής δοκός τριών ανοιγµάτων µε µήκη 22.10m, 24.90m και 22.10m αντίστοιχα. Η εγκάρσια διατοµή του κεκλιµένου συνεχούς φορέα είναι κιβωτοειδής µε µέσο ύψος 1.35m και πλάτος κάτω πέλµατος 4m (Αρχείο Μελετών ΤΥΝΤ). Τα υλικά κατασκευής της γέφυρας είναι σκυρόδεµα ποιότητας Β25 για την ανωδοµή και τα βάθρα, Β15 για τη θεµελίωση και χάλυβας χαλαρών οπλισµών St Ι και St III, ενώ για την προένταση εφαρµόστηκε το σύστηµα Freyssinet. 7 ΕΠΙΛΟΓΟΣ Στη µικρή κωµόπολη Πύλη Τρικάλων, σε ένα εξαιρετικού κάλλους φυσικό τοπίο µε αξιόλογα ιστορικά µνηµεία, συγκεντρώνονται πολλές, χαρακτηριστικές για την τεχνολογία και το στατικό τους σύστηµα γέφυρες, σε πολύ µικρή απόσταση (2400m). Εκεί, στην κοιλάδα του Πορταϊκού, η οποία όµως υπήρξε σηµαντικό πέρασµα της Κεντρικής Ελλάδας προς την Ήπειρο, φαίνεται η εξέλιξη της γεφυροποιίας στη χώρα µας από τα µεταβυζαντινά χρόνια ως στον εικοστό αιώνα, από τη λίθινη κατασκευή στο οπλισµένο σκυρόδεµα και την ανάρτηση µε καλώδια. Με επίκεντρο τη σηµαντικότατη, όχι µόνο στα Βαλκάνια αλλά και στον ευρύτερο ευρωπαϊκό χώρο, λίθινη τοξωτή γέφυρα, οι συγγραφείς πιστεύουν ότι η ελληνική πολιτεία θα αξιοποιήσει τις γέφυρες που υπάρχουν στην περιοχή αυτή, δηµιουργώντας τις προϋποθέσεις για την ανάδειξη και τη λειτουργία τους ως χαρακτηριστικών δειγµάτων της ανάπτυξης της γεφυροποιίας στον ελληνικό χώρο, σε συνδυασµό µε την προβολή και των ιστορικών µνηµείων της περιοχής.

10 8 ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ Αρχείο Μελετών ιευθύνσεως Τεχνικών Υπηρεσιών Νοµαρχιακής Αυτοδιοίκησης Νοµού Τρικάλων Νηµά, Θ Τρίκαλα-Καλαµπάκα-Μετέωρα-Πίνδος-Χάσια. Θεσσαλονίκη: Κυριακίδη Καραβεζύρογλου-Βέµπερ, Μ Παθολογία και προτάσεις στερεώσεως στη µεταβυζαντινή γέφυρα της Πύλης, Μνηµείο και Περιβάλλον 3/1. Θεσσαλονίκη: Ειδική Έκδοση Karaveziroglou-Weber M. & Stavrakakis E. & Karayianni E Damages of existing stone bridges in Greece. Proceedings of the 2nd International Arch Bridge Conference: Arch Bridges, History, analysis, assessment, maintenance and repair. Venice Karaveziroglou-Weber M. & Karayianni E. & Vaggellakos A Restoration of a historical bridge for the promotion of its region. Proceedings of the 5 th International Congress on Restoration of Architectural Heritage. Firenze Μαντά, Σ Τα ηπειρώτικα γεφύρια. Αθήνα: Τεχνικές Εκδόσεις Α.Ε.